Кулун тутар 4 диэн Григориан халандаарыгар сыл 63-с к?нэ ( ордук хонуктаах сылга 64-c к?нэ). Сыл б?т?? 302 к?н баар.

Бэлиэ к?ннэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• Саха ?р?сп??б?л?кэтэ   Саха ?р?сп??б?л?кэтэ ? Таба?ыт к?нэ (2021, кулун тутар бастакы субуотатыгар бэлиэтэнэр)
• Беларусь   Беларусь  ? Милиисийэ к?нэ
• Литва   Литва  ? Казюк эбэтэр Казюкас дьаарба?ката
• Польша   Польша ? Сибэтиэй Казимир к?нэ
• Уойууну утары охсу?уу аан дойдутаа?ы к?нэ

Т?бэлтэлэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1238 ? Бату Хаан биир аттаах т?мэнэ Владимир-Суздаль кинээ?ин Юрий Всеволодович сэриитин Сить ?р?скэ (били??и Ярославскай уобалас хоту ?тт?) буолбут кыргы?ыыга ?лт?р?пп?т. Бу нууччалар утарыла?ыыларын ти?эх кыргы?ыыта этэ, ол кэнниттэн Русь икки ?йэ тухары Монгуол импиэрийэтин сор?отунан буолбута.
• 1386 ? Владислав II Ягелло (Йагаалла, Ягайло) Польша хоруола буолбут.
• 1493 ? айанньыт Христофор Колумб ≪Нинья≫ хараабылынан Лиссабо??а (Португалия) Кариб бай?алын арыыларыттан т?нн?б?т.
• 1519 ? Эрнан Кортес ацтектар уонна кинилэр баайдарын-дуолларын к?рд??р соруктаах Миэксикэ кытылыгар тиксибит.
• 1665 ? Англия хоруола Карл II Нидерландыга сэрии биллэрбит, Англия уонна Голландия ыккардыларыгар иккис сэрии са?аламмыт.
• 1789 ? Нью-Йорка АХШ бастакы Кэнгириэ?э мустубут.
• 1877 ? Петр Чайковскай ≪Кубалаах к??л≫ ( нууч. Лебединое озеро ) балета аан бастаан к?рд?р?лл?б?т.
• 1882 ? Лондон илин ?тт?гэр Британия?а бастакы электрическэй трамвай сырыыта са?аламмыт.
• 1921 ? Абхазия?а сэбиэскэй былаас олохтоммут. Абхазскай ССР ??скээбит.
• 1923 ? Ефим Курашов этэрээтэ Амма сэлиэнньэтиттэн 18 биэрэстэлээх сиргэ Са?ыл Сы?ыыга т?г?р?ктээ?и??э 18 хонук олорбут Иван Строд этэрээтин быы?аабыт.
• 1923 ? Семен Канин ба?ылыктаах ?р?? этэрээтэ Орто Халыманы ылбыт. Ревкомовецтары уонна атын кы?ыллары ?л?рб?т?хт?р, ??рэн эрэ кэбиспиттэр.
• 1929 ? Сэбиэттэр VI сийиэстэрэ буолбут. Сийиэс 1929 сылга ходу?аны, баа?ынаны уонна у?аайба сирдэрин хаттаан ?ллэрэргэ диэн бы?аарыы ылбыт. 1830 сыллаахтан баар "сири кылаа?ынан араарыы ти?игэ" суох буолбут. Са?а уураа?ынан ордук ?ч?гэй сирдэр (олору "бастакы хонуу", первое поле диэн ааттыыллара) холкуостарга уонна дьада?ы ха?аайыстыбаларга тиксибиттэр (150 ты?. га). Оттон "иккис" уонна "???с хонуулар" середняктарга уонна кулаактарга бэриллибиттэр.
• 1956 ? Тбилиси дьалхаана : кулун тутар 10 к?н?гэр тохтотуллубута.
• 1990 ? РСФСР народнай дьокутааттарын сийиэ?э (дойду сокуону о?орор ?рд?к? былаа?а) 5 сыллаах болдьоххо талыллыбыт. 1993 сыллаахха бала?ан ыйын 21 к?н?гэр бэрисидьиэн Борис Ельцин ыйаа?ынан боломуочуйата тохтообут, алтынньы 4 к?н?гэр к????нэн ы?ыллыбыт.
  • Саха АССР ?рд?к? сэбиэтин XII ы?ырыытыгар быыбар буолбут. Манна дьокутаатынан кимнээх талыллалларыттан с?р?н м?кк??р т?м?гэ тутулуктаа?а: ?рд?к? сэбиэт бэрэстээтэлэ ким буолуохтаа?а бы?аарыллыбыта ? обкуом бастакы сэкиритээрэ Юрий Прокопьев дуу, соторутаа?ыта ?рд?к? сэбиэт б?р?с??дь?м?н бэрэстээтэлэ буолбут Михаил Николаев дуу. Быыбар т?м?гэр элбэх са?алыы к?р??лээх дьон дьокутаат буолбуттара, холобур, Дьокуускай биир уокуругар суруналыыс Уйбаан У?уунускай , Амма?а суруйааччы Ба?ылай Харысхал , Саха тыйаатырын с?р?н режиссера Андрей Борисов (хос быыбарга) уо.д.а. эдэр дьон. Онон бу са?а дьокутаат куорпу?а муус устар 25 к?н?гэр Михаил Николаевы ?рд?к? сэбиэт бэрэстээтэлинэн улахан утарыла?ыыта суох талбыта ^[1] .
• 2012 ? Арассыыйа Федерациятын бэрэсидьиэнин быыбара. Владимир Путин ???с болдьоххо талыллыбыт.
• 2012 ? Айсен Николаев Дьокуускай куорат ба?ылыгынан талыллыбыт.
• 2018 ? МИ-6 урукку ?сп?й??н?н Сергей Скрипалы уонна кини кыы?ын Солсбери куоракка с???рдэн ?л?р? сатаабыттар, бу т?бэлтэ улахан айдааны та?аарбыта, таарыллыбыт дойдулар бэйэ-бэйэлэрин дипломааттарын сорохторун ??ртэлээбиттэрэ.

Т?р??б?ттэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1918  ? Георгий Борисов  ? саха суруйааччыта, тылбаасчыт (2000 с. ?лб.).
• 1923  ? Надежда Шепелева  ? Саха ?р?сп??б?л?кэтин норуодунай артыы?а (2013)
• 1925 ? Поль Мориа (Paul Mauriat, 3.11.2006 ?лб.) ? француз композитора, аранжировщик уонна дирижёр.
• 1937  ? Владимир Иванов-Унаров , саха искусствоведа, билим хандьыдаата, Арассыыйа художниктарын сойууhун чилиэнэ
• 1941 ? Элгээйигэ Прокопий Иванов - зоотехник учуонай, С? ха?аайыстыбатын ?т??лээх ?лэ?итэ.

?лб?ттэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1852 ? урукку аа?ыынан олунньу 21 к?н?гэр Москуба?а Николай Гоголь (1.04.1809 т?р.) ? нуучча классик суруйааччыта, драматуур, бэйиэт.
• 1990  ? Елизавета Убрятова (27.10.1907 т?р.) ? филология билимин дуоктара, профессор.
• 2000  ? Николай Емельянов (08.01.1921 т?р.) ? филология билимин дуоктара
• 2004  ? Владимир Ларионов  ? С? наукатын ?т??лээх диэйэтэлэ, РАН академига, С? Академияларын чилиэнэ, техническэй наука дуоктара, профессор.
• 2007 ? Гавриил Попов (19.09.1930 т?р.) ? саха тылын-???н т?рд?н чинчийбит учуонай, бастакы саха тылын этимологиятын тылдьытын ааптара, филология билимин хандьыдаата, кыраайы ??рэтээччи.

1. ↑ Николаев Иван Игнатьевич Новый депутатский корпус // Сокровенная история республики. ? Якутск: Чопчу, 2016. ? С. 73-76. ? 624 с. ? 3000 экз.