Бала?ан ыйын 14 диэн Григориан халандаарыгар сыл 257-с к?нэ ( ордук хонуктаах сылга 258-c к?нэ). Сыл б?т?? 108 к?н баар.

Бэлиэ к?ннэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• Ииндийэ   Ииндийэ ? Хинди тыл к?нэ. 1949 сыллаахха ?с сыллаах м?кк??р кэнниттэн хинди Ииндийэ?э ил тыла буолбута (со?уруу штааттар аа?ыл тылын туруорсубуттара)
• АХШ   АХШ ? ?р?г?й ырыатын к?нэ
• Румыния   Румыния ? Инженер к?нэ
• Никарагуа   Никарагуа ? Сан-Хасинто к?нэ. 1856 сыллаахха Сан-Хасинто диэн сиргэ Никарагуа к?м?скэнэр к??стэрэ (160 саллаат уонна 60 олохтоох матагальпа индеецтэр) Уильям Уокер диэн быраас ??рэхтээх хотуттан АХШ-ка сирдэри холбуур соруктаах кэлбит ки?и сэриитин (300 флибустьеры) кыайбыттар. Бу кэнниттэн флибустьердар Никарагуа?а суо?аабат буолбуттара, онон кыргы?ыы к?нэ ??р??лээх бы?ыыга-майгыга бэлиэтэнэр

Т?бэлтэлэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 629 ? Или??и Рим ыраахтаа?ыта Ираклий Персия импиэрийэтин кыайан-хотон Константинопольга ?р?г?йд??хт?к т?нн?н кэлбит.
• 1402 ? Хомилдон-Хилл кыргы?ыытыгар кыайыыны сити?эн англичааннар Шотландияны ба?ылаабыттар.
• 1752 ? Британия импиэрийэтэ Григориан халандаарын ылыммыт, 11 хонугу к?т?пп?т, бала?ан ыйын 2 к?н?н кэнниттэн бала?ан ыйын 14 к?нэ буолбут.
• 1812 ? Бородино кыргы?ыытыттан сэттэ к?н ааспытын кэннэ Наполеон ба?ылыктаах Франция аармыйата Москуба?а киирбит.
• 1829 ? Осмаан импиэрийэтэ Адрианополь эйэ с?б?лэ?эр илии баттаабыт, нуучча-туурак сэриитэ т?м?ктэммит.
• 1867 ? Карл Маркс политическэй экономия?а с?р?н ?лэтэ ≪Капитал≫ бастакы тома тахсыбыт. Кинигэ иккис уонна ???с томнарын Маркс ?лб?т?н кэннэ Фридрих Энгельс бэчээттэппитэ. ≪Капитал≫ с?р?н сыала-соруга ? оробуочай хамсаа?ын бэлиитикэтин билим ?тт?ттэн тирэхтээ?ин.
• 1901 ? АХШ бэрэсидьиэнэ Уильям МакКинли ?лб?т, бала?ан ыйын 6 к?н?гэр анархист Леон Чолгош кинини баа?ырдыбыта, бэрэсидьиэнинэн Теодор Рузвельт буолбут.
• 1911 ? Арассыыйа премьер-миниистирин Петр Столыпины Киевкэ опера?а олордо?уна Дмитрий Богров ытан ?л?рб?т. Тыйаатырга ыраахтаа?ы Николай II эмиэ баара.
• 1917 ? Быстах бырабыыталыстыба уураа?ынан Арассыыйа ?р?сп??б?л?кэтэ олохтоммут.
• 1925  ? Максим Аммосов туруорсуутунан Саха ?р?сп??б?л?кэтин Национальнай библиотеката а?ыллыбыт.
• 1943 ? Аан дойду иккис сэриитэ : вермахт Вианнос диэн сиргэ хас да гириэк дэриэбинэлэрин утары ?с хонуктаах иэстэ?эр операцияны са?алаабыт. 500-чэ ки?ини ?л?рб?ттэр.
• 1944 ? Аан дойду иккис сэриитэ: Маастрихт куораты ар?аа дойдулар сэриилэрэ босхолообуттар, бу ньиэмэстэртэн босхоломмут Нидерланд бастакы куората этэ.
• 1957 ? ХНТ Венгрия?а сэбиэскэй сэриилэр киириилэрин с?б? суо?унан аахпыт.
• 1960  ? Ньиэп экспорттыыр дойдулар организациялара (ОПЕК) т?р?ттэммит. Онно киирбиттэр: Ирак , Иран , Кувейт , Сауд Арабията уонна Венесуэла . Организация с?р?н сыала-соруга ? ньиэп сыанатын хонтуруоллаа?ын.
• 1972 ? Риим паапата Павел VI католик а?абыыттар оройдорун хорунан тонзура о?остор ?гэстэрин тохтоппут. Бу ?гэс V-с ?йэттэн ыла булгуччулаах этэ.
• 1999 ? Кирибати, Науру уонна Тонга Холбоуктаах Наассыйалар тэрилтэлэригэр киирбиттэр.
• 2000 ? Microsoft тэрилтэ Windows Me (Миллениум едишн) операциялыыр ти?иги та?аарбыт.
• 2003 ? Эстония олохтоохторо референдум?а Европа Сойуу?угар киирэргэ куоластаабыттар.
• 2010 ? Франция сенаата дьахталлар дьон сылдьар сиригэр паранджа, чадра уонна никаб кэтэллэрин бобор сокуону бигэргэппит.
• 2015 ? Икки хара дь?л???с силбэ?иилэригэр ??скээбит гравитация долгуна Сиргэ кэлбитин регистрациялаабыттар. Альберт Эйнштейн билгэлээбит гравитация долгуннара бастакытын манна к?ст?б?ттэрэ.

Т?р??б?ттэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1847  ? Никита Горохов  ? саха бастакы учуонайынан аа?ыллар этнограф, палеонтолог.
• 1906  ? Дмитрий Сивцев - Суорун Омоллоон  ? Саха ?р?сп??б?л?кэтин норуодунай суруйааччыта, Социалистическай ?лэ Дьоруойа. Ч?рк??хт???? политсыылка т?мэлин тэрийбитэ, Саха Сирэ нуучча судаарыстыбатыгар холбоспут кэмин к?рд?р?р Суоттутаа?ы ≪До?ордо?уу≫ т?мэлин уонна Ытык К??лгэ Хадаайытаа?ы т?мэли туттарбыта. 2001 сылтан Опера уонна балет театрыгар Суорун Омоллоон аата с?ктэриллибитэ.
• 1909  ? Юрий Шафер  ? РСФСР билимин уонна техникатын ?т??лээх ?лэ?итэ, Саха АССР билимин ?т??лээх ?лэ?итэ, ССРС Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреаата, физика-математика билимин доктора, профессор.
• 1922  ? Семен Иванов  ? 1950-1970-с сылларга Саха АССР ?рд?к? салалтатыгар ?лэлээбитэ, 1963?1965 сыллардаахха Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэстээтэлэ.
• 1930  ? Семен Горохов  ? саха чулуу кырса?ыта , Социалистическай ?лэ Дьоруойа, Усуйаана улуу?ун Ытык олохтоо?о.
• 1931  ? Семен Егоров  ? оло?хо?ут , ырыа?ыт, чабыр?ахсыт . Саха ?р?сп??б?л?кэтин культуратын ?т??лээх диэйэтэлэ.
• 1965  ? Дмитрий Медведев  ? Арассыыйа 3-с бэрэсидьиэнэ (2008?2012). 2012?2020 сылларга ? бырабыыталыстыба бэрэстээтэлэ.

?лб?ттэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1321 ? Данте Алигьери (1265 т?р.), Италия бэйиэтэ, та?ара?ыта.