Бала?ан ыйын 9 диэн Григориан халандаарыгар сыл 252-с к?нэ ( ордук хонуктаах сылга 253-c к?нэ). Сыл б?т?? 113 к?н баар.

Бэлиэ к?ннэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• АХШ   АХШ ? Калифорния киириитин к?нэ. 1850 сыллаахха 31-с штаат бы?ыытынан киирбит
• Хотугу Кэриэйэ   Хотугу Кэриэйэ  ? Тутулуга суох буолуу к?нэ (1948)
• Коста Рика   Коста Рика  ? О?о к?нэ ( аа?л.   Children's Day )
• Словакия   Словакия  ? Холокост уонна раасанан к????лээ?ин сиэртибэлэрин к?нэ (De? obeti holokaustu a rasoveho nasilia)
• Таджикистан  ? Тутулуга суох буолуу к?нэ (1991, ССРС-тан)
• Япония   Япония  ? Хризантема к?нэ эбэтэр Кику-но-Секку
• Украина   Украина ? Бронетанковай сэриилэр к?ннэрэ
• Улуу Британия   Улуу Британия ? Су?ал к?м? сулууспаларын к?нэ

Т?бэлтэлэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• Б.э.и. 479 сыл ? Платея кыргы?ыытыгар гректэр хомуур сэриилэрэ Грецияны сэриилээн ыла кэлбит уонна кыстыы хаалбыт перс сэриитин кэйгэллээбиттэр.
• 1141 ? Т??р Хара кытайдар ба?ылыктара Елюй Даши мусульмаан сельджуктар уонна кара-ханидтар сэриилэрин Катван аттыгар (Самарканд куораттан ?с к?с кэри?нээх сир) ?лт?р?пп?т, бу кыайыы кэнниттэн Орто Азияны барытын ба?ылаабыт.
• 1493 ? Крбав хонуутугар кыргы?ыыга Осмаан импиэрийэтин сэриилэрэ хорвааттары ?лт? сыспыттар.
• 1493 ? Христофор Колумб 17 хараабылынан 1200 ки?илээх Кадистан ара?ан иккис устуутун са?алаабыт.
• 1759 ? тохсунньуттан Саха сирин бойобуодатынан ананан сулууспалаабыт коллежскай асессор Андрей Павлуцкай то?ус ый буолан баран уурайбыт. Кини кэнниттэн бойобуоданан коллежскай асессор Михаил Лебедев анаммыт.
• 1776 ? Америка Холбо?уктаах Колониялара са?а ааттаммыт ? Америка Холбо?уктаах Штааттара .
• 1944 ? ССРС уонна Польша лемка (русин, руснак) омуктары Илин Польшаттан Украина?а к???р?р ту?унан с?б?лэ? т??эрсибиттэр.
• 1944 ? Болгария?а ?р? туруу буолбут, ол кэмигэр ыраахтаа?ыны суулларбыттар.
• 1948 ? Ким Ир Сен Кэриэйэ Норуотун Демократическэй ?р?сп??б?л?кэтэ (Хоту Кэриэйэ) тэриллиитин ту?унан биллэрбит. Бу иннинэ а?ай атырдьах ыйын 15 к?н?гэр Со?уруу Кэриэйэ эмиэ бэйэтэ туспа ?р?сп??б?л?кэ буолбута.
• 1962 ? бэрэпиэссэр Евсей Либерман дойду с?р?н ха?ыатыгар " Правда?а " экэниэмикэ м?кк??р?н са?алаабыт. Бу м?кк??р т?м?г?нэн Сэбиэскэй Сойуус экэниэмикэтин реформатын торума о?о?уллубута, Хрущев былаастан туоратыллыбытын кэннэ 1965 сыллаахха олоххо киирэн барбыта.
• 1969 ? Канаада?а Тыл Аакта олоххо киирбит, аа?ыл уонна француз тыллара дойду ?рд?нэн официальнай буолбуттар.
• 1970 ? ВАЗ-2101 ≪Жигули≫ о?о?уута са?аламмыт. ≪Жигулилар≫ 2014 сылга диэри 44 сыл тухары о?о?уллубуттара.
• 1976 ? Кытай му?ур салайааччыта Мао Цзэдун ?лб?т. Былааска реформатор Дэн Сяопин кэлбит. Онон Кытайга реформатордар былааска ССРС-таа?ар 6 сылынан эрдэ кэлбиттэрэ ( Андропов реформалары са?алаан испитин аахтаахха). Дэн Сяопин дойду экэниэмикэтин экспортка оло?урар курдук салайбыта (Тайвань, Сингапур, Япония, Со?уруу Кэриэйэ холобурдарын баты?ан).
• 1999 ? Москуба?а бала?ан ыйын 9 к?нэ буолар т??н?гэр Гурьянов уулуссатыгар элбэх квартиралаах дьиэни дэлби тэптэрии т?м?гэр 106 ки?и ?лб?т.
• 2001 ? Афганистаа??а Хотугу Альянс ба?ылыгын Ахмад Шах Масуду Аль-Каида дьоно арааб суруналыыстара буолан кубулунан тиийэн ?л?рб?ттэр.
• 2018 ? быыбардааччы 71,40 % куола?ын ылан Айсен Николаев Саха ?р?сп??б?л?кэтин Ил Дархана буолбут.

Т?р??б?ттэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1828 ? Лев Толстой ? нуучча аатырбыт суруйааччыта, публицист уонна итэ?эл диэйэтэлэ.
• 1935  ? Спартак Слепцов  ? С? ?т??лээх артыы?а, Ньурба судаарыстыбаннай к??? сылдьар тыйаатырын с?р?н режиссера.
• 1935  ? Семен Курилов  ? биллиилээх дь?кээгир суруйааччыта, аан дойдуга аатырбыт ≪Ханидоо уонна Халерхаа≫ арамаан ааптара.
• 1960  ? Семен Ермолаев - Сиэн ?к?р  ? драматуур, киносценарист, суруйааччы, суруналыыс.

?лб?ттэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1569  ? Питер Брейгель А?а  ? Голландия Ренессанс кэминээ?и уру?уйдьута уонна графига.
• 1952  ? Илья Винокуров - Ча?ыл?ан  ? о?олорго анаан суруйбут саха бэйиэтэ, суруйааччыта, тылбаасчыта, ССРС суруйааччыларын Сойуу?ун чилиэнэ. ≪Хайы?ар≫ ырыа ааптара.
• 1960  ? Петр Решетников  ? П.А. Ойуунускай аатынан Академическай Саха тыйаатырын артыы?а, киинэ артыы?а, РСФСР уонна Саха АССР норуот артыы?а.
• 1968  ? Георгий Эргис  ? Саха фольклори?а, лингвист, этнограф, б?л????к; филология билимин хандьыдаата, Саха АССР билимин ?т??лээх диэйэтэлэ.
• 1976  ? Мао Цзэдун  ? Кытай хоммунньуус салайааччыта. Кытай Норуот ?р?сп??б?л?кэтин 1949 сыллаахха олохтонуллуо?уттан 1976 сыллаахха ?л??р дылы салайбыта.
• 2010  ? Николай Харитонов - Чуор (02.06.1935 т?р.) ? бэйиэт, литэрэтиирэни ырытааччы.
• 2014  ? Афанасий Мунхалов  ? РСФСР норуодунай худуо?унньуга, Ускуустуба уонна култуура Арктикатаа?ы институтун профессора, Художестволар Арассыыйатаа?ы академияларын чилиэн-кэрэспэдьиэнэ.