Тохсунньу 10 диэн Григориан халандаарыгар сыл 10-с к?нэ. Сыл б?т?? 355 к?н ( ордук хонуктаах сылга 356 к?н) баар.

Бэлиэ к?ннэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• ХНТ   ХНТ ? ХНТ Генеральнай Ассамблеятын бастакы сиэссийэтин арыллыытын к?нэ (1946)
• Бенин   Бенин ? Вуду к?нэ. Бу дойдуга Вуду итэ?элэ (гбе тылларыгар вуду иччи диэн суолталаах) судаарыстыба ылыммыт итэ?элэ буолан киэ?ник бэлиэтэнэр, онон турист б??? кэлэр
• Фолкленд арыылара   Фолкленд арыылара ? Маргарет Тэтчер к?нэ
• Багаамалар   Багаамалар ? Элбэх ба?ылаабыт к?нэ ( аа?л.   Majority Rule Day ). Арыыларга 1836 сыллаахха кулуттаа?ын суох буолбутун ?рд?нэн хара тириилээхтэр бырааптара ?р?? тириилээхтэр бырааптарыттан кыра этэ. 1967 сыллаахха ты?аа?ыннаах туруорсуу т?м?гэр быыбарга "биир ки?и ? биир куолас" уонна "элбэх куолас бы?аарар" диэн быраабылалар олоххо киирбиттэрэ. Бу дьон санаатын к?т?хп?тэ, "би?иги эмиэ тугу эрэ бы?аарар кыахтаах эбиппит" диэн санааны б???рг?пп?тэ, онон т?м?гэр 1973 сыллаахха дойду Британияттан тутулуга суох буолбута.

Т?бэлтэлэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• Б.э.и. 49 сыл ? Юлий Цезарь легионнарын кытары Рубикон ?рэ?ин туораабыт, Рим импиэрийэтигэр гражданскай сэрии са?аламмыт. Сэрии т?м?гэр Цезарь диктатор буолбута.
• 9 ? Ван Ман ыраахтаа?ы Халлаан Ар?аа Хань династията т?м?ктэммитин уонна кини бэйэтин Синь династията са?аламмытын ту?унан биллэрдэ диэбит.
• 1475 ? Молдавия кинээ?э Стефан III 40 ты?ыынчалаах аармыйата Осмаан импиэрийэтин 120 ты?ыынча ки?илээх аармыйатын Васлуй аттынаа?ы кыргы?ыыга урусхаллаабыт.
• 1696 ? Сибиирдээ?и бирикээс Саха уе?ын уонна куоратын чертежтарын о?орорго ыйаах та?аарбыт.
• 1702 (урукку аа?ыынан 1701 сыл ахсынньы 30 к.) ? Б??т?р I ыраахтаа?ы куччатыллыбыт аатынан илии баттыыры, ыраахтаа?ы иннинэ тобуктууру уонна кы?ын бэргэ?э устары боппут. Бу иннинэ дьон ыраахтаа?ыга сурук суруйалларыгар бэйэлэрин сэнэнэн "Ивашка" и?ин диэн ааттанар ?гэстэрэ баара. Чинчийээччилэр бу ыйаахтан Арассыыйа?а ки?и дьо?унун ?р? тутуу са?аламмыта, ки?и а?атын аатын суруйар ?гэс олохтоммута диэн сыаналыыллар.
• 1863 ? Лондо??а аан дойдуга бастакы метрополитен бастакы лиинийэтэ а?ыллыбыт.
• 1870 ? Америка?а Джон Д. Рокфеллер Standard Oil диэн ньиэп хостуур хампаанньаны тэрийбит. Бу хампаанньа биир кэм?э ньиэп хостоо?унугар аан дойдуга монополист буола сылдьыбыта. Кини арахсыытыгар ??скээбит хампаанньалар ExxonMobil , Chevron, ConocoPhillips уо.д.а. билигин да аан дойдуга саамай улахан ньиэп хостуур тэрилтэлэр ахсааннарыгар киирэллэр.
• 1901 ? АХШ Техас штаатыгар Спиндлтоп диэн улахан ньиэптээх сир к?ст?б?т. Техаска ньиэп т?р?лгэнэ са?аламмыт.
• 1920 ? 1919 сыл бэс ыйын 28 к?н?гэр баттаммыт Версааллаа?ы с?б?лэ? олоххо киирбит ? Наассыйалар Лиигалара баар буолбут. Са?а тэрилтэ тохсунньу 16 к?н?гэр Парижка бастакы мунньа?ын ыыппыт.
• 1922 ? ?р?? этэрээттэр Амма солобуодатын т?г?р?ктээбиттэр. Амма гарнизонугар 382 ки?и баара, хамандыырдара ? венгр Карл Котрус . Осада 4 ый устата буолбут.
• 1923 ? ?р??нэр ?тт?лэриттэн 250-ча ки?илээх, кы?ыллар ?тт?лэриттэн 67 ки?илээх Т???л?тээ?и кыргы?ыы буолбут. ?р??нэр Мэ?э улуу?ун киинин Т???л?н? ылаары саба т?сп?ттэр да?аны ?с чаас кэри?э ытыала?ыы кэнниттэн чугуйбуттар.
• 1945 ? Туурак тылыгар алтынньы , сэтинньи , ахсынньы уонна тохсунньу ыйдар ааттара уларытыллыбыттар.
• 1946 ? ХНТ Генеральнай Ассамблейатын бастакы мунньа?а Лондон куоракка буолбут, онно 51 судаарыстыба кыттыбыт.
• 1950 ? ССРС геология миниистирин бирикээ?инэн Саха сиригэр алмаас к?рд??р сыаллаах Амакы эспэдииссийэтэ тэриллибитэ. Эспэдииссийэ ма?най Иркутскайга кииннэммитэ, 1953 сыллаахха Ньурба?а к?сп?тэ. Билигин Амакы эспэдииссийэтин с?р?н баартыйалара Айхалга уонна Удачнайга бааллар.
• 1970 ? Дьокуускайга аан дойдуга бастакы ирбэт то??о тутуллубут ГРЭС ?лэ?э киирбит.
• 2001 ? Бикипиэдьийэ бастаан тахсыыта (≪Нупедия≫ бырайыак и?инэн). 5 хонугунан туспа ситим-сир (саайт) буолбут.
• 2023 ? Саха сирин к??стээх саахыматчыттара -40 кыраадыска та?ырдьа т?ргэн саахымакка турнир ыыппыттар ^[1] .

Т?р??б?ттэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1908 ? Роман Поскачин ? 1943-1958 сылларга Дьокуускай №2-дээх национальнай орто оскуолатын дириэктэрэ, саха тылын учебниктарын ааптара, РСФСР уонна Саха АССР ?т??лээх учуутала.
• 1911  ? Гавриил Протодьяконов  ? аатырбыт артиллерист, А?а дойду Улуу сэриитин кыттыылаа?а. А?а дойду сэриитин I ст. уордьанынан , ?с ≪Хорсунун и?ин≫ мэтээлинэн , ≪Сталинград к?м?скэлин и?ин≫ мэтээлинэн на?араадаламмыта. Чурапчы улуу?ун ытык ки?итэ, кини аата Ала?ар орто оскуолатыгар и?эриллибитэ.
• 1918  ? Мартын Тепляков (10.01.1918?30.01.1944) ? сэрии иннинэ Алда??а к?м?скэ ?лэлээбит А?а дойду Улуу сэриитин кыттыылаа?а, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа .
• 1931  ? Василий Кладкин (27.05.2003 ?лб.) ? ?ч?гэй к?рд?р??т?нэн аатырбыт таба иитэр "Томпо" сопхуос дириэктэрэ, Социалистыы ?лэ Дьоруойа . Дьиктитэ диэн иккитэ Америка?а ??рэммитэ, онтон бастакытын ? ?лэ Дьоруойун аатын ыла илигинэ.
• 1935  ? Афанасий Мунхалов  ? РФ норуодунай худуо?унньуга, график , Саха ?р?сп??б?л?кэтин (2010) уонна Чурапчы улуу?ун ытык ки?илэрэ (2000).
• 1945 ? Мария Никитина ? С? ?т??лээх учуутала, РСФСР норуот ??рэ?ириитин туйгуна.
• 1948 ? Артур Алексеев ? Саха сирин бэлиитигэ, Саха АССР ?рд?к? Сэбиэтин X, XI ы?ырыыларын дьокутаата; Саха ССР ?рд?к? Сэбиэтин XII ы?ырыытын дьокутаата; Саха ?р?сп??б?л?кэтин Ил Т?мэнин I, II ы?ырыыларын дьокутаата.
• 1951  ? Александр Иванов  ? к???л тустууга 1976 сыллаа?ы Олимпийскай оонньуу ?р?? к?м?с призера, норуоттар ардыларынаа?ы кылаастаах уонна ССРС спордун маастара, ССРС 2 т?г?ллээх к???л тустууга чемпиона, 3 т?г?ллээх призера, Дьокуускай куоратын Ытык ки?итэ (1998), ≪Хотугу сулус≫ уордьан кавалера (2006).
• 1961  ? Михаил Еремисов  ? с??р??к спортсмен, супермарафонец. Биир сууккалаах с??р??гэ уонна 100 км дистанция?а Арассыыйа элбэх т?г?ллээх призера. Биир сууккалаах с??р??гэ 264 км 400 м к?рд?р?н С? рекордун олохтообута. С? ??рэ?ириитин туйгуна, ???ээ Б?л?? улуу?ун , Далыр нэ?илиэгин Бочуоттаах гражданина.

?лб?ттэр [ уларыт | биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1778  ? Карл Линней  ? швед ботанига , эмчитэ уонна зоолога , ??нээйилэр уонна хамсыыр харамайдар систематикаларын айбыт ки?и.

1. ↑ Экстремальные шашки. В Якутске при температуре минус 40 под открытым небом прошло соревнование между сильнейшими шашистами республики