El Vikipedio, la libera enciklopedio
La
29-a de majo
estas la 149-a tago de la jaro (la 150-a en superjaroj) la? la
Gregoria kalendaro
. 216 tagoj restas.
Je la 29-a de majo okazis, interalie:
- 363
: Venko de
Romia Imperio
super
sasanidoj
en batalo de
Ktesifono
- 862
:
Kieva regno
: princo
Ruriko
establis la unuan
rusan dinastion
en
Novgorod
- 1108
: Malvenko de
Kastilio kaj Leono
en batalo kun
almoravidoj
apud Ucles
- 1176
:
Gelfoj kaj Gibelinoj
malvenkis en la
batalo de Legnano
kun ta?mentoj de
Lombarda Ligo
-
Frederiko la 1-a
agnoskis a?tonomecon de italaj urboj
- 1205
:
Andreo la 2-a
kroni?is kiel re?o de Hungario
- 1233
:
Mongoloj
eniris
Kajfengon
post 13-monata sie?o komencante
rabon
de la falinta ?efurbo de la
Dinastio Jin
- 1328
:
Reims
:
Filipo la 6-a
kroni?is kiel re?o de Francio
- 1415
:
Koncilio de Konstanco
eksigis oficantan
kontra?papon Johano la 23-a
- 1416
:
Mararmeo
de
Venecia respubliko
kaptis multe da ?ipoj de
Otomana Imperio
en la Batalo de
Galipolo
, konfirmante venecian ?ipan superecon en la
Egea Maro
por kelkaj jardekoj
- 1421
:
Pollando
:
Mi?sk Mazowiecki
i?is urbo
- 1453
:
Sie?o de Konstantinopolo
: armeo de
Mehmedo la 2-a
post dumonata sie?o konkeris
Konstantinopolon
-
Bizanca imperio
falis kun ties lasta imperiestro
Konstantino la 11-a
, sekvis tritaga
masakro
de lo?antaro
- 1500
: Naviganta al
Barato
portugala
konkistadoro
Bartolomeu Dias
dronis kiam lia ?ipo detrui?is dum tempesto apud malkovrita de li pli frue
Kabo de Bona Espero
- 1537
: Papo
Pa?lo la 3-a
publikigas
apostolan brevon
kondamnantan
sklavecon
en
katolikismo
- 1543
:
Pollando
:
Lubartow
urbi?is
- 1580
: Pro meritoj pri defendo de
katolika
kredo kaj instigo al pluaj agoj, precipe kontra?
turkoj
kaj
tataroj
, papo
Gregorio la 13-a
donis al pola re?o
Stefan Batory
la titolon
Fidei Defensor
- 1613
: En germana
Turingio
granda tempesto ka?zis
inundon
, kiu pereigis 2261 personojn
- 1660
:
Angla Resurtronigo
: restarigo de la
monarkio
en
Anglio
-
Karlo la 2-a
i?is re?o
- 1692
:
Milito de la ligo de Augsburg
: venko de la angla-nederlanda ?iparo super la franca en
batalo de La Hougue
- 1724
:
Benedikto la 13-a
i?is papo
- 1768
: Rusa diplomato en
Varsovio
Nikolao Repnin eldonis nome de la imperiestrino
Katerina la 2-a
deklaracion kontra? la
Bara Konfederacio
- 1772
:
Gustavo la 3-a
kroni?is kiel re?o de Svedio
- 1780
: En
Londono
eksplodis semajna kontra?katolika
Gordon-tumulto
- 1787
: Sen?esa Konsilio, establita de
Dispartiga Sejmo
vo?donis pri a?eto, el
bu?eto
de Varsovia ?tato, de la
Palaco de Bruhl
, destinitan por sidejo de rusa
ambasado
- 1790
:
Rod-Insulo
fari?is la 13-a
?tato de Usono
- kiel la lasta el
Dek tri Kolonioj
ratifis
la konstitucion
- 1807
: Rezulte de ribelo de
jani?aroj
?an?i?is turkaj
sultanoj
- 1814
:
Hamburgo
estis liberigita de franca
okupacio
da?ranta ekde
1806
- 1825
:
Karlo la 10-a
kroni?is kiel re?o de Francio
- 1832
:
Kanado
: ina?guro de la
Kanalo Rideau
liganta la riveron
Otavo
kun la lago
Ontario
- 1848
:
Viskonsino
fari?is la 30-a
sub?tato
de
Usono
- 1852
: Sveda opera sopranistino
Jenny Lind
finis sukcesan koncertturneon en
Usono
sub gvido de
P. T. Barnum
- 1855
:
?e?io
:
malliberejo
en
?pilberk
estis likvidita
- 1861
: Usona astronomo
Christian Heinrich Friedrich Peters
malkovris asteroidon
Feronio
- 1889
: Franca astronomo
Auguste Charlois
malkovris asteroidon
Amalio
- 1900
:
N?ameno
fondi?is (kiel Fort-Lamy) - nun la ?efurbo de
?ado
- 1901
: En
Dresdeno
okazis premiero de la opero
Manru
, verkita kiel unusola de pola komponisto
Ignacy Jan Paderewski
- 1912
:
Grekio
ali?is al la kontra?turka
Balkana Ligo
- 1913
:
Parizo
: en la
Teatro de la Elizeaj Kampoj
okazis prapremiero de la avangarda
baleto
La konsekro de la printempo
de
Igor Stravinski
- 1914
:
Nordameriko
: ?ipo RMS
Imperiestrino de Irlando
subakvi?is post kolizio kun SS
Storstad
?e la rivero
Sankt-La?renco
- 1 012 homoj perdis la vivon
- Unua mondmilito
- 1919
:
Dua Pola Respubliko
: en
Pozna?
oni finis konstrui
kirastrajnon
Danuta
- 1919
:
Observado
de
stel
-tra?ovo dum
suna eklipso
konfirmis la
fizikan relativecon
de
Albert Einstein
- unuafoje dum
ekspedicio
gvidata de
Arthur Eddington
- 1920
:
Soveta-Pola Milito
: la
Ru?a Armeo
komencis ofensivon en
Ukrainio
? batalo de Wołodarka (nun en
Kieva provinco
) komenci?is
- 1931
: Papo
Pio la 11-a
proklamis
enciklikon
Ni ne atentis
, kiu kondamnis
italan fa?ismon
- 1921
:
Dua Pola Respubliko
: oni komencis konstrui
marhavenon
en
Gdynia
, apud la
Golfo de Gdansko
- 1932
:
Radiuma
Instituto fondi?is en
Varsovio
, je la nomo al
Maria Skłodowska-Curie
, post kiam evidenti?is, ke radiumo kuracas
kanceron
? nun la Centro de
Onkologio
- 1935
: Unua flugo de la plej amase produktata
?asaviadilo
en la historio
Messerschmitt Bf 109
- 1938
:
Hungario
: unua
kontra?juda
le?o ekvalidis, la sekvaj estis en 1939 kaj 1941
- 1942
:
Bing Crosby
surbendigis la? teksto de
Irving Berlin
sian version de la kanto "White Christmas", kiu poste i?is la plej furora
unuopa?o
de ?iuj tempoj, kun pli ol 50 milionoj da venditaj kopioj
- Dua mondmilito
- 1953
: Sir
Edmund Hillary
kaj
?erpo
Tenzing Norgay
kiel unuaj atingis pinton de la monto
Everesto
- 1954
: Unua
Bilderberg-konferenco
komenci?is en la nederlanda provinco
Gelderland
- 1963
: En orienta
Pakistano
10 000 homoj mortis pro
uragano
- 1964
:
Ligo de Arabaj ?tatoj
kunvenis en
Orienta Jerusalemo
por diskuti la
palestinan
aferon, kondukante al formado de la
Organiza?o por Liberigo de Palestino
- 1964
: En
Kievo
oni malfermis la plej grandan
botanikan ?ardenon
en
Sovetunio
- 1967
: Papo
Pa?lo la 6-a
nomumis
kardinalo
?efepiskopon
de
Krakovo
Karol Wojtyła
- 1969
:
Argentino
: en
Kordobo
komenci?is
Kordoba?o
, la granda
insurekcio
- 1975
:
Gustav Husak
i?is prezidento de
?e?oslovaka Socialisma Respubliko
-
Ludvik Svoboda
estis forigita de la posteno pro sanaj kialoj
- 1981
: La plej forta
tornado
el registritaj en
Litovio
okazis en
?irvintos
- 1990
:
Boris Jelcin
i?is prezidanto de la Supera
Soveto
de
RSFSR
- 1990
:
Parizo
: subskribo de interkonsento pri kreo de la
E?ropa Banko por Rekonstruo kaj Evoluigo
por helpi eks-komunismajn landojn en
E?ropo
kaj
Centra Azio
en la transiro de planita ekonomio al
libera merkato
- 1991
:
Eritreo
proklamis sendependecon (de
Etiopio
)
- 1993
: Germanio:
incendia atenco de Solingen
: en
Solingen
rezulte de bruligo de domo por
azilantoj
pereis 5
turkinoj
- 1999
:
Olusegun Obasanjo
i?is prezidento de
Ni?erio
- ekoficis kiel la unua elektita kaj civila ?tatestro post 16 jaroj de militista regado
- 1999
: La 44-a
E?rovido-Kantokonkurso
okazis en
Jerusalemo
- 2005
:
Francoj
for?etis referendume la
E?ropan Konstitucion
- 2006
:
Germana
konzerno
Volkswagen AG
anoncis intencon establi a?toproduktan fabrikon en la urbo
Kalugo
(Rusio)
- 2007
:
Umaru Jar'Adua
i?is prezidento de Ni?erio
- 2010
:
Viktor Orban
la duan fojon i?is
?efministro de Hungario
- 2010
:
Lena Meyer-Landrut
gajnis la 55-an
E?rovido-Kantokonkurson
en
Oslo
- 2010
:
Parlamenta baloto en ?e?io
okazis
- 2012
: 20 personoj pereis kaj 300 vundi?is en
tertremo
en itala regiono
Emilio-Romanjo
- 2013
: Rezulte de atako de
senhoma aviadilo
en
pakistana
provinco najbare al
Afganio
5 membroj de
taliba
armita organiza?o pereis kune kun ilia gvidanto
- 2015
:
Juha Sipila
i?is ?efministro de
Finnlando
- 2015
:
Muhammadu Buhari
i?is
prezidento de Ni?erio
- 1265
:
Dante Alighieri
, itala poeto, fondinto de la
itallingva poezio
, a?toro de
La Divina Commedia
(m.
1321
)
- 1421
:
Karlo de Viano
,
infanto
de la
Kronlando de Aragono
kaj de la
Re?lando de Navaro
(m.
1461
)
- 1439
:
Pio la 3-a
, papo, deklarinta sin kiel malamiko de
simonio
(m.
1503
)
- 1504
:
Antal Verancsics
, kroata-hungara ?efepiskopo, historiisto, diplomato (m.
1573
)
- 1630
:
Karlo la 2-a
, re?o de Anglio, Skotio kaj Irlando (m.
1685
)
- 1736
:
Patrick Henry
, usona advokato,
plantejisto
kaj politikisto (m.
1799
)
- 1767
:
Philippe Lebon
, franca kemiisto elpensinta
brulmotoron
(m.
1804
)
- 1780
:
Henri Braconnot
, franca kemiisto, botanikisto kaj apotekisto, malkovrinto de
polisa?arido
,
pektino
kaj
?itino
(m.
1855
)
- 1794
:
Antoine Bussy
, franca kemiisto, kunmalkovrinto de
berilio
(m.
1882
)
- 1816
:
Ivan Kukuljevi? Sakcinski
, kroata historiisto, verkisto kaj politikisto (m.
1889
)
- 1830
:
Louise Michel
, franca
anarkiistino
, instruistino, partopreninto de la
Pariza Komunumo
, poetino kaj vekistino, pioniriono de
feminismo
(m.
1905
)
- 1832
:
Johannes Baptist Katschthaler
, a?stra kardinalo kaj profesoro pri dogmoteologio (m.
1914
)
- 1846
:
Albert Apponyi
, hungara nobelo, politikisto, membro de la
Hungara Scienca Akademio
(m.
1933
)
- 1860
:
Isaac Albeniz
, hispana komponisto kaj pianisto (m.
1909
)
- 1864
:
Sigismund Waitz
, a?stra ?efepiskopo, teologo (m.
1941
)
- 1874
:
Gilbert Keith Chesterton
, angla ?urnalisto, verkisto, poeto, filozofo kaj kristana
apologiisto
(m.
1936
)
- 1877
:
Gusztav Schimert
, hungara kuracisto (m.
1955
)
- 1880
:
Oswald Spengler
, germana filozofo pri
kulturo
kaj historio, naciisto, a?toro de
teorio
pri
kulturaj
cikloj
kaj de la verko
La Subiro de la Okcidento
(m.
1936
)
- 1890
:
Feodora (Saksio-Meiningen)
, granddukino germana (m.
1972
)
- 1891
:
Pal Mazalan
, hungara minada in?eniero (m.
1959
)
- 1895
:
Stefan Glass
, pola
matematikisto
kaj
poeto
, amiko de
Stanisław Ignacy Witkiewicz
, membro de
Pola Matematika Societo
, sinmortiginto (m.
1932
)
- 1897
:
Erich Wolfgang Korngold
, a?stra komponisto (m.
1957
)
- 1903
:
Bob Hope
, brit-usona
humuristo
kaj aktoro (m.
2003
)
- 1906
:
Terence White
, angla verkisto rerakontinta
Arturan legendon
(m.
1964
)
- 1915
:
Andras Achim
, hungara
dramaturgo
, tradukisto (m.
2001
)
- 1916
:
Wacław Felczak
, pola historiisto, soldato de la
Pola Enlanda Armeo
, profesoro, spertulo pri
meze?ropa
temaro, precipe pri la
hungara
kaj
sudslava
(m.
1993
)
- 1917
:
Rudi Gering
, germana skisaltisto (m.
1998
)
- 1917
:
John F. Kennedy
, 35-a prezidento de Usono (m.
1963
)
- 1920
:
John Charles Harsanyi
, hungara-usona Nobelpremiito pri ekonomiko (m.
2000
)
- 1920
:
Laszlo Nemes
, hungara verkisto kaj tradukisto (m.
2018
)
- 1922
:
Janis Zenakis
, greka komponisto kaj arkitekto (m.
2001
)
- 1923
:
Bernard Clavel
, franca verkisto,
memlernanto
(m.
2010
)
- 1926
:
Abdoulaye Wade
, prezidento de Senegalio, kuna?toro de membiografio
Vivo por Afriko
- 1927
:
William R. Harmon
, usona esperantisto,
interpretisto
kontribuinta al la movadoj en Japanio kaj ?inio, kungvidanto de
ELNA
kaj
San Francisco Esperantista Regiona Organizo
, a?toro de
A History of the Esperanto League for North America, Inc.
,
Honora Membro de UEA
(m.
2019
)
- 1929
:
Catherine Sauvage
, franca kantistino, rete legebla en esperanto (m.
1998
)
- 1929
:
Peter Higgs
, brita fizikisto Nobelpremiita (m.
2024
)
- 1932
:
Paul R. Ehrlich
, usona biologo,
demografo
kaj
entomologo
speciali?anta pri
lepidopteroj
- 1937
:
Gyorgy Elkan
, rumania hungara arkitekto kaj fakverkisto
- 1937
:
Misora Hibari
, japana kantistino kaj aktorino surbendiginta 1200
kantojn
- 1937
:
Alois Kothgasser
, a?stra teologo kaj ?efepiskopo salcburga
- 1939
:
Bernhard Hecker
, germana ?urnalisto kaj verkisto
- 1944
:
Helmut Berger
, a?stra aktoro (m.
2023
)
- 1949
:
Sead Mahmutefendi?
, kroata kaj bosna verkisto, poeto, literatura kritikisto
- 1953
:
Danny Elfman
, usona komponisto, verkanto de
filma muziko
- 1956
:
La Toya Jackson
, usona kantistino, fratino de gemuzikistoj
Michael
kaj
Janet
- 1956
:
Ionel One?
, rumana aktivulo de
Esperanto-movado
?e
ELNA
kaj
UEA
, fondinto de
Eldonejo Bero
, tradukisto el rumana, angla, franca, roman?a kaj Esperanto
- 1963
:
Rudolf Kocsis
, rumania hungara skulptisto, altlerneja docento en
Teme?varo
- 1379
:
Henriko la 2-a
, re?o de Kastilio kaj Leono (n.
1333
)
- 1425
:
Hong?i
, ?ina imperiestro de
dinastio Ming
mildiginta
mortpunon
kaj
kastron
(n.
1378
)
- 1453
:
Konstantino la 11-a
, la lasta bizanca imperiestro (n.
1405
)
- 1500
:
Bartolomeu Dias
, portugala navigisto kaj esploristo, malkovrinto de la
Kabo de Bona Espero
(n. ?irka?
1450
)
- 1586
:
Adam Lonitzer
, germana kuracisto kaj
botanikisto
(n.
1528
)
- 1612
:
Joachim Zehner
, germana teologo (n.
1566
)
- 1637
:
Juraj Tranovsky
, ?e?a-slovaka pastoro kaj religia verkisto kreanta en la
?e?a
kaj
latina lingvoj
(n.
1592
)
- 1797
:
Istvan Dorfmeister
, a?stra-hungara pentristo (n.
1729
)
- 1809
:
Johannes von Muller
, svisa historiisto kaj verkisto (n.
1752
)
- 1812
:
Jozsef Szasz
, hungara poeto, gardisto de
Librejo Teleki-Bolyai
(n.
1782
)
- 1814
:
Jozefino de Beauharnais
, franca imperiestrino (n.
1763
)
- 1829
:
Humphry Davy
, angla kemiisto kaj fizikisto malkovrinto de la
kemiaj elementoj
natrio
,
kalio
,
bario
,
stroncio
,
kalcio
kaj
magnezio
(n.
1778
)
- 1833
:
Paul Johann Anselm von Feuerbach
, germana krimul-juristo (n.
1775
)
- 1858
:
Moritz Rugendas
, germana pentristo pentranta
Sudamerikon
(n.
1802
)
- 1861
:
Joachim Lelewel
, pola historiisto,
heraldikisto
,
numismatikisto
, poligloto kaj politika aganto (n.
1786
)
- 1862
:
Ludwig Ernst Gebhardi
, germana muzikisto kaj komponisto (n.
1787
)
- 1876
:
Friedrich Diez
, germana filologo kaj fondinto de moderna scienco pri
latinida lingvaro
(n.
1794
)
- 1889
:
Karl Buchholz
, germana pentristo (n.
1849
)
- 1891
:
Peregrin Obdr?alek
, ?e?a katolika pastro, a?toro de religia literaturo,
satiro
, humuraj rakontoj kaj versoj (n.
1825
)
- 1892
:
Baha'u'llah
, persa profeto, fondinto de la
Bahaa Kredo
, plenumanto de la
eskatologiaj
esperoj de
islamo
kaj
kristanismo
(n.
1817
)
- 1898
:
Adolf Farkas
, adjutanto de
Jozefo Bem
, turka
pa?ao
(n.
1823
)
- 1905
:
William McDougall
, kanada politikisto, unu el
patroj de la Konfederacio
(n.
1822
)
- 1910
:
Milij Aleksejevi? Balakirev
, rusa komponisto, pianisto kaj dirigento (n.
1837
)
- 1935
:
Josef Suk
, ?e?a komponisto kaj violonisto (n.
1847
)
- 1939
:
Urszula Ledochowska
, pola
mona?ino
, fondintino de virina
kongregacio
de
ursulaninoj
, sanktulino (n.
1865
)
- 1951
:
Josef Bohuslav Foerster
, ?e?a komponisto, pedagogo (n.
1859
)
- 1951
:
Fanny Brice
, usona kantistino, bazi?anta sur
burlesko
(n.
1891
)
- 1958
:
Juan Ramon Jimenez
, hispana Nobelpremiita poeto, vivanta en
Porto-Riko
(n.
1881
)
- 1962
:
Gheorghe Arsenescu
, rumana
subkolonelo
, postmilite
kontra?komunista
partizano
, ekzekutita (n.
1907
)
- 1967
:
Akos Palla
, hungara medicinhistoriisto (n.
1903
)
- 1968
:
Marek Pietrzak
, pola historiisto, fondinto kaj unua prezidanto de
Pola Esperanto-Junularo
,
LKK
-prezidanto de
IJK 1959
, ?enerala sekretario de
TEJO
(n.
1937
)
- 1973
:
P. Ramlee
, malajzia aktoro (n.
1929
)
- 1979
:
Mary Pickford
, kanad-usona artistino, kunfondinto de la kina studio
United Artists
kaj de la
Akademio de Filmaj Artoj kaj Sciencoj
(n.
1892
)
- 1981
:
Jen? Beres
, hungara pentristo portempe vivanta en la artistkolonio de
Szolnok
(n.
1912
)
- 1982
:
Romy Schneider
, germana-franca aktorino, rolinta en la filmo
Gardado ?e vido
(n.
1938
)
- 1982
:
Peter Zsurka
, rumania hungara violonisto (n.
1916
)
- 1987
:
Istvan Semlyen
, rumania hungara scienca publicisto (n.
1916
)
- 1988
:
Vladimir Men?ik
, ?e?a aktoro rolinta en la filmoj:
Knabino sur balailo
,
Tri aveloj por cindrulino
,
La vizitantoj
a?
Ferdinando la fluganta
(n.
1929
)
- 1994
:
Erich Honecker
, estro de
Germana Demokratia Respubliko
, aktivulo de la
Socialista Unueca Partio de Germanio
, iniciatinto de la
Berlina muro
,
Heroo de Sovetunio
(n.
1912
)
- 1996
:
Antonin Mrkos
, ?e?a astronomo, malkovrinto de 273
asteroidoj
kaj 13
kometoj
(n.
1918
)
- 1997
:
Jeff Buckley
, usona kantisto kaj gitaristo (n.
1966
)
- 1998
:
Idyss Einihovici
, a?stralia
esperantistino
, honora membro de
ILEI
, partoprenantino de
Universalaj Kongresoj de Esperanto
(n.
1904
)
- 2001
:
Andras Achim
, hungara dramaturgiisto, tradukisto (n.
1915
)
- 2003
:
Amy Karolyi
, hungara poetino, tradukistino (n.
1909
)
- 2004
:
Gerard de Sede
, franca ?urnalisto, verkisto pri historiaj temoj (n.
1921
)
- 2007
:
Posteal Laskey
, usona
seria murdisto
populare nomata la
cincinnata strangolisto
(n.
1938
)
- 2008
:
Ricardo Horacio Neumann
, argentina futbalisto (n.
1946
)
- 2009
:
Tadeusz Margul
, pola
religiosciencisto
,
poligloto
, budhano, dis?iplo de
Franciszek Tokarz
, lekciisto de
Universitato Maria Curie-Skłodowska
, scienca prizorganto de
Studenta Orientalisma Esperanto-Rondo
en
Lublin
(m.
1923
)
- 2010
:
Dennis Hopper
, usona aktoro, re?isoro, scenaristo kaj produktoro (n.
1936
)
- 2011
:
Ferenc Madl
, prezidento de Hungario, membro de
Academia Europaea
(n.
1931
)
- 2011
:
Sergej Bagap?
, ?efministro kaj prezidento de neagnoskata
Ab?azio
(n.
1949
)
- 2013
:
Taha Karimi
, irana-kurda re?isoro, a?toro de
dokumentaj filmoj
, i.a. pri la
kemia atako kontra? Halab?o
(n.
1976
)
- 2014
:
Karlheinz Bohm
, a?stra aktoro,
filantropo
, kreinto de
fonda?o
helpanta al
mizeruloj
en
Etiopio
(n.
1928
)
- 2017
:
Manuel Noriega
, panama generalo kaj politikisto, gvidanto de
Panamo
(n.
1938
)
- 2020
:
Alfred Kolleritsch
, a?stra verkisto kaj eldonisto (n.
1931
)
- 2023
:
Peter Simonischek
, a?stra aktoro (n.
1946
)
- 2023
:
Tove Skutnabb-Kangas
, finna lingvistino (n.
1940
)
La
29-a de majo
estas (la?
gregoria kalendaro
):
