El Vikipedio, la libera enciklopedio
1993 Events Collage
1993
estis
normala jaro komenci?anta je vendredo (vidu ?i tie kalendaron)
.
En la jaro 1993 post Kristo okazis, interalie:
- 20-a de januaro
:
Audrey Hepburn
, usona aktorino (n.
1929
)
- 6-a de marto
:
Bo?idar Popovi?
, serba astronomo kaj esperantisto (n.
1913
)
- 23-a de marto
:
Hans Werner Richter
, germana verkisto (n.
1908
)
- 20-a de aprilo
:
Cantinflas
, meksika aktoro (n.
1911
)
- 1-a de majo
:
William Knox D'Arcy
, brita entreprenisto (n.
1849
)
- 27-a de majo
:
Albert Gyorkos Manyi
, hungara pentristo (n.
1922
)
- 12-a de junio
:
Wilhelm Gliese
, germana astronomo (n.
1915
)
- 19-a de junio
:
William Golding
, brita verkisto (n.
1911
)
- 4-a de julio
:
Viktoria Balogh
, hungara esperantisto (n.
1929
)
- 14-a de julio
:
Leo Ferre
, franca anarkiisma poeto kaj kanzonisto (n.
1916
)
- 31-a de julio
:
Baldueno la 1-a
, kvina re?o de la belgoj
1930
)
- 10-a de oktobro
:
Ota Sklen?ka
, ?e?a aktoro (n.
1920
)
- 31-a de oktobro
:
Federico Fellini
, itala re?isoro (n.
1920
)
- 31-a de oktobro
:
River Phoenix
, usona aktoro (n.
1970
)
- 25-a de novembro
:
Anthony Burgess
, brita verkisto (n.
1970
)
- 12-a de decembro
:
Jozsef Antall
, hungara ?efministro (n.
1932
)
- 1-a. CSFR dividi?as: ?e?a kaj slovaka respublikoj i?as sendependaj ?tatoj.
- 3-a. Moi reelekti?as kiel prezidanto de Kenjo.
- 3-a. Bush kaj
Jelcin
subskribas en Moskvo la konvencion Start-2 pri redukto de nukleaj armiloj.
- 3-a. Unuafoje ?iuj konfliktopartioj en eksa Jugoslavio kune konferencas en ?enevo.
- 3-a. La parlamento de Peruo refunkcias post 9-monata interrompo.
- 4-a. Kadre de Komunumo de Sendependaj Statoj (KSS) en
Ta?kento
formi?as ?Komunumo de Statoj de Meza Azio kaj Kazahio".
- 11-a. La registaro de
Ta?ikio
lan?as armean atakon kontra? la islama opozicio.
- 11-a. Nova iraka atako kontra? la teritorio de
Kuvajto
.
- 13-a. Usonaj, britaj kaj francaj militaviadiloj bombas raketbazojn en sudo de
Irako
.
- 13-a. Eksa
GDR
-?efo
Erich Honecker
estas liberigita kaj forflugas al
?ilio
.
- 14-a.
Dana
?efministro
Poul Schluter
demisias.
Poul Nyrup Rasmussen
i?as lia posteulo.
- 18-a. Okcidentaj aviadiloj ree bombas militbazojn en
Irako
.
- 20-a. Nova prezidento de Usono,
William Clinton
, oficiale enofici?as.
- 22-a.
Kroatoj
lan?as atakon kontra? la regiono Krajina, regata de
serboj
. Tiuj ?i agrese respondas ?ie en la militregionoj. Anka? kroatoj kaj islamaj bosnianoj pafas unu kontra? Ia alia.
- 22-a. Malsukcesa konferenco de
Komunumo de Sendependaj ?tatoj
(KSS) en
Minsk
: la organiza?o disfalas pli kaj pli ?efe pro la individuemo de
Ukrainio
,
Moldava Respubliko
kaj
Turkmenio
.
- 26-a.
Vaclav Havel
elekti?as unua prezidanto de
?e?a Respubliko
.
- 27-a. 9-jara mallibereja puno por la vidvino de la iama KP-?efo de
Albanujo
,
Enver Ho?a
, pro misuzo de ?tata mono.
- 2-a.
Vaclav Havel
enposteni?as kiel unua prezidanto de ?eha Respubliko.
- 3-a. Papo
Johano Pa?lo la 2-a
dum 10-taga voja?o tra Afriko vizitas Beninon, Ugandon kaj Sudanon.
- 3-a.
Belorusio
nuligas la malpermeson de sia Komunista partio.
- 4-a. Kvin disidentaj membroj forlasas la Liberalan Partion de
A?strio
gvidatan de la dekstremulo
Jorg Haider
kaj formas propran parlamentan frakcion.
- 5-a.
Zairio
:
Mobutu Sese Seko
eksoficigas sian ?efministron
?isekedi
. Pluraj okcidentaj landoj postulas la demision de la diktisto.
- 6-a. EK havigas al la
Moldava Respubliko
specialan gaststatuson, kiun ?uas anka? aliaj eksaj komunistaj respublikoj.
- 7-a. En
Li?ten?tejno
la Libera Listo rompas la 55-jaran regadon de la du tradiciaj partioj. ?efministro Brunhart demisias. Estro de la registaro i?as la 33-jara?a juristo Buchel.
- 7-a. La reganta Kroata Demokratia Unio de prezidanto Tudjman venkas en la elektoj. Sed en Istrio, parto de Kroatio, ?i fiaskas.
- 11-a. La ?efo de Ia Itala Socialista Partio,
Bettino Craxi
, demisias, pro suspekto de koruptado. Li gvidis la partion dum 17 jaroj kaj estis ?efministro dum 4 jaroj. Lia adepto, Benvenuto, i?as lia posteulo.
- 12-a. Eksa diktisto de
Malo
, Traore, estas kondamnita je morto.
- 14-a. Ekskomunisto
Algirdas Brazauskas
gajnas la prezidantecajn elektojn en
Litovio
.
- 15-a. La nova prezidanto de
Kipro
nomi?as Klerides. Danke al la apogo de la naciistoj li venkis la ?isnunan prezidanton Vasilioj.
- 15-a. La Nacia Konsilio de
Slovakio
elektas
Michal Kova?
unua prezidanto.
- 17-a. UN haltigas la liveradon de helpmaterialoj al
Bosnio
pro malhelpo flanke de la militantoj.
- 18-a. La eksprezidanto de Sovetio,
Mi?ail Gorba?ov
, devas defendi sin anta? t.n. popolju?ejo. Al li oni ripro?as ?kontra?konstituciajn agojn" kontra? la sovetiaj popoloj. La ?efakuzito mem ne aperas. La proceson oni konsideras kiel farson de la komunistoj.
- 22-a. La
Sekureca Konsilio de UN
unuanime decidas la kreon de ju?ejo pri la militkrimoj en eksa
Jugoslavio
. UN rekomencas liveri helpmaterialon al Bosnio. La serboj pafatakas la kroatan urbon
Zadar
.
- 23-a. Okaze de la Tago de la Armeo en
Moskvo
miloj da komunismemaj homoj postulas pu?on kontra?
Boris Jelcin
.
- 24-a. La kanada ?efministro
Brian Mulroney
, kiu oficis 8 jarojn, anoncas sian demision.
- 24-a. La ?enerala sekretario-de UN,
Boutros Boutros-Ghali
, konsentas pri la projekto de la usona prezidanto
William Clinton
, peraviadile dis?eti helpmaterialon super
Bosnio
.
- 24-a. La usona ministro pri eksteraj aferoj
Warren Christopher
vizitas la deportitajn palestinanojn en suda Libano. Diplomatie li montras komprenemon por la vidpunktoj kaj de
palestinanoj
kaj de
Israelo
.
- 25-a. En la
somalia
?efurbo
Mogadi?o
eksplodas pafado inter UN-trupoj kaj somaliaj armeanoj.
- 25-a. En
Kubo
okazas unuafoje liberaj elektoj de la membroj de la ?politburoo" kaj de la parlamentaj kaj provincaj deputitoj. La ?tatestro
Fidel Castro
, kiu submeti?as al la vo?donado, anoncas ke li anta?vidas forlasi sian postenon post kvin jaroj.
- 25-a. En
suda Koreio
enposteni?as la nova prezidanto
Kim Young Sam
kiel posteulo de
Ro Tae Wu
.
- 26-a. La litova prezidanto
Algirdas Brazauskas
nomumas la komerciston
Adolfas ?le?evi?ius
?efministro.
- 2-a. La 39-jara rusia general-majoro
Ruslan Au?ev
fari?as la unua prezidanto de
Ingu?io
, novestablita respubliko ene de
Rusio
.
- 3-a.
Usono
komencas peraviadile dis?etadi nutra?ojn kaj medikamentojn super
Bosnio
.
- 3-a.
Beogrado
konfirmas la novan ?efministron de "Rest-Jugoslavio":
Radoje Konti?
, lojalujo de
Slobodan Milo?evi?
.
- 3-a. Pro la neelekto de la oficiala kandidato de la socialista partio de
Svislando
por la konfederacia registaro eksplodas akra diskuto, ?u la socialistoj forlasu la tradician registaran koalicion kaj estonte ludu la rolon de vera politika
opozicio
.
- 8-a.
Oscar Luigi Scalfaro
, itala prezidanto, rifuzas subskribi dekreton, kiu kvaza? sen?ar?us la koruptajn partifunkciulojn. Pluraj altrangaj politikistoj demisias pro sia supozata enmiksi?o en la
mafio
.
- 9-a. Kuracisto Albert Zafy, opozicia gvidanto de
Malagasio
, venkas la prezidantajn elektojn. Per tio fini?as la 17-jara erao de
Didier Ratsiraka
.
- 10-a. La svisa parlamenta krizeto solvi?as per la elekto de la juddevena socialistino Ruth Dreifuss en la registaron. Si estas la dua virino en la historio de la svisa registaro.
- 11-a. Je la sesa sinsekva vojo
Suharto
fari?as prezidanto de
Indonezio
.
- 11-a. Ekskomunisto
Adolfas ?le?evi?ius
i?as nova ?efministro de
Litovio
.
- 12-a. La rusia kongreso de popolaj deputitoj, kiu post la
disfalo de Sovetunio
ankora? ne reelekti?is, do plimulte konsistas el eksaj komunistoj, esence limigas la povon de prezidanto
Boris Jelcin
.
- 12-a.
Norda Koreio
anoncas, ke ?i forlasos la internacian kontrakton pri neapliko de atomarmiloj,
Suda Koreio
malpermesas al siaj civitanoj komerci kun la nordo.
- 14-a En
A?stralio
la laborpartio kun sia ?efministro Keating venkas la elektojn je la kvina sinsekva fojo
- 15-a. La nova konstitucio de
Andoro
unuafoje donas al ?ia popolo la politikan suverenecon.
- 16-a.
Islamaj
radikaluloj murdas altrangulojn en
Al?erio
kaj bombatakas turistajn busojn en Egipto. La egipta polico severe reagas. Al?erio rompas la diplomatiajn rilatojn kun
Irano
.
- 16-a. La nova komunisma popolkongreso de
Kubo
konfirmas
Fidel-on Castro
kiel ?tatestron. Diverslandaj nobelpremiitoj protestas kontra? la malrespekto de la homaj rajtoj sur la insulo.
- 17-a. Pluraj bombeksplodoj en
Kalkato
kaj
Bombajo
maltrankviligas
Baraton
.
- 17-a. En
Ab?azio
ekscesas sanga batalo inter sendependemuloj kaj
kartvelaj
?tataj armeta?mentoj.
- 19-a.
Manfred Worner
, ?enerala sekretario de
NATO
, unuafoje vizitas
Albanion
.
- 20-a. Pro la publike anoncita dekreto de
Boris Jelcin
, enkonduki limigitan prezidantan re?imon en
Rusio
, la politika konflikto en
Moskvo
atingas sian kulminon. Jelcin postulas, ke la rusia popolo decidu mem pri la estonta politiko en la lando.
- 22-a. ?e la
Internacia Kortumo
en
Hago
Bosnio
oficiale plendas kontra? ?Rest-Jugoslavio" pro
genocido
. En Bosnio dume la milito furoradas.
- 23-a.
Ruslan ?asbulatov
, rusia parlamentestro, anoncas komencon de elposteniga proceduro kontra?
Boris Jelcin
.
Usono
kaj pluraj aliaj okcidentaj ?tatoj vorte apogas Jelcin.
- 25-a.
Alija Izetbegovi?
, prezidanto de
Bosnio
, post longa hezitado subskribas la projekton de UN-intertraktantoj
Cyrus Vance
kaj
David Owen
pri la teritoria disdivido de la lando. Anka? la kroatoj akceptas la planon, dum la bosniaj serboj rifuzas ?in.
- 26-a. La rusia popoldeputita kongreso akuzas la prezidanton Boris Jelcin pri kontra?konstituciaj agadoj.
Boris Jelcin
retiras sian dekreton.
- 28-a. En
Francio
la bur?aj partioj venkas la parlamentajn elektojn akirante pli ol 80 % de la mandatoj: la regantaj socialistoj falas al sensignifa parlamenta malplimulto. La senlaboreca kvoto en Francio estas 10,6 %.
- -28-a. La rusia popoldeputita kongreso vo?donas pri elpostenigo de
Boris Jelcin
kaj
Ruslan ?asbulatov
: En la kazo de Jelcin la baloto fiaskas pro nur 72 vo?oj.
- 28-a.
Li Peng
estas konfirmita kiel nova ?efministro de
?inio
.
- 29-a.
Pierre Beregovoy
, socialista ?efministro de
Francio
, demisias. Lin sekvas la ga?listo
Edouard Balladur
.
- 30-a. Al la murdo de du
israelaj
policistoj
Jerusalemo
reagas per la fermo de la
Gaza-strio
kaj de
Cisjordanio
.
- 1-a. La
zairia
parlamento abolas la reformojn kaj ornamas prezidanton
Mobutu Sese Seko
per diktistaj rajtoj.
- 2-a. Ga?listo
Philippe Seguin
, kontra?anto de la
Traktato de Mastri?to
, i?as franca parlamentestro.
- 2-a. Post sepjara armea re?imo, la re?lando
Lesoto
ricevas civilan registaron.
- 4-a.
Boris Jelcin
, rusia prezidanto, kulmine kunvenas en
Vankuvero
kun sia usona kolego
William J. Clinton
, kiu promesas moralan kaj financan apogon.
- 4-a. La parlamento de la ?
Serba Respubliko
" en Bosnio unuanime rifuzas la Vance-Owen-projekton pri la nova teritoria formado.
- 4-a.
Boris Jelcin
admonas la baltajn respublikojn, ke la forveturo de la rusiaj armeanoj dependas de ilia politiko koncerne la etnajn malplimultojn. La baltaj a?toritatoj akuzas Moskvon pro la intenco jugi la baltojn.
- 5-a.
Moskvo
akre malla?das
Ukrainion
pro ?ia prokrastemo liberi?i je siaj nukleaj armiloj.
- 6-a.
Armenio
enkondukas novan armean ofensivon kontra?
Azerbaj?ano
. Ozal,
turka
prezidanto, incitas armeoekzercojn apud la limo; ?efministro
Demirel
rifuzas.
- 6-a. La nacia demokratia konferenco de
?ado
taskas la novan ?efministron
Fidel Moungar
establi en la lando plurpartian sistemon.
- 6-a. Ribelantaj studentoj en
Malio
atakas la prezidantan rezidejon kaj la parlamentejon.
- 7-a. La sekureca konsilio de UN unuanime rekomendas akcepti la ali?peton de Skopje-
Makedonio
.
- 8-a. La
Haga Kortumo
admonas ?Rest-Jugoslavion" rezigni pri sia genocida politika en
Bosnio
. Nur la rusia ju?isto kontra?as.
- 12-a.
NATO
komencas peraviadile protekti la bosnian aerteritorion.
Usono
rekomendas perarmean intervenon,
Rusio
postulas prokrasti la aldonajn sankciojn.
- 12-a.
Chris Hani
, la ?efo de la sudafrika komunista partio, estas murdita. Eksplodas nova ondo de protestoj kaj strikoj.
- 14-a.
Boris Jelcin
minacas sian anstata?anton Aleksandron Ruckoj per eksigo; dume parlamentestro ?asbulatov ripro?as al Jelcin esti la ?efa obstaklo por la reformoj. La reakciuloj postulas la demision de
Andrei Vladimirovi? Kozirjev
, ministro pri eksterlandaj aferoj.
- 16-a. Post unujara serba okupado, la orientbosnia urbo
Srebrenica
kapitulacas. UN anoncas perfortan defendon de la urbo se necese.
- 18-a.
Turgut Ozal
(65),
turka
prezidanto, mortas pro koratako.
- 18-a. En referendumo en
Italio
, 78 % de la vo?donintoj esprimi?is favore al ?enerala politika renovi?o de la lando kaj tiel senkreditigas la malnovan politikan sistemon.
- 19-a. En
Kolumbio
estas murdita la 101-a ?urnalisto, kiu kura?is protesti kontra? la koruptado.
- 20-a. La
hispana
socialista partio interrompas siajn internajn kverelojn kaj unuece prezentas sin por la anta?tempaj parlamentaj elektoj.
- 21-a. La
brazilanoj
vo?donas kontra? la enkonduko de la monarkio kaj por la konservo de la ?isnuna konstitucio, la? kiu la ?tatprezidanto estras la registaron.
- 22-a.
Giuliano Amato
,
itala
?efministra, demisias.
- 22-a. En la lukto kontra? la islama fundamentismo,
Egiptio
mortkondamnas sep radikalulojn.
- 22-a. En
Bolivio
esprimi?as severa verdikto (30-jara karcerpuno) en ne?eesto kontra?
Garcia Meza
, la lasta armea diktisto de la lando.
- 22-a. En
Peruo
movi?as la armeo post provo de la parlamento esplori la krimojn kontra? la homaj rajtoj.
- 22-a. En
Sudafriko
mortas pro koratako
Andries Treurnicht
, la gvidanto de la konservema partio.
- 23-a.
Suleyman Demirel
,
turka
?efministro, kandidatas por la prezidantula ofico.
- 25-a. La rusia prezidanto
Boris Jelcin
rikoltas klaran fidopruvon flanke de la popolo, dum la kongreso de la popolaj deputitoj perdas sian reputacion. Anticipajn elektojn la popolo ne volas.
- 25-a.
Oliver Tambo
, eksa prezidanto de la
Afrika Nacia Kongreso
, mortas en
Sudafriko
.
- 26-a.
Carlo Ciampi
, eksa bankprezidanto, i?as la nova
itala
?efministro de la 52-a postmilita registaro. Li estas la unua ne-politikisto en tiu ofico.
- 27-a. Unuafoje depost 44 jaroj komenci?as en
Singapuro
oficialaj diskutoj inter
Pekino
kaj
Tajvano
, unuavice pri ekonomiaj temoj.
- 27-a. La civitanoj de
Eritreo
vo?donas por ?tata sendependeco.
- 29-a. En la unuaj balotoj de unui?inta
Jemeno
venkas la partio de la prezidanto
Saleh
.
- 30-a. Unu tagon post ?ia formado, en la
itala
registaro jam eksplodas krizo pro la demisio de kvar novaj maldekstraj ministroj. Dume diskuti?as la nuligo de la
diplomatia imuneco
de
Andreotti
kaj
Craxi
.
- 1-a Okaze de la unuamajaj manifestacioj en
Moskvo
500 komunistoj kaj policistoj interbatalas.
- 1-a
Beregovoy
, eksa
franca
?efministro, mortigas sin pro neelteno de la politika fiasko de sia partio.
- 1-a
Premadas
,
srilanka
prezidanto, mortas pro atenco. ?efministro
Wijetunga
i?as nova prezidanto.
- 2-a En
Ateno
fini?as konferenco pri
Bosnio-Hercegovino
.
Karadzi?
, ?efo de la bosniaj serboj, subskribas la Vance-Owen-planon. La usona prezidanto
Clinton
minacas per armea interveno.
- 3-a
Engholm
, prezidanto de la germana socialista partio kaj ministro-prezidanto de
Schleswig-Holstein
, subpreme demisias de siaj oficoj. Li konfesas esti mensoginta lige kun la
Barschel
-skandalo.
- 5-a La
usona
enga?i?o en
Somalio
fini?as. Germanoj transprenas la taskon.
- 6-a La parlamento de bosniaj serboj rifuzas !a Vance-Owen-planon.
- 8-a En
Hago
20.000 gestudentoj protestas kontra? la ?paremo de la nederlanda registaro. Bataloj kun la polica ka?zas vunditojn kaj arestitojn.
- 9-a
Aptidon
i?as prezidanto de
?ibutio
en la unuaj demokratiaj elektoj de la orientafrika ?tateto.
- 9-a
Wasmosy
de la Colorado-partio i?as prezidanto de
Paragvajo
.
- 10-a La separatisma movado de
Korsiko
relan?as serion da bombatencoj.
- 12-a
Litovio
kaj
Slovenio
i?as novaj membroj de la
E?ropa Konsilio
.
- 13-a Va?ingtono definitive rezignas pri la kosmoraketa programo ?Stela milito" (
SDI
).
- 13-a
Estonio
estas akceptita en la E?ropa Konsilio.
- 16-a
Demirel
i?as nova ?tatprezidanto de
Turkio
.
- 16-a Referendume, la bosniaj serboj rifuzas la Vance-Owen-planon.
- 17-a Karadzic rifuzas unuecan bosnian ?taton kaj la Vance-Owen-planon. Okcidento diskutas la establon de protektozonoj por la islama lo?antaro en
Bosnio
.
- 18-a Dum dua referendumo en Danlando, 57 % de la vo?oj akceptas la
Maastricht-kontrakton
. Post la baloto, protestgrupoj grave interbatalas kun la polico.
- 18-a
?inio
protestas kontra? la renkonti?o de
dalaj-lamao
kun la
brita
registaro.
- 20-a
Benvenuto
, sekretario de la itala socialista partio, demisias, protestante kontra? la malhelpoj reformi la partion. La
?enova
polico arestas la urbestron
Claudio Burlando
pro supozataj malregula?oj en lia oficado.
- 20-a
Va?ingtono
diplomatie agnoskas la
MPLA
-re?imon de
Angolo
- 20-a
Ku?ma
,
ukrainia
?efministro, demisias pro la intenco de la ?tatprezidanto
Krav?uk
mem transpreni la registaran gvidon. La parlamento rifuzas lian demision. Krav?uk ricevas specialajn rajtojn koncerne ekonomiajn demandojn.
- 21-a
Jelcin
kunvokas konstitucian konferencon por 1a?5a de junio klarigante kaj tiel ignoras la popol-deputitulan kongreson, kiu anta? nelonge strebis elimini lin.
- 21-a
Perez
,
venezuela
prezidanto, estas akuzita pro misuzo de sia ofico.
- 23-a En
Kampu?eo
komenci?as parlamentaj elektoj kun vasta popola partopreno. Kvankam
Ru?a Kmero
anoncis atencojn, la situacio trankvilas.
- 24-a
Eritreo
, eksa
etiopia
provinco, i?as nova sendependa ?tato, kies unua prezidanto nomi?as Afewerki.
- 24-a
Portugalio
protestas kontra? la karcerpuno por la ?efo de la opozicio en orienta
Timoro
, okupata de
Indonezio
.
- 24-a En
tibeta
cefurbo
Lhasa
paca protesto kontra? prezaltigoj transformi?as en perfortajn manifestaciojn favore al la sendependeco de la lando. La polico severe reagas.
- 25-a
Serrano Elias
,
gvatemala
prezidanto, arbitre eksvalidigas la konstitucion kaj la parlamenton.
- 26-a
Al?erio
esprimas 38 mortpunojn kontra? radikalaj
islamanoj
.
- 26-a La
Sekureca Konsilio de UN
unuanime decidas la instalon de tribunalo por esplori la militkrimojn en eksa Jugoslavio.
- 27-a Bombeksplodo ? supoze fare de
mafio
? en
Florenco
mortigas plurajn homojn kaj detruas valora?ojn. Sekvas tutlandaj protestoj.
- 27-a Post Al?erio anka? en
Egiptio
esprimi?as mortpunoj kontra? radikalaj islamanoj. Islamaj a?toritatuloj kondamnas la akademian liberecon de la universitatoj.
- 28-a La
pola
registaro sub la gvido de Suchocka demisias post esprimo de malfido de la parlamento.
- 28-a La
Sekureca Konsilio de UN
konfirmas la novan limon inter
Kuvajto
kaj
Irako
.
- 30-a
Wał?sa
,
pola
prezidanto, likvidas la parlamenton.
- 30/31-aj Novaj rasismaj brulmurdoj en
Solingen
(Germanio) ekscitas la animojn en Germanio kaj
Turkio
.
- 1-a
Cosi?
,
jugoslavia
prezidanto, estas forpu?ita de la
Milo?evi?
-obeema serba parlamento.
- 1-a
Wał?sa
,
pola
prezidanto, anta?tempe likvidas la parlamenton.
- 3-a La
burundianoj
vo?donas en liberaj elektoj kontra? la diktista prezidanto
Buyoya
de la
tutsia
etno, kiu regis dum 30 jaroj, kaj elektas la
hutuon
Ndadaye
.
- 4-a
Velasquez
i?as la posteulo de la
venezuela
prezidanto
Perez
, kiu estis forigita pro suspekto pri koruptado.
- 6-a La
hispanajn
balotojn gajnis la socialista partio, kiu restas la plej granda politika forto en la lando.
- 6-a En la
italaj
balotoj la tradiciaj partioj fiaskas, dum la protestpartioj forti?as.
- 6-a En la unuaj liberaj balotoj en
Latvio
depost 60 jaroj venkas la naciismaj reformkomunistoj. La reganta popolfronto komplete malsukcesas.
- 7-a La parlamentajn kaj prezidantulajn elektojn en
Bolivio
gajnas la opozicia revolucia naciisma movado.
- 8-a La komunista Laborista Partio de
Kurdistano
proklamas la finon de la unuflanka armistico kaj avertas pri intensigo de la batalo.
- 10-a La partio de la filo de princo
Sihanouk
, Funcinpec, oficiale gajnas la balotojn en
Kambo?o
.
- 11-a
Kinkel
,
germana
ministro pri eksteraj aferoj, i?as nova ?efo de la germanaj liberaldemokratoj.
- 11-a En tutlandaj balotoj la moderulo
Rafsan?ani
konfirmi?as kiel
irana
prezidanto.
- 13-a La
turka
parlamento unuafoje elektas inon,
Tansu Ciller
, nova ?efministro.
- 13-a La nova ?efministrino de
Kanado
nomi?as
Kim Campbell
de la konservativa partio. La ministrino pri defendo promesas da?rigi la politikon de la anta?ulo
Mulroney
.
- 14-a Princo
Sihanouk
nomi?as prezidanto de
Kambo?o
.
- 14-a 25.000 strikantaj
ukrainaj
ministoj postulas la demision de prezidanto
Krav?uk
.
- 14-a En
Sofio
okazas granda manifestacio kontra? la bulgara prezidanto
?elev
, kiun oni nomas-perfidulo de la demokratio.
- 15-a
Alijev
, iama
azerbaj?ana
komunista ?efo, elekti?as nova parlamenta prezidanto. En Ia lando intensi?as la batalo inter registaraj trupoj kaj ribeluloj de Guselnov, apogita de la komunistoj.
- 15-a
Aristide
, forpelita
haitia
prezidanto vivanta en ekzilejo, estas agnoskita denove kiel ?tatestro de falanda parlamento.
- 16-a
Ni?erio
nuligas la prezidantajn elektojn de anta? kelkaj tagoj.
- 16-a
Milo?evi?
kaj
Tudjman
, serba kaj kroata prezidantoj, ellaboras novan projekton por disdividi
Bosnion
.
Izetbegovi?
, bosnia prezidanto, rifuzas tiun planon.
- 17-a La
rumana
parlamento decidas, ke la sekureca servo subjugi?u sub ?ia kontrolo.
- 18-a
El?ibej
,
azerbaj?ana
prezidanto, fu?as el
Baku
. La ribeluloj de Guseinov alproksimi?as al la ?efurbo; eksstalinisto
Alijev
deklaras sin nova prezidanto, sed El?ibej ne intencas demisii. La parlamento aprobas la ribelulojn,
- 18-a
Banda
, diktista prezidanto de
Malavio
, rifuzas slan demision, kvankam la popolo vo?donis por la enkonduko de plurisma demokratio. La opozicio postulas novajn balotojn.
- 18-a La
sud-afrika
parlamento vo?donas por reenkonduki la mortpunon.
- 18-a La
japana
parlamento esprimas sian malfidon pri ?efministro,
Miyazawa
, kiu falas. Per tio la 38-jara regado de la liberaldemokrata partio ?anceli?as. La ?tata partio disfalas, novaj partioj fondi?as.
- 20-a La lo?antoj de la
kroata
regiono
Krajno
vo?donas por la disi?o de Kroatio.
- 24-a En pluraj e?ropaj landoj samtempe okazas perfortaj
kurdaj
atakoj kontra?
turkaj
firmoj kaj diplomatiaj reprezentejoj.
- 25-a
El?ibej
,
azerbaj?ana
prezidanto, estas forpu?ita de Ia parlamento.
- 25-a En la
marokaj
parlamentaj elektoj venki?as la opoziciaj partioj.
- 26-a Post
ekziligo
de grek-ortodoksa pastro el
Albanio
al
Grekio
,
Ateno
reagas per amasa ellandigo de nele?e restantaj albanoj.
- 27-a
Usono
detruas perrakete la konstrua?on de la iraka sekureca servo kiel ven?o por planita murdo al la eksprezidanto Bush pasintjare en
Kuvajto
.
- 29-a
E?ropa Konsilio
reakceptas
?e?ion
kaj
Slovakion
en sian sinon.
- 30-a Rezolucipropono pri armigo de la
bosniaj
islamanoj fiaskas en la
Sekureca Konsilio de UN
.
- 30-a
Malavio
oficiale abolas la unupartian sistemon.
- 30-a Ribelula ?efo Guseinov i?as nova
azerbaj?ana
?efministro. En la lando denove regas ekskomunistoj.1
- 1-a.
Serboj
kaj
kroatoj
planas disdividi
Bosnion
en tri partojn la? etnaj kriterioj.
- 1-a. Parto de la nigramara ?iparo hisas la sovetian flagon kiel ?kompromison" en la kverelo inter
Rusio
kaj
Ukrainio
pri la aparteno de tiu ?iparo.
- 1-a.
E?ropa Konsilio
akceptas
Slovakion
en sian sinon.
- 2-a. La armea regantaro de
Haitio
konsentas pri la reveno de
Aristide
, pu?ita prezidanto.
- 2-a.
Dra?kovi?
, gvidanto de la serba opozicio, komencas en la malliberejo malsatstrikon kiel proteston kontra? la
Milo?evi?
-re?imo.
- 4-a.
Seiters
, germana ministro pri internaj aferoj, transprenas la responson pri la morto de supozebla teroristo en
Bad Kleinen
kaj demisias.
Kanther
i?as lia posteulo,
- 4-a.
Sud-Afriko
intencas konstitucie disdividi sian landon la? regionoj.
De Klerk
kaj
Mandela
estas honoritaj pro meritoj pri demokratio.
- 4-a.
Turkaj
islamanoj bombatencas kontra? hotelo en la oriento de la lando kaj terorizas germanajn turistojn.
Ankara
anoncas, ke ?i disbatos la islaman kaj kurdan terorojn en la lando.
- 6-a. La
Konferenco pri Sekureco kaj Kunlaborado en E?ropo
kaj
E?ropa Konsilio
postulas modifi la
estonan
civitanecan le?on, la? kiu
rusoj
kaj aliaj ne-estonoj estas diskriminaciataj.
- 7-a. En
Tokio
komenci?as kulmina konferenco de la 7 okcidentaj potencoj.
- 7-a. La?
kubaj
sciigoj, la nombro da boatrifu?intoj al
Usono
kreskas.
- 7-a.
Ulmanis
i?as nova prezidanto de
Latvio
; li estas parenco de la
samnoma prezidanto
de la sendependa ?tato intermilita.
- 9-a.
Dra?kovi?
, serba opozicia gvidanto, sub premo de eksterlando rajtas forlasi la malliberejon.
- 9-a. La
rusa
parlamento pretendas, ke la
ukraina
havenurbo
Sebastopolo
apartenas al Rusio. La rusia kaj ukraina prezidantoj protestas.
- 9-a.
Estonio
akceptas modifitan civitanecan le?on, kiu rezignas pri la malavanta?igo de neestonaj lo?antoj.
- 9-a.
Katalunoj
kaj
e?skoj
ricevas pri grandan influon en la
madrida
parlamento.
- 9-a.
Gonzalez
restas hispana ?efministro.
- 9-a.
Sverdlovska provinco
,
?emara regiono
kaj
Vologda provinco
proklamas sin sendependaj respublikoj ene de
Rusio
.
- 10-a. La
a?stra
liberala partio eksi?as el la
Liberala Internacio
.
- 12-a. En
Makedonio
alvenas 300
usonaj
UN-pac-soldatoj.
- 13-a. Dum sia vizito al la
E?ropa Konsilio
, rusia delegacio kun parlamentestro
Ruslan ?asbulatov
estas mal?entile evitata de la konsilianoj.
- 13-a. Delegacio de
Dalaj-lamao
, religia estro de la tibetanoj, depost 9 jaroj denove oficiale vizitas
Pekinon
.
- 13-a.
Rusiaj
limgardistoj en
Ta?ikio
estis atakitaj de ta?ikaj kaj afganaj islamistoj, venintaj el
Afganio
kaj batalis dum 11 horoj. 25 limgardistoj pereis.
- 14-a La ?tatreformo en Belgio fini?as per transformi?o al
konfederacio
.
- 15-a. La
polaj
amaskomunikiloj akre kritikas prezidanton
Wał?sa
pro enmiksi?o en la elektokampanjon kaj pro manko de modesteco.
- 15-a. En
Kroatio
denove eksplodas militaj bataloj inter kroataj kaj serbaj trupoj.
- 18-a. En
?enevo
interkonsentas la tibetiaj militpartioj kaj trovas solvon por la interna konflikto.
- 18-a. La japana liberaldemokrata partio, kiu seninterrompe regas ekde 1955, perdas sian absolutan plimulton, sed tamen restas la plej forta partio de la lando.
- 22-a.
Miyazawa
,
japana
?efministro de la fiaskinta liberaldemokrata partio, demisias.
- 25-a. La
israela
armeo lan?as disbatan atakon kontra? la Hizbullah-movado en suda
Libano
.
- 26-a.
Rusio
anoncas ?okan
monreformon
, la? kiu la
sovetiaj rubloj
tuj devas esti ?an?itaj kontra? nova rusia mono. En la popolo ekestas paniko kaj inter la politikistoj konfuzego.
- 27-a.
Castro
,
kuba
?tatestro, anoncas kosmetikajn reformojn por savi sian revolucion.
- 28-a. Novaj bombatencoj okazas en la
italaj
urboj
Romo
kaj
Milano
kaj ka?zas plurajn viktimojn.
- 29-a. La? informoj el
Kievo
,
Ukrainio
komencas detrui parton de siaj nukleaj armiloj.
- 29-a. La
mortkondamno
kontra?
Demjanjuk
, akuzito pro krimoj al judoj dum la
dua mondmilito
, estas nuligita de
israela
tribunalo.
- 30-a. La
brita
konservativa partio de
Major
malvenkas favore al la liberaldemokratoj en suda Anglio, unu el la centroj de la konservativuloj.
- 31-a.
Baldueno la 1-a
, 62-jara?a re?o de
Belgio
, subite mortas en Hispanio pro kormalsano.
- 4-a.
Serbaj
ta?mentoj okupas la montojn Igman kaj Bjeta?nica, kiuj ?irka?as
Sarajevon
.
UN
kaj
Usono
minacas per aviadilaj atakoj por forpeli la serbojn.
- 5-a. La parlamento de
Moldavio
decidas malaparteni al la
Komunumo de Sendependaj ?tatoj
(eks-Sovetio);
Transnistrio
restas en KSS.
- 5-a.
Sanchez de Lozada
elekti?as nova prezidanto de
Bolivio
. Vicprezidanto i?as
ajmaro
-indiano.
- 6-a.
Hosokawa
, fondinto de la Nova Japana Partia, elekti?as nova ?efministro de
Japanio
; socialistino i?as parlamenta prezidanto.
- 6-a. La lasta
rusa
ta?mento forlasas
Pollandon
.
- 8-a. En
Brazilo
registri?as amasmurdo al la Yanomani-indianoj fare de orser?antoj.
- 9-a.
Konstantin
,
greka
eksre?o, private vizitas sian malnovan patrujon. La maldekstra atena opozicio protestas kaj taksas la viziton provoko. Anka?
Karamanlis
, greka prezidanto, kritikas la agon de la eksre?o.
- 10-a.
Alberto la 2-a
, frato de l' mortinta
Baldueno
, i?as nova re?o de
Belgio
.
- 10-a. Papo
Johano Pa?lo la 2-a
realigas sian 60-an eksterlandan voja?on (
Jamajko
,
Meksiko
kaj
Usono
).
- 12-a. Sub la premo de usonaj sankcioj, kiel nova
haitia
senatestro enofici?as proksimulo de eks-prezidanto
Aristide
.
- 13-a.
Karadzi?
,
serba
gvidanto en
Bosnio
, minacas per teroro kaj nukleaj armiloj kontra? okcidento, se tiu ?i atakos la bosniajn serbojn.
- 13-a.
Dalaj-lamao
, tibeta gvidanto, rezignas pri kompleta sendependeco, sed pledas por politika a?tonomio de
Tibeto
.
- 14-a.
Ruslan ?asbulatov
, rusia parlamentestro, rifuzas la intencon de prezidanto
Boris Jelcin
okazigi elektojn en a?tuno.
- 15-a, Kiel unua
japana
registarestro,
Hosokawa
pardonpetas ?e la viktimoj de la
dua mondmilito
ka?zitaj de Japanio.
- 15-a. 55 000
sudkoreoj
manifestacias favore al fa reunui?o de sia dividita lando.
- 18-a. La ministro pri internaj aferoj de
Egiptio
grave vundi?as en atenco. Anka? ?i-monate Egiptio ekzekutas radikalajn islamanojn.
- 19-a. La mondfama 600-jara ligna ponto en la svisa urbo
Lucerno
detrui?as pro incendio. Valoraj pentra?oj perdi?as.
- 19-a. En
Nikaragvo
ribeluloj osta?-kaptas registaran delegacion.
- 20-a.
Otar Pacacia
, ekskomunista funkciulo, i?as ?efministro de
Kartvelio
.
- 20-a. En
Albanio
altaj komunistaj eksfunkciuloj, inter ili la iama prezidanto
Alia
, estas arestitaj kaj akuzitaj pro misuzo de siaj oficoj.
- 21-a. En
Al?erio
estas murdita Merbah, eksa registarestro, eksoficigita Abdessalem, la nuna ?efministro.
Redha Malek
i?as nova registarestro.
- 23-a. En sud-orienta
Turkio
ribelantaj
kurdoj
osta?kaptas plurajn turistojn.
- 24-a. Du disidentaj
irakaj
ambasadoroj forlasas siajn postenojn kaj rifu?as en Britio, akre kritikante la
bagdadan
re?imon. Kiel ven?o
Sadam Husejn
, iraka prezidanto, ekzekutigas plurajn altrangulojn.
- 24-a.
Usono
sankcias kontra?
?inio
pro ties liverado de armeaj instala?oj al
Pakistano
. ?inio reage anoncas, ke estonte ?i liveros ankora? pli da militteknika?oj al eksterlando.
- 25-a.
Jelcin
,
rusia
prezidanto, vizitas
Pollandon
,
?e?ion
kaj
Slovakion
. Li publike esprimas beda?ron pri malbonaj epizodoj en rilatoj inter la landoj kaj samtempe rifuzas la responson de Rusio pri krimoj faritaj de Sovetio. Li metas florkronon al la monumento de viktimoj de la
masakro de Katin
kaj diras: "Pardonu nin".
- 27-a.
Pinsenik
,
ukraina
vic?efministro, demisias pro la da?ra malhelpado al la ekonomiaj reformoj. Tio signifas la perdon de unu el la lastaj reformemuloj en
Kievo
. Duma la
inflacio
en la lando galopegas.
- 27-a. La
Sekureca Konsilio de UN
provizore nuligas la komercan
embargon
kontra?
Haitio
.
- 28-a.
Ong Teng Cheong
de la popolagad-partio i?as la unua rekte elektita prezidanto de
Singapuro
.
- 29-a. La
israela
registaro intencas havigi a?tonomecon al la palestinaj regionoj de
Gazo
kaj
Jeri?o
. Krom tio oni diskutas pri reciproka agnosko de
PLO
kaj Israelo.
- 30-a. En
?enevo
okazas tritaga Konferenco pri la protekto de militviktimoj kun pli ol 130 registaraj delegacioj.
- 30-a. En
Va?ingtono
enofici?as la nova
haitia
?efministro,
Malval
, kunbatalanto de la forpelita eksprezidanto
Aristide
: La? interkonsento, Aristide poste revenos al sia insulo.
- 30-a.
Pekino
kaj
Tajvano
komencas neoficialajn interparolojn.
- 30-a.
Hasano la 2-a
, re?o de
Maroko
, ina?guras en
Kasablanko
la plej grandan
moskeon
de la mondo post tiu de
Meko
.
- 31-a. La lasta
rusia
ta?mento forlasas
Litovion
.
- Rusio
- 1-a.
Boris Jelcin
,
rusia
prezidanto, suspendas sian vic-prezidanton
Aleksandr Ruckoj
, kaj vic-?efministron
Vladimir ?umejko
pro suspekto je koruptado. La lukto pri la politika povo en Rusio akri?as.
- 6-a. La sekureca servo baras al eksvicprezidanto Ruckoj eniron en
Kremlon
.
- 16-a.
Jegor Gajdar
, progresama ekonomia reformisto, kaj demisiigita ?efministro, revoki?as en la rusian registaron.
- 21-a. Boris Jelcin dissolvas la parlamenton kaj anoncas parlamentajn elektojn en decembro.
Ruslan ?asbulatov
kaj Aleksandr Ruckoj, la ?efaj reprezentantoj de la kontra?prezidenta parto de la parlamento, nomas la dekreton de Jelcin pu?o kaj kontra?konstitucia ago. Ili intencas defendi sin per ?iuj rimedoj. La armeo kondutas ne?trale, sed finfine subtenas la prezidanton.
- Eksa Sovetio
- 3-a.
Ukrainio
vendas la nigramaran ?iparon al Rusio. Tiu nuligas Ia mon?uldojn de
Kievo
.
- 5-a.
Armenio
reokupas parton de
Azerbaj?ano
, kiu alproksimi?as at KSS.
- 14-a.
?everdnadze
,
kartvela
prezidanto, demisias post ripro?o, ke li volas starigi diktaturon. Sed samtage li rezignas pri tio kaj ricevas eksterordinarajn povojn; la eksterordinara stato konfirmi?as.
- 27-a. Post akcepto de la demisio de ?efministro
Ku?ma
la ukraina prezidanto
Krav?uk
abolas la ?efministran postenon kaj mem transprenas la registaran povon.
- 27-a.
Su?umi
, ?efurbo de
Ab?azio
, falas en la manojn de la abhazaj sendependistoj.
- Eksa Jugoslavio
- 27-a. La islama bosnia lo?antaro de
Biha?
-regiono proklamas sin a?tonoma. Fondi?is orient-bosnia respubliko.
- 28-a. La
bosnia
registaro akceptas la UN-pacplanon por sia lando, la bosnia parlamento ?in rifuzas.
- Okcidenta Azio
- Orienta E?ropo
- Okcidenta E?ropo
- 13-a. La
norvegajn
parlamentajn balotojn regajnas la laborista partio de ?efministrino
Brundtland
. Pro malreguleco dum la kalkulado la balotoj devos esti ripetitaj.
- 16-a.
Kessler
kaj
Streletz
, funkciuloj de eksa
GDR
, estas kondamnitaj je karcera puno. ?is ekvalido de la verdikto ili estas liberaj.
- 18-a.
Rumanio
i?as la 32-a membro de la
E?ropa Konsilio
.
- 23-a. En
Montekarlo
decidi?as, ke la olimpikaj ludoj en la jaro 2000 okazos en
Sidnejo
(A?stralio).
- Afriko
- 1-a. La balotantoj de la
Centrafrika Respubliko
vo?done forpelas sian prezidanton, generalon
Kolingba
. Tiu ?i tamen rehabilitas eksdiktiston
Bokassa
; la nova prezidanto de Centrafriko nomi?as
Patasse
.
- 5-a. En
Somalio
denove pereas 7 UN-soldatoj. La UN-trupoj sin ven?as, atakante somaliajn celojn.
- Azio
- 13-a. La? informo de iraka opozicio en
Irano
,
Sadam
, iraka prezidanto, a?guste preska? pereis en atenco.
- 14-a. La osta?oj el Germanio, Italio, Nov-Zelando kaj Svislando, kaptitaj a?guste de
kurdaj
ribeluloj en orienta
Turkio
, liberi?as.
- 29-a.
Ocalan
, ?efa de la kurda laborpartio, minacas per milita kampanjo kontra? Turkio.
- 30-a. Fortega
tertremo
en
Hindio
postulas dekmilojn da viktimoj.
- Ameriko
- 8-a. En
Kanado
dissolvi?as la parlamento; elektoj okazos oktobron.
- 21-a. En
Novjorko
malfermi?as la 48-a
?enerala kunveno de UN
. La mondorganiza?o staras sub la signo de militaj kaj financaj krizoj.
- 29-a.
Usono
kaj
Kubo
interkonsentas la rehejmigon de 1500 ekzil-kubanoj, nun en usonaj malliberejoj.
Havano
liberaligas la etmerkaton.
- Eksa Sovetio
- 3-a. Kunbatalantoj de
Gamsa?urdia
,
kartvela
prezidinto, konkeras la urbojn
Poti
kaj
?oni
. 20 000 homoj fu?as.
- 3-a. Ekskomunisto
Alijev
elekti?as prezidanto de
Azerbaj?ano
.
- 22-a. Registaraj trupoj de la
kartvela
prezidanto
?evardnadze
rekonkeras la urbojn okupatajn de la anoj de
Gamsa?urdia
.
- 27-a.
Kievo
rifuzas la tujan detruon de siaj nukleaj armiloj kaj atendas financan apogon de la okcidento.
- Eksa Jugoslavio
- Okcident-Azio
- 2-a.
?ejko Tarif
, estro de la
israelaj
druzoj
, mortas 95-jara.
- 5-a.
Mubarak
balote konfirmi?as kiel
egipta
prezidanto.
- 6-a.
Arafat
,
palestina
estro,
Rabin
,
israela
?efministro, kaj
Mubarak
pintkunvenas en
Kairo
.
- 21-a.
Mitterrand
, franca prezidanto, oficiale akceptas la ?efon de
PLO
,
Arafat
.
- 25-a. Kadre de ?enerala amnestio
Israelo
liberigas unuan parton de
palestinaj
karceruloj.
- 27-a.
Irano
lan?as novan bombatakon kontra? norda
Irako
, kie vivas
kurdoj
.
- Azio
- Afriko
- Ameriko
- E?ropo
