Golfkrigen
Dato 2. august 1990 - 28. februar 1991 Stad Kuwait og Irak Resultat Koallisjonssigar Irakisk attrekning fra Kuwait Sanksjonar mot Irak med katastrofale følgjer Den irakiske flyforbodssona
Partar
Koallisjonen:   Kuwait   USA   Storbritannia   Saudi-Arabia   Egypt   Frankrike   Syria Støtta av   Marokko   Oman   Spania   Italia   Danmark [1]   Noreg   Belgia   Pakistan   Australia   New Zealand   Argentina   Bangladesh   Niger   Polen   Tsjekkoslovakia   Hellas   Sør-Korea   Ungarn   Senegal   Sierra Leone   Filippinane Peshmerga	Irak
Kommandantar
Jaber Al Sabah George Herbert Walker Bush Norman Schwarzkopf John Major Patrick Hine John Chapple Fahd av Saudi-Arabia Hosni Mubarak Francois Mitterrand Michel Roquejeoffre Hafez al-Assad	Saddam Hussein Ali Hassan al-Majid Salah Aboud Mahmoud Tariq Aziz
Styrkar
956,600	545,000
Tap
Kuwait (militære): 1200 drepne Koallisjonen: 392 drepne, 776 skadde	27,000-100,000 drepne, Over 75,000 skadde
Sivile tap: Irak : 1000-35,000 drepne [2] (ofte estimert 2300-3 Kuwait: 1000 drepne

Golfkrigen er vanlegvis ei nemning som vert brukt om krigen i Irak og Kuwait mellom Irak og ein koalisjon med USA i spissen i 1990 - 91 . Konflikten starta 2. august 1990 da Irak invaderte Kuwait . SN innførte da sanksjonar , men Irak gav ikkje etter. Deretter gjekk koalisjonsstyrkane til atak, og dreiv Irak ut av Kuwait 26. februar 1991. Den offensive operasjonen til koalisjonen gjekk under kodenamnet Operation Desert Storm , pa norsk Operasjon Ørkenstorm .

Bakgrunnen for krigen var naud for olje pa den vestlege marknaden, og handelstilgang og vestlege interesser i Midt-austen. Oljeprisen rauk i veret med det same invasjonen i Kuwait vart gjennomført.

Opptakta [ endre | endre wikiteksten ]

Fra invasjonen av Kuwait i august 1990 og utetter hausten 1990, auka spaninga mellom Irak og vestmaktene. Denne stillingskrisa vart med tida vist til som Golfkrisa . Det vart gjort ei lang rekkje meklingsfreistnader med vekslande hell fram mot krigsutbrotet, for det meste leia av generalsekretæren i SN , og andre frivillige statar, mellom desse Noreg . Tidlegare statsleiarar som Per Borten gjorde framstøytar pa vegner av Noreg i denne tida.

Pa nyaret 1991 hadde spaninga auka dramatisk, ettersom det synte seg at diktatoren i Irak, Saddam Hussein , ikkje akta a gje etter pa noko punkt. Pa denne tida hadde USA bygd opp ein stor militær styrke i Saudi-Arabia , med tanke pa open konflikt. Sjølve krigen braut ut natta til 17. januar 1991 .

Krigen [ endre | endre wikiteksten ]

Sjølve krigshandlingane byrja med intensive luftatak innover Irak i tre veker. Strategien var a fa herrevelde over irakisk luftrom sa snøgt som rad, og a svekke den irakiske infrastrukturen . Flygetokta vart for det meste utført av USA og Storbritannia . Bakkeataka vart ikkje gjennomført før dei siste ti dagane av krigen, og krigen vart meldt vunnen av vestmaktene den 26. februar. Saddam Hussein sitt regime var da sterkt svekka, men den amerikanske krigsleiinga avgjorde a la han sitja ved makta i Irak. Pa irakisk side hadde nokonær 2.300 sivile mist livet i ataka, og mange hadde flydd til Iran og Syria .

Atak pa Israel [ endre | endre wikiteksten ]

Fa dagar ut i krigen tok Irakiske styrkar til a sende rakettar mot Israel. Dette var rakettar av typen SCUD , som Irak hadde fatt fra Sovjetunionen . Ataka vart avverja med amerikansk hjelp, og gjorde liten skade, sjølv om nokre landa i forstadene til Tel-Aviv . Ataka hadde noko symbolsk effekt, og kom i stand i ein irakisk freistnad pa a bryte alliansen av frivillige som USA hadde fatt i stand, og a vende fleire arabiske land mot USA. Dette lukkast dei ikkje i. Irakisk propaganda gjorde og sitt for a vinne stønad i Palestina .

Etterspel [ endre | endre wikiteksten ]

Saddam Hussein sat da pa vestmaktene si nade resten av 1990-talet , og laut trekke seg attende fra aggresjon kvar gong USA truga han. Det vart og vedteke at Irak skulle ha avgrensa kontroll med eige luftrom, noko som hemma rørslene til den irakiske leiinga. Denne stillingskonflikten vart stundom broten av mindre bombetokt fra USA, fram til den neste storoffensiven tok til i 2003 .

Kritikk [ endre | endre wikiteksten ]

Det vart tidleg reist kritikk mot maten USA for fram pa, og korleis Sambandsstatane fekk verdssamfunnet med seg. Det kom til store antikrigsdemonstrasjonar i fleire vestlege land, og kritikken vart retta mot urettvisa i grunngjevinga for krigen. Mange papeika at dette var ein krig om olje og handelstilgang i Midt-austen. Det vart og papeika at Kuwait var ein nær handelspartnar med USA.

Sjølve krigsutbrotet vakte og kritikk, da det seinare synte seg at Saddam Hussein var ved a trekke styrkane sine attende alt den 16. Januar. Casus Belli var, etter USA sin pastand, at Saddam Hussein akta a ga til atak pa Saudi-Arabia. Dette synte seg seinare a ikkje vera rett.

Det vart og reist kritikk mot leiinga i USA med omsyn til at desse hadde late Saddam Hussein fa sitja ved makta, heller enn a skifte han ut. Denne kritikken, som var retta mot daverande president George Bush , vart freista bøtt pa i neste store krig i omradet.

Norsk haldning til krigen [ endre | endre wikiteksten ]

Den offisielle norske haldninga til krigen var a halde seg avventande, og a følgje ei forhandlingsline. Noreg tok ikkje aktivt del i krigshandlingane, men støtta USA gjennom SN . Sidan dette ikkje var ein NATO -konflikt, vart det heller ikkje reist krav om at Noreg skulle stille med mannskap.

Andre golfkrigar [ endre | endre wikiteksten ]

To andre krigar vert og stundom kalla golfkrigen . Det er Irak-Iran-krigen pa 1980-talet , og Irak-krigen , som Dei amerikanske sambandsstatane starta mot Irak i 2003 .

Referansar [ endre | endre wikiteksten ]

1. ↑ ≪Den 1. Golfkrig≫ . Forsvaret.dk. 24 September 2010. Arkivert fra originalen 12. januar 2011 . Henta 1 February 2011 .  
2. ↑ http://necrometrics.com/warstat6.htm#Gulf

Denne historieartikkelen er ei spire . Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom a utvide han .