1. desember er 335. dagur arsins (336. a hlaupari ) samkvæmt gregoriska timatalinu . 30 dagar eru eftir af arinu.

Atburðir [ breyta | breyta frumkoða ]

• 1016 - Knutur riki var hylltur sem konungur Englands.
• 1145 - Evgenius 3. gaf ut pafabulluna Quantum praedecessores (?Svo hafa forverar okkar“) þar sem hann kallaði eftir annarri krossferðinni .
• 1185 - Uberto Crivelli varð Urbanus 3. pafi.
• 1610 - Stettaþing hofst i Orebro þar sem sextan ara gamall rikisarfinn, Gustaf Adolf , las upp ræðu konungs i stað foður sins sem var veikur.
• 1640 - Iberiusambandið leystist upp og Portugal endurheimti sjalfstæði sitt fra Spani þegar Johann 4. var hylltur sem konungur Portugals .
• 1878 - Fyrsti viti a Islandi tekinn i notkun, Reykjanesviti a Valahnuk.
• 1887 - Pekingsattmali Portugals og Kina var undirritaður. Hann færði Portugolum formleg yfirrað yfir Maka .
• 1918 - Sambandslagasamningur Islands og Danmerkur gekk i gildi og varð Island þa frjalst og fullvalda riki. Um leið fellu stoðulogin fra 1871 ur gildi. Islenski faninn var dreginn að huni i fyrsta sinn sem fullgildur þjoðfani. Litið var um hatiðahold, og olli spanska veikin þar mestu um. Dagurinn er almennt kallaður fullveldisdagurinn .
• 1918 - Visindafelag Islendinga var stofnað.
• 1918 - Konungdæmi Serba, Kroata og Slovena var stofnað og varð siðar Konungsrikið Jugoslavia .
• 1921 - Elin Briem (1856-1937) og Þorunn Jonassen (1850-1922) hlutu fyrstar kvenna riddarakross Hinnar islensku falkaorðu .
• 1927 - Noregur innlimaði Bouveteyju i Suður-Atlantshafi.
• 1930 - Togarinn April forst i oveðri með 18 monnum.
• 1931 - Minnisvarði um Hannes Hafstein var afhjupaður við Stjornarraðshusið.
• 1932 - Sjalfvirkar simstoðvar voru teknar i notkun i Reykjavik og Hafnarfirði og misstu þa margir tugir simastulkna vinnu sina.
• 1941 - Dælustoðin að Reykjum i Mosfellsbæ var tekin i notkun.
• 1955 - Rosa Parks neitaði að standa upp fyrir hvitum manni i strætisvagni i Bandarikjunum og var handtekin vegna þess.
• 1972 - Ahugamenn um verndun Bernhoftstorfunnar gengu blysfor um miðbæ Reykjavikur til að vekja athygli a malstað sinum.
• 1973 - Papua Nyja-Ginea fekk heimastjorn .
• 1973 - Frjalslyndi flokkurinn var stofnaður a Islandi af Bjarna Guðnasyni, fyrrum þingmanni Samtaka frjalslyndra og vinstri manna .
• 1974 - Hus Jons Sigurðssonar var formlega vigt i Kaupmannahofn.
• 1975 - Silfurbergsnaman hja Helgustoðum i Reyðarfirði var friðlyst sem natturuvætti .
• 1975 - Stofnaður var folkvangur a Reykjanesi , um 300 km ² að stærð.
• 1976 - Jose Lopez Portillo varð forseti Mexiko .
• 1976 - Hljomsveitin Sex Pistols varð fræg að endemum eftir sjonvarpsviðtal i kvoldþætti Bill Grundy .
• 1977 - Fyrsta barnasjonvarpsstoðin, The Pinwheel Network (siðar nefnd Nickleodeon ), hof utsendingar.
• 1981 - Inex-Adria Aviopromet flug 1308 rakst a fjall a Korsiku og forst með 180 manns um borð.
• 1982 - Miguel de la Madrid varð forseti Mexiko.
• 1983 - Rikisutvarpið hof utsendingar a FM-bylgju sem Ras 2 .
• 1984 - NASA og bandarisk flugmalayfirvold gerðu tilraunina Controlled Impact Demonstration þar sem fjarstyrðri Boeing 720-þotu var brotlent.
• 1985 - Samtok iberoameriskra rikja voru stofnuð.
• 1986 - Orsay-minjasafnið var opnað i Paris.
• 1986 - Bylgjan hof að senda ut stoðugt allan solarhringinn, fyrst islenskra utvarpsstoðva.
• 1988 - Fyrstu tonleikar islensku hljomsveitarinnar Bless foru fram.
• 1989 - Tilraun herforingja a Filippseyjum til að velta Corazon C. Aquino ur stoli hofst.
• 1990 - Verkamenn i Ermarsundsgongunum slogu i gegn. Þetta var i fyrsta sinn i 8.000 ar sem landtenging var opnuð milli Bretlands og evropska meginlandsins.
• 1990 - Idriss Deby steypti Hissene Habre af stoli i Tjad.
• 1991 - Hilmar Orn Hilmarsson hlaut Felix-verðlaunin fyrir tonlist sina i kvikmynd Friðriks Þors Friðrikssonar , Bornum natturunnar .
• 1994 - Þjoðarbokhlaðan var opnuð i Reykjavik.
• 1994 - Ernesto Zedillo varð forseti Mexiko.
• 1995 - Bandariska kvikmyndin Things to Do in Denver When You're Dead var frumsynd.
• 1996 - Meðferðarheimilið Byrgið var stofnað.
• 1997 - Hoga kusten-bruin , lengsta hengibru Sviþjoðar, var opnuð.
• 1997 - Skæruliðahopurinn Ranvir Sena reðist a og myrti 63 stettleysingja i Lakshmanpur-Bathe a Indlandi.
• 1997 - Sænski sjonvarpsþatturinn Pesi rofulausi hof gongu sina.
• 1999 - Hotelið Burj Al Arab var opnað i Dubæ.
• 2000 - Vicente Fox tok við embætti forseta Mexiko.
• 2004 - Þorolfur Arnason sagði af ser embætti borgarstjora i Reykjavik vegna oliusamraðsmalsins .
• 2005 - Islenska utvarpsstoðin Flass 104,5 hof utsendingar.
• 2005 - Suður-Afrika heimilaði hjonabond samkynhneigðra .

• 2006 - Að minnsta kosti 388 manns letu lifið þegar fellibylurinn Durian gekk yfir Filippseyjar .
• 2006 - Dagur rauða nefsins var haldinn i fyrsta sinn a Islandi til styrktar Barnahjalp Sameinuðu þjoðanna (UNICEF).
• 2008 - Barack Obama Bandarikjaforseti skipaði hofuðkeppinaut sinn, Hillary Clinton , utanrikisraðherra.
• 2009 - Lissabonsattmalinn gekk i gildi i Evropusambandinu.
• 2012 - Enrique Pena Nieto varð forseti Mexiko.
• 2016 - Maha Vajiralongkorn tok við embætti konungs Tailands sem Rama 10.
• 2018
  • Mestu oeirðir i sogu Frakklands fra 1968 hofust vegna motmæla gulvestunga .
  • Andres Manuel Lopez Obrador varð forseti Mexiko.
• 2019 - Ursula von der Leyen tok við embætti forseta framkvæmdastjornar Evropusambandsins .
• 2019 - Koronaveirufaraldurinn : Fyrsta þekkta dæmið um smit i manni kom upp i Wuhan i Kina.
• 2020 - Yfir­deild Mann­rett­inda­dom­stols Evr­opu stað­festi dom rett­ar­ins i Lands­rett­ar­mal­inu .

Fædd [ breyta | breyta frumkoða ]

• 1081 - Loðvik 6. Frakkakonungur (d. 1137 ).
• 1083 - Anna Komnene , griskur heimspekingur (d. 1153 ).
• 1438 - Petur 2., hertogi af Bourbon (d. 1503 ).
• 1636 - Elizabeth Capell hertogaynja af Essex (d. 1718 ).
• 1726 - Eggert Olafsson , islenskt skald (d. 1768 ).
• 1761 - Marie Tussaud , franskur vaxmyndasmiður (d. 1850 ).
• 1766 - Nikolaj Mikhailovitsj Karamzin , russneskur rithofundur (d. 1826 )
• 1792 - Nikolaj Ivanovitsj Lobatsjevskij , russneskur stærðfræðingur (d. 1856 )
• 1844 - Alexandra Bretadrottning (d. 1925 ).
• 1873 - Valerij Brjusov , russneskt ljoðskald (d. 1924 )
• 1886 - Rex Stout , bandariskur rithofundur (d. 1975 )
• 1890 - Steinþor Guðmundsson , islenskur kennari og stjornmalamaður (d. 1973 ).
• 1890 - Eggert Stefansson , islenskur songvari (d. 1962 ).
• 1892 - Halldor Stefansson , islenskur rithofundur (d. 1979 ).
• 1895 - Henry Williamson , enskur rithofundur (d. 1977 ).
• 1896 - Georgij Zhukov , soveskur herforingi (d. 1974 ).
• 1925 - Haraldur Steinþorsson formaður Knattspyrnufelagsins Fram (d. 2005 ).
• 1930 - Joachim Hoffmann , þyskur sagnfræðingur (d. 2002 )
• 1932 - Matt Monro , enskur songvari (d. 1985 )
• 1935 - Woody Allen , bandariskur leikstjori, leikari og grinisti
• 1939 - Soffia Jakobsdottir , islensk leikkona.
• 1940 - Richard Pryor , bandariskur leikari (d. 2005 )
• 1944
  • John Densmore , bandariskur trommuleikari (i hljomsveitinni The Doors)
  • Valgerður Dan , islensk leikkona.
• 1945
  • Asta B. Þorsteinsdottir , alþingismaður (d. 1998 ).
  • Bette Midler , bandarisk leik- og songkona.
• 1946 - Gilbert O'Sullivan , irskur songvari
• 1949
  • Aðalsteinn Bergdal , islenskur leikari.
  • Pablo Escobar , kolumbiskur eiturlyfjabaron (d. 1993 )
  • Sebastian Pinera , forseti Sile (d. 2024 )
• 1950 - Seiichi Sakiya , japanskur knattspyrnumaður.
• 1954 - Karl-Heinz Korbel , þyskur knattspyrnumaður.
• 1961 - Jeremy Northam , enskur leikari.
• 1964 - Salvatore Schillaci , italskur knattspyrnumaður.
• 1973 - Sigurður Ragnar Eyjolfsson , islenskur knattspyrnuþjalfari.
• 1974 - Costinha , portugalskur knattspyrnumaður.
• 1978 - Magni Asgeirsson , islenskur tonlistarmaður.
• 1979 - Shinji Murai , japanskur knattspyrnumaður.
• 1981 - Einar Mar Bjornsson , songvari.
• 1986 - Andrew Tate , breskur ahrifavaldur.
• 1988 - Jay Simpson , breskur knattspyrnumaður.
• 1988 - Tyler Joseph , bandariskur songvari.
• 2003 - Jackson Nicoll , bandariskur leikari.

Dain [ breyta | breyta frumkoða ]

• 1135 - Hinrik 1. Englandskonungur (f. um 1068 ).
• 1374 - Magnus Eiriksson smek (f. 1316 ).
• 1521 - Leo 10. pafi (f. 1475 ).
• 1530 - Margret af Austurriki , landstjori Niðurlanda (f. 1480 ).
• 1825 - Alexander 1. Russakeisari (f. 1777 ).
• 1946 - Jonina Jonatansdottir , islenskur verkalyðsleiðtogi (f. 1869 ).
• 1946 - Jens Steindor Benediktsson , islenskur þyðandi (f. 1910 ).
• 1947 - Godfrey Harold Hardy , breskur stærðfræðingur (f. 1877 ).
• 1952 - Vittorio Emanuele Orlando , italskur stjornmalamaður (f. 1860 ).
• 1972 - Antonio Segni , forsætisraðherra Italiu (f. 1891 ).
• 1973 - David Ben-Gurion , fyrsti forsætisraðherra Israels (f. 1886 ).
• 1978 - Dag Stromback , sænskur þjoðfræðingur (f. 1900 ).
• 1991 - George J. Stigler , bandariskur hagfræðingur (f. 1911 ).
• 2011 - Christa Wolf , þyskur rithofundur (f. 1929 ).
• 2011 - Andrzej Nowicki , polskur heimspekingur (f. 1919 ).
• 2018 - Ken Berry , bandariskur leikari (f. 1933 ).

Hatiðis og tyllidagar [ breyta | breyta frumkoða ]

• Fullveldisdagurinn