1980

Arþusund :	2. arþusundið
Aldir :	19. oldin ; 20. oldin ; 21. oldin ;
Aratugir :	1951?1960 ; 1961?1970 ; 1971?1980 ; 1981?1990 ; 1991?2000 ;
Ar :	1977 ; 1978 ; 1979 ; 1980 ; 1981 ; 1982 ; 1983 ;

Arið 1980 ( MCMLXXX i romverskum tolum ) var 80. ar 20. aldar og hlaupar sem hofst a þriðjudegi.

Atburðir [ breyta | breyta frumkoða ]

Januar [ breyta | breyta frumkoða ]

1. januar - Með breytingum a sænsku rikiserfðalogunum varð Viktoria Sviaprinsessa kronprinsessa i stað yngri broður sins.
11. januar - Nigel Short varð yngsti skakmaðurinn til að hljota titilinn alþjoðlegur skakmeistari, aðeins 14 ara gamall.
15. januar - William Heinesen var gerður að heiðursborgara i Þorshofn .
20. januar - Jimmy Carter tilkynnti að Bandarikin myndu sniðganga olympiuleikana i Moskvu.
22. januar - Andrei Sakarov var handtekinn i Moskvu fyrir að motmæla innras Sovetmanna i Afganistan .
25. januar - Kvikmyndin Land og synir var frumsynd a Islandi.
26. januar - Israel og Egyptaland toku upp stjornmalasamband.
27. januar - Sex bandariskum rikiserindrekum tokst að flyja fra Teheran með þvi að þykjast vera kanadiskir.
31. januar - Ferðamonnum var leyft að kaupa bjor við komuna til Islands.
31. januar - Borgarastyrjoldin i Gvatemala : Logregla reðist inn i spænska sendiraðið i Gvatemalaborg þar sem motmælendur hofðust við, brenndu það og myrtu 36 manns. Spænski sendiherrann slapp naumlega með þvi að skriða ut um glugga.

Februar [ breyta | breyta frumkoða ]

4. februar - Abolhassan Banisadr varð forseti Iran.
8. februar - Gunnar Thoroddsen tok við embætti forsætisraðherra af Benedikt Grondal .
11. februar - Metafli loðnu a einum solarhring : 23.180 lestir. Tiu ar liðu aður en þetta met var slegið.
12. februar - Italski logfræðingurinn Vittorio Bachelet var myrtur af meðlimum Brigate Rosse i Rom.
13. februar - Vetrarolympiuleikarnir 1980 hofust i Lake Placid i New York-fylki i Bandarikjunum .
23. februar - Æðstiklerkur Irans, Ruhollah Khomeini , sagði að þingið myndi akveða orlog bandarisku gislanna i Teheran.
25. februar - Herinn framdi valdaran i Surinam og steypti stjorn Henck Arron af stoli.
27. februar - Skæruliðar M-19 hertoku sendirað Dominiska lyðveldisins i Kolumbiu .

Mars [ breyta | breyta frumkoða ]

Mars - Dyravelferðarsamtokin PETA voru stofnuð i Bandarikjunum.
3. mars - Pierre Trudeau varð forsætisraðherra Kanada.
4. mars - Robert Mugabe var kjorinn forsætisraðherra Simbabve.
6. mars - Marguerite Yourcenar varð fyrsta konan sem fekk inngongu i Fronsku akademiuna .
8. mars - Fyrsta rokkhatiðin i Sovetrikjunum hofst i Tbilisi .
14. mars - LOT flug 7 forst a Varsjarflugvelli. 87 letust, þar a meðal fjortan manna hnefaleikalið fra Bandarikjunum.
16. mars - Fjorða hrina Krofluelda hofst. Þetta eldgos var kallað skrautgos þar sem það stoð stutt en þotti fallegt.
25. mars - Erkibiskupinn Oscar Romero var skotinn til bana af byssumonnum meðan hann song messu i San Salvador .
27. mars - Norski oliuborpallurinn Alexander Kielland brotnaði i Norðursjo . 123 af 212 manna ahofn forust.
28. mars - Talpiot-grofin uppgotvaðist i nagrenni Jerusalem.

April [ breyta | breyta frumkoða ]

2. april - St. Pauls-uppþotin hofust i Bristol.
7. april - Bandarikin slitu stjornmalasambandi við Iran.
12. april - Samuel Kanyon Doe framdi valdaran i Liberiu.
14. april - Fyrsta hljomplata Iron Maiden , Iron Maiden , kom ut i Bretlandi .
18. april - Simbabve fekk sjalfstæði fra Bretlandi de jure .
19. april - Johnny Logan sigraði Songvakeppni evropskra sjonvarpsstoðva með laginu ? What's Another Year “
24. april - Eagle Claw-aðgerðin : Bandarikjamenn reyndu að frelsa 52 bandariska gisla, sem voru i haldi i Teheran , hofuðborg Irans . Leiðangurinn mistokst og engum gislum var bjargað en atta bandariskir hermenn letu lifið.
25. april - Dan-Air flug 1008 forst a Tenerife . 146 letust.
28. april - Fyrsti Game & Watch-leikurinn kom ut hja Nintendo .
30. april - Beatrix Hollandsdrottning tok við krununni af moður sinni.

Mai [ breyta | breyta frumkoða ]

9. mai - Liberiska flutningaskipið Summit Venture rakst a bru yfir Tampafloa . 35 letust þegar hluti af brunni hrundi.
17. mai - Innanlandsofriðurinn i Peru hofst með aras meðlima Skinandi stigs a kjorklefa i Ayacucho .
18. mai - Eldfjallið Mount St. Helens gaus i Washington . 57 letust og tjonið var metið a 3 milljarða dollara.
21. mai - Kvikmyndin Star Wars: The Empire Strikes Back var frumsynd i Bandarikjunum.
22. mai - Tolvuleikurinn Pac-Man kom ut i Japan.
23. mai - Kvikmyndin The Shining var frumsynd i Bandarikjunum.
26. mai - Ahangendur farmtruar reðust a stjornarsetur a eyjunni Tanna a Vanuatu .

Juni [ breyta | breyta frumkoða ]

13. juni - Italski bankamaðurinn Michele Sindona var handtekinn i New York vegna gjaldþrots Franklin National Bank.
16. juni - Gufuneskirkjugarður var vigður.
17. juni - Bubbi Morthens gaf ut sina fyrstu soloplotu, Isbjarnarblus .
19. juni - A aldarafmæli Johanns Sigurjonssonar var afhjupaður minnisvarði um skaldið a Laxamyri i Þingeyjarsyslu .
20. juni- Heimssongvarinn Luciano Pavarotti song i Laugardalsholl a vegum Listahatiðar i Reykjavik. Hlaut hann goðar viðtokur.
21. juni - Kvikmyndin Oðal feðranna var frumsynd a Islandi.
23. juni - Tim Berners-Lee hof að vinna að kerfinu ENQUIRE sem var fyrirrennari Veraldarvefsins.
25. juni - Muslimska bræðralagið gerði misheppnaða tilraun til að raða forseta Syrlands, Hafez al-Assad , af dogum.
27. juni - Aerolinee Itavia flug 870 hrapaði i sjo nærri Ustica a Italiu. 80 letust.
29. juni - Vigdis Finnbogadottir var kjorin forseti Islands, fyrst allra kvenna i heiminum til að vera þjoðkjorin i embætti þjoðhofðingja.

Juli [ breyta | breyta frumkoða ]

Juli - Lars Vilks hof að reisa utilistaverkið Nimis a Skani.
10. juli - Greiðslukortaviðskipti hofust a Islandi er Kreditkort hf gafu ut Eurocard-greiðslukortin . Greiðslukort Visa komu ari siðar.
11. juli - Evropukeppnin i knattspyrnu hofst a Italiu, i fyrsta sinn með atta liðum i stað fjogurra.
15. juli - Dansk Sojakagefabrik a Islandsbryggju i Kaupmannahofn sprakk i loft upp.
16. juli - Ronald Reagan var utnefndur forsetaefni Republikanaflokksins i Bandarikjunum.
17. juli - Saddam Hussein var valinn forseti Iraks .
19. juli - Sumarolympiuleikarnir voru settir i Moskvu.
25. juli - Hljomplata AC/DC , Back In Black , kom ut.
30. juli - Vanuatu fekk sjalfstæði siðust af nylendum Frakka .
30. juli - Jerusalemlogin voru samþykkt af israelska þinginu.

Agust [ breyta | breyta frumkoða ]

Lestarstoðin i Bologna eftir sprenginguna.

1. agust - Vigdis Finnbogadottir tok við embætti forseta Islands af Kristjani Eldjarn .
2. agust - Bloðbaðið i Bologna : Sprengja sprakk a jarnbrautarstoðinni i Bologna a Italiu . 85 manns forust og yfir 200 særðust.
3. agust - Vigdis Finnbogadottir opnaði Safn Jons Sigurðssonar a Hrafnseyri við Arnarfjorð.
7. agust - Polskir hafnarverkamenn hofu roð verkfalla i slippnum i Gdansk undir forystu Lech Wał?sa .
8. agust - Viktor Kovalenko, soveskur sjomaður , bað um politiskt hæli a Islandi . Hann fluttist siðar til Bandarikjanna .
17. agust - Heklugos hofst og stoð stutt, aðeins i nokkra daga. Aftur hofst stutt gos þann 9. april 1981 og er það talið framhald þessa goss.
19. agust - Yfir 300 manns letust þegar kviknaði i Saudia flugi 163 i Riyadh .
24. agust - Fyrstu alþjoðlegu rallkeppni a Islandi lauk eftir fimm daga keppni.
25. agust - Microsoft kynnti sina utgafu af Unix , Xenix .
31. agust - A Fljotsdalsheraði fannst silfursjoður mikill , talinn fra landnamsold . Longu siðar spunnust miklar deilur um aldur sjoðsins.
31. agust - Polska stjornin gaf eftir og heimilaði stofnun Samstoðu , fyrstu frjalsu verkalyðssamtakanna i Sovetblokkinni .

September [ breyta | breyta frumkoða ]

September - Tonlistarskoli FIH tok til starfa i Reykjavik.
5. september - Gotthardgongin voru opnuð i Sviss.
12. september - Herinn tok voldin i Tyrklandi undir forystu Kenan Evren .
13. september - Norðvesturhlið Skessuhorns var klifin en hafði fram til þessa verið talin okleif. Tveir ungir menn unnu afrekið.
13. september - Rokk gegn her tonleikar Samtaka herstoðvaandstæðinga haldnir i Laugardalsholl .
17. september - Polska verkalyðsfelagið Samstaða var stofnað i Gda?sk .
17. september - Fyrrum forseti Nikaragva, Anastasio Somoza Debayle , var myrtur i utlegð i Paragvæ.
22. september - Irak reðst a Iran og hof þar með 8 ara strið .
26. september - Þrettan letust og yfir 200 særðust i Oktoberfesthryðjuverkaarasinni i Munchen.
29. september - Flugvel var flogið til Reykjavikur fra Færeyjum með mann standandi a þaki velarinnar. Flugið tok sex klukkustundir og var maðurinn að reyna að setja heimsmet.
30. september - Digital Equipment Corporation , Intel og Xerox gafu ut DIX-staðalinn fyrir Ethernet-tengingar .

Oktober [ breyta | breyta frumkoða ]

6. oktober - Jarðstoðin Skyggnir var tekin i notkun og var þa komið gervihnattasamband við utlond.
10. oktober - Yfir 2600 manns letu lifið þegar jarðskjalfti lagði bæinn El Asnam i rust. Hann var siðar endurbyggður sem Chlef .
10. oktober - Margaret Thatcher helt fræga ræðu þar sem hun klykkti ut með orðunum ?The lady is not for turning“.
11. oktober - Samtokin FMLN voru stofnuð i El Salvador .
14. oktober - Þusundir starfsmanna italska fyrirtækisins FIAT foru i krofugongu gegn yfir manaðarlangri vinnustoðvun verkalyðsfelaganna sem letu undan og samþykktu samninga sem komu fyrirtækinu vel.
18. oktober - Sjotta lota Krofluelda hofst og stoð i fimm daga og var þetta þriðja lotan a sama arinu.
23. oktober - Forsætisraðherra Sovetrikjanna, Aleksej Kosygin sagði af ser og Nikolaj Tikonov tok við.

November [ breyta | breyta frumkoða ]

1. november - Skuli Oskarsson lyfti 315,5 kg i rettstoðulyftu i 72 kg flokki og bætti með þvi heimsmetið um 0,5 kg.
4. november - Ronald Reagan sigraði Jimmy Carter i forsetakosningum i Bandarikjunum.
12. november - Geimkonnunarfarið Voyager 1 komst næst Saturnusi .
20. november - Rettarhold yfir fjormenningagenginu hofust i Kina.
21. november - 85 letust i eldsvoða i MGM Grand Hotel and Casino i Las Vegas.
23. november - Nær 3000 manns letust og 300.000 misstu heimili sin i Irpiniujarðskjalftanum a Italiu.
27. november - Utangarðsmenn gafu ut sina fyrstu plotu, Geislavirkir .

Desember [ breyta | breyta frumkoða ]

2. desember - Bandariski truboðinn Jean Donovan og þrjar nunnur voru myrt af dauðasveitum hersins i El Salvador .
4. desember - Hljomsveitin Led Zeppelin sendi fra ser frettatilkynningu um upplausn sveitarinnar eftir lat trommarans John Bonham .
7. desember - Golfklubburinn Kjolur var stofnaður i Mosfellsbæ.
8. desember - John Lennon var skotinn til bana af Mark David Chapman fyrir utan heimili sitt i New York-borg.
16. desember - Samtok oliuutflutningsrikja akvaðu að hækka oliuverð um 10%.
23. desember - Friðarganga a Þorlaksmessu var haldin i Reykjavik i fyrsta sinn.
25. desember - Fyrsti hluti sjonvarpsmyndarinnar Paradisarheimtar eftir Halldor Laxness var frumsyndur.
30. desember - Patrick Gervasoni , fronskum manni, sem sagður var landflotta , var visað af landi brott eftir mjog miklar deilur.

Odagsettir atburðir [ breyta | breyta frumkoða ]

Bandariska korfuknattleiksliðið Dallas Mavericks var stofnað i Texas.

Fædd [ breyta | breyta frumkoða ]

4. januar - Greg Cipes , bandariskur leikari.
8. januar - Rachel Nichols , bandarisk leikkona.
9. januar - Sergio Garcia , spænskur kylfingur.
18. januar - Jason Segel , bandariskur leikari.
25. januar - Xavi , spænskur knattspyrnumaður.
28. januar - Nick Carter , bandariskur songvari ( Backstreet Boys ).
29. januar
- Ottar M. Norðfjorð , islenskur rithofundur.
- Ingimundur Ingimundarson , islenskur handknattleiksmaður.
12. februar

- Christina Ricci , bandarisk leikkona.
- Sarah Lancaster , bandarisk leikkona.
- Juan Carlos Ferrero , spænskur tennisleikari.
27. februar - Chelsea Clinton , dottir Bill Clinton Bandarikjaforseta.
28. februar - Christian Poulsen , danskur knattspyrnumaður.
1. mars - Djimi Traore , knattspyrnumaður fra Mali.
7. mars
- Laura Prepon , bandarisk leikkona.
- Murat Boz , tyrkneskur songvari.
9. mars - Matthew Gray Gubler , bandariskur leikari.
11. mars - Ulfar Linnet , islenskur skemmtikraftur.
13. mars - Sara Bergmark Elfgren , sænskur rithofundur.
15. mars - Stefan Gislason , islenskur knattspyrnumaður.
21. mars - Ronaldinho , brasiliskur knattspyrnumaður.
26. mars - Pascal Hens , þyskur handknattleiksmaður.
24. april - Reagan Gomez-Preston , bandarisk leikkona.

26. april - Channing Tatum , bandariskur leikari.
29. april
- Nicole Steinwedell , bandarisk leikkona.
- Bre Blair , kanadisk leikkona.
11. mai - Bjorgolfur Hideaki Takefusa , islenskur knattspyrnumaður.
13. mai - Egill Einarsson , islenskur fjolmiðlamaður.
19. mai - Sara Riel , islensk myndlistarkona.
22. mai - Robert Gunnarsson , islenskur handknattleiksmaður.
30. mai - Steven Gerrard , enskur knattspyrnumaður.
10. juni - Gisli Freyr Valdorsson , islenskur stjornmalafræðingur.
13. juni - Darius Vassell , enskur knattspyrnumaður.
15. juni - Iker Romero , spænskur handknattleiksmaður.
17. juni - Venus Williams , bandariskur tennisleikari.
19. juni - Lauren Lee Smith , kanadisk leikkona.
20. juni - Vignir Svavarsson , islenskur handknattleiksmaður.

2. juli - Alexander Petersson , islenskur handknattleiksmaður.
3. juli - Olivia Munn , bandarisk leikkona.
8. juli
- Robbie Keane , irskur knattspyrnumaður.
- Auðunn Blondal , islenskur dagskrargerðarmaður.
10. juli - Jessica Simpson , bandarisk songkona.
18. juli - Kristen Bell , bandarisk leikkona.
20. juli
- Sturla Asgeirsson , islenskur handknattleiksmaður.
- Gisele Bundchen , brasilisk fyrirsæta.
29. juli - Rachel Miner , bandarisk leikkona.
22. agust - Aya Sumika , bandarisk leikkona.
26. agust
- Macaulay Culkin , bandariskur leikari.
- Chris Pine , bandariskur leikari.
29. agust - David Desrosiers , kanadiskur bassaleikari ( Simple Plan ).
5. september
- Marianna Madia , italskur stjornmalamaður.
- Stefan Logi Magnusson , islenskur knattspyrnumaður.
8. september - Kristian Kjelling , norskur handknattleiksmaður.
12. september - Bjarni Fritzson , islenskur handknattleiksmaður.
15. september - Katrin Atladottir , islensk badmintonkona.
16. september - Davið Þorlaksson , islenskur logfræðingur.
20. september - Igor Vori , kroatiskur handknattleiksmaður.
24. september - John Arne Riise , norskur knattspyrnumaður.
25. september - Pawel Bartoszek , islenskur stærðfræðingur.
29. september - Zachary Levi , bandariskur leikari.
4. oktober - Tomas Rosicky , tekkneskur knattspyrnumaður.
11. oktober - Julie McNiven , bandarisk leikkona.
17. oktober - Alberto Porro Carmona , spænskur hljomsveitarstjori.

21. oktober - Kim Kardashian , bandarisk athafnakona.
22. oktober - Helgi Hrafn Gunnarsson , islenskur stjornmalamaður.
26. oktober - Cristian Chivu , rumenskur knattspyrnumaður.
28. oktober - Alan Smith , enskur knattspyrnumaður.
12. november - Ryan Gosling , kanadiskur leikari.
13. november - Sverrir Bergmann Magnusson islenskur songvari og fjolmiðlamaður.
19. november - Yipsi Moreno , kubverskur sleggjukastari.
29. november - Hreiðar Levy Guðmundsson , islenskur handknattleiksmaður.
3. desember - Jenna Dewan , bandarisk leikkona.
7. desember - John Terry , enskur knattspyrnumaður.
13. desember - Agnieszka Włodarczyk , polsk leikkona.
18. desember - Christina Aguilera , bandarisk songkona.
19. desember - Jake Gyllenhaal , bandariskur leikari.
28. desember - Vanessa Ferlito , bandarisk leikkona.
30. desember - Eliza Dushku , bandarisk leikkona.

Dain [ breyta | breyta frumkoða ]

16. januar - Jon Gislason , islenskur þyðandi (f. 1909 ).
16. februar - Erich Huckel , þyskir eðlis- og enfafræðingur (f. 1895 ).
17. mars - Boun Oum , siðasti erfðaprins Champasak (f. 1912 ).
31. mars - Jesse Owens , bandariskur iþrottamaður (f. 1913 ).
15. april - Jean-Paul Sartre , franskur heimspekingur, rithofundur og nobelsverðlaunahafi (f. 1905 ).

29. april - Alfred Hitchcock , bandariskur leikstjori (f. 1899 ).
4. mai - Josip Broz Tito , forseti Jugoslaviu (f. 1892).
15. mai - Johann Hafstein , islenskur stjornmalamaður og stofnandi Voku, felags lyðræðissinnaðra studenta.
28. mai - Ian Curtis , songvari Joy Division (f. 1956 ).
4. juni - Leopold Kielholz , svissneskur knattspyrnumaður og þjalfari (f. 1911).
7. juni - Henry Miller , bandariskur rithofundur (f. 1891 ).
24. juli - Peter Sellers , breskur leikari (f. 1925 ).
25. juli - Vladimir Visotski , russneskur songvari (f. 1938 ).
27. juli - Muhameð Resa Pahlavi Iranskeisari (f. 1919 ).
10. agust - Gareth Evans , breskur heimspekingur (f. 1946 ).
13. agust - Magnus A. Arnason , islenskur listmalari (f. 1894 ).
20. agust - Bjorgvin Sæmundsson , islenskur verkfræðingur (f. 1930 ).
17. september - Anastasio Somoza Debayle , forseti Nikaragva (f. 1925 ).
25. september - John Bonham , enskur trommuleikari (f. 1948 ).
18. oktober - Petur Hoffmann Salomonsson , islenskur sjomaður (f. 1897 ).
20. oktober - Stefan Johann Stefansson , islenskur stjornmalamaður (f. 1894 ).
9. november - A. Paul Weber , þyskur grafiklistamaður (f. 1893 ).
8. desember - John Lennon , breskur tonlistarmaður (f. 1940 ).
16. desember - Olafur Jonsson, raðunautur (f. 1895 ).
25. desember - Marcel Langiller , franskur knattspyrnumaður (f. 1908 ).
31. desember - Marshall McLuhan , kanadiskur bokmenntafræðingur (f. 1911 ).

Nobelsverðlaunin [ breyta | breyta frumkoða ]

Eðlisfræði - James Watson Cronin , Val Logsdon Fitch
Efnafræði - Paul Berg , Walter Gilbert , Frederick Sanger
Læknisfræði - Baruj Benacerraf , Jean Dausset , George D. Snell
Bokmenntir - Czeslaw Milosz
Friðarverðlaun - Adolfo Perez Esquivel
Hagfræði - Lawrence Klein