Aquesta pagina concernis l'an
1980
del
calendier gregorian
.
Debanament de manifestacions novelas que causeron la fin dau periode Gierek e la presa dau poder per lo generau
Wojciech Jaruzelski
. Deguet rapidament faciar una tiera de manifestacions organizadas per lo
sindicat
Solidaritat menat per un obrier
catolic
dich
Lech Walesa
.
Mort dau president
Seretse Khama
.
Ketumile Masire
(
BDP
) foguet elegit per lo remplacar.
Debanament deis eleccions promesas per lo govern dictatoriau de
Francisco Morales Bermudez Cerruti
qu'era incapable de dirigir lo pais. Gracias a un sosten important de part de la populacion e a la division de seis adversaris, l'ancian president
Fernando Belaunde Terry
foguet elegit
President de la Republica
. Prenguet plusors mesuras progressistas coma la restitucion dei jornaus a sei proprietaris o lo restabliment de la libertat d'expression. Pasmens, assaiet tanben de limitar leis efectes de la reforma agraria de Velasco, se raprochet de
Washington
e mau capitet de faciar la crisi economica, especialament lo problema causat per l'
inflacion
.
Enterin, dins lei regions centralas, aparegueron diversei
guerilhas
comunistas
, magerament aquela dau
Sendier Luminos
, que comenceron una tiera d'atacas contra l'Estat Perovian. Largament ignorats per lo govern centrau, aquelei combats vengueron un problema vertadier tre l'annada seguenta (→
1981
).
Division dau monde en 1980 durant la
Guerra Freja
.
Esquema generau de la Premiera Guerra d'Afganistan.
Guerra Iran-Iraq e limit de l'avancada iraquiana en 1980.
Comencament de la
Guerra Iran-Iraq
apres una tiera de bombardaments per l'aviacion iraquiana lo 20 de setembre. Apres d'avancadas de quauquei desenaus de quilometres long de la frontiera, leis Iraquians fogueron finalament blocats per leis Iranians.
Comencament de la
Guerra Iran-Iraq
apres una tiera de bombardaments per l'aviacion iraquiana lo 20 de setembre. Apres d'avancadas de quauquei desenaus de quilometres long de la frontiera, leis Iraquians fogueron finalament blocats per leis Iranians. Puei, lo 28 de novembre, se debanet una batalha navala dins la region dau
port
iraquian d'
Umn Qasr
. La flota iraquiana i perdet sieis
naviris
(contra solament un per leis Iranians) e demoret quasi inactiva fins a la fin de la guerra en
1988
.
Independencia dau pais lo 30 de julhet.
En mai, leis illas secessionistas d'Espiritu Santo e de Tanna conogueron doas insureccions novelas. Dins la premiera, de secessionistas conquisteron la
capitala
e proclameron la
Republica de Vemarana
e dins la segonda, de combats opauseron lei partisans dau govern ai partisans de
Franca
.
Paris
sostenguet aquela secession en empachant lo mandadis d'una forca militara e en reconoissent aquela independencia. Pasmens, lo 2 de junh, Tanna fogueron reconquistada per lo govern locau. Puei, apres l'independencia oficiala dau pais lo 30 de julhet, Lini poguet emandar l'ajuda militara dei pais de la region e obtenguet aquela de Papoa-Nova Guinea. Lo 31 d'aost, un desbarquament aisat prenguet lo contrarotle dau territori de la
Republica de Vemarana
marcant la fin de secession. Aperaqui 2 300 i fogueron arrestadas.
Fotografia de
Saturne
per la sonda
Voyager 1
.
Susvolada dau sistema de
Saturne
per la sonda espaciala
Voyager 1
. I poguet realizar diversei fotografias de la planeta, de sei satellits e de realizar diversei mesuras de temperaturas e de composicion atmosferica. Descurbiguet tanben uech satellits suplementaris.
Premier foratge orizontau realizat dins lo jaciment de
gas naturau
de
Lac
per
Elf Aquitaine
e l'
Institut Francais du Petrole
. Aquela tecnica foguet aplicada en
1982
ai foratges sosmarins e s'es largament difusada dins lo mond.
- 19 de genier
-
Jenson Button
, pilot de
Formula 1
britanic
- 27 de genier
-
Marat Safin
, jogaire de tennis rus
- 28 de genier
-
Nick Carter
, cantaire american (
Backstreet Boys
)
- 12 de febrier
-
Christina Ricci
, actritz de
cinema
americana
- 12 de febrier -
Juan Carlos Ferrero
, jogaire de tennis espanhol
- 21 de febrier
-
Jigme Khesar Namgyel Wangchuck
, rei de Botan
- 12 de marc
-
Katie Morgan
, actritz pornografica americana
- 21 de marc
-
Ronaldinho
, jogaire brasilier de
fotbol
- 17 de junh
-
Venus Williams
, jogaire de tennis americana
- 20 de julhet
-
Gisele Bundchen
, model brasiliera
- 22 de julhet
-
Kate Ryan
, cantaira belga
- 26 d'agost
-
Macaulay Culkin
, actor american
- 12 de setembre
-
Yao Ming
, jogaire chines de basquet
- 21 de setembre
-
Kareena Kapoor
, actritz indiana
- 30 de setembre
-
Martina Hingis
, jogaira de tennis eslovaca
- 10 de decembre
-
Sarah Chang
, violonista americana d'origina coreana
- 18 de decembre
-
Christina Aguilera
, cantaire american
- 20 de decembre
-
Ashley Cole
, fotbolaire angles
- Jordan Galland
, cantaire, compositor, realizaire e productor american de pop
- Judd Vinet
, un desvelopaire
open-source
canadian
- 2 de febrier
-
William Howard Stein
, quimista american, Premi Nobel (n.
1911
)
- 18 de marc
-
Erich Fromm
, psicolog e filosof alemand (n.
1900
)
- 24 de marc
-
Oscar Romero
, arcebisp d'
El Salvador
(n.
1917
)
- 25 de marc
-
Roland Barthes
, critic e escrivan american (n.
1915
)
- 31 de marc
-
Jesse Owens
, atleta american (n.
1913
)
- 15 d'abril
-
Jean-Paul Sartre
, filosof e escrivan alemand,
Premi Nobel de Literatura
(recusat) (n.
1905
)
- 24 d'abril
-
Alejo Carpentier
, escrivan cuban (n.
1904
)
- 29 d'abril
-
Alfred Hitchcock
, director de cinema britanic (n.
1899
)
- 4 de mai
-
Josip Broz Tito
, president d'
Iogoslavia
(n.
1892
)
- 18 de mai
-
Ian Curtis
, musician britanic (
Joy Division
) (n.
1956
)
- 7 de junh
-
Henry Miller
, escrivan american (n.
1891
)
- 7 de junh
-
Elizabeth Craig
, escrivan britanica (n.
1883
)
- 9 de julhet
-
Vinicius de Moraes
, poeta, escrivan e diplomata brasilier (n.
1913
)
- 24 de julhet
-
Peter Sellers
, actor britanic (n.
1925
)
- 27 de julhet
-
Muhammad Reza Pahlavi
,
shah
d'Iran (n.
1919
)
- 10 d'agost
-
Yahya Khan
, president de
Paquistan
(n.
1917
)
- 17 de setembre
-
Anastasio Somoza Debayle
, dictator de
Nicaragua
(n.
1925
)
- 7 de novembre
-
Steve McQueen
, actor american (n.
1930
)
- 20 de novembre
-
John McEwen
, primier ministre d'
Australia
(n.
1900
)
- 22 de novembre
-
Mae West
, actritz americana (n.
1893
)
- 4 de decembre
-
Francisco Sa Carneiro
, primier ministre de
Portugal
(n.
1934
)
- 8 de decembre
-
John Lennon
, cantaire e compositor britanic (
The Beatles
) (n.
1940
)
- 24 de decembre
-
Karl Donitz
, militar e president d'
Alemanha
(n.
1891
)
- 31 de decembre
-
Marshall McLuhan
, professor e escrivan canadian (n.
1911
)