El Vikipedio, la libera enciklopedio
La
22-a de decembro
estas la 356-a tago de la jaro (la 357-a en superjaroj) la? la
Gregoria kalendaro
. 9 tagoj restas. Estas la unua tago de zodiaksigno
Kaprikorno
.
En la 22-a de decembro okazis, interalie:
- Maksimumo de
meteorfluo
de
Ursidoj
- 401
:
Inocento la 1-a
i?is papo
- 1135
:
Stefano
kroni?is kiel re?o de Anglio
- 1216
: Papo
Honorio la 3-a
eldonis
buleon
agnoskantan ordenon de
dominikanoj
- 1248
:
Reconquista
:
Ferdinando la 3-a
konkeris
Sevilon
- 1386
: Armeo de
Timur
konkeris
Tbilison
- 1522
: Dum turka sie?o de
Rodoso
kapitulacis
Malta Ordeno
- 1530
: Kongreso kunvokita de elektisto
Johano la Konstanta
en
Schmalkalden
komenci?is -
protestantoj
diskutas pri sia plua agmaniero favore al
reformacio
- 1561
:
?e?io
:
Kladno
i?is urbo
- 1573
:
Universitato
en
Olomouc
fondi?is - unua en
Moravio
, kaj la dua en la tuta
?e?io
- 1620
:
Frederiko la 5-a
forlasis
Vroclavon
irante al
Berlino
- fakte li perdis la
lastan landon de la ?e?a Krono
fari?ante titulara re?o de
?e?io
- 1636
:
Ferdinando la 3-a
i?is re?o de Germanio
- 1655
:
Sveda diluvo
: sveda armeo konkeris
Elbl?g
- 1666
:
Akademio de Sciencoj de Francio
fondi?is
- 1711
:
Karolo la 6-a
kroni?is en
katedralo
de
Frankfurto ?e Majno
kiel romia-germana imperiestro
- 1790
: Rusa armeo sub gvido de
Aleksandr Suvorov
konkeris sturme
Izmajil
-fortika?on dum la turka-rusa milito
- 1793
: Pro la sukcesa
sie?o de Toulon
Napoleono Bonaparte
estis avancita ?is
brigada generalo
- 1807
: En
Usono
oni vo?donis
embargon
pri eksterlanda komerco
- 1808
: En
Teatro ?e la Vieno
okazis premiero de la
5-a simfonio
de
Ludwig van Beethoven
- 1840
: Pola poeto
Adam Mickiewicz
komencis lekcii pri
slavaj literaturoj
en
Kolegio de Francio
- 1849
:
Fjodor Dostojevskij
estas portata anta?
pafekzekuta
plotono kaj lastmomente amnestiita de caro
Nikolao la 1-a
- 1885
:
Ito Hirobumi
i?is unua
?efministro de Japanio
- 1894
: Post tritaga proceso, akuzita pri
perfido
favore al Germanio,
Alfred Dreyfus
estis kondamnita al ?isviva
ekziligo
en la francan pun
kolonion
sur la
Diabloinsulo
-
rehabilita
en 1906
- 1900
: Pola verkisto
Henryk Sienkiewicz
ricevis
notarie
domon
en Obl?gorek (
distrikto Kielecki
), a?etitan de sociaj kotizoj okaze de la 25-a datreveno de la
literatura verkado
- nun trovi?as tie la
muzeo
- 1913
:
Usona Kongreso
akceptis
Federal Reserve Act
- Unua Mondmilito
- 1918
: Agnoskita per dekreto de la rusia registro estis la Litova Provizora Revolucia Laborista kaj Kamparana Registaro, estrata de
Vincas Mickevi?ius-Kapsukas
- 1918
: Al
Parizo
alvenis
etnografo
Jan Czekanowski kaj geografo
Eugeniusz Romer
, kreinto de moderna
kartografio
- ili laboras kiel spertuloj dum la
Konferenco de Parizo
pri fiksado de
landlimoj
de renaski?anta
Pollando
- 1919
:
Kontra?komunismo
:
anarki-komunistino
Emma Goldman
estis deportita al
RSFSR
kun 250
maldekstremaj
usonanoj
- 1920
: En
Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko
oni aprobis dum kongreso de
Sovetoj
ekonomian planon de
elektrizo
de la ?tato ?
GOELRO
, la unuan sovetian planon por nacia ekonomia resani?o kaj disvolvi?o
- 1924
:
Malsupra Silezio
: en
Munsterberg
estis arestita
seria murdisto
kaj
kanibalo
Karl Denke, kiu la saman tagon memmorti?is en polica arestejo
- 1932
:
Brita Hindio
: en
Barato
britoj
liberigis 28 000 kaptitojn, i.a.
Mahatma Gandhi
- 1938
:
Otto Hahn
igis la unuan
fision
de
atomkerno
- 1938
: Oni testoflugis britan pasa?eran aviadilon
De Havilland Flamingo
- Dua Mondmilito
- 1945
: Ministro pri eksterlandaj aferoj
Janos Gyongyosi
anoncis, ke la registaro de
Kabineto Tildy
, kun la konsento de la Aliancita Kontrola Komisiono, komencas
deportadon de germanoj el Hungario
, la proponon vo?donis registaraj membroj
- 1947
: Anta? Supera Nacia Tribunalo en
Krakovo
fini?is la unua proceso pri la koncentrejo kaj
ekstermejo
A??vico
? 21
militkrimulojn
oni
pendumis
post monato, 8 kondamnis al
?ismorta malliberigo
, kaj 10 al 3-15 jaroj da mallibero
- 1947
:
Konstitucio de la Itala Respubliko
estis aprobita de la
Konstitucianta Asembleo de la Itala Respubliko
- 1949
: Konstruado de
Stalin
-monumento estis oficiale komencita en
Prago
- 1949
:
Ukrainio
:
trolebusa
trafiko ekfunkciis en
Zapori?o
- 1949
:
Japanio
postulis de
Usono
redonon de
Okinava insulo
- 1950
:
Kroatio
: unua
skolta
ta?mento estis fondita en
Zagrebo
- 1952
:
Usona Senato
anoncis raporton pri la
masakro de Katin
, pri kiu ?i kulpigis
Sovetunion
? pro la amasa murdado de kelkdek mil de polaj
oficiroj
apelaciis fondi internacian tribunalon por priju?i la
komunistan krimon
- 1956
: Evakuo de britaj kaj francaj ta?mentoj de
Egiptujo
dum la
Sueza krizo
- 1965
: Premiero de la usona
melodrama
filmo
Doktoro ?ivago
- 1966
:
Telewizja Polska
ekprezentis spektaklan filmserion
Ludcelo pli granda ol vivo
- 1970
:
Pola decembra laborista ribelo
: en
Szczecin
reprezentantoj de
strikantoj
subskribis interkonsenton kun regopovoj de la
vojevodio
- de
milicaj
kaj
armeaj
kugloj
pereis ne malpli ol 45 personoj, 1165 vundi?is, kelkaj miloj estis arestitaj kaj la plej aktivaj
persekutataj
dum pluraj jaroj
- 1970
: En
Duesseldorf
germana ju?ejo kondamnis al
?ismorta malliberigo
Franz Stangl, estintan komandanton de germana
ekstermejo
en
Treblinka
, en kiu ?is ties likvido en novembro 1943 oni murdis preska? 900 mil
judojn
- 1971
:
Dako
i?is ?efurbo de
Banglade?o
- 1974
:
Transmaraj teritorioj
: en
referendumo
farita sur 4 insuloj de
Komoroj
, la
sendependecon
elektis lo?antoj de
Anjuano
,
Moheli
kaj
Granda Komoro
, kaj
Majoto
restis sub la regado de
Francio
- 1978
: Sovetia seria murdisto
Andrej ?ikatilo
mortigis sian unuan viktimon
- 1979
:
Katalunio
kaj
E?skio
a?tonomi?is
- 1981
: ?tatoj de
E?ropa Ekonomia Komunumo
en deklaro agnoskis, ke agado de polaj komunistaj regopovoj, ligita kun enkonduko de la
milita stato en Pollando
, estis rompo de la
Helsinka Interkonsento
el 1975
- 1984
: En
Varsovio
okazis dua
kongreso
de la
Konfederacio de Sendependa Pollando
- 1989
: En
Berlino
remalfermi?is
Brandenburga pordego
, 28 jarojn post konstruo de la
Berlina muro
- 1990
:
Oceanio
:
Federacio de Mikronezio
kaj
Mar?ala Insularo
sendependi?is de Usono
- 1990
:
Lech Wał?sa
i?is
prezidento de Pollando
? la lasta
pola prezidento en ekzilo
Ryszard Kaczorowski
transdonis al li distingilojn de la ordonpovo, la Tria
Pola Respubliko
i?is fakto
- 1992
: En
Paragvajo
oni malkovris "Arkivojn de Teroro", kiu enhavas nomojn de 80 000 homoj murditaj a?
malaperintaj
en ses landoj de
Latinameriko
- 1997
: 45
indianoj
estis
masakritaj
en meksika sub?tato
Chiapas
de kvaza?armea bando, kio efektivi?is en pre?ejo dum registara kampanjo kontra?
Zapatista Armeo por Nacia Liberigo
- 1999
:
Mamadou Tandja
i?is prezidento de
Ni?ero
- 2001
:
Klonado
: naski?is unua
dombesto
- klonita
hejma kato
CC
(formortis en 2020)
- 2001
:
Hamid Karzai
ekoficis kiel prezidanto de Afganujo post la faligo de
talibanoj
monaton pli frue
- 2002
:
Janez Drnov?ek
i?is prezidento de Slovenio
- 2008
:
Emil Boc
i?is ?efministro de Rumanio
- 2010
: Diktatoro de Argentino
Jorge Rafael Videla
estis kondamnita al dum-viva mallibero pro
krimoj kontra? la homeco
- 2010
:
Barack Obama
permesis al
gejoj
soldatservi en la
usona armeo
- 2012
:
Borut Pahor
i?is prezidento de Slovenio
- 2014
: Rekomenco de anta?aj laboroj ?e la
Nikaragva kanalo
- 2016
: La? verdikto de
Apelacia
Tribunalo
en
Krakovo
germana televido
ZDF
estas devigata en sia
TTT-pa?o
pardonpeti polan malliberulon de
koncentrejo
A??vico
Karol Tendera
pro la esprimo "polaj morto-koncentrejoj
Majdanek
kaj
A??vico
" el julio 2013
- 2016
: En
Siria enlanda milito
post kvar jaroj da batalado, la batalo de
Halepo
fini?is venke por la lojala tendaro
- 2018
: 437 personoj pereis, 23 perdi?is, kaj 7202 vundi?is sur marbordoj de
Javo
kaj
Sumatro
rezulte de
cunamo
en
Sunda Markolo
, ka?zita de
erupcio
de la
vulkano
Krakatau
- 2022
:
Invado de Rusio en Ukrainion
:
- 240
:
Diokleciano
, imperiestro de Romio (m.
311
)
- 1449
:
Filippo Maria Sforza
, grafo de
Korsiko
kaj
Pavio
(n.
1492
)
- 1550
:
Cremonini Cesare
, itala filozofo (m.
1631
)
- 1608
:
Arnold Johan Messenius
, sveda historiisto (m.
1651
)
- 1639
:
Jean Racine
, franca poeto kaj
dramaturgo
(m.
1699
)
- 1666
:
Gobind Singh
, barata
guruo
de
sikismo
, la deka kaj lasta (m.
1708
)
- 1696
:
James Oglethorpe
, brita generalo, fondinto de
kolonio
Georgio
(m.
1785
)
- 1755
:
Georges Couthon
, franca
jakobeno
(m.
1794
)
- 1787
:
Muhamad al-Sanusi
, fondinto de
Sanusi
-ordeno disvasti?inta en
Libio
,
sajido
(m.
1859
)
- 1795
:
Clemens August Carl Klenze
, germana juristo kaj historiisto (m.
1838
)
- 1805
:
August Theodor von Grimm
, germana pedagogo, verkisto kaj muzikisto,
cara
konsilisto (m.
1878
)
- 1807
:
Karl Ludwig Grotefend
, germana historiisto kaj fakulo pri
antikveco
(m.
1874
)
- 1817
:
Tuiskon Ziller
, germana pedagogo kaj juristo (m.
1882
)
- 1818
:
Konrad Birndorfer
, germana sanktulo (m.
1894
)
- 1833
:
Marko Vov?ok
, ukraina verkistino kaj tradukistino (m.
1907
)
- 1837
:
Vladimir Markovnikov
, rusia kemiisto, konata de la
regulo de Markovnikov
(m.
1904
)
- 1848
:
Ulrich von Wilamowitz-Moellendorf
, germana
klasika filologo
, kritikisto de
Friedrich Nietzsche
(m.
1931
)
- 1849
:
Christian Rohlfs
, germana pentristo (m.
1938
)
- 1853
:
Teresa Carreno
, venezuela pianvirtuozino (m.
1917
)
- 1858
:
Giacomo Puccini
, itala komponisto (m.
1924
)
- 1864
:
Oscar Alin
, sveda politikisto, politikscienculo kaj historiisto (m.
1900
)
- 1872
:
Zdzisław Krygowski
, pola matematikisto (m.
1955
)
- 1876
:
Filippo Tommaso Marinetti
, itala poeto, arta teoriisto, eldonisto, kunfondinto de
futurismo
kaj
manifesto
pri
itala fa?ismo
(m.
1944
)
- 1878
:
Ferenc Monay
, hungara pastro, historiisto, verkisto (m.
1964
)
- 1880
:
Daniel Job
, hungara verkisto, re?isoro kaj teatrestro (m.
1955
)
- 1880
:
Paul Blaise
, sekretario de Belga Komerca ?ambro en Londono, profesoro de lingvoj kaj komerca korespondanto en
Belgio
,
Francio
kaj
Anglio
, kie li propagandis, instruis kaj fondis diversajn
Esperanto-grupojn
, kontribuinta al
UK 1907
,
UK 1914
kaj
UK 1930
, sekretario de
?ekbanko Esperantista
, kunfondinto de
Universala Esperanto-Asocio
, komitatano de
Brita Esperanto-Asocio
- 1881
:
Szczepan Jele?ski
, pola in?eniero, verkisto kaj
populariganto de scienco
(m.
1949
)
- 1882
:
Arthur Eddington
, brita
astrofizikisto
(m.
1944
)
- 1883
:
Edgar Varese
, usona komponisto (m.
1965
)
- 1887
:
Srinivasa Aiyangar Ramanujan
, barata
matematikisto
, genia
memlernanto
(m.
1920
)
- 1899
:
Gustaf Grundgens
, germana aktoro, re?isoro kaj intendanto (m.
1963
)
- 1900
:
Hermanus Jacob Blokker
, nederlanda vendorganizanto, kunredaktoro de "
Holanda Esperantisto
" (m.
1974
)
- 1903
:
Sandor Tompa
, hungara aktoro (m.
1969
)
- 1913
:
Jaroslav Ma?ik
, ?e?a
esperantisto
, gvidanto de
Esperantista Klubo en Praha
, ekzamenanto ?e
Somera Esperanto-Tendaro Lan?ov
, honora membro de
UEA
kaj
?EA
(m.
1997
)
- 1921
:
Reinhold Stecher
, a?stra teologo kaj episkopo romkatolika (m.
2013
)
- 1922
:
Randolph L. Braham
, usona historiisto (m.
2018
)
- 1922
:
Zoltan Nemes
, rumania hungara ?urnalisto, redaktoro
- 1925
:
Geza Kovach
, rumania hungara historiisto (m.
2004
)
- 1927
:
Ilona Laszloffy
, rumania hungara verkistino pri
pedagogio
(m.
2012
)
- 1932
:
Lajos Zold
, rumania hungara ?urnalisto, organizinto de arta vivo (m.
2014
)
- 1937
:
Bo?ena Mamontowicz-Łojek
, pola historiistino, teatrologo, prezidantino de Pola
Katina
Fonda?o
, viktimo de la
kra?o de la pola prezidenta aviadilo
(m.
2010
)
- 1939
:
Lajos Balazs
, rumania hungara etnografo, universitata docento
- 1943
:
Paul Wolfowitz
, usona politikisto, prezidanto de
Monda Banko
- 1949
:
Maurice Gibb
, membro de
Bee Gees
- 1949
:
Robin Gibb
, membro de
Bee Gees
(m.
2012
)
- 1952
:
Sandra Kalniete
, latva politikistino, verkistino, diplomatino, membro de la
E?ropa Parlamento
- 1954
:
Justus H. Ulbricht
, germana historiisto
- 1960
:
Jean-Michel Basquiat
, usona
nuntempa artisto
,
novekspresionisto
, pentristo de
grafitio
(m.
1988
)
- 1962
:
Ralph Fiennes
, brita aktoro
- 1970
:
Ted Cruz
, usona juristo kaj politikisto
- 1972
:
Vanessa Paradis
, franca kantistino, aktorino, modelulino
- 1984
:
Basshunter
, sveda disk?okeo
- 1990
:
Jean-Baptiste Maunier
, franca kantisto kaj aktoro, soloisto de
infana ?oro
La malgrandaj kantistoj de Sankta Marko
- 1992
:
Anis Amri
, germana-tunizia teroristo, atencinto pafmortigita (m.
2016
)
- 69
:
Vitelio
, imperiestro de Romio, murdita (n.
15
)
- 1100
:
B?etislav la 2-a
, ?e?a princo (n. ?irka?
1060
)
- 1316
:
Egidio Romano
, itala kleriko kaj filozofo (n. ?irka?
1243
)
- 1419
:
Johano la 23-a
, kontra?papo (n. ?irka?
1370
)
- 1530
:
Willibald Pirckheimer
, germana
humanisto
, politikisto, juristo (n.
1470
)
- 1616
:
Jacob Le Maire
, nederlanda
maristo
?irka?naviginta
la teron (n. ?irka?
1585
)
- 1641
:
Maximilien de Bethune
, franca politikisto,
hugenoto
, mar?alo kaj ministro (n.
1560
)
- 1651
:
Arnold Johan Messenius
, sveda historiisto (n.
1608
)
- 1651
:
Arnold Messenius
, sveda politika disidento, morte kondamnita de la re?ino Kristina (n.
1629
)
- 1764
:
Laszlo Amade
, hungara poeto (n.
1703
)
- 1828
:
William Hyde Wollaston
, angla kemiisto, inventisto kaj doktoro pri medicino, malkovrinto de
paladio
kaj
rodio
(n.
1766
)
- 1867
:
Jean-Victor Poncelet
, franca matematikisto, in?eniero, generalo (n.
1788
)
- 1870
:
Gustavo Adolfo Becquer
, hispana verkisto (n.
1836
)
- 1875
:
Zsigmond Kemeny
, hungara barono kaj verkisto (n.
1814
)
- 1880
:
George Eliot
, angla verkistino kaj tradukistino (n.
1819
)
- 1897
:
Albert Palffy
, hungara ?urnalisto (n.
1820
)
- 1898
:
Fritz Schullerus
, pentristo hungarlanda el
Transilvanio
(n.
1866
)
- 1902
:
Richard von Krafft-Ebing
, germana
psikiatro
,
seksologo
,
ne?rologo
(n.
1840
)
- 1917
:
Francesca Saverio Cabrini
, usona kristana sanktulino (n.
1850
)
- 1918
:
Bruno Riefling
, norvega studento, prezidanto de
Norvega Esperantista Ligo
(n.
1895
)
- 1927
:
Domokos Sipos
, hungara juristo, oficisto, verkisto kaj poeto (n.
1882
)
- 1936
:
Nikolaj Ostrovskij
, soveta verkisto, partopreninto de la
Rusia Enlanda milito
(n.
1904
)
- 1936
:
Dragutin Gorjanovi?-Kramberger
, kroata geologo kaj paleontologo (n.
1856
)
- 1939
:
Ma Rainey
, usona blus-kantistino (n.
1886
)
- 1940
:
Nathanael West
, usona verkisto (n.
1903
)
- 1943
:
Beatrix Potter
, brita verkistino kaj natursciencistino (n.
1866
)
- 1960
:
Gyorgy Kiss Benke
, rumania hungara ?urnalisto (n.
1927
)
- 1961
:
Janos Husovszky
, hungara pentristo (n.
1883
)
- 1969
:
Josef von Sternberg
, a?stri-usona kinre?isoro (n.
1894
)
- 1972
:
Ferenc Sukosd
, rumania hungara pentristo kaj muzeologo (n.
1933
)
- 1973
:
Georg Eichholz
, germana protestantisma teologo (n.
1909
)
- 1989
:
Samuel Beckett
, irlanda Nobelpremiita verkisto (n.
1906
)
- 1995
:
Istvan Foriss
, hungara aktoro (n.
1963
)
- 1995
:
James Meade
, brita Nobelpremiita ekonomikisto kontribuinta al teorio pri la
Internacia komerco
(n.
1907
)
- 1998
:
Ilona Thiery H.
, hungara verkisto (n.
1911
)
- 2000
:
Włodzimierz Wesołowski
, pola in?eniero kaj
skoltestro
, estrarano de
Pola Esperanto-Asocio
, tradukisto de kantoj al
Esperanto
kaj i.a. verka?oj de
Jaroslav Ha?ek
,
Eugene Ionesco
kaj
Wisława Szymborska
(n.
1936
)
- 2001
:
Laszlo Ujfalusi
, hungara trombonisto, universitata instruisto (n.
1914
)
- 2004
:
Zhang Qicheng
, ?ina esperantisto, honora prezidanto de
?ina Esperanto-Ligo
,
komitatano A
,
honora membro de UEA
(n.
1913
)
- 2008
:
Lansana Conte
, prezidento de Gvineo (n.
1934
)
- 2011
:
Maria Trzci?ska
, pola ju?istino de
Instituto pri Nacia Memoro
esploranta germanajn
krimojn
dum la
okupado
de Pollando, a?torino de
monografio
pri
KL Warschau
(n.
1931
)
- 2012
:
Kv?ta Legatova
, ?e?a verkistino, a?torino de radiaj teatra?oj (n.
1919
)
- 2012
:
Belka Beleva
, bulgara aktorino, fondintino de
Bulgara Esperanto-Teatro
, rolinta en naciaj kongresoj de
Bulgara Esperanto-Asocio
, festivaloj de
Esperanto-teatro
kaj en
Internacia Arta Teatro
, membrino de
Komisiono por Virina Agado
de
UEA
kaj BEA,
honora membrino de UEA
(n.
1927
)
- 2014
:
Joe Cocker
, angla kantisto (n.
1944
)
La
22-a de decembro
estas (la?
gregoria kalendaro
):