El Vikipedio, la libera enciklopedio
La
23-a de decembro
estas la 357-a tago de la jaro (la 358-a en superjaroj) la? la
Gregoria kalendaro
. 8 tagoj restas.
Je la 23-a de decembro okazis, interalie:
- 562
: En
Konstantinopolo
estis
konsekrita
renovigita
baziliko
Hagia Sofia
- 619
:
Bonifaco la 5-a
i?is papo, fiksinta la rajton al
azilo
pro
reprezalioj
- 800
: Akuzita pri
falsa ?uro
papo
Leono la 3-a
purige ?uris
- 962
:
Bizanca imperiestro
konkeris
Halepon
- 1299
:
Tria batalo de Homs
: mongola armeo de
Ghazan
venkis
mamelukojn
- 1446
:
Papo
Pa?lo la 2-a
ekskomunikis
husanan
re?on de ?ehio
Georgo el Pod?brady
- 1482
: Re?o
Ludoviko la 11-a
kaj
arkiduko
Maksimiliano la 1-a
packontraktis en
Arras
, surbaze de kio Francio kaj
Habsburgoj
dispartigis
Burgonjon
- 1493
: Germanlingva versio de
La monda kroniko
de
Hartmann Schedel
aperis kiel
Nurenberga Kroniko
- 1588
: Francio: en
kastelo de Blois
, la rivalo de re?o
Henriko la 3-a
, duko
Henriko la 1-a de Guise
, estas murdita la? ordono de ?i-lasta -
ekskomunikita
de la papo
Siksto la 5-a
- 1595
: Papo
Klemento la 8-a
eldonis
buleon
agnoskantan
Brestan religian union
- 1658
:
Nordia Milito
: pola divizio de Stefan Czarnecki atakis svedan fortreson
Kolding
, kiu kapitulacis post dutaga sie?o
- 1672
: Malkovro de
Reo
, luno de
Saturno
- 1784
:
Novjorko
i?is ?efurbo de Usono (?is 1790)
- 1791
:
Carino
Katerina la 2-a
fiksis ene de
rusa aneksa?o de Pollando
setli?an zonon
por
judoj
, kie ili rajtis lo?i
- 1793
:
Unua Respubliko de Francio
: apud
Nanto
, dum la
milito de Vendee
, respublikanoj neniigis katolikan kaj re?an armeon kaj ribelintajn kamparanojn en la
batalo
de
Savenay
- 1806
:
Pollando
: venko de franca armeo kontra? la rusa en
batalo
de Czarnowo (
distrikto Nowodworski
)
- 1817
: Imperia
patento
eldonita en
A?strio
por la produktado de nova stabila
katastro
por la takso de ter
imposto
- 1865
: Belgio, Francio, Italio kaj Svislando kontraktis
latinidan valutan union
- 1869
: Registaro de
Peruo
subskribis interkonsenton kun usona
entreprenisto
Henry Meiggs pri konstruo de Centra Trans
anda
Relvojo, konstruota sub gvido de
Ernest Malinowski
- 1873
:
?ev?enka Scienca Societo
fondi?is en
Lviv
- 1876
:
Otomana Imperio
:
- 1884
: En
Krakova
?urnalo "Czas" (Tempo) aperis unua parto de la
novelo
de
Henryk Sienkiewicz
La diluvo
- 1893
: Premiero de la
opero
de
Engelbert Humperdinck
Hansel und Gretel
prezenti?is ?e
Germana ?tata Teatrejo kaj ?tata Orkestro je Vajmaro
- 1909
:
Alberto la 1-a
i?is
re?o de belgoj
- 1913
: Prezidento de Usono
Woodrow Wilson
subskribis le?on pri ekvalido de
Federacia Rezerva Sistemo
- 1913
:
Igor Sikorski
unuafoje
flugis
per
Ilja Muromec
- Unua Mondmilito
- 1920
:
Dua Pola Respubliko
: oni kreis
vojevodiojn
de
Krakovo
,
Lvovo
,
Stanisławow
kaj
Tarnopol
- 1920
: Premiero de la dramo
Rondodanco
de
Arthur Schnitzler
en
Berlino
ka?zis teatran skandalon
- 1922
:
Hungario
:
Operetoteatro
malfermis siajn pordojn en
Budape?to
- 1930
: Inter
Grekio
kaj
Turkio
okazis inter?an?o de
lo?antaro
- 1932
:
Dua Pola Respubliko
: en
Lvova
malliberejo Brigidki estis ekzekutitaj du atencintoj el
Organiza?o de Ukrainaj Naciistoj
kontra?
Tadeusz Hołowko
- 1933
:
Marinus van der Lubbe
estis mortkondamita de ju?ejo en
Leipzig
pro la
incendio de Reichstag
- 1938
:
Hispana Enlanda Milito
: ofensivo de la armeo de generalo
Francisco Franco
kontra?
Katalunio
komenci?is
- 1938
: Unua vivanta specimeno de
celakantoformaj
, konsiderata kiel
formortinta
, estis malkovrita de
sudafrika
fi?kaptisto
- Dua Mondmilito
- 1947
:
Sovetunio
la 1-an de januaro deklaris
libera tago
- 1947
:
Usono
:
Laboratorio
Bell Labs prezentis unuan
transistoron
- 1948
: 8 japanaj politikistoj (i.a. estinta ?efministro
Hideki T?j?
) estis
pendumitaj
la? verdikto de la Internacia Armea
Tribunalo
por
Fora Oriento
- 1951
: Premiero de usona-brita aventura filmo
La afrika re?ino
- 1953
:
Sovetunio
:
Lavrentij Berija
kaj ses kunlaborantoj estis pafmortigita
- 1954
: Usona
kirurgo
faris unuan sukcesan transplanton de
reno
- 1958
: Televid-radia
turo de Tokio
ekfunkciis kiel pli alta ol
Ejfel-Turo
en
Parizo
- 1966
: Premiero de la
itala vakera filmo
La bonulo, la a?ulo, la fiulo
- 1970
En
Bolivio
franca verkisto
Regis Debray
estas liberigita post internacia kampanjo
- 1970
:
Demokratia Respubliko Kongo
oficiale i?is
unu-partia
?tato
- 1972
:
Tertremo en Managvo
- 1972
:
Anda flugakcidento
: 16 postvivantoj de la
akcidento
estis savitaj post 72 tagoj, meze de
Andoj
- 1979
:
Sovetia interveno en Afganio
: militaj unuoj de Sovetunio okupis
Kabulon
- Milita stato en Pollando
- 1984
:
Sovetunio
: motorincendio de
Aeroflot
-aviadilo ka?zis kra?on balda? post ekflugo de
Krasnojarsko
, pereis ?iuj krom unu el la 111 homoj surferdeke
- 1986
:
Terkarba
Minejo Zollverein
en Germanio estis malfunkciigita
- Revolucioj de 1989
- 1994
: En
Moldavio
a?tonomeco
de
Gagauzio
estis agnoskita
- 1995
:
Aleksander Kwa?niewski
i?is prezidento de Pollando
- 2005
:
Lech Kaczy?ski
i?is prezidento de Pollando
- 2005
: Pola sekcio de
BBC
finis sian agadon
- 2007
: Decido aboli
monarkion
en
Nepalo
- 2007
: Prezidenta
vo?donado
en
Uzbekio
- 2008
:
Gvineo
: armea
pu?o
farita de
militre?imo
tuj post morto de la prezidento
Lansana Conte
- 2010
:
Laoso
:
Thongsing Thammavong
i?is unua
?efministro
- 2011
:
Kroatio
:
Zoran Milanovi?
i?is ?efministro
- 2012
:
Siria enlanda milito
: registara
aviado
en okupita de batalgrupoj urbo Halfaja (
Gubernio Hama
) bombis civilulojn, mortigante 94 personojn
- 2015
:
Cibermilito
: rusiaj
retpiratoj
la?dire faris ciberatakon kontra?
energiaj
kompanioj en
Ukrainio
- 2016
: En
Milano
estis pafmortigita de polico
Anis Amri
, ka?zinto de atenco en
Berlino
la
19-an de decembro
- 2022
:
Invado de Rusio en Ukrainion
:
- 1525
:
Johano Alberto la 1-a
, duko de
Meklenburgo
(m.
1576
)
- 1527
:
Hugo Donellus
, franca juristo, universitata profesoro kaj humanisto (m.
1591
)
- 1555
:
Mikula? Da?icky
, ?e?a
aventuristo
, verkisto kaj kronikisto (m.
1626
)
- 1597
:
Martin Opitz
, germana poeto kaj tradukisto (m.
1639
)
- 1634
:
Mariana de A?strio
, re?ino de Hispanio (m.
1696
)
- 1636
:
Gregorio de Matos
, poeto kaj advokato, enestanta en
Brazila Antologio Poezia
(m.
1695
)
- 1689
:
Joseph Bodin de Boismortier
, franca komponisto (m.
1755
)
- 1699
:
Markizo Esquilache
, hispana politikisto (m.
1785
)
- 1732
:
Richard Arkwright
, angla entreprenisto kaj
inventisto
(m.
1792
)
- 1743
:
Christian Gottlob von Voigt
, germana politikisto kaj juristo (m.
1819
)
- 1750
:
Frederiko A?gusto la 1-a
, re?o de Saksio (m.
1827
)
- 1766
:
Wilhelm von Hisinger
, sveda kemiisto, geologo kaj mineralogo, esploristo de
elektrolizo
, kunmalkovrinto de
cerio
(m.
1852
)
- 1777
:
Aleksandro la 1-a
,
imperiestro
de Rusio, re?o de
Kongresa Pollando
(m.
1825
)
- 1790
:
Jean-Francois Champollion
, franca egiptologo, filologo, poligloto, de?ifrinto de
hieroglifoj
(m.
1832
)
- 1793
:
Roza Deryne Szeppataki
, hungara aktorino, kantistino kaj tradukistino (m.
1872
)
- 1799
:
Karl Brjulov
, rusa pentristo kaj arkitekto (m.
1852
)
- 1805
:
Joseph Smith
, fondinto de la
Eklezio de Jesuo Kristo de la Sanktuloj de la Lastaj Tagoj
(m.
1844
)
- 1810
:
Edward Blyth
, angla ornitologo, farmaciisto, unu el pioniroj de zoologio en Barato (m.
1873
)
- 1815
:
Ildefons Cerda
, hispana in?eniero, urboplanisto kaj politikisto (m.
1876
)
- 1838
:
Vaclav ?olc
, ?e?a poeto (m.
1871
)
- 1850
:
Reinhardt Ferdinand Albert Has
, germana ar?itekto (m.
1940
)
- 1856
:
Otto Dittmann
, germana redaktisto kaj leksikografo (m. post
1935
)
- 1861
:
Miklos Koll?
, hungara skulptisto (m.
1900
)
- 1862
:
Henri Pirenne
, belga historiisto (m.
1935
)
- 1869
:
Nandor Rott
, hungara pastro, episkopo, profesoro,
kanoniko
(m.
1939
)
- 1873
:
Karoly Kernstok
, hungara pentristo (m.
1940
)
- 1877
:
Luigi Fabbri
, itala verkisto,
pacisto
kaj anarkiisto (m.
1935
)
- 1881
:
Juan Ramon Jimenez
, hispana Nobelpremiita poeto, enestanta en "
Beletra Almanako
" (m.
1958
)
- 1884
:
Istvan David
, hungara kantkomponisto (m.
1954
)
- 1885
:
Hans Gerstinger
, a?stra papirusologo kaj klasika filologo (m.
1971
)
- 1888
:
Friedrich Wolf
, germana kuracisto, verkisto, diplomato kaj soldato de
Internaciaj Brigadoj
(m.
1953
)
- 1889
:
Istvan Bartha
, hungara instruisto, verkisto (m.
1979
)
- 1889
:
Sandor Farcadi
, hungara poeto kaj literatura kritikisto (m.
1952
)
- 1891
:
Jan Zawada
, pola oficisto, spertulo pri
Nifo
kaj
kooperativa
movado,
Esperanto-vortaristo
, prilaborinto kaj eldonisto de la
Adreslibro de Pollandaj Esperantistoj
(m.
1975
)
- 1894
:
Lajos Jeney
, rumania hungara kuracisto, pentristo (m.
1981
)
- 1896
:
Giuseppe Tomasi di Lampedusa
, itala nobelo, verkisto, poligloto (m.
1957
)
- 1898
:
Janos Mathe
, rumania hungara lokhistoriisto, etnografo (m.
1986
)
- 1899
:
Aldo Capitini
, itala filozofo, subtenanto de
neperforto
, fondinto de la Centro por Neperforto, partoprenanto de Mondaj Kongresoj de
Religioj por paco
,
Vedanto
kaj
Internacio de Militrezistantoj
, profesoro de la
Universitato de Cagliari
, enga?inta de
Danilo Dolci
kaj
Lorenzo Milani
(m.
1968
)
- 1900
:
Simon Aarse
, nederlanda
esperantisto
, aktivulo de la
Sennacieca Asocio Tutmonda
, kontribuinta al "
Sennaciulo
" kaj "
Sennacieca Revuo
" (m.
1986
)
- 1901
:
Jakub Berman
, pola komunisto, vic?efministro (m.
1984
)
- 1902
:
Gyarfas Ferencz
, rumania hungara ?urnalisto (m.
1974
)
- 1903
:
Aleksandr Logvin
, ukraina laboristo, debutinta en "
Heroldo de Esperanto
" sub la plumnomo Aleksandro Liljer, kies verkoj aperis en "
Beletraj Kajeroj
", "
Paco
" kaj "
Der Esperantist
" (m.
1980
)
- 1908
:
Gustawa Jarecka
, pola verkistino kaj instruistino (m.
1943
)
- 1908
:
Geza P. Kovats
, rumania hungara pentristo, grafikisto (m.
1956
)
- 1911
:
Miklos Kovacs
, rumania hungara futbalisto (m.
1977
)
- 1912
:
Stefan Rehrl
, a?stra teologo (m.
1997
)
- 1913
:
Joachim Giessner
, germana fervojisto, prezidanto de
Germana Esperanta Fervojista Asocio
kaj de
Internacia Fervojista Esperanto-Federacio
(m.
2003
)
- 1915
:
Felicja Sieracka
, pola
karitatulino
(m.
2008
)
- 1918
:
Ivan Mandy
, hungara verkisto kaj scenaristo, enestanta en
Hungara Antologio
(m.
1995
)
- 1918
:
Delio Pereira de Souza
,
brazila esperantisto
, kunfondinto de
Esperanto-asocio
en
Rio-de-?anejro
kaj de
Spiritisma Eldona Asocio F. V. Lorenz
(m.
2008
)
- 1918
:
Helmut Schmidt
, germana politikisto, kanceliero de
FRG
(m.
2015
)
- 1921
:
Lajos Nagy
, hungara geologo, dekano en la
Universitato de Klu?o
(m.
1982
)
- 1925
:
Pierre Beregovoy
, franca politikisto kaj ?efministro, sinmortiginto (m.
1993
)
- 1929
:
Chet Baker
, usona ?az-trumpetisto,
flugilkornisto
kaj vo?isto (m.
1988
)
- 1929
:
Zoltan Keresztes
, rumania hungara ?urnalisto, redaktoro,
armenologo
(m.
1996
)
- 1933
:
Akihito
, imperiestro de Japanio, abdikinta en 2019
- 1934
:
Ferenc Kosa
, rumania hungara lingvisto kaj lingvohistoriisto
- 1936
:
Julij Kim
, sovetia, rusia komponisto, scenaristo kaj
bardo
- 1939
:
Jen? Attila Kessler
, rumania hungara biologo
- 1943
:
Silvia
, sveda re?ino
- 1947
:
Ulrich Stiehl
, germana komputilprogramarfaristo kaj
hindologo
- 1948
:
Magdolna Szakacs Nagy
, rumania hungara agronomino
- 1949
:
Erzsebet Zsombori
, hungara pentristino
- 1952
:
Miklos Patrubany
, rumania hungara informatikisto, prezidanto de Mondligo de Hungaroj
- 1953
:
Maria Vladimirovna Romanova
, pretendantino al la rusa
trono
- 1955
:
Maria Borbala Bocz
, rumania hungara pentristino kaj dizajngrafikistino (m.
1988
)
- 1960
:
Ernst Gelegs
, a?stra ?urnalisto
- 1962
:
Stefan Hell
, ruman-germana fizikisto, Nobelpremiita pri kemio pro evoluigo de
optikaj mikroskopoj
- 1968
:
Sandra Roelofs
, nederlanda edzino de la kartvela prezidento
Mi?ail Saaka?vili
- 1968
:
Manuel Rivera-Ortiz
,
portorika
fotisto
, foto?urnalisto, pentristo kaj filantropo
- 1969
:
Carla Bruni
, franca manekeno, kantistino, edzino de franca prezidento
Nicolas Sarkozy
- 1972
:
Christian Potenza
, kanada aktoro kaj
kanada esperantisto
- 1977
:
Borbala Zsemlyei
, rumania hungara lingvistino pri la
historio de lingvo
kaj ties
morfologio
- 1978
:
Estella Warren
, kanada aktorino kaj
fotomodelo
- 558
:
?ildeberto la 1-a
, franka re?o (n.
497
)
- 1230
:
Berengela de Navaro
, re?ino de Anglio, dukino de Normandio kaj grafino de Anjou (n. ?irka?
1165
)
- 1380
:
Jan ze St?edy
,
latinlingva
?e?a verkisto, episkopo de
Olomouc
, kanceliero de
Karolo la 4-a
(n. ?irka?
1310
)
- 1568
:
Roger Ascham
, angla erudiciulo, instruisto kaj verkisto (n. ?irka?
1515
)
- 1619
:
Johano Sigismundo
,
elektoprinco
de
Brandenburgio
, administranto de
Duklando Prusujo
(n.
1572
)
- 1631
:
Michael Drayton
, angla poeto (m.
1563
)
- 1745
:
Jan Dismas Zelenka
, ?e?a komponisto (n.
1679
)
- 1749
:
Mark Catesby
, angla
naturalisto
, esploranto de
fla?ro
kaj
fa?no
de
Nordameriko
(n.
1682
)
- 1763
:
Antoine-Francois Prevost
, franca pastro kaj verkisto (n.
1697
)
- 1783
:
Johann Adolf Hasse
, germana komponisto (n.
1699
)
- 1809
:
Christophe Saliceti
, franca politikisto kaj diplomato (n.
1757
)
- 1815
:
Jan Potocki
, pola
franclingva
verkisto,
voja?isto
, historiisto, etnografo, esploristo de
slavaj
antikva?oj, politikisto, arkeologo (n.
1761
)
- 1831
:
Emilia Plater
, pola soldatino kaj
nacia heroino
de
Belorusio
,
Litovio
kaj
Pollando
, partoprenantino de la
Novembra ribelo
kontra? la
Rusia Imperio
(n.
1806
)
- 1832
:
Konrad Kleinschmidt
, germana misiisto kaj lingvisto (n.
1768
)
- 1834
:
Thomas Malthus
, angla ekonomikisto,
demografo
(n.
1766
)
- 1857
:
Cesare Bertagnini
, itala kemiisto (n.
1827
)
- 1895
:
John Russell Hind
, angla astronomo (n.
1823
)
- 1912
:
Edouard Detaille
, franca pentristo (n.
1874
)
- 1933
:
Marie Noel
, franca verkistino kaj poetino (n.
1883
)
- 1937
:
Jozsef Kovats
, hungara verkisto, kritikisto, ?urnalisto (n.
1906
)
- 1939
:
Anthony Fokker
, nederlanda piloto kaj
konstruisto
(n.
1890
)
- 1944
:
Honore Bourguignon
, franca instruisto, reaktiviginto de la
Internacia Asocio de Revoluciaj Esperantaj Verkistoj
, partoprenanto de la
franca rezistado
, mortinta en
koncentrejo Dachau
(n.
1899
)
- 1948
:
Hideki Tojo
, japana militisto,
?efministro de Japanio
, iniciatinta
atakon kontra? Pearl Harbor
,
militkrimulo
, pendumita (n.
1884
)
- 1952
:
Georges Avril
, franca verkisto, ?urnalisto kaj esperantisto, direktoro de la Gazeta Komisiono de
Internacia Centra Komitato
, redaktoro de "
Nia Gazeto
" (n.
1874
)
- 1953
:
Lavrentij Berija
, soveta politikisto, estro de
NKVD
, ekzekutita (n.
1899
)
- 1959
:
Friedrich Wilhelm Ellersiek
, germana komercisto kaj eldonisto, redaktoro de "
Germana Esperantisto
" kaj de "
Esperanto-Praktiko
", membro de
Lingva Komitato
kaj de la
Akademio de Esperanto
, a?toro de
krimromano
Pro kio?
, kiel ?efo de voja?oficejo aran?is ?iujarajn
karavanojn
al
Universalaj Kongresoj de Esperanto
(n.
1880
)
- 1966
:
Heimito von Doderer
, a?stra verkisto (n.
1896
)
- 1967
:
Stefan Fethke
, pola ekonomikisto kaj eldonisto, kun
siaj fratoj
en
gimnazio
de
Opole
parolis esperante, fondinto kaj prezidanto de
Esperantista
Rondo de Bankaj Laboristoj en
Bydgoszcz
, eksterlande gvidis
Esperanto
-kursojn (n.
1901
)
- 1972
:
Andrej Tupolev
, pionira soveta konstruigisto kaj dezajnisto de
aviadiloj
(n.
1888
)
- 1973
:
Gerard Kuiper
, usona astronomo (n.
1905
)
- 1975
:
Jozsef Czako
, hungara kuracisto, kirurgo, fondinto de sanatorio (n.
1895
)
- 1999
:
Bela Cselenyi
, rumania hungara historiisto (n.
1911
)
- 2005
:
Lajos Baroti
, hungara futbalisto kaj trejnisto (n.
1914
)
- 2007
:
Oscar Peterson
, kanada ?azpianisto kaj komponisto (n.
1925
)
- 2009
:
Edward Schillebeeckx
, belga teologo kaj
dominikano
(n.
1914
)
- 2013
:
Mi?ail Kala?nikov
, soveta kaj rusia konstruisto de
pafarmiloj
(n.
1919
)
- 2013
:
Yusef Lateef
, usona ?azmuzikisto, multinstrumentisto kaj komponisto (n.
1920
)
- 2016
:
Anis Amri
, tunizia teroristo, mortpafita (n.
1992
)
- 2019
:
Ram Dass
, usona
spirita
gvidanto, verkisto, psikologo kaj profesoro gvidanta kune kun
Timothy Leary
esplorojn pri agado de
halucinogenoj
?e homoj (n.
1931
)
- 2021
:
Joan Didion
, usona verkistino (n.
1934
)
- 2022
:
Benno Schmidt
, germana ekonomikisto kaj rekorda Brocken-grimpisto
- 2023
:
Hermann Pitters
, rumanuja teologo kaj historiisto
La
23-a de decembro
estas (la?
gregoria kalendaro
):