El Vikipedio, la libera enciklopedio
Alfred DREYFUS
[al?f??d d???fys]
(naski?is la
9-an de oktobro
1859
(nun
1859-10-09
)
en
Mulha?zo
? mortis la
12-an de julio
1935
en
Parizo
) estis juddevena
franca
oficiro
, pri kiu esti?is la tiel-nomata
Dreyfus-afero
, kiu estis politikosocia krizo de Francujo komenci?inta fine de la 19-a jarcento.
Maloficirigo de Dreyfus.
Alfred Dreyfus estis filo de juda teksa?-entreprenisto el Mulhouse (
Elzaso
). Li studis de
1882
?is
1889
kaj i?is profesia
oficiro
de la franca armeo. En
1894
li estis akuzita ? intertempe kiel
kapitano
? je
perfido
de sekretoj al la
Germana Imperio
. Li estis ju?ita fare de soldata
tribunalo
je ?ismorta
ekzilo
sur
Diabloinsulo
,
Franca Gujano
. En Francio okazis dum la proceso
antisemitaj
manifestacioj. La francan respublikon skuis la
Dreyfus-afero
. Balda? montri?is, ke la akuzoj uzis pruvojn falsitajn.
Emile Zola
kaj aliaj elpa?is por la rehabilitado de Dreyfus. Mondkonata i?is la letero de Zola
J'accuse!
(france por
Mi akuzas
) al la franca prezidento, kiu aperis en la gazeto
L’Aurore
.
En
1899
la proceso estis denove reda?rigita. Oni ju?is pri Dreyfus je 10-jara prizono pro
mildignaj cirkonstancoj
. La franca prezidento klinis sin anta? la internacia kritiko kaj post dek tagoj donis
amnestion
por Dreyfus. En
1906
la verdikto estis nuligita de la kasacia kortumo. Rei?inte armeano li ricevis la kavalirecon de la
Honora Legio
. Alfred Dreyfus oficiris en la
unua mondmilito
kiel
vickolonelo
en la franca armeo. Malgra? la rehabilitado de Dreyfus, la krizo akre dama?is la presti?on de la tria franca respubliko.
La skandalo montris, ke la tiutempa antisemitismo kreskis al pli granda dan?ero ol anta?e. Tiu evoluo ne halti?is, sed plui?is ?is almena? la komenci?o de la
Dua Mondmilito
, iniciatita de la antisemita naziisma re?imo en Germanujo. Pri la rilato inter Dreyfus, la antisemitismo kaj la totalisma ?tato skribis
Hannah Arendt
en sia libro
La originoj de totalismo
.
Pri Dreyfus kaj pri la Dreyfus-skandalo estis verkitaj pluraj filmoj:
- Dreyfus
de
Richard Oswald
(1930)
- The Life of Emile Zola
de Wilhelm Dieterle, kun Paul Muni kiel Zola kaj Joseph Schildkraut kiel Dreyfus (1937)
- Prisoners of Honor
de Ken Russell (1991)
- L’affaire Dreyfus
de Yves Boisset - duparta (1994)
- J’accuse
de Robert Bober kaj Pierre Dumayet (1998)
