| Bu makalada
hic bir maglumat hakynda
salgylanma
yok
.
Bu makalada upjun edilen maglumatlar hakynda salgylanma gorkezilmandir. Bu maglumatlary? ygtybarlylygy belli dal. Bu mowzuga degi?li
ygtybarly ce?me
bilyan bolsa?yz makalany
uytgetmek hem-de osdurmek arkaly
salgylanma upjun etmek bilen okyjylara yardam berip bilersi?iz. Degi?li yorgunli salgylanmalar gorkezilenden so?ra bu duydury?y ocurmegi unutma?.
|
1884-nji yylda nemes oylap tapyjysy Paul Nipkow mehaniki telewideniyani? esasyndaky ye?ilrak enjamy - Nipkowy? diskini oylap tapypdyr.
1907-nji yylda Dikman olcegi 3х3 sm, yigrimi setir ekranly we yygylygy towlap ulaldylyan 10 kadr/s telepriyomnigi gorkezipdir.
1911-nji yyly? may ayynda Rus tehniki jemgyyetini? maslahatynda Rozing yonekey geometrik ?ekilleri? telewizion ?ekillerine geci?ini we olary? elektron ?ohle trubkaly ekranda alnyp gorkezili?inini? usullaryny gorkezipdir. Gecirilen ?ekiller gymyldysyz, yagny hereketsiz bolupdyr.
1908-nji yylda ermeni oylap tapyjysy Owanes Adamyan signallary gecirmek maksady bilen oylap tapan enjamy ucin ygtyyarnama alypdyr. Ol “Geysleri? trubkasyny? yagtylyk yrgyldysynda ossilograf aynasynda ?ohlenenen yagtylyk toplumjygyny? cakli yrgyldylaryny uytgetmek ucin ulany?a tayyarlanmagy” barada bolup, ygtyyarnama almak ucin arza 1907-nji yylda berlipdir. So?ra ol ?onu? yaly ygtyyarnamalary Beyik Britaniyada, Fransiyada we Russiyada alypdyr.(“Aralykdan elektrik arkaly gecirilen ?ekiller ucin priyomnik” 1910). 1918-nji yylda Adamyan Russiyada ilkinji bolup, telewideniyani? osu?inde uly adim bolan gymyldamayan gara-ak ?ekilleri gorkezmage ukyply enjamy yygnapdyr.
1925-nji yylda ?otland oylap tapyjysy Jon Loji Berd ilkinji gezek Nipkowy? diskini ulanyp, hereket edyan ?ekilli telewizion gecirili?i gorkezipdir. 1920-nji yyly? ahyrynda onu? esaslandyran “Baird Corporation” ?ereketi dunyade yeke-tak telewizor onduriji bolupdyr.
B. Rozingi? ?agirdi W.K. Zworykin elektron telewideniyesini? tehnikasynda hakyky o?e gidi?lik gazanypdyr. Ol rewolyusiyadan so?ra Amerika gocyar we bu ugurda i?leyar. Ol 1923-nji yylda butinley elektron esaslardan ugur alyan telewideniyani? ustunde i?lap ba?lapdyr. Ol 1931-nji yylda dunyade ilkinji gezek “Ikonoskop” atlandyrylyan mozaiko fotokatodly geciriji elektron turbany doredip, elektron telewideniyani? osu?ini? esasyny goyupdyr.
?ekilleri optiki ? mehaniki ulgamda yaylyma bermek bilen yzygiderli telegeple?ik bermek AB?-da 1927-nji yylda, Germaniyada 1929-njy yylda ba?lapdyr. Elektron esaslarda ilkinji yzygiderli geple?ik UKW ? diapazonynda 1935-nji yylda Germaniyada, 1936-njy yylda Angliyada, Italiyada we Fransiyada ba?lapdyr. Geple?ikleri bildiri? edip, yaylyma cykmak 1936-njy yylda Beyik Britaniyada ba?lapdyr.
Eger-de 1947-nji yylda AB?-da 180 mu? toweregi telewizor bolan bolsa, 1953-nji yyla cenli onu? sany 28 milliona cenli artdy. (yagny her ikinji ma?galada telewizor bardy). Bazar 6 yyly? icinde gara-ak telewizorlardan dolupdy we amerikany? radiosenagaty halk kopculigi ucin niyetlenen taze haryt doretmek maksady bilen re?kli telewizorlary? ustunde cynlakay i?lap ba?lady.
NTSC ulgamy i?lap bejerilenden we doredilenden so?ra, 1953-nji yylda AB?-da yzygiderli re?kli telewizion geple?ikler berlip ugrady. ?onda hem re?kli telewizorlar peyda boldy. ?ol dowurde onu? ortaca mu? dollar toweregi bahasy bardy, (awtoulagy? bahasyny? yary), o?a hyzmat etmek bolsa, bir yylda cen bilen yene-de ?onca baha baryp yetyardi. Mysal ucin, hepdede diyen yaly hunarmenleri? gelip, sazlap gitmegini talap edyardi .
?onu? ucin, AB?-da re?kli telewizorlar di?e 12?15 yyldan so?, gi? halk kopculigi ucin ondurilip ba?lanypdyr. (di?e 1966-njy yyla cenli ilkinji 10 million re?kli telewizor satyldy). ?onu? yaly hem yapon radiosenagaty AB?-y? bazary ucin arzan re?kli telewizorlary? onumciligini tiz yola goydy.
O?ki SSSR-de yzygiderli telegeple?ikler 1939-njy yyly? 10-njy martynda ba?lapdyr. Bu yurtda telewizor onumciligi 1932-nji yylda yola goylan hem bolsa, ilkinji sowet telewizory 1940-njy yylda ondurilip, “KWN?49” atlandyrylypdyr. Eyyam 1957-nji yylda o?ki Soyuzda telewizorlary? sany bir milliondan gecyardi. Re?kli telewizorlar 1958-nji yylda ondurilmage giri?ilse-de acyk satuwda bolmandyr. Netijede, 1958-nji yylda ozalky SSSR bilen Fransiyany? arasynda re?kli telewideniye babatda hyzmatda?lyk hakynda ylala?yga gol cekilyar we gi? halk kopculigi ucin niyetlenen ilkinji re?kli geple?ik 1967-nji yyly? 7-nji noyabrynda yaylyma berlip ba?lanyar. Ilkinji re?kli telewizorlar hem Fransiyadan satyn alnypdyr.
“Rubin ? 401” SSSR-de ilkinji re?kli telewizordyr. (1967). Onu? has kopculikleyin ondurilen gornu?i “Rubin ? 714” 1976-njy yylda cykarylypdyr. 70 ? 80-nji yyllardan so? gara-ak re?kli telewizorlary? ornuny yuwa?-yuwa?dan re?kli telewizorlar eyelap ba?layar. 1980-nji yyly? ahyrynda o?ki SSSR-i? ilatynda eyyam 50 milliondan gowrak re?kli telewizor bardy. Cen bilen 1990-njy yyllara cenli telewizorlar ba?dan-ayak kinoskopy? esasynda (elektron ?ohle trubkasy) ulanyldy. Yone ?u dowurde kinoskoplar hem butinley kamille?ip, tekiz ekranly telewizorlar ondurilip ba?lanypdy.
XXI asyry? ba?ynda bolsa, eyyam suwuk kristallik we plazma ekranly telewizorlar kopculikleyin ondurilip ugrady. Hazirki zaman telewizorlaryny? olcegi birnace esse uly bolup, oran takyk gorkezyar. 2008-nji yyly? 28-nji oktyabrynda ilkinji lazer telewizory satuwa cykdy. 2010-njy yyldan so?, telewizion priyomnikleri? mundan buyanky osu?inde yokary takyklykdaky 3D telewizorlar has ileri tutulyp ba?landy.
Ce?me: zaman gazeti