Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De jaren
1990-1999
(van de
christelijke jaartelling
) zijn een
decennium
in de
20e eeuw
.
- Mondiaal
- Het einde van de
Koude Oorlog
en de daaruit volgende hegemonie van het westen onder aanvoering van de Verenigde Staten geeft velen het idee dat ideologische conflicten en permanente oorlogsdreiging voorgoed tot het verleden behoren. Tekenend hiervoor is het in het begin van de jaren 90 populaire boek
Het einde van de geschiedenis en de laatste mens
van politicoloog
Francis Fukuyama
waarin hij stelt dat de "liberale vredesdemocratie" als enige winnaar is overgebleven. De Amerikaanse president
Bush
spreekt van een "nieuwe wereldorde".
- De laatste ondergrondse kernproef door de VS, op het
Kernwapentestgebied in Nevada
, was in 1992, door de Sovjet-Unie in 1990, door het Verenigd Koninkrijk in 1991 en zowel Frankrijk als China gaan hiermee door tot in 1996. Na het aannemen van het
kernstopverdrag
(internationaal bekend als Comprehensive Test Ban Treaty) in 1996 hebben al deze staten beloofd te stoppen met kernproeven.
- De gruweldaden begaan tijdens de
Joegoslavische Burgeroorlog
en de
Rwandese Genocide
leiden voor het eerst sinds 1945 tot het instellen van internationale tribunalen door de Verenigde Naties: het
Joegoslavie-tribunaal
in Den Haag en het
Rwanda-tribunaal
in
Arusha
. Bovendien wordt in 1998 te Rome besloten tot het stichten van een
Internationaal Strafhof
, te vestigen in Den Haag.
Rusland en satellieten
- Boris Jeltsin
, president van de
Russische federatie
voert een democratische grondwet in met persvrijheid. Maar de economische shocktherapie van zijn premier
Jegor Gajdar
leidt tot ontwrichting van de maatschappij en tot schaamteloze zelfverrijking van enkele 'oligarchen'. Ten slotte veroorzaakt de
roebelcrisis
wereldwijd een scherpe daling van de beurskoersen.
- De prille Russische democratie wordt voortdurend bedreigd door extreem-nationalisten als
Vladimir Zjirinovski
en door de nog invloedrijke communistische partij. Het zwaar verdeelde democratische kamp overleeft alleen door het persoonlijke prestige van de zieke president Jeltsin.
- De andere Sovjetrepublieken worden zelfstandige staten die afspreken met Rusland samen te werken in het
Gemenebest van Onafhankelijke Staten
. In de Centraal-Aziatische republieken ontstaan direct spanningen tussen de ex-communistische bestuurders en door
Iran
gesteunde zuidelijke stammen. In de jaren 1992 - 1997 vallen bij een burgeroorlog in
Tadzjikistan
tussen islamitische strijders en de door Moskou gesteunde regering dertigduizend doden en slaat een miljoen mensen op de vlucht.
- Ook leidt de ontbinding van de Sovjet-Unie tot de
Oorlog in Nagorno-Karabach
, waar
Armenie
erin slaagt een christelijke minderheid te beschermen tegen het omliggende islamitische
Azerbeidzjan
.
- Ook
Rusland
zelf kent nog interne strubbelingen. In 1991 verklaart
Tsjetsjenie
zich onafhankelijk. In 1994 valt het Russische leger de republiek binnen, en dit leidt tot de
Eerste Tsjetsjeense Oorlog
, waarvoor in 1996 een wapenstilstand wordt gesloten. In 1999 komt het opnieuw tot oorlog tussen Russen en separatisten en wordt het gebied nogmaals ingenomen door de eersten.
- Balkan
- Ook
Joegoslavie
is een staat die in deze tijd in stukken uiteenvalt.
Slovenie
en
Kroatie
verklaren zich in 1991 onafhankelijk,
Macedonie
volgt later dat jaar, en
Bosnie
in 1992. Alleen
Servie
en
Montenegro
blijven over.
- In Kroatie, maar vooral in Bosnie, komt het daarna tot bloedige conflicten tussen de diverse bevolkingsgroepen: Kroaten en Serviers in Kroatie; Kroaten, Serviers en Bosniers in Bosnie. De oorlog in Bosnie wordt uiteindelijk na interventie van de
NAVO
beeindigd in het
Verdrag van Dayton
, dat Bosnie verdeelt in een Servisch en een Kroatisch/Bosnisch deel. Tijdens de oorlog vinden vele mensenrechtenschendingen plaats, zoals de zogenaamde
etnische zuiveringen
: het deporteren of vermoorden van personen van een andere etniciteit. Het beeld van uitgeteerde gevangenen in
concentratiekampen
roept herinneringen op aan de
Holocaust
. Om deze misdaden te onderzoeken en berechten wordt het
Joegoslavietribunaal
opgericht.
- Ook
Kosovo
, een gebied in Zuid-Servie is het strijdtoneel van etnische onlusten. Dit gebied heeft een Albanese meerderheid, en die wil zich bij
Albanie
aansluiten. Een verzetsgroep, het
UCK
wordt opgericht. De Serviers strijden tegen het UCK, maar volgens velen zijn de Servische militaire acties ook tegen de Albanese burgers gericht. De
NAVO
eist de terugtrekking van de Serviers uit Kosovo, en begint met bombardementen tegen Servische doelen, gevolgd door een militaire invasie in Kosovo. Uiteindelijk stemt Servie toe met een regeling waarin Kosovo weliswaar onderdeel van Servie blijft, maar
de facto
onder NAVO-bestuur komt.
- Europa
- De
Duitse hereniging
krijgt gestalte door de aansluiting van het oosten bij de Bondsrepubliek. Bondskanselier
Helmut Kohl
paait de Oost-Duitsers door hun
Oost-Duitse mark
, die 20 pfennig waard is, een op een om te wisselen voor
D-mark
. De staatsbedrijven, gronden en andere bezittingen worden ondergebracht in de
Treuhand
, die alles verkoopt. De "Ossies", die hun harde Marken massaal omzetten in westerse auto's, verliezen vervolgens in rap tempo hun baan en alles wat hen vertrouwd was. Zo ontstaat de
Ostalgie
.
- Op initiatief van de Franse president
Francois Mitterrand
wordt de
Oost-Europa Bank
opgericht om de overgang te begeleiden van de voormalige
Comeconlanden
naar het westerse kapitalistische model.
- De Duitse economie heeft grote moeite met de omschakeling en loopt vast. Helmut Kohl verliest de verkiezingen, en wordt vervolgens beschuldigd van het aannemen van
smeergeld
voor zijn verkiezingscampagne.
Gerhard Schroder
vormt een rood-groene coalitie met
Joschka Fischer
van de
Grune
, die zo voor het eerst in de regering komen.
- In
Italie
vindt een 'stille revolutie' plaats. Het politieke systeem, 45 jaar lang gedomineerd door de
Democrazia Cristiana
, implodeert door een serie van corruptieschandalen. De
Operatie Schone handen
geeft de Italianen hoop en moed, en de justitie begint zelfs een offensief tegen de
Maffia
, waarbij twee onderzoeksrechters worden vermoord. De mediamagnaat
Silvio Berlusconi
richt een politieke beweging op:
Forza Italia
. In
Piemont
ontstaat een afscheidingsbeweging: de
Lega Nord
. De post-fascistische
MSI
hervormt zich onder de jonge leider
Gianfranco Fini
tot een rechtse partij binnen de democratie. Links zakt de machtige communistische partij in elkaar, zonder dat een echt alternatief ontstaat. Toch wint in
1996
de "Olijfcoalitie" de verkiezingen, en de hoogleraar
Romano Prodi
wordt premier.
- De neutrale landen
Finland
,
Zweden
en
Oostenrijk
kunnen zonder bezwaar van Rusland in 1995 toetreden tot de
Europese Unie
.
- De sociaaldemocraten in Europa schuiven met de kiezers mee naar het midden. De Nederlandse premier
Wim Kok
schudt in 1995 zijn 'ideologische veren' af.
Tony Blair
hervormt
Labour
en komt in 1997 aan de macht. In Frankrijk regeert
Lionel Jospin
onder de rechtse president
Jacques Chirac
en in Duitsland wordt de hervormer
Gerhard Schroder
kanselier. De voorzitter van de SPD,
Oscar Lafontaine
, treedt in 1999 teleurgesteld af.
- De landen van de Europese Gemeenschappen bouwen de
Economische en Monetaire Unie
op en voeren in 1999 de Euro in als giraal betaalmiddel.
- De
Raad van Europa
neemt in 1992 het
Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden
aan, dat in 1998 in werking treedt. Het moet bescherming bieden aan regiotalen die in hun voortbestaan worden bedreigd.
- Afrika
- F.W. de Klerk
, de nieuwe president van
Zuid-Afrika
, verrast de wereld door niet alleen
Nelson Mandela
vrij te laten, maar ook met hem en andere ANC-vertegenwoordigers te gaan praten over het beeindigen van de
Apartheid
. De apartheidswetten worden afgeschaft, en er komen algemene verkiezingen waaraan iedereen, ongeacht
ras
, mag deelnemen. Hierbij krijgt het ANC de meerderheid, en Mandela wordt de eerste president van een post-apartheid-Zuid-Afrika.
- Door het einde van de
Koude Oorlog
kunnen Afrikaanse dictators niet meer zo gemakkelijk Oost en West tegen elkaar uitspelen. Zo ontstaat ook in Afrika een democratiseringsgolf. Landen als
Tanzania
,
Zambia
,
Nigeria
,
Malawi
,
Ghana
,
Senegal
en andere gaan meerdere partijen toelaten tot verkiezingen.
- Zulke meerpartijverkiezingen leiden in
Algerije
tot een zeer gewelddadige burgeroorlog tussen het leger en islamitische fundamentalisten die de verkiezingen leken te gaan winnen. Er vallen honderdduizend doden.
- Ook de West-Afrikaanse landen
Liberia
en
Sierra Leone
zijn het toneel van uiterst gewelddadige burgeroorlogen. In Liberia proberen stammen uit het noorden de uit de Verenigde Staten afkomstige elite uit het bestuursapparaat te verdrijven. In Sierra Leone gaat het vooral om de toegang tot de diamantvelden. Vele burgers worden verminkt door het afkappen van handen of voeten. Een belangrijke rol is weggelegd voor
kindsoldaten
. Het gebied komt tijdelijk tot rust als militieleider
Charles Taylor
wordt gekozen tot president van Liberia.
- 800.000
Tutsi
en gematigde
Hutu
worden afgemaakt in de
Rwandese Genocide
door de
Interahamwe
-milities van militante
Hutu
.
- Opstandelingen uit
Eritrea
en het noorden van
Ethiopie
brengen in 1991 de dictator Mengistu ten val. Eritrea wordt onafhankelijk, maar van 1998 tot 2000 vechten de voormalige strijdmakkers een bloedige grensoorlog uit.
- Midden-Oosten
- Golfoorlog (1990-1991)
: In augustus 1990 valt
Irak
(geleid door
Saddam Hoessein
)
Koeweit
binnen. De Verenigde Staten met een groot aantal bondgenoten bombarderen Irak, en beginnen daarna een grondoffensief om Koeweit te bevrijden. Irak werpt
raketten
op
Israel
, maar moet zich uiteindelijk toch gewonnen geven.
- Irak moet wapeninspecties toelaten om te controleren dat het land geen
massavernietigingswapens
maakt. Dit laatste wordt niet altijd nageleefd door Irak, en maatregelen zoals een verbod van olie-export worden ingesteld.
- De
Koerden
in het noorden van Irak komen in opstand, hopend op Amerikaanse hulp. De Amerikanen en Britten beperken zich tot het instellen van 'no-fly zones', zodat De Iraakse luchtmacht niet kan bombarderen. Zo ontstaat in feite een Koerdische vrijstaat. Of eigenlijk twee, want al snel bestoken de Koerden elkaar en worden ze door de VN gescheiden in een "
Barzanistan
" en een "
Talabanistan
".
- In Turkije voert de
Koerdische Arbeiderspartij
PKK een uitzichtloze oorlog voor een eigen staat. In januari 1999 wordt hun leider
Abdullah Ocalan
op de vlucht in Kenia gearresteerd.
- Onder leiding van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie wordt in Madrid in 1991 een conferentie over het Israelisch-Palestijnse conflict gehouden. Voor het eerst worden vertegenwoordigers van de
PLO
als gesprekspartners aanvaard door het westen en Israel. De conferentie levert niets op, maar na geheime onderhandelingen worden in september 1993 de
Oslo-akkoorden
gesloten. Het Israelische leger ontruimt de dichtbevolkte bevolkingscentra op de
Westelijke Jordaanoever
en de
Gazastrook
, waar een
Palestijnse Autoriteit
wordt opgericht.
- De hightechindustrie in Israel groeit sterk. De grootschalige immigratiegolf uit de voormalige Sovjet-Unie vergroot de beschikbare beroepsbevolking. Het sluiten van de Oslo-akkoorden zorgt bovendien voor een verbetering van het investeringsklimaat, waardoor
Silicon Wadi
kan uitgroeien tot een omvangrijke hightechcluster.
- De overgave van
Michel Aoun
in oktober 1990 betekent het einde van de
Libanese Burgeroorlog
. Onder president
Elias Hrawi
en premier
Rafik Hariri
wordt begonnen met de wederopbouw van het land.
- In Egypte richt
Gama'a al-Islamiyya
samen met de
Egyptische Jihad
in 1991 het
bloedbad van Luxor
aan, waarbij 58 toeristen omkomen. In de volgende jaren plegen ze aanslagen op theaters, boekwinkels, hotels, musea en banken - allerlei plekken waar zij vermoeden dat intellectuelen, buitenlanders of rijken zich er ophouden. Van 1992 tot 1997 kosten de aanslagen van Gama'a al-Islamiyya meer dan 1.200 mensen het leven, waaronder het hoofd van de Egyptische politie, een parlementslid en tientallen westerse toeristen. Ook veel Egyptische burgers komen om het leven, vooral
Kopten
(Egyptische christenen). De regering treedt hard op tegen de terreur, en in 1997 zitten 20.000 leden van beide groepen in de gevangenis.
- Azie
- Afghanistan
vervalt na de verdrijving van de communisten tot
een burgeroorlog
. De macht van de nieuwe regering reikt niet verder dan
Kaboel
, terwijl daarbuiten de milities elkaar bevechten met het moderne wapentuig dat ze van de westerse landen hebben ontvangen om de Russen te bestrijden.
- Uiteindelijk staat een nieuw leger op, dat bestaat uit studenten van de vele Koranscholen in het oosten: de
Taliban
. Het volk juicht hen toe, maar als ze Kaboel hebben veroverd voeren ze een middeleeuws regime in dat ze handhaven met barbaarse straffen. Mannen moeten hun baard laten groeien en vrouwen een
boerka
dragen. De laatsten mogen niet werken of onderwijs volgen.
- In
India
nemen de religieuze spanningen toe. Hindoes breken de
Babri-moskee
in
Ayodhya
af waarna moslims in 1993 een reeks bomaanslagen plegen in Bombay. Als uitvloeisel komt in 1996 de militante hindoeregering van
Atal Bihari Vajpayee
aan de macht.
- Pakistan
neemt zijn eerste kernproef in 1998. Dit leidt tot een nieuwe
wapenwedloop
met India, en tot een tijdelijke stopzetting van de Amerikaanse steun aan het land.
- De
Volksrepubliek China
herkrijgt de soevereiniteit over de havensteden
Hongkong
(van Groot-Brittannie in 1997) en
Macau
(van Portugal in 1999).
- Medisch
- De behandeling van
aids
wordt succesvol door de 'combinatietherapie'. Een cocktail van drie virusremmers moet
resistentie
voorkomen.
- Het farmaceutische concern
Pfizer
brengt de erectiepil
Viagra
op de markt.
- Vanaf
1993
mag
asbest
niet meer worden verwerkt.
- Een nieuw
antidepressivum
Prozac
wordt in korte tijd zeer populair.
- Het
Montignacdieet
is in zwang bij mensen die willen afvallen. Zij die willen stoppen met roken raadplegen de boeken van
Allen Carr
.
- Er sterven zo'n 150 mensen, vooral in Groot-Brittannie, aan de
Ziekte van Creutzfeldt-Jakob
, die vermoedelijk wordt veroorzaakt door het eten van met
Gekkekoeienziekte
besmette runderen.
- Een nieuwe "volksziekte" is de
muisarm
. Door het urenlang uitvoeren van dezelfde bewegingen ontstaat bij velen
Repetitive strain injury
ofwel RSI.
- Amerika
- De Democratische regering van
Bill Clinton
in de Verenigde Staten loopt al na twee jaar vast op een Republikeinse meerderheid in het Congres. Clintons tweede termijn wordt gekenmerkt door zedenschandalen, waarbij zelfs een
impeachment
dreigt.
- De democratie in
Venezuela
loopt na 35 jaar vast op corruptie en vriendjespolitiek. In 1992 probeert kolonel
Hugo Chavez
vergeefs om president
Carlos Andres Perez
te verdrijven. Nog geen jaar later wordt Perez afgezet door het parlement en wordt hij vervolgd wegens fraude. In 1999 komt de putschist Chavez door verkiezingen aan de macht.
- De maoistische guerrillabeweging
Lichtend Pad
in Peru wordt met groot geweld ontmanteld door president
Alberto Fujimori
. Deze schendt daarbij de mensenrechten en maakt zich schuldig aan corruptie.
- Belgie
- De grote zege bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1991 van het
Vlaams Blok
brengt de andere partijen tot het afkondigen van een
Cordon sanitaire
: geen van hen zal samenwerken met het Blok om zo een meerderheid te bereiken. Zo blijft de partij van Dewinter buiten de gemeentebesturen.
- Vanaf 1993 is Belgie een
federale staat
. De
gewesten
Vlaanderen, Wallonie en Brussel nemen bevoegdheden over zowel van de nationale regering als van de provincies.
- Het
monopolie
van
Belgacom
als telefoonmaatschappij wordt opgeheven. In de gewesten ontstaan verschillende initiatieven, zoals het Vlaamse
Telenet
.
- Het
Agustaschandaal
ontstaat in 1993 als aan het licht komt dat de socialisten ten behoeve van hun partijkas
smeergeld
hebben aangenomen voor de keuze van een militaire helikopter.
- Het
dioxineschandaal
, dat de voedselveiligheid betreft, leidt tot de val van de Belgische regering van
Jean-Luc Dehaene
.
- In 1996 wordt
Marc Dutroux
opgepakt. Een schokgolf gaat door het land, gevolgd door de witte mars.
- Nederland
- Het wordt mogelijk om op het gemeentehuis een
samenlevingscontract
te sluiten. De meeste rechten en plichten voor gehuwden zijn ook van toepassing op geregistreerd samenwonenden. Met het contract komt de regering tegemoet aan
homo's
die willen kunnen trouwen.
- In het nachtelijke uitgaansleven worden
Joes Kloppenburg
(1996) en
Meindert Tjoelker
(1997) doodgetrapt omdat ze zich keren tegen
vandalisme
. In het geschokte Nederland ontstaat een beweging tegen
zinloos geweld
.
- Het IRT Noord-Holland/Utrecht is een interregionaal samenwerkingsverband van een aantal politiekorpsen waaronder Amsterdam en Utrecht. Het team maakt gebruik van een omstreden opsporingsmethode, namelijk het doorlaten van
drugs
onder regie van politie en justitie. Het doel daarvan is te kunnen doordringen tot in de top van de criminele organisatie die onderzocht wordt, de "
erven
Bruinsma
". Eind 1993 valt het team onder veel tumult uit elkaar, waarna de
IRT-affaire
aanleiding geeft tot een
parlementaire enquete
.
- Nederland gaat de
basiskustlijn
in stand houden door
zandsuppletie
.
- Elektronisch huisarrest
wordt in Nederland wettelijk mogelijk gemaakt als alternatief voor
gevangenisstraf
.
- Suriname en de Nederlandse Antillen
- De 5000 bewoners van
Moiwana
die tijdens de
Binnenlandse Oorlog
waren gevlucht, worden na een verblijf van vijf jaar in
Frans-Guyana
langzamerhand
gerepatrieerd
.
- Nadat de aan
Desi Bouterse
gelieerde
NPD
in 1996 de verkiezingen heeft gewonnen, benoemt de
regering-Wijdenbosch
Henk Goedschalk
wederom tot president van de Centrale Bank van Suriname. Onder Goedschalk worden op grote schaal
Surinaamse guldens
bijgedrukt terwijl de goudvoorraad verkocht wordt. De daaropvolgende
hyperinflatie
loopt op tot honderden procenten op jaarbasis. Bij demonstraties in Paramaribo is de leus "Bosje go home", en de president schrijft vervroegde verkiezingen uit. Hij laat een failliet land en twee niet betaalde bruggen na.
- Na jarenlang touwtrekken worden de monumenten van
Willemstad (Curacao)
vanaf 1993 officieel beschermd. Met geld uit Nederland wordt een Monumentenfonds opgericht, waaruit eigenaren subsidie krijgen voor het restaureren van hun huizen. In rap tempo worden zo'n 200 monumenten in de oude binnenstad opgeknapt en worden hele buurten weer begaanbaar. In 1997 volgt plaatsing op de
Werelderfgoedlijst
van de
UNESCO
.
- Informatica
- Na de kantoren gaan nu ook de woonhuizen van de meeste mensen in het Westen beschikken over een computer.
Microsoft
verovert met zijn besturingssysteem
Windows
vrijwel een monopoliepositie. Het populaire tekstverwerkingsprogramma
Word Perfect
wordt verdrongen door Microsofts
Word
en de internetbrowser
Netscape
legt het af tegen Microsofts
Internet Explorer
.
- Het wereldwijde computernetwerk dat bekendstaat als
internet
beleeft in de jaren negentig zijn grote doorbraak. In 1990 bevat het al meer dan 300.000 hosts als het van oorsprong militaire
ARPANET
wordt opgeheven om plaats te maken voor een civiel netwerk (
NSFNet
). De eerste aanbieders van
inbelverbindingen
doen hun intrede. Vanaf
1994
is NSFNet niet langer de enige
backbone
(ruggengraat) van het internet. In dat jaar wordt het
World Wide Web Consortium
opgericht.
- Aanvankelijk is
e-mail
de belangrijkste functie van het netwerk. Al snel komen daar de
Usenet
-
nieuwsgroepen
en
IRC
bij, en vanaf het midden van de jaren negentig wint het
World Wide Web
snel aan populariteit. Op briefpapier wordt naast het fysieke adres voortaan ook het e-mailadres vermeld, en veel bedrijven en consumenten manifesteren zich op het internet via een zogeheten
homepage
. Sociale contacten worden onderhouden via
instant messaging services
als
MSN Messenger
en
ICQ
. De zee aan informatie wordt ontsloten via
zoekmachines
zoals
Ilse
,
Ask Jeeves
en
AltaVista
.
- Tegen het einde van het decennium ontstaat grote zorg over de
millenniumbug
. Gevreesd wordt dat op het moment van overgang naar het jaar
2000
de wereld min of meer tot stilstand zal komen. In de hele wereld worden voorzorgsmaatregelen genomen en uiteindelijk gaat alles goed.
- Wetenschap
- Genetische manipulatie
wordt weer een stuk tastbaarder bij de geboorte van
stier Herman
in Lelystad. Enige jaren later wordt voor het eerst een zoogdier gekloond: het
schaap Dolly
.
- De in april 1990 gelanceerde
ruimtetelescoop Hubble
, en andere astronomische satellieten, brengen veel onverwachte verschijnselen in het
heelal
aan het licht die een revolutie veroorzaken in de
kosmologie
. Zo blijkt o.a. het heelal steeds sneller uit te dijen: een zeer onverwacht resultaat van metingen aan de
roodverschuiving
van verre
sterrenstelsels
. Ook lijkt het erop dat de structuur van deze sterrenstelsels en de banen van de daarin aanwezige sterren en de versnellende uitdijing van de kosmos alleen maar te verklaren zijn door de introductie van een (tot nu toe) geheimzinnige
donkere materie
en
donkere energie
. Daarnaast leverde Hubble ook fantastisch mooie opnamen die het 'gewone' publiek erg aanspreken.
- Lucht- en ruimtevaart
- De Nederlandse vliegtuigfabriek
Fokker
wordt overgenomen door het Duitse
DASA
, een dochteronderneming van
Daimler-Benz
. Vier jaar later moet het bedrijf sluiten, ondanks aanhoudend sterke vraag naar zijn producten.
- Rusland en de Verenigde Staten nemen het initiatief tot de bouw van het
internationale ruimtestation ISS
. Eind 1998 wordt de eerste module gelanceerd.
- Economie en infrastructuur
- De overgang van Oost-Europa naar het
kapitalisme
opent voor de West-Europese industrie een lage lonen gebied op relatief kleine afstand en met een goed geschoolde arbeidersbevolking. Een keten van bedrijfsverplaatsingen komt op gang, in mindere mate ook naar het zich snel ontwikkelende Azie.
- Na het drama van de scheepsbouw steken de Nederlandse overheid en de banken geen vinger meer uit om industrieen te helpen. Zo raken onder andere
Fokker
,
DAF
en
Hoogovens
in buitenlandse handen. De Nederlandse kapitaalverschaffers investeren liever in
Disneyland Parijs
en in de
Kanaaltunnel
.
- Nederland besluit in 1992 tot de aanleg van de
Betuweroute
om goederen uit de
haven van Rotterdam
af te voeren naar het
Ruhrgebied
. In 1998 wordt met de aanleg begonnen.
- In het bedrijfsleven raakt het
leasen
van bedrijfsmiddelen als machines, telefooncentrales en auto's in zwang.
- De opkomst van internet en mobiele telefonie zijn mede de oorzaak van een sterk opbloeiende wereldeconomie en navenant stijgende beurskoersen met een absolute top rond de eeuwwisseling.
- Er komen nieuwe elektronische
betaalsysteemen
op de markt, zoals in 1995 het Belgische
Proton
, in 1996 de Nederlandse
chipknip
en de tegenhanger de Chipper, en in 1997 in Hongkong de
Octopus card
, die ook in het openbaar vervoer kan worden gebruikt.
- Natuur en milieu
- De
Golfoorlog
veroorzaakt zware vervuiling: door de Irakese verwoesting van Kuweitse olieputten komt 10 miljoen m³ olie in de
Grote Arabische Woestijn
terecht en bedekt een gebied van 49 km², wat omvangrijke verontreiniging van de grond en het grondwater veroorzaakt.
- Sport
- De Schot
Stephen Hendry
is tussen 1990 en 1999 zevenmaal wereldkampioen
snooker
.
- Ajax komt onder coach
Louis van Gaal
tot nieuwe bloei met een elftal waarin prominent een aantal jongens van Surinaamse afkomst speelt. In
1995
wint de ploeg de
Champions League
.
- Zuid-Afrika
keert na een jarenlange sportboycot terug in de internationale competities. In 1995 organiseert het land het wereldtoernooi
rugby
. De
Springboks
behalen de titel en worden gehuldigd door president
Nelson Mandela
, gehuld in het groene shirt van het team.
- Het
Bosman-arrest
van het
Europees Gerechtshof
heeft in het betaald voetbal verstrekkende gevolgen. De machtspositie van spelers ten opzichte van clubs wordt versterkt. Zo hoeven er minder transfersommen betaald te worden. Het aantal transfers en de salarissen stijgen daardoor fors. Daarnaast neemt bij veel clubs het aantal buitenlandse spelers toe, doordat het niet meer aan een maximum gebonden is.
- Pete Sampras
bezit de absolute hegemonie in het tennis, en wint zevenmaal de titel in het enkelspel op
Wimbledon
, maar als hij in
1996
is geblesseerd, slaat
Richard Krajicek
zijn slag.
- De Nederlander
Arie Luyendyk
wint tweemaal de belangrijkste
Indy Car
-race, de
Indianapolis 500
, in
1990
en
1997
.
- Cultuur
- Popmuziek
- Innovatie
- Jeugdcultuur
- Napster
is het eerste peer 2 peer-netwerk en wordt razend populair bij jongeren. Men kan er muziekbestanden uitwisselen met anderen zonder betaling aan de rechthebbende muzikanten.
- Het "indrinken" op uitgaansavonden gebeurt in Spanje in de openlucht: de
Botellon
. In het Nederlandse klimaat doet met name op het platteland de
drankkeet
het goed. Regelmatig komt het tot
comazuipen
, zelfs door zeer jonge teeners.
- Het is enige tijd in zwang om op
skeelers
door het stadsverkeer naar school of kantoor te rijden.
- Razend populair is de
Gameboy
, de eerste handspelcomputer van
Nintendo
, die pas na vijf jaar serieuze concurrentie krijgt van de
PlayStation
van
Sony
.
- Ook
Bungeejumpen
komt uit het oosten en wel uit Nieuw-Zeeland. Jongeren springen gebonden aan een elastisch koord van grote hoogte waarna ze enige keren op en neer stuiteren.
- In Nederland wordt
hardcore house
en de daarbij behorende jongerencultuur populair.
- Trends
- Karaoke
komt overwaaien uit het oosten. Muziek waaruit de zangstem is gefilterd, zodat iemand anders bij de begeleidingsmuziek kan zingen. Dit gebeurt op feesten en in de horeca.
- De
mountainbike
wint terrein.
- De
Tamagotchi
, een eivormig elektronisch huisdiertje, wordt een rage maar krijgt concurrentie van
Nintendo
met
Pokemon
.
- In Belgie en Nederland wordt de
flippo
voor het eerst geintroduceerd in 1995, waarna er een ware rage ontstaat.
- In Belgie is het sinds 1991 en in Nederland sinds 1992 wettelijk toegestaan om thuis als hobby bier te brouwen. Sindsdien zijn er talloze
thuisbrouwers
actief en worden brouwverenigingen opgericht waar men kennis en recepten uitwisselt.
- Mode
- Onder scholieren zijn
Nike
sportschoenen een must, en alleen als je het goede type draagt met de juiste streepjes, hoor je bij de groep.
- Het
Aussie trainingspak
is de favoriete dracht van de
gabbers
.
- Media
- In Vlaanderen is vanaf 1993 het typetje
Xavier De Baere
, de "professionele afscheidnemer", mateloos populair.
- De serie
Familie Backeljau
brengt de Vlaamse kijker van 1994 tot 1997 simpele, platvloerse en absurde humor. De familie is gebaseerd op een stereotiep volks gezin. Vrijwel alle personages in de reeks spreken plat
Antwerps
dialect.
- In Nederland begint in 1990 de soap serie
Goede tijden slechte tijden
.