El Vikipedio, la libera enciklopedio
La
26-a de decembro
estas la 360-a tago de la jaro (la 361-a en superjaroj) la? la
Gregoria kalendaro
. 5 tagoj restas.
Je la 26-a de decembro okazis, interalie:
- 795
:
Leono la 3-a
i?is papo
- 838
: ?irka? 2400 personoj pereis en
inundo
en
Nederlando
ka?zita de
?tormo
sur
Norda Maro
- 887
:
Berengaro el Friulo
estis elektita re?o de
Italio
de la sinjoroj de
Lombardio
- kronita per
Fera Krono
en
Pavio
- 1135
:
Stefano
kroni?is kiel re?o de Anglio
- 1246
: Re?o
Alfonso la 10-a
nuptis en
Valadolido
Violante de
Aragono
- 1351
: Venko de la armeo de
Kantono Zuriko
super la
habsburga
en batalo de Dattwil (
Baden
)
- 1418
:
Kronprinco
Karlo la 7-a
proklamis sin reganto de la re?lando
Francio
- 1476
:
Duko de Milano
Galeazzo Maria Sforza
estis murdita en pre?ejo de tri siaj korteganoj
- 1552
: Trupoj de imperiestro
Karlo la 5-a
?esigis sie?on de
Metz
post 60 tagoj da senutilaj klopodoj
- 1606
: Premiero de la
tragedio
Re?o Lear
de
William Shakespeare
okazis en ?eesto de la
re?o de Anglio
Jakobo la 1-a
- 1620
:
Krimoj
de
Erzsebet Bathory
estis malkovritaj
- 1655
:
Sveda diluvo
: sensukcesa sie?o de pola
pilgrimejo
Jasna Gora
fini?is
- 1665
:
Anta?kolumba arto
:
markizo
Fernando Cospi transdonis al biblioteko de la
Universitato de Bolonjo
aztekan
dokumenton kun informoj pri
astrologio
kaj
magio
- 1687
: Lastan fojon erupciis meksika vulkano
Citlaltepetl
- 1776
:
Usona Milito de Sendependeco
:
George Washington
gvidis kolumnon de la
Kontinenta Armeo
trans la rivero
Delavaro
por surpriza atako al soldatejo de
Landgrafujo
Hesio-Kaselo
?e la
Batalo de Trenton
- Napoleonaj Militoj
:
- 1820
: Pola poeto
Adam Mickiewicz
verkis
Odon al juneco
- 1825
:
Rusia Imperio
:
Decembrista insurekcio
okazis kaj falis en
Sankt-Peterburgo
? oficiroj de la Imperia Rusa Armeo gvidis ?irka? 3000 soldatojn en protesto kontra? surtronigo de
Nikolao la 1-a
post kiam lia pli a?a frato
Konstantin Pavlovi?
rezignis pri la
tronsukcedo
- 1825
: En Usono
Kanalo Erie
malfermi?is
- 1831
:
Milano
: en
Teatro alla Scala
okazis premiero de la opero
Norma
de
Vincenzo Bellini
- 1837
:
Venecio
: rekonstruita post brulego
Teatro La Fenice
remalfermi?is
- 1860
: Angla
Sheffield F.C.
kaj Hallam F.C. estis unuaj du
sportokluboj
konkurencantaj en
futbala
mat?o
- 1862
:
Minesoto
: en Mankato oni ekzekutis 38
Siuojn
- 1884
:
Hispana
Okcidentafriko
krei?is
- 1898
:
Akademio de Sciencoj de Francio
:
Maria Skłodowska-Curie
kaj
Pierre Curie
anoncis malkovron de
radiumo
- 1899
: En
Lvovo
la? iniciato de
Ivan Franko
,
Mi?ajlo Hru?evskij
kaj aliaj formi?is la Ukraina Naci-Demokratia Partio
- 1905
: Japana kiras
?ipo
Tsukuba
surakvi?is
- Unua Mondmilito
- 1918
: Por
sendependeca
politikisto kaj komponisto
Ignacy Jan Paderewski
alvenis al
Pozna?
, salutata kun entuziasmo, kio estis impulso al
patriotaj manifestacioj
, akre
subpremataj
de germanoj - sekvan tagon eksplodis
Ribelo de Grandpolujo
- 1919
: Konsilio de
Popolaj Komisaroj
dekretis pri likvido de
analfabeteco
en
Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko
- 1919
: Registaro de
Ukraina Popola Respubliko
revokis ukrainan mision de la
Konferenco de Parizo
- 1925
:
Komunista partio
de
Barato
formi?is
- 1925
:
Turkio
enkondukis
Gregorian kalendaron
- 1926
:
Premieroj
:
- 1933
: Japana a?tomobila
konzerno
Nissan
fondi?is
- 1933
:
FM-radio
estis patentita de usona profesoro
Edwin Armstrong
- 1939
: Pli ol 30 mil personoj pereis pro
tertremo
en turka urbo
Erzincan
- Dua Mondmilito
- 1945
:
Pollando
reakiris
Prusian Silezion
(post la
Sileziaj Ribeloj
krei?is
Pola Silezio
)
- 1945
:
Francio
ratifis
monsistemon
de la
Ekonomia Modelo de Bretton Woods
- 1945
:
Pacifika franko
kaj
afrika franko
estis kreitaj
- 1947
:
?tatigo
de
bankoj
okazis en
Popola Respubliko Bulgario
- 1948
: Hungara kardinalo
Jozsef Mindszenty
estis malliberigita
- 1949
:
Barato
deklari?is
a?tonoma
kaj
suverena
demokratio
kun nova
konstitucio
- 1957
: Filma mondpremiero de
Sova?aj fragoj
de
Ingmar Bergman
okazis en
Svedio
- 1959
:
Bulgara nacia televido
ekfunkciis
- 1962
:
?inio
kaj
Mongolio
fiksis
landliman
traktaton
- 1963
:
Rok-muziko
: "
kontra?kultura
"
brita invado
komenci?is
- 1968
:
Arabaj
teroristoj pripafis sur aviadilejo en
Ateno
israelan aviadilon de
flugkompanio
El Al
, mortigante 1 personon kaj 2 vundante
- 1973
:
Kometo Kohoutek
trapasis sian
perihelion
- 1975
: Unua
supersona
pasa?eraviadilo
Tupolev 144
komencis regulan flugadon
- 1978
: En
Parizo
komenci?is ?iujara
Ralio Parizo-Dakaro
- 1980
: Estinta
centr-afrika
diktatoro
Jean-Bedel Bokassa
estis mortkondamnita kontumace
- 1982
:
Persono de la jaro
la? usona semajnrevuo
Time
i?is
persona komputilo
- 1986
: Testoflugo de soveta
jetmotora
transporta aviadilo
Antonov An-124
- 1987
:
Metroo de Samara
ekfunkciis
- 1991
:
E?ropa Unio
agnoskis
Ukrainion
sendependa ?tato
- 1991
:
Dissolvo de Sovetunio
: decide de la
Supera Soveto
?esis ekzisti
Sovetunio
?
post-sovetaj ?tatoj
komencis krei?i
- 1996
: La plej longa
striko
en historio de
Sud-Koreio
komenci?is
- 1999
:
Uragano
Lothar
en norda
Francio
, sud-okcidenta
Germanio
,
Svislando
kaj
A?strio
mortigis preska? 50 personojn kaj ka?zis dama?ojn de ?irka? 6 miliardoj da dolaroj
- 1999
: En
parko
de
Kastelo de Versailles
tempesto faligis ?. 18,5 mil
arbojn
- 2003
:
Irano
: en
Bam
je la 1-a horo 56 sekundoj la?
UTC
(5:26 de la loka tempo),
tertremo
kun grando 6,8 ka?zis almena? 40 000 mortintojn kaj 50 000 vunditajn - detruo de
Bam-Citadelo
en la a?o de 25 jarcentoj
- 2004
:
Hinda Oceano
:
Hinda-Oceana Tertremo
ka?zis
cunamon
, kiu en
Azio
kaj anka? en
Afriko
kaj
A?stralio
mortigis pli ol 300 000 homojn - la detruocentro okazis en provinco
A?eo
de
Sumatro
kaj la cunamo atingis
Baraton
,
Banglade?on
,
Srilankon
,
Birmon
,
Tajlandon
,
Malajzion
,
Indonezion
,
Somalion
kaj
Tanzanion
- 2004
:
Ukrainio
:
Viktor Ju??enko
gajnis ripetitan prezidentbaloton
- 2006
:
Litovio
: akva
amuzparko
estis malfermita en
kuracloko
Druskininkai
- 2012
:
Abe Shinzo
la duan fojon i?is ?efministro de Japanio
- 2012
: En urbo
Ni?nij Tagil
(
Rusio
) oni malfermis 4
skisaltejojn
- 2014
: Tri laborantoj de
nuklea centralo
en sudkorea urbo
Ulsan
pereis dum testado de du
nukleaj reakciujoj
pro elfluo de venenaj gasoj
- 2015
: La duan fojon en historio oni registris
gravitajn ondojn
, kies fonto estis kunpu?i?o de du
nigraj truoj
- 2017
: Estinta futbalisto
George Weah
gajnis prezidentan
vo?donadon
en
Liberio
- 2022
:
Invado de Rusio en Ukrainion
:
- 2023
: 671-a tago de la rusa
agreso
al Ukrainio
- 1194
:
Frederiko la 2-a
, imperiestro de la Sankta Romia Imperio (m.
1250
)
- 1446
:
Karlo Valois de Berry
, princo de
Berry
(m.
1472
)
- 1490
:
Friedrich Myconius
, germana
luterana
teologo kaj reformisto (m.
1546
)
- 1524
:
Victorinus Strigel
, germana teologo (m.
1569
)
- 1532
:
Guilielmus Xylander
, germana
humanisto
(m.
1576
)
- 1536
:
Yulgok Yi I
, korea
filozofo
kaj
konfuceanisma
sciencisto (m.
1584
)
- 1564
:
Johannes Major
, germana teologo (m.
1654
)
- 1601
:
Ernesto la 1-a (Saksio-Gotha-Altenburg)
, germana duko (m.
1675
)
- 1687
:
Johann Georg Pisendel
, germana violonisto kaj komponisto (m.
1755
)
- 1716
:
Thomas Gray
, brita historiisto kaj poeto (m.
1771
)
- 1716
:
Jean-Francois de Saint-Lambert
, franca
markizo
, verkisto, filozofo,
fabelisto
, moralisto (m.
1803
)
- 1723
:
Friedrich Melchior Grimm
, germana barono, verkisto kaj diplomato (m.
1807
)
- 1738
:
Thomas Nelson Jr.
, usona guberniestro, militisto kaj politikisto, unu el
Patroj-fondintoj de Usono
(m.
1789
)
- 1742
:
Ignac Born
, a?stra geologo kaj mineralogo (m.
1791
)
- 1751
:
Sankta Klemento Maria Hofbauer
, ?e?a sacerdoto, katolika sanktulo (m.
1820
)
- 1756
:
Bernard-Germain de Lacepede
, franca
naturalisto
, politikisto (m.
1825
)
- 1759
:
Christian Friedrich Werner
, germana komercisto (m.
1823
)
- 1769
:
Ernst Moritz Arndt
, germana verkisto, historiisto, parlamentano, poeto (m.
1860
)
- 1771
:
Heinrich Joseph von Collin
, a?stra verkisto kaj juristo (m.
1811
)
- 1772
:
Joseph Lanzedelly la malpli juna
, a?stra pentristo kaj
litografo
(m.
1831
)
- 1780
:
Mary Somerville
, skota scienca verkistino pri
fiziko
kaj
multfakulo
, unua membrino de Re?a Astronomia Societo (m.
1872
)
- 1791
:
Charles Babbage
, angla matematikisto, astronomo,
mekanikisto
, inventisto, a?toro de tabuloj pri
logaritmoj
(m.
1871
)
- 1792
:
Karl Topfer
, germana aktoro kaj komediverkisto (m.
1871
)
- 1797
:
Johann Gustav Heckscher
, germana juristo kaj politikisto (m.
1865
)
- 1800
:
Jan Baranowski
, pola
astronomo
kaj
naturisto
(m.
1879
)
- 1815
:
Wilhelm Christian Friedrich Bock
, germana politikisto (m.
1888
)
- 1830
:
Sandor Balazs
, hungara verkisto, ?urnalisto kaj tradukisto, sinmortiginto (m.
1887
)
- 1838
:
Clemens Winkler
, germana kemiisto, malkovrinto de
germaniumo
(m.
1904
)
- 1853
:
Mieczysław Geniusz
, pola in?eniero, socia kaj porsendependa aganto, teoriisto kaj aktivulo de
teozofia
movado (m.
1920
)
- 1863
:
Janos ?sz
, hungara
folkloristo
, kolektinto de popolfabeloj (m.
1941
)
- 1865
:
Jan Peregryn Haczela
, pola
minoritano
, teologo kaj filozofo, murdita pro protekto de judoj (m.
1942
)
- 1867
:
Phan B?i Chau
, vjetnama naciista gvidanto, politikisto (m.
1940
)
- 1867
:
Adam Abet
, hungara tajloro kaj asekuragento, redaktoro, verkisto, poeto, tradukisto (m.
1949
)
- 1873
:
Julius Penndorf
, germana
filologo
kaj instruisto doktori?inta per
latinlingva
diserta?o pri skriba?oj de
Atena respubliko
, pioniro de
Esperanta etimologio
, kunlaboranto de la unua
esperantologia
perioda?o "
Lingva Kritiko
", a?toro de
Grekaj Papirusoj
, eldonitaj en
Biblioteko Tutmonda
(m.
1950
)
- 1878
:
Istvan Zoldy
, hungara po?ta ?efinspektoro, kunaran?into de
UK 1929
, vicprezidanto de la
Internacia Ligo de la Esperantista Po?t- kaj Telegraf-Oficistaro
, tradukisto (m. nekonata)
- 1879
:
Janos Orban
, romkatolika pastro, lokhistoriisto (m.
1957
)
- 1881
:
Aniela Zagorska
, pola
tradukistino
(m.
1943
)
- 1883
:
Maurice Utrillo
, franca pentristo kaj grafikisto (m.
1955
)
- 1886
:
Gyula Gombos
, hungara oficiro, politikisto, ?efministro (m.
1936
)
- 1893
:
Mao Zedong
, komunista kunfondinto kaj gvidanto de
?ina Popola Respubliko
, iniciatinto de
kultura revolucio
(m.
1976
)
- 1898
:
E?hen Plu?nik
, ukraina poeto, reprezentanto de la
Pafita renesanco
(m.
1936
)
- 1904
:
Alejo Carpentier
, kuba verkisto kaj
muzikologo
(m.
1980
)
- 1908
:
Laszlo Korosi
, franca verkisto, ?urnalisto, pentristo (m.
1989
)
- 1908
:
Jozsef Pataki
, rumania hungara historiisto kaj akademiano (m.
1993
)
- 1912
:
Eugeniusz Matkowski
, pola ministo kaj poeto, debutinta en
UK 1934
, kontribuanta i.a. al "
Pola Esperantisto
", "
Literatura Mondo
", "
Norda Prismo
", kaj "
Oomoto
" populariganta Esperanton en
Supra Silezio
, poligloto, muzikisto, sportisto kaj tradukisto esperantiginta por
UK 1959
opereton
La bela Galatea
de
Franz von Suppe
(m.
1994
)
- 1914
:
Richard Widmark
, usona aktoro kaj produktoro de kino, teatro kaj televido (m.
2008
)
- 1920
:
Erzsebet Sugar
, rumania hungara redaktorino kaj tradukistino (m.
1999
)
- 1921
:
Imre Toth
, hungara matematikisto, filozofo, scienchistoriisto (m.
2010
)
- 1926
:
Erzsebet Tuzson
, rumania hungara lokhistoriistino, bibliografino, fakverkistino
- 1935
:
Attila Gereb
, rumania hungara reformita pastro, sociografo (m.
2015
)
- 1930
:
Jean Ferrat
, franca
kanzonisto
kaj komponisto (m.
2010
)
- 1938
:
Bahram Bejzai
, irana filmre?isoro, dramaturgo,
filma muntisto
, scenaristo kaj
scienca esploristo
- 1939
:
Phil Spector
, usona kantoverkisto, muzikisto kaj muzikproduktisto (m.
2021
)
- 1949
:
Jose Ramos-Horta
, ?efministro kaj prezidento de
Orienta Timoro
, Nobelpremiita
- 1952
:
Aleksandr Ankvab
, ?efministro de neagnoskita
Ab?azio
(m.
2005
)
- 1953
:
Leonel Fernandez
, prezidento de
Domingo
- 1953
:
Laszlo Vetesi
, rumania hungara reformita pastro, sociografo, teknikredaktoro de "
Reformatus Szemle
"
- 1953
:
Toomas Hendrik Ilves
,
prezidanto de Estonio
- 1976
:
Andrea Absolonova
, ?e?a
plon?istino
kaj aktorino (m.
2004
)
- 1986
:
Kit Harington
, angla aktoro
- 268
:
Dionizio
, papo, sanktulo
- 418
:
Zosimo
, papo, sanktulo
- 956
:
Wulfstan la 1-a
, ?efepiskopo de Jorko, Anglio
- 1458
:
Arturo la 3-a
, duko de Bretonio (n.
1393
)
- 1476
:
Galeazzo Maria Sforza
,
duko de Milano
(n.
1444
)
- 1530
:
Babur
, fondinto kaj imperiestro de
Mogola Imperio
(n.
1483
)
- 1622
:
Melchior Adam
, germana
biografo
, pedagogo, leksikografo, historiisto pri
literaturo
(n.
1575
)
- 1624
:
Simon Marius
, germana astronomo (n.
1573
)
- 1731
:
Antoine Houdar de la Motte
, franca verkisto (n.
1672
)
- 1764
:
Benito Jeronimo Feijoo
, hispana
benediktano
, filozofo de
klerismo
, a?toro de
eseoj
(n.
1676
)
- 1771
:
Claude Adrien Helvetius
, franca filozofo kaj
mecenato
,
enciklopediisto
(n.
1715
)
- 1797
:
John Wilkes
, brita ?urnalisto kaj politikisto (n.
1725
)
- 1812
:
Joel Barlow
, usona diplomato, poeto kaj filozofo (n.
1754
)
- 1820
:
Joseph Fouche
, franca politikisto (n.
1759
)
- 1888
:
Ascanio Sobrero
, itala kemiisto, malkovrinto de
nitroglicerino
(n.
1812
)
- 1890
:
Heinrich Schliemann
, germana arkeologo, malkovrinto de
Trojo
kaj
Mikeno
(n.
1822
)
- 1892
:
Martha von Sabinin
, rusia komponistino kaj mona?ino (n.
1831
)
- 1915
:
Sandor Mocsary
, hungara zoologo, entomologo (n.
1841
)
- 1921
:
Miguel Failde
, kuba muzikisto, kreinto de
danzono
(n.
1852
)
- 1923
:
Dietrich Eckart
, germana ?urnalisto, verkisto kaj politikisto, unu el ?efgvidantoj de
Nacisocialisma Germana Laborista Partio
(n.
1868
)
- 1929
:
Albert Giraud
, belga poeto, franclingva verkisto (n.
1860
)
- 1931
:
Melvil Dewey
, usona
bibliotekisto
, kreinto de la
Dewey dekuma klasifiko
(n.
1851
)
- 1933
:
Henry Watson Fowler
, angla
leksikografo
kaj ?urnalisto (n.
1858
)
- 1933
:
Anatolo Luna?arskij
, soveta filozofo,
bol?evika
aktivulo kaj publicisto (n.
1875
)
- 1950
:
Liane de Pougy
, franca dancistino, aktorino kaj verkistino (n.
1868
)
- 1958
:
Zsigmond Galffy
, rumania hungara tradukisto, instruisto pri
antikva greka lingvo
kaj
latino
(n.
1886
)
- 1968
:
Kenneth Scott Latourette
, usona historiisto (n.
1884
)
- 1972
:
Harry S. Truman
, prezidento de Usono (n.
1884
)
- 1972
:
Umar Dimajev
, sovetia
akordionisto
kaj komponisto (n.
1908
)
- 1973
:
Frederick Edward Wadham
, brita bank-oficisto, laboranta en
Londona Esperanto-Klubo
, kontribuinta al "
International Language
" (m.
1902
)
- 1977
:
Howard Hawks
, usona re?isoro, verkisto,
filmproduktoro
(n.
1896
)
- 1985
:
Dian Fossey
, usona
etologino
, spertulino pri
montaj goriloj
, murdita (n.
1932
)
- 1986
:
Elsa Lanchester
, angla-usona aktorino (n.
1902
)
- 1988
:
Pablo Sorozabal
,
e?ska
-hispana komponisto (n.
1897
)
- 1992
:
Diderto Freto
, brazila kuracisto, dulingva poeto kaj esperantisto, konata a?toro de
monosilaba
poemaro en la
portugala
(n.
1918
)
- 1992
:
Janos Kemeny
, usona matematikisto, kunkreinto de
programlingvo
BASIC
(n.
1926
)
- 1994
:
Sylva Koscina
, itala aktorino (n.
1933
)
- 1997
:
Cornelius Castoriadis
, franca filozofo kaj
psikanalizisto
(n.
1922
)
- 1998
:
Gyorgy Nagy
, rumania hungara
socisciencisto
(n.
1938
)
- 2001
:
Reinhard Brune
, germana poeto kaj verkisto latinlingva (m.
1914
)
- 2006
:
Gerald Ford
, prezidento de Usono (n.
1913
)
- 2006
:
Ivar Formo
, norvega longdistanca skiisto, olimpikisto (n.
1951
)
- 2010
:
Salvador Jorge Blanco
, prezidento de
Dominika Respubliko
(n.
1926
)
- 2013
:
Martha Eggerth
, hungara operetkantistino kaj filma aktorino (n.
1912
)
- 2014
:
Stanisław Bara?czak
, pola poeto, tradukisto kaj literatura kritikisto, kunsubskribinto de
Letero de 59
kaj kunfondinto de la
Komitato por Defendo de Laboristoj
(n. 1946)
- 2018
:
Roy J. Glauber
, usona fizikisto Nobelpremiita pro "kontribuo al la
kvantuma teorio
de
optika
kohereco" (n.
1925
)
- 2019
:
Jerry Herman
, usona komponisto,
kanta?toro
de
muzikaloj
(n.
1931
)
- 2020
:
Peter Schmidhuber
, germana politikisto, membro de la unua
Komisiono Delors
(n.
1931
)
- 2021
:
Karolos Papulias
, prezidento de Grekio (n.
1929
)
- 2021
:
Desmond Tutu
, Sud-Afrika
anglikanisma
?efepiskopo
, Nobelpremiita kontra?ulo de
apartismo
(n.
1931
)
- 2021
:
Edward Osborne Wilson
, usona
socibiologo
(n.
1929
)
- 2022
:
Emilian Kami?ski
, pola aktoro, re?isoro, verkisto (n.
1952
)
- 2023
:
Wolfgang Schauble
, germana politikisto (n.
1942
)
La
26-a de decembro
estas (la?
gregoria kalendaro
):