Wikipedia, Entziklopedia askea
Azaroaren 9
a
gregoriotar egutegiaren
urteko
hirurehun eta hamairugarren
eguna
da, 314.a
bisurteetan
. 52 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
Gertaerak
|
|
Egutegia
|
|
Aurreko eta hurrengo urteetan
|
Izendegia
|
Santutegia:
Daturik ez
(
gehitu
)
Seaska egutegia:
Aterpe, Aterbe eta Jane.
|
|
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
- 1939
–
Ninotchka
filma estreinatu zen,
Ernst Lubitschek
zuzendu eta
Greta Garbo
,
Melvyn Douglas
eta
Bela Lugosi
aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1967
–
Quatermass and the Pit
("Quatermass eta Zuloa") filma estreinatu zen,
Roy Ward Bakerek
zuzendu eta
James Donald
,
Andrew Keir
,
Barbara Shelley
eta
Julian Glover
aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1970
–
Ryan's Daughter
("Ryanen Alaba") filma estreinatu zen.
David Leanek
zuzendu eta
Robert Mitchum
,
Sarah Miles
,
John Mills
,
Christopher Jones
,
Trevor Howard
eta
Leo McKern
aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1984
–
A Nightmare on Elm Street
("Amesgaiztoa Elm Streeten") filma estreinatu zen,
Wes Cravenek
zuzendu eta
Heather Langenkamp
,
Robert Englund
,
Johnny Depp
,
John Saxon
,
Nick Corri
,
Amanda Wyss
eta
Ronee Blakley
aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1701
–
Jeanne Undureine
, zuberoar noblea,
Maitia, nun zira
abestian protagonista.
- 1838
–
Andres Iturzaeta
, euskal idazle eta apaiza,
Otxandioko
erretorea (h.
1912
).
- 1847
–
Jose Aretxabala Aldama
, bizkaitar enpresaria,
Havana Club
rona merkaturatu zuena (h.
1923
).
- 1866
–
Ernesto Erkoreka
,
Bilboko alkatea
(h.
1957
).
- 1874
–
Teodoro Dublang
, arabar margolaria (h.
1940
).
- 1882
–
Teodoro Gonzalez de Zarate
, arabar enpresaburu eta politikaria (h.
1937
).
- 1897
–
Joaquin Vazquez
, gipuzkoar futbolaria (h.
1965
).
- 1909
–
Alejandro Lizaso
, gipuzkoar txistularia (h.
1937
).
- 1922
–
Adolfo Leibar Axpe
, gipuzkoar naturalista, espeleologo eta kulturzalea (h.
2016
).
- 1923
–
Gabriel Alonso
, gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (h.
1996
).
- 1926
–
Carlos Blanco Aginaga
, gipuzkoar irakaslea, idazlea eta frankismoak erbesteratutako intelektual ezkertiarra (h.
2013
).
- 1930
–
Ignacio Ellakuria
, bizkaitar jesuita, filosofo eta teologoa,
askapenaren teologiaren
ekintzailerik handienetarikoa (h.
1989
).
- 1936
–
Emilio Ybarra
, gipuzkoar enpresaburu eta ekonomialaria (h.
2019
).
- 1939
–
Issa Katime
, kolonbiar kimikaria,
EHUko
irakaslea,
Barranquillan
.
- 1940
–
Francisco Solabarrieta
, bizkaitar futbolari ohia.
- 1951
–
Mixel Ducau
, lapurtar musikaria.
- 1954
–
Genaro Zelaieta
, nafar futbolaria (h.
2008
).
- 1956
–
Julio Abascal
,
EHUko
irakaslea eta
Egokituz
laborategiko zuzendaria,
Torrelavegan
.
- 1962
–
Javier Armentia
, euskal astrofisikaria eta
Iruneko Planetarioko
zuzendaria.
- 1965
–
Emilio Silva
, nafar soziologo eta kazetaria.
- 1968
–
Maribi Ugarteburu
, bizkaitar kazetari eta ezker abertzaleko politikaria.
- 1969
–
Javier Garisoain
, nafar politikaria,
Comunion Tradicionalista Carlista
alderdiaren idazkari nagusia.
- 1978
–
Noelia Lorenzo Pino
,
nobela beltzen
gipuzkoar idazlea.
- 1979
–
Aitor Galdos
, bizkaitar txirrindularia.
- 1981
–
Javier Urriza
, nafar erremontelaria.
- 1983
–
Amets Arzallus
, lapurtar bertsolaria, kazetaria eta bertso irakaslea.
- 1987
–
Isuo
, gipuzkoar kantaria eta musikagilea.
- 1990
–
David Infante
, bizkaitar futbolaria.
- 1995
–
Jon Irisarri
, gipuzkoar txirrindularia.
- 1730
–
Charles de Wailly
, frantziar arkitekto, hirigile eta altzari diseinatzailea, Antique estiloko
berpizte neoklasikoko
nagusietakoa (h.
1798
).
- 1801
–
Gail Borden
, estatubatuar asmatzailea (h.
1874
).
- 1812
–
Charles Duclerc
,
Frantziako lehen ministroa
(h.
1888
).
- 1818
–
Ivan Turgenev
, errusiar idazlea (h.
1883
).
- 1819
–
Annibale de Gasparis
, italiar astronomoa (h.
1892
).
- 1832
–
Emile Gaboriau
, frantziar eleberrigile eta kazetaria, detektibe-eleberrien aitzindaria (h.
1873
).
- 1837
–
Antonio Lopez Ferreiro
,
galizierazko
idazle nabarmen eta historialaria (h.
1910
).
- 1839
–
Paule Minck
, frantziar idazle, kazetari eta hizlari sozialista, komunista eta feminista (h.
1901
).
- 1841
–
Eduardo VII.a Erresuma Batukoa
,
Britainia Handiko
Erresuma Batuko
eta Britainiar Jabegoetako erregea (h.
1910
).
- 1850
–
Ignacio Bolivar Urrutia
, espainiar naturalista eta entomologoa, Espainian Natura Zientzien bultzatzaile nagusietako bat (h.
1944
).
- 1855
–
Alexandros Zaimis
,
Greziako
presidentea (h.
1936
).
- 1868
–
Marie Dressler
, kanado-estatubatuar aktorea (h.
1934
).
- 1871
–
Florence Rena Sabin
, estatubatuar medikua, emakume aitzindaria zientzia arloan (h.
1953
).
- 1873
–
Fritz Thyssen
, alemaniar enpresaburua (h.
1951
).
- 1874
–
Julio Romero de Torres
, andaluziar margolaria (h.
1930
).
- 1877
–
- 1880
–
Rudolf Karel
, txekiar musikagilea (h.
1945
).
- 1885
–
- 1888
–
Jean Monnet
, frantziar ekonomialari eta diplomatikoa,
Europar Batasunaren
arkitekto nagusienetariko bat (h.
1979
).
- 1893
–
Liam Lynch
,
irlandar errepublikarra
(h.
1923
).
- 1894
–
Dietrich von Choltitz
, alemaniar militarra, Parisko gobernadore militar
Parisen liberazioa
zutenean (h.
1966
).
- 1897
–
Ronald George Wreyford Norrish
, britainiar kimikaria, 1967ko
Kimikako Nobel Saria
(h.
1978
).
- 1901
–
Rhys Davies
, ingelesez idatzi izan zuen galestar idazlea (h.
1978
).
- 1903
–
Josefina Pla
, espainiar idazle eta irakaslea (h.
1999
).
- 1905
–
Erika Mann
, alemaniar aktore eta idazlea (h.
1969
).
- 1906
–
- 1907
–
Ko Takamoro
, japoniar futbolaria (h.
1995
).
- 1910
–
Eugenia Sacerdote de Lustig
, italiar-argentinar medikua, Argentinan
poliomielitisaren
aurkako txertoa probatzen lehena (h.
2011
).
- 1914
–
Hedy Lamarr
, austriar aktore eta asmatzailea (h.
2000
).
- 1918
–
Spiro Agnew
, estatubatuar politikaria (h.
1996
).
- 1920
–
Alenush Terian
, irandar-armeniar astronomoa eta fisikaria, Irango astronomia modernoaren amatzat hartua (h.
2011
).
- 1922
–
- 1923
–
- 1924
–
- 1926
–
- 1928
–
Anne Sexton
, estatubatuar poeta, poesia konfesionala idazteagatik ezaguna (h.
1974
).
- 1929
–
- 1930
–
Juan Jose Falla Sanchez
, guatemalar genealogista eta historialaria (h.
2021
).
- 1933
–
Egil Danielsen
, norvegiar atleta,
xabalina jaurtiketan
aditua (h.
2019
).
- 1934
–
- 1936
–
- Mikhail Tal
, letoniar xake-jokalaria, xakearen historian izan den jokalari argi eta intuitiboenetako bat (h.
1992
).
- Mary Travers
, estatubatuar abeslaria,
Peter, Paul and Mary
taldeko kidea (h.
2009
).
- 1937
–
Roger McGough
, britainiar poeta eta abesti-idazlea.
- 1938
–
Alfredo Remus
, argentinar musikaria (h.
2022
).
- 1939
–
Marco Bellocchio
, italiar zinemagilea.
- 1941
–
Tom Fogerty
, estatubatuar musikari eta gitarra-jotzailea,
Creedence Clearwater Revival
taldeko kidea (h.
1990
).
- 1942
–
Tom Weiskopf
, estatubatuar golf jokalaria (h.
2022
).
- 1944
–
Phil May
, ingeles abeslaria,
Pretty Things
taldeko kide sortzailea (h.
2020
).
- 1948
–
- 1952
–
Jack W. Szostak
, kanadar-estatubatuar biologo molekularra, 2009ko
Medikuntzako Nobel Saria
.
- 1954
–
- 1955
–
Fernando Meirelles
, brasildar zinema zuzendaria.
- 1959
–
- Andy Kershaw
, britainiar aurkezlea, nagusiki munduko musikaren sustatzaile bezala ezaguna.
- Sito Pons
, kataluniar motoziklismo pilotu ohia.
- 1960
–
Andreas Brehme
, alemaniar futbolari eta entrenatzailea (h.
2024
).
- 1961
–
Antoni Bassas
, kataluniar kazetaria eta irrati eta telebistako gidoilaria.
- 1962
–
John Battle
, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
- 1963
–
Jia Xiuquan
, txinatar futbolari ohia.
- 1965
–
Ryan Murphy
, estatubatuar telebista eta zinema ekoizlea, zuzendaria eta gidoilaria.
- 1967
–
Yoshiro Moriyama
, japoniar futbolari ohia.
- 1970
–
Susan Tedeschi
, estatubatuar blues eta soul abeslari eta gitarrista.
- 1971
–
David Duval
, estatubatuar golfaria.
- 1972
–
Florentino Fernandez
, espainiar komediantea, aktorea, aurkezlea eta bikoizketa aktorea.
- 1973
–
Belen Esteban
, espainiar
celebrity
eta telebista aurkezlea.
- 1974
–
- 1981
–
Natacha Bustos
, espainiar komiki-marrazkilaria.
- 1984
–
Delta Goodrem
, australiar musikagile, abeslari, pianista eta aktorea.
- 1986
–
Abderrahman Ait Khamouch
, marokoar-espainiar atleta paralinpikoa, iraupen ertaineko lasterketetan eta
maratoian
aditua.
- 1990
–
Romain Bardet
, frantziar txirrindularia.
- 1993
–
Bianca Buitendag
, hegoafrikar surflaria.
- 1999
–
Karol Sevilla
, mexikar aktorea eta abeslaria.
- 1745
–
Frantzisko Antonio Agirre
, Montehermosoko II. markesa, arabar aitoren seme eta politikaria,
Madrilen
(j.
1685
).
- 1775a
–
Francisco Ximenez de Tejada
, nafar aristokrata eta
Jerusalemgo San Joanen Ordenako
maistru handia,
Napolin
(j.
1703
).
- 1826
–
Andre Baraziart
, euskal idazlea (j.
1738
).
- 1879
–
Ambrosio Huitzi
, nafar historialaria eta idazlea,
Valentzian
(j.
1879
).
- 1908
–
Justo Arevalo
, nafar aitoren seme eta politikaria (j.
1819
).
- 1940
–
Julian Zugazagoitia
, euskal abokatu eta politikaria,
Madrilen
(j.
1899
).
- 1951
–
Resurreccion Maria Azkue
, euskal idazle, abade, hizkuntzalari eta ikertzailea,
Euskaltzaindiaren
sortzaileetako bat eta bertako lehen lehendakaria (j.
1864
).
- 1960
–
Jean Ithurriaga
, baxenafar euskaltzalea (j.
1896
).
- 1977
–
Maria Isabel Gutierrez Velasco
,
Bilboko
Gorte kalean sexu langile santandertarra (j. 1953 edo 1954)
- 1979
–
Celestino Uriarte
, gipuzkoar miliziano komunista,
Madrilen
(j.
1909
).
- 1994
–
Teodoro Hernandorena
, euskal herritar politikari eta kulturgilea (j.
1898
).
- 2005
–
Fernando Aristizabal
, gipuzkoar politikaria (j.
1917
).
- 2009
–
- 2017
–
Lina Huarte-Mendikoa
, nafar sopranoa,
Madrilen
(j.
1928
).
- 959
–
Konstantino VII.a
,
Bizantziar Inperioko
enperadorea (j.
905
).
- 1504
–
Frederiko I.a Napolikoa
,
Napoliko erregea
(j.
1452
).
- 1550
–
Yokota Takatoshi
,
Sengoku aroan
Takeda klanaren
agindupeko zerbitzaria (j.
1487
).
- 1630
–
Todo Takatora
, japoniar
daimy?a
(j.
1556
).
- 1677
–
Aert van der Neer
, herbeheretar margolaria (j.
1603
).
- 1778
–
Giambattista Piranesi
, italiar arkitektoa eta grabatzailea (j.
1720
).
- 1802
–
Thomas Girtin
, ingeles margolari eta grabatzailea (j.
1775
).
- 1823
–
Rafael Garcia Goyena
,
Guayaquilgo
idazle, poeta eta jurista (j.
1766
).
- 1830
–
Jan ?niadecki
, poloniar matematikari, astronomo eta filosofoa (j.
1756
).
- 1854
–
Elizabeth Hamilton
,
New Yorkeko
aurreneko
umezurtz-etxe
pribatuaren sortzaileetako bat (j.
1757
).
- 1856
–
Etienne Cabet
, frantziar filosofo eta
sozialista utopikoa
(j.
1788
).
- 1863
–
Rafael Aristegui Velez
, euskal jatorriko espainiar militar eta politikaria (j.
1794
).
- 1877
–
Enriqueta Gonzalez Rubin
, asturiar idazle eta kazetaria (j.
1832
).
- 1888
–
Mary Jane Kelly
, ustez
Jack Tripa-ateratzailearen
bosgarren eta azken biktima.
- 1895
–
Emma Maria Macfarren
, ingeles piano-jotzaile eta musikagilea (j.
1824
).
- 1896
–
Hugo Gylden
, finlandiar-suediar astronomoa (j.
1841
).
- 1906
–
Leon Vanderkindere
, belgiar historialari, akademikari eta politikaria (j.
1841
).
- 1909
–
William Powell Frith
, ingeles margolaria (j.
1819
).
- 1911
–
Howard Pyle
, estatubatuar idazle eta ilustratzailea (j.
1853
).
- 1918
–
Guillaume Apollinaire
, frantziar idazlea (j.
1880
).
- 1920
–
Alberto Blest Gana
, euskal jatorriko txiletar eleberrigilea (j.
1830
).
- 1937
–
- Ramsay MacDonald
, Erresuma Batuko lehen ministroa (j.
1866
).
- Anita Orejas
, asturiar etxeko-langilea, erizaina eta sozialista, Gijongo bando nazionalak fusilatutako lehen emakumea (j.
1914
).
- 1938
–
Vasily Blyukher
, sobietar mariskala (j.
1889
).
- 1940
–
Neville Chamberlain
, Erresuma Batuko lehen ministroa (j.
1869
).
- 1942
–
Ernest Chuard
,
Suitzako
presidentea (j.
1857
)
- 1947
–
Mariano Benlliure
, espainiar eskultorea (j.
1862
).
- 1952
–
Chaim Weizmann
, israeldar zientzialaria eta politikaria (j.
1874
).
- 1953
–
- 1970
–
Charles de Gaulle
,
Frantziako presidentea
(j.
1890
).
- 1974
–
Egon Wellesz
, austriar musikagilea eta musikologoa (j.
1885
).
- 1985
–
Helen Rose
, arropa eta filmetako jantzien estatubatuar diseinatzailea (j.
1904
).
- 1991
–
Yves Montand
, italian jaiotako frantziar aktore eta abeslaria (j.
1921
).
- 1997
–
- 2001
–
Giovanni Leone
,
Italiako presidentea
(j.
1908
).
- 2003
–
- Art Carney
, estatubatuar aktorea (j.
1918
).
- Mario Merz
, italiar margolari eta eskultorea,
Art povera
mugimenduaren pintore aipagarrienetako bat (j.
1925
).
- 2004
–
Stieg Larsson
, suediar idazle eta kazetaria,
Millennium
trilogiagatik ezaguna (j.
1954
).
- 2005
–
Kocheril Raman Narayanan
,
Indiako
presidentea (j.
1920
).
- 2007
–
Luis Herrera Campins
,
Venezuelako
presidentea (j.
1925
).
- 2008
–
Miriam Makeba
,
Afrikaren Ahotsa
, hegoafrikar abeslaria,
apartheidaren
aurkako irudietako bat (j.
1932
).
- 2011
–
Har Gobind Khorana
, indiar biokimikaria, 1968ko
Medikuntzako Nobel Saria
(j.
1922
).
- 2015
–
Andre Glucksmann
, frantziar filosofo, ekintzaile eta idazlea (j.
1937
).
- 2016
–
La Veneno
, espainiar vedette, abeslari eta aktore transexuala (j.
1964
).
- 2017
–
Shyla Stylez
, kanadar aktore pornografikoa (j.
1982
).
- 2022
–
Gal Costa
, brasildar abeslaria (j.
1945
).
Azaroaren 8
|
Urteko egutegi
|
Azaroaren 10