Lavrentij Pavlovi? BERIJA
(
kartvele
???????? ?????
; naski?is la 17-an de marto
[jul.]
/
29-an de marto
1899
[greg.]
en Merheuli apud
So?umi
,
Gubernio
Kutaiso
,
Rusia Imperio
, nuntempe
Kartvelio
, mortis la
23-an de decembro
1953
, en Moskvo) estis soveta politikisto, inter
1938
kaj
1953
gvidanto de la sovetia sekretservo.
Li naski?is en Merheuli, proksime de
Su?umo
, en
Ab?azio
(
Kartvelio
) kiel membro de la
mingrela
tribo. Berija plenkreskis en kartvela ortodoksa familio, lia patro estis terkultivisto. Lia patrino estis religia virino, kiu vidvini?is anta? ol geedzi?i kun la patro de Berija.
Li membri?is en la Komunista Partio en 1917 a? 1919. Li estis gvidanto de
?EKA
en Kartvelio inter 1921 kaj 1931. Li estis unua sekretario de la Kartvela Komunista Partio ?is 1938, poste ?is 1946 gvidanto de
NKVD
. Berija ricevis la titolon mar?alo en 1945. Li estis inter 1946 kaj 1953 vic-?efministro, en 1953 ?tatdefenda kaj internafera ministro.
Post la morto de
Stalin
, li estis unu el la kvar plej gravaj personoj de la Sovetunio (krom
Malenkov
,
?ru??ov
kaj
Molotov
).
Berija liberigis multajn viktimojn de la stalinaj reprezalioj, sed liaj kontra?uloj akuzis pro tio pri tio, ke li volis ka?zi kaoson, por ke pli poste aperu kiel forta ordofaranto.
Lia stelo subenfalis fine de junio 1953, kiam li perdis la potencon pro la Berlina ribelo. La 26-an de junio 1953, en la kunsido de la Centra Komitato de la KPdS oni nomis lin ?kapitalista agento” kaj deprenis ?iujn liajn oficojn, kaj mar?alo
Georgij ?ukov
kun aliaj ?efoficiroj tuj arestis lin.
Pravda
publikigis la areston nur la 10-an de julio 1953. Oni ekzekutis lin tiujare, en decembro.
Onidire, li volis oferti Orientan Germanion (por ne?trala Germanio) kaj mildigi kontrolon de la orient-e?ropaj komunistaj landoj, kompense por forta okcidenta ekonomia helpo.
La? historiistoj, la enpotencigo de la milda hungara komunisto
Imre Nagy
en
1953
estas dankebla al Berija (kaj
Malenkov
), dum la subenfalo de Berija kondukis al la reveno de la ?tonstalinisma
Matyas Rakosi
en
1955
.
Faka sukceso de Berija estas akiro de sekreto de la atombombo fine de la 1940-aj jaroj, danke al superspionoj kiel la geedza paro Rosenberg, a? fizikistoj
Klaus Fuchs
kaj
Theodore Alvin Hall
.