Rio-de-?anejro

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Panorama vido de la urbo je oktobro 2016
Panorama vido de la urbo je oktobro 2016
Urbo Rio-de-?anejro
Fotomonta?o
"La Mirinda Urbo"

Flago

Blazono

Flago Blazono
Himno
municipo de Brazilo ? ?efurbo ? urbego ? megaurbo
Datreveno 1-a de marto
Fondi?o 1565
Nomo de la lo?anto riano a? karioko
Moto Recte Rem Publicam Gerere
( Latine )
"Rigore konduki la publikajn aferojn "
Urbestr(in)o Eduardo Paes (PSD - Sociala Demokrata Partio) ?is 2024
Situo
Situo de Rio-de-Ĵanejro
Situo de Rio-de-?anejro
Sub?tato Rio-de-?anejro
Mezoregiono Metropola Regiono de Rio-de-?anejro
Mikroregiono Rio-de-?anejro
Metropola Regiono Rio-de-?anejro
Najbaraj urboj Duque de Caxias, Itaguai, Seropedica, Mesquita, Nilopolis, Niteroi, Nova Iguacu kaj Sao Joao de Meriti
Geografiaj aspektoj
Areo 1 182,3 km²
Lo?antaro 6.453.682 lo?. 2015
Lo?denso 5.458,58 lo?./km²
Alteco 0 ?is 380 metroj
Klimato tropikala
Horzono UTC-3
Sociaj indikiloj
IHD 0,842 (2-a) - 2000
MEP R$ 118.979.752 mil (2-a) - 2005
MEP per capita R$ 19.525,77 2005
v ? d ? r


Rio-de-?anejro ( portugale   Rio de Janeiro [ ?Iu ?i ?aNEJru ], la?vorte "Rivero de Januaro", ofte simple Rio kaj kelkfoje Cidade Maravilhosa a? "Mirinda Urbo", pro sia titolo) estas la ?efurbo de la brazila samnoma ?tato Rio-de-?anejro , la dua plej granda urbo de Brazilo kaj la tria plej granda metropola areo kaj aglomera?o en Sudameriko . [1] [2] [3] La urbo estis la ?efurbo de Brazilo dum proksimume du jarcentoj, de 1763 ?is 1822 dum la portugala kolonia epoko kaj de 1822 ?is 1960 kiel sendependa lando, kaj anka? la unua ?efurbo de la Portugala Imperio (1808?1821). ?i anka? estas konata simple kiel Rio kaj karesnomata "Mirinda Urbo" ( Cidade Maravilhosa en la portugala).

Rio-de-?anejro estas fama pro siaj naturaj pejza?oj , sia karnavala festo, pro pluraj muzikstiloj kaj pro turismaj strandoj , kiel tiuj de Copacabana , Ipanema kaj Leblon . Aliaj famaj alloga?oj estas la statuo Kristo la Savinto ( Cristo Redentor ) sur la monto Korkovado ( Corcovado ), elektita unu el la novaj sep mirinda?oj de la mondo ; la monto Sukerpano ( Pao de Acucar ) kaj ties kablo-tramo; la Sambodromo , granda paradvojo uzata dum karnavalo; kaj la stadiono Maracana , unu el la plej grandaj en la mondo. La 2-an de oktobro 2009, Rio-de-?anejro estis elektita kiel gastigonta urbo por la olimpiaj ludoj en 2016 , estante la unua urbo kun tiu tasko en Sudameriko kaj la dua en Latinameriko , 48 jaroj post Meksikurbo ( Olimpiko 1968 ). [4]

La urbo anka? havas la plej grandan kaj duan plej grandan urbajn arbarojn en la mondo: nome la Ti?uka Arbaro a? Floresta da Tijuca [5] kaj la arbaro de la ?tata Parko Pedra Branca ("Blanka ?tono"), preska? ligita al la Ti?uka Arbaro. La Internacia Flughaveno Antonio Carlos Jobim a? simple Galeao ligas Rio-de-?anejron kun pluraj brazilaj urboj kaj funkciigas plurajn internaciajn flugojn.

Malgra? sia ?armo kaj beleco Rio-de-?anejro havas la reputacion esti unu el la plej violentaj urboj en la mondo [6] [7] [8] , kaj tiutemaj filmoj, kiel Cidade de Deus , Tropa de Elite kaj Ultima Parada 174 , montras plurajn sociajn problemojn. Plimulte da perfortaj krimoj koncentri?as en faveloj kaj malri?aj urbopartoj, tamen anka? atingas mezri?ajn kaj ri?ajn regionojn.

Geografio [ redakti | redakti fonton ]

Urba mapo
Satelita bildo (NASA) de la regiono de Rio-de-?anejro montranta la orient-okcidentan marlinion de la urbo, la Golfon de Guanabara kaj la metropolan areon (brune).

La geografiaj koordinatoj de la urbo estas 22° 53′ 30″ S 43° 11′ 47″ U  /  22.89167 °S, 43.19639 °U  / -22.89167; -43.19639 (mapo) . ?ia horzono estas UTC -3, sed ?i estas en la parto de la lando kiu praktikas la someran tempon , tio estas UTC-2 dum tiu periodo.

Rio-de-?anejro apartenas al la sudorienta regiono de Brazilo kaj trovi?as je latitudo de 22 gradoj kaj 54 minutoj sude kaj longitudo de 43 gradoj kaj 14 minutoj okcidente. ?i situas je la atlantika marbordo proksime de la Tropiko de Kaprikorno , kie la marlinio estas monta kaj etendi?as oriente-okcidente, tiel, ke la urbo frontas la sudon. En tiu marlinio estas enrompo markita de la monto Sukerpano, kie formi?is la Golfo de Guanabara ( Baia de Guanabara ), fondloko de la urbo. ?e la okcidenta bordo de la golfo ku?as pli ebena regiono, kie naski?is la urbo kaj kie hodia? estas ties centro (tiun ?efan urboparton oni nomas Centro ). La plej granda parto de la urbo ( Zona Norte ) kreskis nordokcidenten parte sur ebena?oj formitaj de maraj kaj kontinentaj sedimentoj kaj ?efe en monta regiono. La suda regiono ( Zona Sul ), en la strandoj ?e la malfermita maro, estas apartigita de la Centra kaj de la Norda Regionoj de marbordaj montoj. Tiuj montoj estas hereda?oj de la pli malproksima montaro Serra do Mar ("Mara Montaro"), gnejs-granita mont?eno forminta la sudajn deklivojn de la Brazila Altebena?o . La Okcidenta Regiono ( Zona Oeste ) estas vaste monta kaj ?is la dua parto de la 20-a jarcento ?i ne estis facile atingebla. Konstruo de novaj vojoj kaj tuneloj dum la lastaj jardekoj faciligis atingi tiun regionon kaj kreskigis la tiean lo?antaran nombron.

La lo?antaro de la urbo Rio-de-?anejro ?irka?estas 6.136.652 homojn [9] kaj okupas areon de 1.182,3 kilometroj kvadrataj [10] . La lo?antaro de la tuta metropola areo proksimumas 11-13 milionojn da homoj kaj okupas pli grandan areon.

Historio [ redakti | redakti fonton ]

Fondo de Rio-de-?anejro, 1565.

Rio-de-?anejro estis fondita la 1-an de marto 1565 proksime de vila?o "Carioca" ( Domo de la Blankulo en indi?ena lingvo). E?ropanoj unuafoje venis al Guanabara Golfo la 1-an de januaro de 1502 (ekde tiam Rio de Janeiro , "Januara Rivero"), fare de portugala ekspedicio sub regado de esploristo Gaspar de Lemos kapitano de ?ipo de la floto de Pedro Alvares Cabral , a? sub Goncalo Coelho . [11] ?ajne la florenca esploristo Amerigo Vespucci partoprenis kiel observanto la? invito de la re?o Manuelo la 1-a en tiu sama ekspedicio. La regiono de Rio estis lo?ata de Tupioj , Purioj, Botokudoj kaj Ma?akalioj . [12]

En 1555, unu el la insuloj de Guanabara Golfo , nune nomita Villegagnon , estis okupita de 500 francaj koloniistoj sub regado de franca admiralo Nicolas Durand de Villegaignon . Sekve, Villegaignon konstruis la Fortika?on Coligny sur la insulo kiel klopodo por establi la kolonion nome Franca Antarkto .

La urbo Rio de Janeiro mem estis fondita de portugaloj la 1-an de marto de 1565 kaj nomita Sao Sebastiao do Rio de Janeiro , en honoro de Sankta Sebastiano, nome samnomulo kaj patrono de la tiama portugala monarko D. Sebastiao . Rio de Janeiro estis nur la nomo de la Guanabara Golfo . ?is komenco de la 18-a jarcento, la urbo estis minacata a? invadita de kelkaj, ?efe francaj, piratoj kaj kaperistoj, kiaj Jean-Francois Duclerc kaj Rene Duguay-Trouin . [13]

Vido de Rio-de-?anejro el la pre?ejo de la mona?ejo de la Lernejo Sao Bento, ?. 1825
Rio-de-?anejro en 1888
Rio-de-?anejro, ?. 1910-aj jaroj.

Fine de la 17-a jarcento, ankora? dum la Sukera Epoko, la Bandeirantes trovis oron kaj diamantojn en la najbara kapitanejo de Minas-?erajso , kaj tiele Rio de Janeiro i?is multe pli praktika havenurbo por eksportado de ri?aj varoj (oro, valoraj ?tonoj a? juveloj, krom sukero) ol Salvador de Bahio , kiu estas multe pli fore nordoriente. Kaj tiele en 1763, la kolonia administreja urbo en Portugala Ameriko estis translokigita el Salvadoro al Rio de Janeiro. La urbo restis ?efe kolonia ?efurbo ?is 1808, kiam la portugala re?a familio kaj plej el la asociaj nobeloj de Lisbono , fu?e el la invado fare de Napoleono en Portugalio, movi?is al Rio de Janeiro. La regna ?efurbo estis transpasita al la urbo, kiu, tiele, i?is la nura e?ropa ?efurbo for de E?ropo. ?ar ne estis fizika spaco a? urba strukturo por enhejmigi centojn de nobeloj kiuj alvenis subite, multaj lo?antoj estis simple elhejmigitaj el siaj hejmoj. [14] Estis anka? granda alfluo de afrikaj sklavoj al Rio de Janeiro: en 1819, estis 145 000 sklavoj en la kapitanejo. En 1840, la nombro de sklavoj atingis 220 000 personojn. [15]

Gazeta do Rio de Janeiro estis la unua gazeto publikigita en Brazilo, jam el 1808.

La Vakcina Ribelo estis popola tumulto kiu okazis inter la 10-a kaj la 16-a de novembro 1904 en Rio-de-?anejro, tiam ?efurbo de Brazilo . ?ia tuja preteksto estis le?o kiu igis vakcinadon kontra? variolo deviga, sed ?i anka? estas rilata al pli profundaj ka?zoj, kiel ekzemple la urbaj reformoj faritaj fare de urbestro Pereira Passos kaj la kloakigkampanjoj gviditaj fare de la kuracisto Oswaldo Cruz .

Temas pri naski?urbo de Petro la 2-a (imperiestro de Brazilo) kaj Izabel Cristina Oliveira Santiago .

La fajrego ?e la Nacia Muzeo de Brazilo estis incendio de egaj proporcioj, kiu atingis la sidejon de la brazila Nacia Muzeo en Rio-de-?anejro, en la nokto de 2 septembro de 2018, detruante preska? la tutan historian kaj sciencan kolekton konstruita la? ducent jaroj, kaj kiu ampleksis proksimume dudek milionoj da eroj enlistigitaj. Aldone al ?ia ri?a kolekto, anka? la historia konstrua?o kiu gastigis la Muzeon, la iama oficiala restadejo de la Imperiestroj de Brazilo, estis grave dama?ita kun fendoj, kolapso de ?ia tegmento, kaj la falo de la internaj slaboj.

Vidinda?oj [ redakti | redakti fonton ]

Vido de Sukerpano el la statuo de Kristo Savinto .
Fotokunmeta?o
  • Statuo de Kristo Savinto ( portugale   Cristo Redentor ) estas statuo sur monteto Corcovado elstaranta super la tuta urbo. La statuo estas alta 39,6 m kaj ?i pezas 1145 tunojn . ?i estas labora?o de la franca skulptisto Maximilien Paul Landowski (1875-1961) [16] . Solene ?i estis senvualigita la 12-an de oktobro 1931 kiel monumento de la brazila sendependeco de Portugalio , proklamita en la jaro 1822 . En julio de 2007 ?i estis envicigita en novepokan liston de novaj sep mirinda?oj de la mondo .
  • Sukerpano a? en portugala Pao de Acucar [pa?n ?jasukar] estas aro da montetoj de la kvartalo Urca , komponita de la monteto Pao de Acucar (kiu nomigas la tuton), monteto Urka kaj monteto Babilonja . Kun la statuo de Kristo Savinto ?i estas la ?efa po?tkarto de la urbo kaj unu el la plej famaj en tuta Brazilo . Pro sia unika karaktero, limigita de la akvoj de la Golfo Guanabara , ?i konstituas unu el la ?efaj referencoj pri Brazilo por la internacia turismo .
    De la monto Korkovado, la statuto Kristo La Savinto rigardas parton de la urbo Rio-de-?anejro, ?efe la kvartalon Botafogo, ?e la Golfeto de Gvanabaro, kie elstaras la monto Sukerpano
  • La Nacia Muzeo de la Federala Universitato de Rio-de-?anejro - portugale Museu Nacional da Universidade Federal do Rio de Janeiro - estis la? la nomo parto de la Federala Universitato de Rio-de-?anejro. Tamen kaj enlande kaj internacie ?i kutime konsideratis la Nacia Muzeo de Brazilo.
  • La Nacia Muzeo de Belartoj estas unu el la plej gravaj kulturaj institucioj en Brazilo, kaj unu el la plej gravaj artmuzeoj en Brazilo, precipe ?ia kolekto de pentra?oj kaj skulpta?oj de la 19-a jarcento. La kolekto inkludas pli ol 20 000 verkojn, inkluzive de pentra?oj, skulpta?oj, desegna?oj kaj presa?oj, de brazilaj kaj internaciaj artistoj, intervalante de la Frua Mezepoko ?is nuntempa arto. ?i anka? enhavas malgrandajn arojn de elementoj de dekoraciaj artoj, folkloro kaj afrika arto. La biblioteko de la muzeo havas kolekton de proksimume 19 000 libroj.
  • La Estadio Jornalista Mario Filho , pli ofte konata kiel Stadiono Maracana , ( "kiu similas sonorileton" en tupia - gvarania lingvo, pro sono el birdoj kiu vivis tie [17] ), estas futbala stadiono kiun oni ina?guris en 1950 , kaj ?i estis uzita por la Mondpokalo de tiu jaro. De tiam, Maracana estas scenejo de grandaj momentoj en brazila kaj monda futbalo, kiel la mila golo de Pele , finaj ludoj de Futbala Brazila ?ampioneco, Copa Libertadores , la unua Kluba Mondpokalo de FIFA ktp.
  • Copacabana a? Kopakabano en Esperanto, estas eble la kvartalo plej fama de la urbo. Situanta en la Suda Zono de la urbo, Copacabana havas strandon kun formo de duonluno, kromnomita Princineto de la Maro pro hegemonio en la 30-aj, 40-aj kaj 50-aj jaroj. ?i estas kvartalo por bohemiuloj, elegantuloj klaj ri?uloj, kaj tiele Copacabana estas origino de nombraj artaj eventoj kaj movadoj, pro kio ?i i?is turisma referenco de Brazilo.
  • Ipanema estas fama kvartalo , fondita en 1894 de Jose Antonio Moreira, grafo de Ipanema. ?i limas kun la kvartaloj Copacabana , Leblon kaj Lagoa . La plej konata loko kaj alloga?o de la kvartalo estas la strando de Ipanema, de fortaj marflua?oj kaj kie okazas multaj kurioza?oj kaj kutimoj kiel pla?dado je sunsubiro . La strando de Ipanema inspiris la komponiston Vinicius de Moraes , kiu komponis la kanton Garota de Ipanema , pri kies melodio Tom Jobim respondecis.

Servoj [ redakti | redakti fonton ]

Demografio [ redakti | redakti fonton ]

Festo de Novjaro celebrata en Kopakabano , Rio-de-?anejro (2004).

La la?loka nomo de tiu, kiu naski?is (kaj per etendi?a signifo, iu lo?anto) en la ?efurbo estas karioko la? la responda portugala termino " Carioca ".

Ne konfuzu kun la lo?anto de la sub?tato Rio-de-?anejrio , kiu estas nomata Fluminenses (de la latina vorto flumen , do rivero, portugale " rio "), esperante oni tiele povas uzi la terminon rio-ano a? pli simple riano .

Dum ?iu karioko estas riano, la reciproko ne veras.

Kelkaj kvartaloj estas Bangu , Ipanema , Leblon , Realengo

Ekonomio [ redakti | redakti fonton ]

Rio-de-?anejro estas la dua plej ri?a urbo de Brazilo, superita nur de Sao Paulo , kaj ?i estas la 30a urbo plej ri?a en la mondo la? MEP de 201,9 mil milionoj da realoj en 2010. La enspezo por persono en la urbo estis de 22.903 realoj en 2007 (?irka? 14.630 usonaj dolaroj). [18] La? la rangigo de urboj prilaborita de la konsultfirmao la? la vivokosto por eksterlandaj laboristoj, Rio-de-?anejro estus en la 12a loko inter la plej multekostaj urboj de la mondo en 2011, deksep lokojn pli supre ol en la klasigo de 2010 (29a rango), en loko tuj malanta? Sao Paulo (10a rango), kaj anta? Londono , Parizo , Milano kaj Novjorko . [19] [20] Rio havas anka? la hotelprezojn plej malmultekostajn de Brazilo, kaj la kosto tage de la kvinstelaj hoteloj estas la duaj plej multekostaj de la mondo, superataj nur de la hoteloj de Novjorko. [21]

Avenuo Respubliko ?ilio.

Rio-de-?anejro i?is altirejo por lokigo de entreprenoj kiam ?i estis la ?efurbo de Brazilo , ?ar gravaj sektoroj de la socio kaj de la registaro jam estis en la urbo. Tiu estas en la dua loko en la indico de industria produktado de la lando kaj estas grava centro kaj de financoj kaj de servoj. La industrio de la urbo produktas procezitajn man?a?ojn, kemiajn produktojn, derivitajn el nafto , farmacia?ojn, metalurgiajn, tekstilajn, ?ipojn (en ?ipkonstruejoj ) kaj meblojn. Tamen, la sektoro de servoj dominas la ekonomion, kiu respondecas pri la plej granda parto de la MEP (65,52%) [22] La sidejo de la ?tat-posedata naftokompanio Petrobras estas en Rio-de-?anejro.

La sektoroj de servoj respondecas pri la plej granda parto de la MEP (65,52%), sekvita tre malsupre de la industrio (11,06%) kaj de absolute malgrava sektoro de agrikulturo (0,04%). Rio-de-?anejro, la? la IBGE , havas MEP de 187.374.116.000 realoj, kio konstituas la duan plej gravan kernon de ri?eco de Brazilo . [23]

Edukado kaj scienco [ redakti | redakti fonton ]

Elaera rigardo de unu de la kampusoj de la UFRJ .

En Rio-de-?anejro estas kelkaj de la plej gravaj centroj de supera edukado de Brazilo, kiel la UFRJ , la unua kaj plej granda universitato de la lando. En la urbo estas 4 publikaj universitatoj (nome UFRJ, UNIRIO , UERJ kaj UEZO), kelkaj aliaj publikaj centroj kaj multaj aliaj privataj institucioj de supera instruado.

La elementa kaj mezlerneja instruadoj estas havigitaj de publikaj lernejoj de la Sub?tato de Rio-de-?anejro kaj de privataj lernejoj, el kiuj la publikaj lernejoj suferas pli malaltajn kvalitnivelojn: ?enerale en tiuj estas malabundo de instruistoj, lernomaterialoj kaj de laboratorio, kaj tie eduki?as la plej malri?aj lernantoj. Tamen estas anka? publikaj baz- kaj mez-lernejoj, bonpresti?aj kaj bone ekipitaj kaj eltenitaj, kie eduki?as anka? lernantoj de mez- a? alt-klasaj familioj, kiel ?e la Federacia Lernejo D. Pedro II, la Militakademio kaj la Centro Federacia de Teknologia Instruado (Cefet). Totale estas pli ol 80 universitatoj kaj altlernejoj en Rio-de-?anejro. [24]

Nacia Biblioteko de Brazilo .

La Federala Universitato de Rio-de-?anejro ( portugale Universidade Federal do Rio de Janeiro , UFRJ ), anka? nomita Federacia Universitato de Rio-de-?anejro a? mallonge Universitato de Brazilo , estas la plej granda federacia universitato en Brazilo . Krom anta?grado kaj postdiplomo, UFRJ enhavas sep muzeojn , precipe la Nacia Muzeo, ok universitatajn hospitalojn, centojn de laboratorioj kaj pli ol kvardek bibliotekoj . Estis 69 200 studentoj, 4 218 profesoroj kaj 9 153 aliaj dungitoj (2021).

La Pontifika Universitato Katolika de Rio-de-?anejro ( portugale   Pontificia Universidade Catolica do Rio de Janeiro , akronime PUC-Rio ) estas jezuita , katolika , pontifika universitato en Rio-de-?anejro. ?i estas komuna respondeco de la katolika ?efdiocezo de Sao Sebastiao do Rio de Janeiro kaj la Societo de Jesuo .

La Fonda?o Oswaldo Cruz ( FioCruz ) estas esplora institucio fondita en 1900 en Manguinhos, Rio-de-?anejro, fare de la epidemiologo Oswaldo Cruz . ?i estas konsiderata unu el la ?efaj publikaj sansistemaj esplorinstitucioj de la mondo kaj la plej grava en Latinameriko .

Kulturo [ redakti | redakti fonton ]

Statuo de Kristo La Savinto .

Multaj internaciaj filmoj kaj romanoj loki?is en Rio. Ekzemplo de projunulara romano, aparte interesa pro la mencioj de Esperanto en ?i, estas A arma escarlate . Orfeu Negro [eo: Nigra Orfeo ] estas filmo el la jaro 1959 , kiu translokas la antikvan miton pri Orfeo kaj E?ridico en la estantecon de la karnavalo de Rio-de-?anejro. Anka? en la filmo Wild Orchid (1989) en kiu stelulas Mickey Rourke , Carre Otis, Jacqueline Bisset , Bruce Greenwood, kaj Assumpta Serna la agado okazas en Rio-de-?anejro.

Sporto [ redakti | redakti fonton ]

Futbalo estante la pli populara sporto en Brazilo , tial Rio-de-?anejro havas plurajn futbalajn asociojn (inter ili Flamengo ). La unua futbala asocio estis fondita en 1902 .

Transporto [ redakti | redakti fonton ]

Kruc?ipo ?e la Kajo Maua de la haveno de la urbo.
Kajo Maua.

Estas tri ?efaj flughavenoj ?e la urbo nome la Aeroporto Internacional do Rio de Janeiro-Galeao je 20 km de la urbocentro por internaciaj kaj plej granda parto de enlandaj flugoj, la Aeroporto do Rio de Janeiro-Santos Dumont , ?efe por regionaj kaj enlandaj flugoj, konektita fervoje al la urbocentro, kaj la Aeroporto de Jacarepagua por hejmaj kaj sportaj flugoj, je 30 km de la urbocentro. Krome estas tri miltbazaj aerodromoj.

La haveno de Rio-de-?anejro estas la tria plej aktiva haveno de Brazilo la? kriterijo de kargovolumo, kaj estas la centro por kroz?ipoj . Lokigita en la okcidenta marbordo de la Golfeto Guanabara, ?i servas por la ?tatoj Rio de Janeiro, Sao Paulo, Minas Gerais, kaj Espirito Santo.

En Rio-de-?anejro, busoj estas la ?efa formo de publika transportado. Estas preska? 440 municipaj buslinioj kiuj servas por ?irka? kvar milionoj da pasa?eroj ?iutage, aldone al interurbaj linioj. Kvankam ne tro kosta kaj sufi?e ofta, la transportopolitiko de la urbo transloki?is al trajnoj kaj metroo por malpliigi la surfacan trafikon kaj pliigi la transportokapablon. La metroo de Rio-de-?anejro havas tri liniojn kun 58 kilometroj kaj 41 staciojn plus kelkaj inter?an?ejoj kun fervojoj.

Aliaj transportosistemoj estas pramo al Niteroi , kaj biciklo por movado en la urbo kaj la? 160 km de biciklaj vojoj ?efe la?longe de la strandoj.

Lokaj konatuloj [ redakti | redakti fonton ]

Esperanto en Rio-de-?anejro [ redakti | redakti fonton ]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Esperanto-movado en Rio-de-?anejro .

La unua manifesti?o pri Esperanto en Rio-de-?anejrio okazis per la publikigo de artikolo en la presti?a ?urnalo " O Paiz ’’, la 12-an de aprilo 1898 , de la verkisto Arthur Azevedo . Kvankam eldonita en Rio de Janeiro, ?i cirkulis en la tuta lando. Pri la afero estas informoj detalaj en la libroj ‘’ Esperanto Modelo ’’ kaj ‘’ Veterano? ’’. En la 15-a de Aprilo 1898 , Brazila Revuo aperigis vastan artikolon de S-ro Medeiros e Albuquerque pri la historio de projektitaj lingvoj kun la?daj informoj pri la lingvo Esperanto . Inter 1898 kaj 1906 , menciinda estas nur la supera ju?isto Jacome Martins Baggi de Araujo , lo?anta en Petropolis , kiu lernis la lingvon per eldonoj venintaj el Francio . Baggi de Araujo estis fervora propagandisto de la lingvo, sendante lernolibrojn al interesatoj. Caetano Coutinho mem fari?is esperantisto dank’ al D-ro Baggi de Araujo.

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]

  1. ↑ R.L. Forstall, R.P. Greene kaj J.B. Pick, "Which are the largest? Why published populations for major world urban areas vary so greatly" Arkivigite je 2010-05-31 per la retarkivo Wayback Machine . City Futures Conference, University of Illinois at Chicago, Julio 2004 ? Tabelo 5 (p. 34)
  2. ↑ Listo de plej grandaj aglomera?oj Arkivigite je 2008-12-18 per la retarkivo Wayback Machine . Unui?intaj Nacioj. Vizitita la 30-an de julio 2009.
  3. ↑ Listo de urbaj lo?antaraj aglomera?oj . City Population. Vizitita la 30-an de julio 2009.
  4. ↑ BBC News, BBC SPORT | Olympics | Rio to stage 2016 Olympic Games , publikigita la 4-an de oktobro 2009.
  5. ↑ J.C. da Rocha, Floresta da Tijuca [ rompita ligilo ] . Alma Carioca.
  6. ↑ Folha de S. Paulo, "Numero de homicidios cai no Brasil" , publikigita la 30-an de januaro 2008. Vidu la .xls-dosiero ligita al la artikolo.
  7. ↑ BBC News, Americas | Rio hit by deadly gang violence , publikigita la 28-an de decembro 2006.
  8. ↑ FOXNews.com, Brazil to Send Federal Troops to Rio de Janeiro to Quell Gang Violence ? International News | News of the World | Middle East News | Europe News , publikigita la 3-an de januaro 2007
  9. ↑ IBGE, "Estimativas para 1° de Julho de 2006" . Instituto Brasileiro de Geografia e Estatistica, 2006
  10. ↑ IBGE, "Area Territorial Oficial" . Instituto Brasileiro de Geografia e Estatistica"
  11. ↑ Jorge Couto, 1995, A Construcao do Brasil , Lisbon: Cosmos.
  12. ↑ indios Rio . Bairrodocatete.com.br. Arkivita el la originalo je 2010-06-05. Alirita 17-a de aprilo 2010. Arkivita kopio . Arkivita el la originalo je 2010-06-05. Alirita 2014-11-30. Arkivita kopio . Arkivita el la originalo je 2010-06-05. Alirita 2014-11-30.
  13. ↑ History of Rio . Paralumun.com. Alirita 17-a de aprilo 2010.
  14. ↑ Real Portuguese Family in Rio . .folha.uol.com.br (1-a de januaro 1970). Alirita 17-a de aprilo 2010.
  15. ↑ A Africa civiliza . Multirio.rj.gov.br. Alirita 17-a de aprilo 2010.
  16. ↑ Paul-Maximilien Landowski ( Parizo , en la 4-a de Junio 1875 - Boulogne-Billancourt , en la 27-a de Marto 1961 ), estis monumenta poldevena franca skulptisto kaj unu el la konstruintoj de la Statuo de Kristo Savinto en Rio-de-?anejro.
  17. ↑ Maracana  ( portugale ). Suderj. Arkivita el la originalo je 2018-10-18. Alirita 14-a de januaro 2011.
  18. ↑ per capita income (en portugala). IBGE. 2005. ISBN 85-240-3919-1 . Konsultita la 21an de julio 2009.
  19. ↑ ≪Worldwide Cost of Living survey 2011 - Top 50 cities: Cost of living ranking≫ (en angla). Mercer. 12a de julio 2011. Konsultita la 22an de julio 2011.
  20. ↑ ≪SP e a 10ª cidade mais cara do mundo para estrangeiros; RJ e a 12ª≫. UOL Noticias (en portugala). 12a de julio 2011. Konsultita la 22an de julio 2011.
  21. ↑ ≪Rio de Janeiro lidera lista de hoteis mais caros do Pais≫. UOL Noticias (en portugala). 23a de Marto 2011. Konsultita la 22an de julio 2011.
  22. ↑ ≪IBGE Cidades≫. Instituto Brasileiro de Geografia e Estatistica (IBGE). Konsultita la 9an de Februaro 2008.
  23. ↑ ≪Produto Interno Bruto dos Municipios 2003-2006≫. Instituto Brasileiro de Geografia e Estatistica (IBGE). 16a de Decembro 2008. Arkivita el la originalo la 6an de Marto 2009. Konsultita la 16an de Decembro 2008.
  24. ↑ Faculdades autorizadas no MEC
  25. ↑ Clube do Tom Arkivigite je 2012-07-29 per la retarkivo Wayback Machine (el Retarkivo 20120729035929) - Alirita en Julio 2010
  26. ↑ Fundacao Oscar Niemeyer (el Retarkivo 20110222031241) (en portugala) - Alirita en Majo 2010
  27. ↑ Ronaldo Home Arkivigite je 2010-05-27 per la retarkivo Wayback Machine (el Retarkivo 20100527194446) (en angla) - Alirita en Majo 2010
  28. ↑ Zico na rede (en portugala) - Alirita en Majo 2010

Literaturo [ redakti | redakti fonton ]

  • Teixeira, Suelem (2020). O Rio de Janeiro pelo Brasil: a grande reforma urbana nos jornais do pais (1903-1906) . Rio de Janeiro: Unirio. pp. 144?148
  • Arretche, Hochman kaj Marques, M.T.S., G. e E.C. (2007). Politicas publicas no Brasil . Rio de Janeiro: Editora Fiocruz. p. 378
  • Benchimol, Jaime (2003). ≪Reforma urbana e Revolta da Vacina na cidade do Rio de Janeiro≫. En: Ferreira, Jorge; Delgado, Lucila de Almeida Neves. Brasil Republicano, vol. 1. O tempo do liberalismo excludente: da Proclamacao da Republica a Revolucao de 1930 . Rio de Janeiro: Civilizacao Brasileira. pp. 231?285
  • Carvalho, Jose Murilo (2005). Os Bestializados. O Rio de Janeiro e a Republica que nao foi . Sao Paulo: Companhia das Letras
  • Sevcenko, Nicolau (1999). A Revolta da Vacina . Porto Alegre: Scipione

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

Eksteraj ligiloj [ redakti | redakti fonton ]

v   ?   d   ?   r
Plej grandaj urboj la? lo?antaro
Bibliotekoj
El?utita el " https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Rio-de-?anejro&oldid=8700709 "