Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
10 сентябрь
?
григориан стиле
буйынса йылды? 253-с? (
к?бис? йылында
254-се) к?н?. Йыл а?а?ына тиклем 112 к?н ?ала.
Байрамдар
??м и?т?лекле даталар
- Халы?-ара
- Ер
:
Фашизм
?орбандарын и?к? алыу к?н? (сентябр?е? икенсе й?кш?мбе?е).
- Торналар
к?н? (сентябр?е? икенсе й?кш?мбе?е).
- Макияж к?н?.
- Портвейн к?н?.
- Милли
Т?б?к байрамдары
- ??н?ри
- 1929
: Гусь-Хрустальный ?ала?ында
быяла
заводы эшл?й башлай.
- 1940
:
СССР
-?а ≪Паспорт тура?ында положение≫ ра?лана.
тулы исемлек
- 1947
: СССР-?ы? ≪Донбасс к?мер шахталарын терге?г?н ?с?н≫ ми?алы булдырыла.
тулы исемлек
- Криворотов Михаил Павлович
(1920?18.12.1943), Б?й?к Ватан ?у?ышы яугиры,
танк
полкыны? ?лк?н механик-водителе, рядовой.
Советтар Союзы Геройы
(1941).
- Хисм?тов М?х?м?тй?н Фазылй?н улы
(1930?18.03.2010), ?алим-
географ
. 1958 йылдан
Баш?орт д??л?т университеты
у?ытыусы?ы, 1969?1981 йылдар?а и?тисади география кафедра?ы м?дире, 1965?1968 ??м 1981?1983 йылдар?а география факультеты деканы; 1985?2007 йылдар?а
Баш?орт д??л?т педагогия институты
??м
Баш?орт д??л?т педагогия университеты
у?ытыусы?ы, шул и??пт?н 1991 йыл?а тиклем тиклем и?тисади география кафедра?ы м?дире. География ф?нд?ре кандидаты (1959), профессор (1992). Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан ф?н эшм?к?ре (1977). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
?бй?лил районы
?ыр?ас
ауылынан.
- Егоров Игорь Владимирович
(1940?11.01.2009), ?алим-инженер-технолог, й?м???тсе. 1987 йылдан
?ф? нефть эшк?рте? заводы
директоры, 1994 йылдан ? генераль директоры, 1996 йылдан алып ≪Башнефтехим≫ асы? акционер?ар й?м?и?те президенты, 1997 йылдан ? Баш?ортостан Республика?ыны? Тауар етештере?сел?р федерация?ыны? генераль директоры. Техник ф?нд?р докторы (1991), профессор (1996). Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан нефтсе?е (1990). Баш?ортостан Республика?ыны? 12-се са?ырылыш
Ю?ары Советы
??м Баш?ортостан Республика?ыны? 1-се са?ырылыш
Д??л?т Йыйылышы ? ?оролтай
депутаты. ≪Почёт Билд??е≫ (1986) ??м
Ду?лы?
(1996) ордендары кавалеры. Сы?ышы мен?н
?ф? ?ала?ынан
.
- ?хм?тов Фуат Мирза улы
(1945?8.07.2006),
театр
актёры, 1971?2006 йылдар?а
Салауат баш?орт д??л?т драма театры
актёры. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан артисы (1993). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
Д??л?к?н районы
Я?ы А??олай
ауылынан.
- ??зизов ?х?т М?жит улы
(1945), инженер-механик, хужалы? эшм?к?ре. 1986 йылдан Туймазы техник углерод заводы директоры, 1994 йылдан ≪Туймазытехуглерод≫ берекм??ене? генераль директоры. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан, Р?с?й Федерация?ыны? почётлы химигы.
≪Баш?ортостан Республика?ында к?р??тк?н хе?м?тт?ре ?с?н≫ ордены
кавалеры (2015). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
Туймазы районы
Самсы?
ауылынан.
- Стрекалова Лариса Федоровна
(1960), ?алим-табип-терапевт,
?ф? ?ала?ында?ы
5-се клиник дауахананы? баш табип урынба?ары, медицина ф?нд?ре кандидаты. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан табибы.
- Х?кимов Виктор С?лим улы
(1946), хе?м?т ветераны,
?алим
-
физик
, й?м???тсе. Техник ф?нд?р кандидаты (1984), ?лк?н ?илми хе?м?тк?р (1990).
Баш?ортостан Республика?ыны?
ат?а?ан?ан нефтсе?е (2006),
СССР
-?ы? уйлап табыусы?ы (1985).
- ?минев Салауат Х?рм?т улы
(1946), комсомол,
партия
органдары ??м
д??л?т
хе?м?те ветераны, ?алим-
и?тисадсы
. 1987?1994 йылдар?а Баш?ортостанды? м???ни?т министры, 1994?2000 йылдар?а
Баш?ортостан Республика?ы Президенты
Хакими?те ет?ксе?е, 2001?2004 йылдар?а
Р?с?й Федерация?ыны?
налогтар ??м ?алымдар министры урынба?ары. И?тисад ф?нд?ре кандидаты (2005).
Р?с?й?е?
почётлы химигы (2014), Федераль ?алым хе?м?тене? почётлы хе?м?тк?ре (2006),
Салауат Юлаев ордены
кавалеры (2016).
тулы исемлек
- Володина Октябрина Фёдоровна
(1927),
педагог
. 1949?1984 йылдар?а
Борай районы
Борай
ауылыны? 1-се ??м 2-се урта м?кт?пт?рене?
рус теле
??м
???би?те
у?ытыусы?ы.
РСФСР
м?кт?бене? ат?а?ан?ан у?ытыусы?ы (1967) ??м РСФСР-?ы? халы? м??арифы отличнигы (1964). Сы?ышы мен?н х??ерге
Брянск ?лк??ене?
Белые Берега тимер юл станция?ы ?асаба?ынан.
- Хафизов Исм??ил ?ыяметдин улы
(1927?27.07.1995), механизатор. 1947 йылдан
?бй?лил районы
колхоздары тракторсы?ы, 1958?1987 йылдар?а Шайморатов исеменд?ге колхоз комбайнсы?ы. Хе?м?т ?ы?ыл Байра? (1981) ??м ≪Почёт Билд??е≫ (1973) ордендары кавалеры. Сы?ышы мен?н ошо районды?
А?ылай
ауылынан.
- Маркова Вера Ивановна
(1932), производство хе?м?тк?ре. 1962?1983 йылдар?а
≪Салауатбыяла≫ берекм??ене?
йылы ??м тауыш ?тк?рм?г?н материалдар етештере? мастеры. ≪Почёт Билд??е≫ ордены кавалеры.
- Килм?х?м?това Ми?нур Ф?злетдин ?ы?ы
(1947),
балет
артисы. Х??ерге
Х?с?йен ?хм?тов исеменд?ге Баш?орт д??л?т филармония?ыны?
элекке солисы.
Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан артисы
(1989). Сы?ышы мен?н х??ерге
Баш?ортостан Республика?ыны?
К?г?рсен районы
?алдар
ауылынан.
- ?илманова М?лик? Н?жип ?ы?ы
(1952), педагог. 2000?2021 йылдар?а
Ст?рлетама?та?ы
Баш?ортостан м???ни?т ??м с?н??т колледжы у?ытыусы?ы. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан м???ни?т хе?м?тк?ре.
- Сенченко Татьяна Васильевна
(1952), тренер-у?ытыусы. 1975 йылдан
Белорет
?ала?ы балалар-??мер??р спорт м?кт?пт?рене? е?ел атлетика буйынса тренеры.
Р?с?й?е?
ат?а?ан?ан тренеры (2001), Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан физик культура хе?м?тк?ре (2000), м??ариф отличнигы (1996) ??м Почёт грамота?ы мен?н б?л?кл?не?се (2013). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны? ?бй?лил районы
Борисов
ауылынан.
- Родионова Людмила Николаевна
(1957),
?алим
-
и?тисадсы
. 1993 йылдан
?ф? нефть институты
??м
?ф? д??л?т нефть техник университеты
, 2007 йылдан ?
?ф? д??л?т авиация техник университеты
у?ытыусы?ы, финанстар, а?са ?йл?неше ??м и?тисади х??еф?е?лек кафедра?ы м?дире. И?тисад ф?нд?ре докторы (1998), профессор (2002).
Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан и?тисадсы?ы
(2003),
Р?с?й Федерация?ыны?
почётлы ю?ары ??н?ри белем бире? хе?м?тк?ре (2015). Сы?ышы мен?н
Украинаны?
Полтава
?ала?ынан.
- Сунгуров Владимир Владимирович
(1957), осоусы.
К?мертау авиация етештере? предприятие?ыны?
элекке штурман-?ынаусы?ы. Р?с?й?е? ат?а?ан?ан штурман-?ынаусы?ы.
- ?ас?арова Ризида Тимерхан ?ы?ы
(1962), элемт? тарма?ы хе?м?тк?ре. 1984?2017 йылдар?а
Д?рт?йл? районы
Шишм?
ауылында?ы почта б?лекс??е начальнигы. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан элемт?се?е (2015) ??м почта элемт??е мастеры (2015). Сы?ышы мен?н ошо ауылдан.
тулы исемлек
- А?сурина М???тиф? Исм??ил ?ы?ы
(1938),
малсы
. 1968?1993 йылдар?а Х?йбулла районы ≪Таналы?≫ совхозы ?ауынсы?ы. Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан малсы?ы (1984), коммунистик хе?м?т ударнигы. Хе?м?т ?ы?ыл Байра? (1986) ??м ≪Почёт Билд??е≫ (1981) ордендары кавалеры. Сы?ышы мен?н ошо районды? 1970-сы йылдар?а б?тк?н Су?ра? ауылынан.
- З?йнуллин Т?л??т М?хм?т улы
(1948), эшсе. 1969?2012 йылдар?а
Салауат
ТЭЦ-ы машинисы. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан энергетигы (2003). Сы?ышы мен?н х??ерге
Баш?ортостан Республика?ы
Благовар районыны?
Языков
ауылынан.
- Ишм?х?м?тов ??ф?р Ш?к?р улы
(1948), табип-хирург-?алим, й?м???тсе. 1999?2012 йылдар?а ?ф? ?ала?ында?ы 22-се дауахананы? баш табибы. Баш?ортостан Республика?ыны? 3-с? са?ырылыш
Д??л?т Йыйылышы ? ?оролтай
депутаты. Медицина ф?нд?ре кандидаты.
Р?с?й Федерация?ыны?
??м Баш?ортостанды? ат?а?ан?ан табибы. Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
К?й?рг??е районы
З?к-Ишм?т
ауылынан.
- Легостаев Виктор Григорьевич
(1948),
журналист
.
Б?р? районы
≪Победа≫ г?зитене? элекке м?х?ррире. 1988 йылдан СССР Журналистар союзы а?за?ы. Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан матбу?ат ??м ки? м??л?м?т хе?м?тк?ре. Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
Мишк? районы
Мишк?
ауылынан.
- Ш?йхуллина Лира ?хм?тй?н ?ы?ы
(1948), малсы, й?м???тсе. 1973?2000 йылдар?а
?ф? районы
СССР-?ы? 60 йыллы?ы исеменд?ге совхоз операторы. Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан ауыл хужалы?ы хе?м?тк?ре (1989), 2-се (1986) ??м 3-с? (1981) д?р?ж?
Хе?м?т Даны ордендары
кавалеры.
КПСС-ты? 35-се Баш?ортостан ?лк?
конференция?ы (
?ф?
, 1979) ??м
КПСС
-ты? 26-сы съезы делегаты (
М?ск??
, 1982). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ы ?бй?лил районыны?
?лм?х?м?т
ауылынан.
- Г?лфи? Юнысова
(1948),
Баш?ортостанды? халы? ша?иры
(2015).
Журналист
,
ша?ир
??м й?м???тсе. 1978?1999 йылдар?а
≪Баш?ортостан ?ы?ы≫ журналыны?
баш м?х?ррире, 1990?1995 йылдар?а
РСФСР?ы?
12-се са?ырылыш Ю?ары Советы ??м Баш?ортостан Республика?ыны? 3-с? са?ырылыш Д??л?т Йыйылышы ? ?оролтай депутаты. Р?с?й Федерация?ыны? (2005) ??м Баш?орт АССР-ыны? (1989) ат?а?ан?ан м???ни?т хе?м?тк?ре. Баш?ортостан Республика?ыны? ???и? Д??л?тшина исеменд?ге д??л?т премия?ы лауреаты (2006). ≪Почёт Билд??е≫ ордены кавалеры (1984).
- Ба?ауетдинова Ми?лехана Ишм?х?м?т ?ы?ы
(1953),
филолог
-?алим, у?ытыусы. 1976 йылдан
Ст?рлебаш районы
И?ке ?ал?аш
, 1980 йылдан ?
Ст?рлебашта?ы
1-се урта м?кт?п у?ытыусы?ы, директор урынба?ары, 1993 йылдан ? директоры; 2008 йылдан Баш?ортостан м??арифты ??тере? институтыны? б?лек м?дире, 2011 йылдан ?
Тарих, тел ??м ???би?т институтыны?
?лк?н ?илми хе?м?тк?ре.
Филология
ф?нд?ре кандидаты (1997).
Баш?ортостан Республика?ыны? халы?
(2008) ??м ат?а?ан?ан (1992) у?ытыусы?ы. РСФСР-?ы? халы? м??арифы отличнигы (1988), Р?с?й Федерация?ыны? почётлы д?й?м белем бире? хе?м?тк?ре (2005),
З?йн?б Биишева исеменд?ге премия
лауреаты (2007).
- Йома?ужина Р?мил? Наил ?ы?ы
(1953), юрист-?алим, д??л?т органдары хе?м?тк?ре ??м ю?ары м?кт?п у?ытыусы?ы. 2003?2010 йылдар?а
Баш?ортостан Республика?ы Х?к?м?тене?
Гражданлы? х?ле акттарын терк?? (ЗАГС) идаралы?ы ет?ксе?е, 2012?2016 йылдар?а х??ерге
Баш?ортостан Республика?ы Башлы?ы ?арама?ында?ы Баш?ортостан д??л?т хе?м?те ??м идара ите? академия?ы
у?ытыусы?ы ??м факультет деканы урынба?ары. Юридик ф?нд?р кандидаты (2006).
- ?ылысов Урал Ишбир?е улы
(1963?8.05.2013),
географ
-?алим. 1988?1991 йылдар?а
Баш?орт д??л?т педагогия институты
, 2000?2013 йылдар?а
М. А?мулла исеменд?ге Баш?орт д??л?т педагогия университеты
у?ытыусы?ы.
География
ф?нд?ре кандидаты (2005). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ы
Байма? районыны?
И?ке Сибай
ауылынан.
- ?с??уллин Ф?нил Ш?йхислам улы
(1968),
балетмейстер
. 1996 йылдан Сибай филармония?ыны? балет артисы, бер ?к ва?ытта 2008 йылдан Сибай халы? бейе???ре ансамблене? ?уйыусы балетмейстеры.
Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан артисы
(2011). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ы ?бй?лил районыны?
Х?лил
ауылынан.
- ?а?арманова Мил??ш? С?й??ф?р ?ы?ы
(1973), журналист,
прозаик
.
≪Киске ?ф?≫ г?зитене?
элекке хе?м?тк?ре,
≪??н?к≫ журналыны?
элекке баш м?х?ррире, 2023 йылдан Баш?ортостан Республика?ыны? Милли ???би?т музейы директоры.
Ш??ит Хо?айбир?ин исеменд?ге премия
лауреаты (2018).
- 1872
: Владимир Арсеньев, Алы? К?нсы?ышты тикшере?се с?й?х?тсе,
СССР
я?ыусы?ы (≪Дерсу Узала≫).
- 1894
: Александр Довженко, СССР кинорежиссёры, я?ыусы, кинодраматург.
тулы исемлек
- 1899
: Вольф Мессинг, эстрада артисы, иллюзионист, психиатр ??м гипнотизёр, РСФСР-?ы? ат?а?ан?ан артисы (1971).
- 1925
: Борис Чайковский, СССР ??м
Р?с?й
композиторы, пианист, педагог, профессор. СССР-?ы? халы? артисы (1985) ??м Д??л?т премия?ы лауреаты (1969).
- 1931
: Люсье?на Овчинникова, СССР ??м Р?с?й театр ??м кино актёры, РСФСР-?ы? ат?а?ан?ан артисы (1973). (≪Девчата≫, ≪Сильные духом≫, ≪Мама вышла замуж≫, ≪Большая перемена≫, ≪Девять дней одного года≫, ≪И снова Анискин≫ фильмд?ре).
- 1955
: Лариса Долина, СССР ??м Р?с?й?е? эстрада йырсы?ы,
Р?с?й Федерация?ыны?
халы? артисы (1998).
- 1994
: Евгений Долматовский,
СССР
??м
Р?с?й?ы?
Б?й?к Ватан ?у?ышында
?атнаш?ан ша?иры, СССР-?ы? Д??л?т премия?ы лауреаты. ≪Любимый город≫, ≪Ночь коротка≫, ≪Комсомольцы-добровольцы≫ ??м баш?а бик к?п популяр йыр?ар авторы.