Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
20 сентябрь
?
григориан стиле
буйынса йылды? 263-с? к?н? (
к?бис? йылында
264-се). Йыл а?а?ына тиклем 102 к?н ?ала.
Байрамдар
??м и?т?лекле даталар
- Халы?-ара
- Милли
- ??н?ри
тулы исемлек
- В?лиуллин Риф??т Абдулла улы
(1935?3.01.2007),
м???ни?т
??м
с?н??т
эшм?к?ре. 1966 йылдан
Баш?орт д??л?т опера ??м балет театры
режиссёры, бер ?к ва?ытта 1971 йылдан
?ф? д??л?т с?н??т институты
у?ытыусы?ы, профессор. 1966 йылдан СССР Театр эшм?к?р??ре союзы а?за?ы. Р?с?й Федерация?ыны? (1996) ??м Баш?орт АССР-ыны? (1989) ат?а?ан?ан с?н??т эшм?к?ре. Сы?ышы мен?н х??ерге
Баш?ортостан Республика?ыны?
Туймазы районы
?рге Бишенде
ауылынан.
- Неволин Аркадий Иванович
(1940),
инженер
-механик. 1963?1996 йылдар?а
Белорет металлургия комбинатыэшсе?е
? вальце-токарь, 1971 йылдан слесарь, 1974 йылдан ? цех начальнигы яр?амсы?ы. Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан металлургы (1981),
Баш?орт АССР-ы Министр?ар Советы
премия?ы лауреаты (1985). Сы?ышы мен?н х??ерге
Сил?бе ?лк??ене?
Златоуст
?ала?ынан.
- Япаров Инбер М?х?мм?т улы
(1950),
?алим
-
географ
, 1982 йылдан
Баш?орт д??л?т университеты
у?ытыусы?ы. 1983?1991 йылдар?а СССР География й?м?и?те Баш?ортостан филиалыны? ?илми секретары. География ф?нд?ре кандидаты (1990), доцент (1994).
- ??й?нд?ков Й?лил Т?хв?т улы
(1960), ?алим-
эколог
, ю?ары м?кт?п у?ытыусы?ы.
Баш?ортостан Республика?ы Ф?нд?р академия?ыны?
(2012) ??м Р?с?й Т?би?и ф?нд?р академия?ыны? м?хбир а?за?ы (2011), биология ф?нд?ре докторы (2001), профессор (2003).
Баш?ортостан Республика?ыны?
ат?а?ан?ан ф?н эшм?к?ре (2011).
- Мокеева Екатерина Геннадьевна
(1975), ?алим-спорт медицина?ы табибы. 1998?2005 йылдар?а Республика табип физкультура диспансеры хе?м?тк?ре, бер ?к ва?ытта 2001 йылдан
?ф? д??л?т авиация техник университеты
у?ытыусы?ы, 2010 йылдан П. Ф. Лесгафт исеменд?ге Милли физик культура, спорт ??м с?л?м?тлек университеты (С. Петербург) хе?м?тк?ре. Медицина ф?нд?ре докторы (2010). Сы?ышы мен?н
?ф? ?ала?ынан
.
- Аксаков Сергей Тимофеевич
(1791?30.04.1859),
Р?с?й империя?ыны?
?ф?
?ала?ында
тыу?ан
я?ыусы?ы
,
д??л?т
эшм?к?ре,
???би?т
??м
театр
т?н?итсе?е.
- ??ли Хо?аяров
(т?п исеме
Хо?аяров ??л??етдин ??йнетдин улы
; 1891?9.03.1966),
у?ытыусы
,
журналист
,
ша?ир
, д??л?т ??м ю?ары м?кт?п эшм?к?ре. 1919?1920 йылдар?а
?ф?л?
сы??ан ≪Ш?ре? ярлылары≫
г?зите
м?х?ррире; 1924?1932 йылдар?а
?азанда?ы
≪Спартак≫ к?н ая? кейеме комбинаты директоры,
Татар АССР-ы
Халы? Хужалы?ы Советы Р?йесе урынба?ары,
Ауыл хужалы?ы
кооперация?ы союзы р?йесе, Татар педагогия институты ректоры, Татарстан м??ариф халы? комиссары, ?азан совет т???л?ш? институты директоры. С?й?си золом ?орбаны.
тулы исемлек
- Усманов Юнир Барый улы (1931?2.08.2012), хе?м?т алдын?ы?ы, й?м???тсе. 1962?1982 йылдар?а
Ст?рлетама?та?ы
х??ерге
≪Сода≫ й?м?и?те
аппаратсы?ы, 1982?1997 йылдар?а ? слесарь?ремонтлаусы.
Баш?орт АССР-ыны?
етенсе са?ырылыш (1967?1971)
Ю?ары Советы
депутаты.
Социалистик Хе?м?т Геройы
(1966).
- Ш?рипов Ф?нис В??из улы
(1941), хе?м?т ветераны,
?алим
-
педагог
. 1974 йылдан
?ф? авиация институты
??м
?ф? д??л?т авиация техник университеты
у?ытыусы?ы, бер ?к ва?ытта 1999?2013 йылдар?а ?ф? эш?ыуарлы? ??м хо?у? техникумы директоры. Педагогия ф?нд?ре докторы (1997), профессор (2001).
Баш?ортостан Республика?ыны?
м??ариф отличнигы (2001),
Р?с?й Федерация?ыны?
почётлы ю?ары ??н?ри белем бире? хе?м?тк?ре (2002). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
Б?зд?к районы
Сабай
ауылынан.
- Абакумов Алексей Алексеевич
(1946), ?алим-
инженер
-радиоэлектроник. 1972 йылдан
?ф? нефть институты
у?ытыусы?ы, шул и??пт?н 1986 йылдан электротехника кафедра?ы м?дире; 1987 йылдан х??ерге МИФИ Ядро милли тикшерене? университеты филиалы ? Обнинск атом энергетика?ы институтыны? электротехника ??м электроника кафедра?ы м?дире, бер ?к ва?ытта 1999 йылдан Интроско ?тк?ргес торбалар?ы диагностикалау ???гене? (Обнинск) генераль директоры. Р?с?й Федерация?ы Электротехник ф?нд?р академия?ыны? м?хбир а?за?ы (2000) ??м а?за-корреспонденты (1995), техник ф?нд?р докторы (1985), профессор (1987). Р?с?й Федерация?ыыны? почётлы ю?ары ??н?ри белем бире? хе?м?тк?ре (2013).
- ?отлогилдин Наил Закир улы
(1946), хе?м?т ветераны. 1999?2003 йылдар?а
≪Салауатнефтеоргсинтез≫ берекм??ене?
генераль директоры. Баш?ортостан Республика?ыны? ?с?нс? (2003?2008) ??м д?ртенсе (2008?2013) са?ырылыш
Д??л?т Йыйылышы ? ?оролтай
депутаты. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан нефтехимигы, Р?с?й Федерация?ы Я?ыулы? ??м энергетика министрлы?ыны? почётлы нефтехимигы,
Салауат Юлаев ордены
кавалеры.
Салауат ?ала?ыны?
почётлы гражданы (2007).
- Яруллина Нурия Кинж?бай ?ы?ы
(1951), матбу?ат ветераны, у?ытыусы, журналист. 1999?2006 йылдар?а
Салауат районы
≪Й?р???н≫ г?зитене?
баш м?х?ррире.
Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан матбу?ат ??м ки? м??л?м?т хе?м?тк?ре
.
- Шапошников Борис Михайлович
(1882?26.03.1945),
Р?с?й империя?ы
??м
СССР
-?ы? х?рби ет?ксе?е, д??л?т эшм?к?ре.
Беренсе донъя
,
Граждандар
??м
Б?й?к Ватан
?у?ыштарында ?атнашыусы.
Советтар Союзы Маршалы
. ?с
Ленин
(1939, 1942, 1945), ике
?ы?ыл Байра?
(1921, 1944), 1-се д?р?ж?
Суворов
(1944) ??м ике ?ы?ыл Йондо? (1934, 1938) ордендары кавалеры. Сы?ышы мен?н
?ф? губерна?ыны?
Златоуст
?ала?ынан.
- Н?зиров ?и?и?т Сиб???т улы
(1902?16.05.1975), совет ??м
д??л?т
органдары хе?м?тк?ре. 1931 йылдан
Х?йбулла район
Советы баш?арма комитеты р?йесе, 1932 йылдан ?
Баш?ортостан ???к Баш?арма Комитетыны?
ойоштороу б?леге инструкторы, м?дире; 1934?1936 йылдар?а ?ф? ?ала Советы р?йесе урынба?ары ??м ойоштороу б?леге м?дире; 1939?1943 йылдар?а хе?м?тс?нд?р депутаттарыны?
Байма? район
Советы баш?арма комитеты р?йесе. Сы?ышы мен?н х??ерге
Баш?ортостан Республика?ыны?
Учалы районы
?ара?ужа
ауылынан.
тулы исемлек
- Муганлинский Нурэддин Аббасович
(1907?18.03.1968),
нефтсе
. 1941 йылдан ≪Башнефтеразведка≫ тресыны? баш инженеры; 1947?1967 йылдар?а
≪Башнефть≫ берекм??ене?
быраулау б?леге начальнигы, берекм? начальнигыны? быраулау буйынса урынба?ары, быраулау б?леге начальнигы урынба?ары.
Баш?орт АССР-ыны?
ат?а?ан?ан ф?н ??м техника эшм?к?ре (1967).
СССР
-?ы? почётлы нефтсе?е (1967). Ике
Хе?м?т ?ы?ыл Байра? ордены
кавалеры. Сы?ышы мен?н х??ерге
Грузияны?
Душети ?ала?ынан.
- Сульдин Ефим Семёнович
(1907?5.03.1986),
ауыл хужалы?ы
хе?м?тк?ре. 1929 йылдан
Байма? районы
≪Йылайыр≫ совхозы тракторсы?ы, механигы ??м ?лк?н механигы, механик о?тахана м?дире; 1942 йылдан Байма? МТС-ыны? с?й?си б?лек начальнигы урынба?ары, 1943?1945 йылдар?а
Х?йбулла
МТС-ы, 1946 йылдан ?
Йылайыр
МТС-ы директоры; 1958?1963 йылда ≪Х?йбулла≫ совхозы директоры. Ленин ордены кавалеры (1957).
Х?йбулла районыны?
ат?а?ан?ан си??мсе?е (1974). Сы?ышы мен?н ошо районды? х??ерге
Яковлевка
ауылынан.
- Ш?г?рев Закир Ш??и??лл?м улы
(1917?27.09.1992),
колхозсы
. Б?й?к Ватан ?у?ышында ?атнашыусы. 1946?1972 йылдар?а
?бй?лил районы
Киров исеменд?ге колхоз хе?м?тк?ре. 2-се д?р?ж?
Ватан ?у?ышы
(1985) ??м
?ы?ыл Йондо?
(1945) ордендары кавалеры. Сы?ышы мен?н ошо районды?
Ишбулды
ауылынан.
- Х?с?йенова М???тиф? Да?и ?ы?ы
(1927?20.04.1999), ?ауынсы. 1959?1985 йылдар?а Х?йбулла районы ≪Матрай≫ совхозы ?ауынсы?ы. Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан малсы?ы (1971), коммунистик хе?м?т ударнигы (1981). Сы?ышы мен?н ошо районды?
?рге И??нгилде
ауылынан (1960-сы йылдар?а б?тк?н).
- Мулла?олов Ми?х?т Хажи?хм?т улы
(1932 ?5.03.2007),
?алим
-
инженер-механик
. 1969 йылдан
?ф? авиация институты
у?ытыусы?ы, 1981?1982 йылдар?а административ-хужалы? эшт?ре буйынса проректор; 1994?2003 йылдар?а ?
Баш?ортостан ауыл хужалы?ы институты
??м
Баш?орт д??л?т аграр университеты
у?ытыусы?ы, шул и??пт?н 1994?1999 йылдар?а теоретик ??м ??м?ли механика кафедра?ы м?дире. Техник ф?нд?р докторы (1990), профессор (1992). СССР-?ы? ю?ары м?кт?п отличнигы. Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
Благовар районы
?арайлы
ауылынан.
- Исламов Х?с?нй?н Ф?йзрахман улы
(1937?3.05.2016), табип. 1964?2000 йылдар?а
Д?рт?йл?
район дауахана?ы табибы, шул и??пт?н 1971 йылдан баш табип урынба?ары, 1977 йылдан ? хирургия б?леге м?дире, 1983 йылдан ? баш табипты? дауалау эшт?ре буйынса урынба?ары, 1985 йылдан ? 2-се хирургия б?леге м?дире. Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан табибы (1984). Сы?ышы мен?н ошо районды?
Исмаил
ауылынан.
- Сайранов Рауил Нурм?х?м?т улы
(1937), ?алим-
и?тисадсы
. 1972 йылдан (???кл?к мен?н) Баш?ортостан ауыл хужалы?ы институты ??м Баш?орт д??л?т аграр университеты у?ытыусы?ы, шул и??пт?н 1991?2007 йылдар?а аграр производствоны ойоштороу кафедра?ы м?дире, бер ?к ва?ытта 1992 йылдан проректор, 1993?1995 йылдар?а и?тисад факультеты деканы. И?тисад ф?нд?ре кандидаты (1970), профессор (2003).
Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан и?тисадсы?ы
(1996).
- В?лиев Камил М?х?м?тшакир улы
(1942), актёр, режиссёр. 1961 йылдан
Туймазы район
м???ни?т йортоно? драма коллективы ет?ксе?е; 1963 йылдан
Минз?л?
татар драма театры актёры, 1964?1997 йылдар?а ??м 2004 йылдан
?лм?т
татар драма театры актёры, 1997?2004 йылдар?а ? баш режиссёры. 1965 йылдан СССР Театр эшм?к?р??ре союзы а?за?ы. РСФСР-?ы? ат?а?ан?ан (1984),
Татар АССР-ыны?
халы? (1979) артисы. Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны? Туймазы районы
Т?б?нге С?р?ек
ауылынан.
- В?литов Илдус ??л?метдин улы
(1947?1.07.2000), график,
архитектор
. 1978 йылдан
?ф?л?ге
≪ГипроНИИавиапром≫ предприятие?ы, 1980 йылдан ? ≪Уфанефтехим≫ й?м?и?те дизайнеры. 1980 йылдан СССР Архитектор?ар союзы, 1995 йылдан Р?с?й?е? Р?ссамдар союзы а?за?ы.
- В?лиуллин Ренат Абдулла улы
(1947),
р?ссам
, педагог. 1993 йылдан
?ф? с?н??т училище?ыны?
директор урынба?ары, 2002?2009 йылдар?а художество б?леге м?дире, 2011 йылдан
М?ск????
й?ш?й ??м эшл?й. 1993 йылдан Р?с?й Р?ссамдар союзы а?за?ы. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан р?ссамы (1997).
- Романов Анатолий Иванович
(1947), ?алим-
агроном
-агрохимик, ауыл хужалы?ы ??м д??л?т органдары хе?м?тк?ре, й?м???тсе. 1974 йылдан
Илеш районы
≪Сельхозхимия≫ берекм??е агрономы, район ауыл хужалы?ы идаралы?ы начальнигы; Баш?ортостан Республика?ыны? беренсе (1995?1999) ??м икенсе (1999?2003) са?ырылыш
Д??л?т Йыйылышы ? ?оролтай
депутаты; 2003 йылдан Баш?ортостан Республика?ы т?би??т ресурстары министры урынба?ары. Ауыл хужалы?ы ф?нд?ре кандидаты (1991). Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан агрономы, Баш?ортостан Республика?ыны? Почёт грамота?ы мен?н б?л?кл?не?се, Илеш районыны? почётлы гражданы (2019). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
Ба?алы районы
Я?ы Маты
ауылынан.
- Слягузова Светлана ?н??р ?ы?ы
(1952), педагог. 1995 йылдан х??ерге
За?ир Исм??илев исеменд?ге ?ф? д??л?т с?н??т институты
??м бер ?к ва?ытта ?ф? с?н??т училище?ы у?ытыусы?ы. Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан у?ытыусы?ы ??м м??ариф отличнигы. Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
Б?зд?к районы
И?ке Б?зд?к
ауылынан.
- Нур??лин ??ф?р Ш?рифй?н улы
(1957), механизатор. 1972?2003 йылдар?а
Байма? районы
≪????н?к≫ совхозы тракторсы?ы, тракторсы-машинисы, слесарь-машинисы. 3-с? д?р?ж?
Хе?м?т Даны ордены
кавалеры. Сы?ышы мен?н ошо районды?
Семеновка
ауылынан.
- Х?с?нов ?аяз ?хм??улла улы
(1967), ?алим-
философ
,
муниципаль
хе?м?тк?р.
Аф?ан ?у?ышында
?атнашыусы. 1992 йылдан Байма? районы м?кт?пт?ре у?ытыусы?ы ??м директоры, 2009 йылдан ?
Сибай
?ала хакими?тене? м??ариф б?леге начальнигы. Философия ф?нд?ре кандидаты (2006). Баш?ортостан Республика?ыны? м??ариф отличнигы (2002). Сы?ышы мен?н ошо районды?
Йомаш
ауылынан.
- К?лимуллина Лариса Айрат ?ы?ы
(1972), ?алим-тел белгесе. 2000 йылдан
Баш?орт д??л?т университеты
у?ытыусы?ы, шул и??пт?н 2011 йылдан д?й?м ??м са?ыштырма-тарихи тел ?илеме кафедра?ы м?дире. Филология ф?нд?ре докторы (2007).
- Асаев Р?ст?м М?жит улы
(1977),
опера
??м эстрада
йырсы?ы
.
Татарстан Республика?ыны?
халы? (2022) ??м
Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан
(2021) артисы. Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны? Благовар районы
Болошло
ауылынан.
тулы исемлек
- Аникеев Иван Константинович
(1938?17.05.2011),
химик
-
?алим
. 1956?2008 йылдар?а ≪Салауатнефтеоргсинтез≫ берекм??е хе?м?тк?ре. Техник ф?нд?р кандидаты (1976). Баш?орт АССР-ыны? ат?а?ан?ан уйлап табыусы?ы (1988). Сы?ышы мен?н х??ерге
Баш?ортостан Республика?ы
Ишембай районыны?
Аникеевский
ауылынан.
- ?минев Х?ниф ?ыям улы
(1938), табип-?алим, фтизиатр, хирург, ю?ары м?кт?п у?ытыусы?ы, й?м???тсе. 1992 йылдан Баш?ортостан Фтизиатр?ар ассоциация?ыны? идара р?йесе. Медицина ф?нд?ре докторы (1993), профессор (1995). Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан табибы (1994),
Р?с?й Федерация?ыны?
?аулы? ?а?лау отличнигы (2013). Сы?ышы мен?н х??ерге Баш?ортостан Республика?ыны?
Са?ма?ош районы
К?с?к?й
ауылынан.
- Артюшкова Ольга Викторовна
(1948),
геолог
-?алим. 1973 йылдан х??ерге
Геология институтыны?
?лк?н лаборанты, 1993 йылдан ?лк?н ?илми хе?м?тк?р, 2001 йылдан ? лаборатория м?дире. Геология минералогия ф?нд?ре докторы (2010).
- Моратшин Амран Ми?ран улы
(1948?2018),
инженер
-электрик-?алим, д??л?т хе?м?тк?ре. 1987 йылдан Баш?ортостан Республика?ыны? Стандартлаштырыу, метрология ??м сертификация ???ге директоры, бер ?к ва?ытта
?ф? авиация институты
у?ытыусы?ы. Р?с?й Сифат проблемалары академия?ы академигы, техник ф?нд?р докторы. Р?с?й Федерация?ыны? ат?а?ан?ан метрологы.
Салауат Юлаев ордены
кавалеры. М?л??ез районыны? почётлы гражданы (2015). Сы?ышы мен?н ошо районды?
Мотай
ауылынан.
- Нагаев Ринат Й????т улы
(1968), табип-?алим, й?м???тсе. 2007 йылдан ?
?. ?. ?ыуатов исеменд?ге Республика клиник дауахана?ыны?
, 2019 йылдан
?ф?н??
21-се ?ала клиник дауахана?ыны? баш табибы, бер ?к ва?ытта 2013 йылдан
Баш?орт д??л?т медицина университетыны?
й?м???т ?аулы?ы ??м ?аулы? ?а?лау?ы ойоштороу кафедра?ы м?дире. Баш?ортостан Республика?ыны? 4?7-се са?ырылыш (2008?2028)
Д??л?т Йыйылышы ? ?оролтай
депутаты.
Р?с?й?е?
ат?а?ан?ан ?аулы? ?а?лау хе?м?тк?ре, Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан табибы ??м ?аулы? ?а?лау отличнигы. Медицина ф?нд?ре докторы. Сы?ышы мен?н х??ерге
Ырымбур ?лк??ене?
Гай
?ала?ынан.
- Семашко Николай Александрович
(1874?18.05.1949), д??л?т ??м ?аулы? ?а?лау ?лк??е эшм?к?ре. 1918?1921 йылдар?а РСФСР??ы? ?аулы? ?а?лау халы? комиссары. 1941?1942 йылдар?а
?ф?л?
эвакуацияла бул?ан ва?ытында
Баш?орт АССР-ы
?аулы? ?а?лау халы? комиссариатыны? Госпиталь советы хе?м?тк?ре.
СССР
Медицина ф?нд?ре академия?ы (1944) ??м
РСФСР
Педагогия ф?нд?ре академия?ы (1945) академигы.
Ленин
(1944) ??м
Хе?м?т ?ы?ыл Байра?
(1943) ордендары кавалеры. Сы?ышы мен?н х??ерге
Липецк ?лк??ене?
Задонский районы Ливенская ауылынан.
- Гаврилов Сергей Алексеевич
(1914?21.05.1983), ?алим-конструктор. 1955 йылдан ?ф? машиналар эшл?? конструкторлы? бюро?ыны? баш конструктор урынба?ары, 1962?1983 йылдар?а ? баш конструкторы. Техник ф?нд?р докторы (1978).
Социалистик Хе?м?т Геройы
(1975). РСФСР??ы? (1974) ??м Баш?орт АССР?ыны? (1969) ат?а?ан?ан ф?н ??м техника эшм?к?ре. СССР??ы? Д??л?т премия?ы лауреаты (1977). Сы?ышы мен?н х??ерге
Иваново ?лк??ене?
???ге
Иваново
?ала?ынан.