El Vikipedio, la libera enciklopedio
La
25-a de aprilo
estas la 115-a tago de la jaro (la 116-a en superjaroj) la? la
gregoria kalendaro
. 250 tagoj restas.
Je la 25-a de aprilo okazis, interalie:
- -404
:
Antikva Grekio
:
Peloponeza milito
fini?is
- 775
: Armeo de
Abasida Kaliflando
decide venkis armenajn princojn en la
batalo de Bagrevando
- komenco de grandskala
armena
migrado en la
Bizancan Imperion
- 799
: Rezulte de la
komploto
de romia nobelaro papo
Leono la 3-a
estis atakita kaj vundita dum
procesio
, kaj poste demisiita kaj enprizonigita en
mona?ejo
- 1058
:
Malkolmo la 3-a
kroni?is kiel re?o de Skotlando
- 1077
:
Ladislao la 1-a
i?is
re?o de Hungario
- 1185
: En japana markolo
?imonoseki
okazis
marbatalo
nomata
batalo de eraoj
- komenci?is la
epoko de Kamakura
- 1333
:
Pollando
:
Kazimiro la Granda
kroni?is en
Krakovo
kun sia edzino - lasta re?o de la unua pola dinastio de
Piastoj
- 1459
: En
Cheb
subskribi?is traktato inter
Re?lando Bohemio
kaj
Saksio
, en kiu oni fiksis komunan
landlimon
, unu el la plej malnovaj ekzistantaj ?is hodia? en
E?ropo
- 1507
: Germana
kartografo
Martin Waldseemuller
en sia verko
Cosmographiae Introductio
unuan fojon uzis nomon
Ameriko
por malkovrita nova
kontinento
- 1512
:
Otomana Imperio
:
sultano
Selim la 1-a
devigas sian patron
Bajezido la 2-a
eksi?i
- 1541
:
Hispanoj
fondis la urbon
Arica
en
Peruo
(nun apartenas al
?ilio
)
- 1607
:
Okdekjara Milito
:
marbatalo
de
?ibraltaro
:
nederlanda
?iparo detruis la
hispanan
- 1644
:
?inio
:
Dinastio Ming
falis - imperiestro
Chongzhen
sinmorti?is
dum kamparana ribelo gvidata de Li Zicheng
- 1707
:
Milito de Hispana Sukcedo
:
Batalo de Almansa
okazis
- 1719
: Novelo
Robinsono Kruso
de
Daniel Defoe
aperis
- 1792
:
Franca revolucio
:
Claude Joseph Rouget de Lisle
verkis kanton por rejna armeo, pli konata kiel
Marseljezo
; unua verdikto pri
mortpuno
helpe de
gilotino
plenumita
- 1809
: Venko de
pola armeo
kontra? la
a?stra
en batalo de
Radzymin
- 1839
:
Afganio
: brita ekspedicia korpuso aneksis sen batalo
Kandaharon
- 1839
: Pola geografo, geologo kaj esploristo
Paweł Edmund Strzelecki
dum sia
voja?o
?irka? la mondo alvenis al
A?stralio
- 1840
:
Pollando
:
tertremo
kun forto de ?irka? 5 gradoj la? la
skalo de Richter
okazis en
Pieniny
- 1846
:
Meksika-Usona Milito
komenci?is
- 1848
:
A?stra imperio
proklamis
konstitucion
- 1848
: Irlanda astronomo
Andrew Graham
malkovris asteroidon
Metiso
- 1859
: Franca diplomato kaj entreprenisto
Ferdinand de Lesseps
enmetis en
Port Said
?paton
en
sablon
, simbole ina?gurante konstruon de
Sueza Kanalo
- 1882
: Franca armeo konkeris
Hanojon
en norda
Vietnamio
- 1898
: Anonco de la
Hispana-usona milito
, kiu komenci?is la 21-an de aprilo
- 1900
: Polusa
ekspedicio
sub gvido de itala duko
Luigi Amedeo
alproksimi?is al rekorda distanco de la
norda poluso
atingante 86°34′ de
latitudo
- 1906
: Usona astronomo
Joel Hastings Metcalf
malkovris asteroidon
Luizo
- Unua mondmilito
- 1920
:
Soveta-Pola Milito
:
pola
-
ukraina
militiro al
Kievo
komandata de
Jozef Piłsudski
komenci?is cele de kreo de
federacio
de
Mez-E?ropaj ?tatoj
- 1920
: Dum la konferenco de
Sanremo
?efaj aliancanoj de la unua mondmilito rezoluciis pri asignado de
mandatoj de Ligo de Nacioj
por administrado de iamaj
Otomanaj teritorioj
en
Proksima Oriento
- 1926
:
Reza ?aho Pahlavi
kroni?is kiel
?a?o
de
Irano
- 1926
:
Milano
: En
Teatro alla Scala
okazis prapremiero de nefinita opero
Turandot
de
Giacomo Puccini
- kompletigita nur post lia morto de
Franco Alfano
- Dua mondmilito
- 1945
:
Konferenco pri Internacia Organizado de Unui?intaj Nacioj
komenci?is en
San-Francisko
, kiun partoprenis 50 ?tatoj-fondintoj; responde al proponoj de
Heinrich Himmler
- pere de usona parlamentano en
Stokholmo
- prezidento
Harry Truman
postulis
kapitulacon
de Germanio en ?iuj frontoj
- 1946
:
Germanio
:
konsekrado
kaj unua
diservo
en la
belorusa
ortodoksa eklezio
en
Regensburg
- 1949
: En
Moskvo
komenci?is unua sesio de la
Konsilio de Reciproka Ekonomia Helpo
, kiun partoprenis
Sovetunio
,
Bulgario
,
?e?oslovakio
,
Hungario
,
Pollando
kaj
Rumanio
- 1952
: En
Federacia Respubliko Germanio
oni kreis
federacian landon
Baden-Virtembergo
- 1953
: En la revuo "Nature" aperis artikolo de
James Watson
kaj
Francis Crick
, priskribanta
modelon
de duobla
helico
de
DNA
- 1960
:
Submar?ipo
Triton
de
Usona Mararmeo
finis unuan submaran
?irka?navigadon
de la mondo
- 1961
: Usonano
Robert Noyce
patentigis
integran cirkviton
- 1963
: En
Libio
oni abolis federacion favore al
Re?lando Libio
- 1966
:
Uzbekio
:
Ta?kento
estis trafita de forta
tertremo
- restarigo de la centra parto da?ris 3,5 jarojn
- 1974
:
Revolucio de la Diantoj
en
Portugalio
komenci?is; la lando direkti?is al demokratio - la? tiu ?i evento oni renomis la Salazar-ponton
Ponto 25-a de aprilo
- 1975
:
Portugala Socialista Partio
gajnis parlamentan baloton
- 1982
:
Israelo
retiri?is de
Sinajo
- 1982
:
Falklanda milito
:
britaj
ta?mentoj rekonkeris
Sud-Georgion
- 1983
:
Metroo de Lillo
ekfunkciis en Francio - unua en E?ropo movi?anta la? la sistemo
Vehiklo A?tomata Le?era
- 1988
: Nova ondo de laboristaj
strikoj
eksplodis en
Pola Popola Respubliko
, kiu ampleksis i.a.
Gda?sk
,
Stalowa Wola
kaj Nowa Huta - ?i alkondukis al kunsido de la Ronda Tablo
- 1990
:
Violeta Chamorro
kiel unua virino en
Ameriko
ekpostenis kiel prezidentino de
Nikaragvo
- 1990
: Unu tagon post komenco de la misio STS-31 teamo de
kosmopramo Discovery
sukcese
enorbitigis
kosmoteleskopon Hubble
- 1992
: En
Kievo
oni malfermis
muzeon
de
?ernobilo
- 1998
:
Litovio
: fonda kongreso de politika partio
Nova unio
- 2000
:
Konsilio pri Homaj Rajtoj ?e Unui?intaj Nacioj
kondamnis la rusian politikon en
?e?enio
- 2002
: Sud-afrika entreprenisto
Mark Shuttleworth
i?is dua
kosmoturisto
- 2004
:
Heinz Fischer
gajnis prezidentan balotadon en A?strio
- 2005
: 107 personoj pereis kaj 555 vundi?is en
katastrofo
de pasa?era
trajno
en japana urbo
Amagasaki
- 2005
:
Bulgario
kaj
Rumanio
subskribis interkonsentojn pri ali?o al
E?ropa Unio
- 2005
: Lasta el tri fragmentoj de la
obelisko de Aksumo
revenis al
Etiopio
, rabita de
italaj
fa?istoj
en 1937, post la
italia-etiopia milito
- 2008
:
Srilanko
: ne malpli ol 26 personoj pereis en bomba
atenco
kontra?
a?tobuso
en
Kolombo
- 2008
: En la revuo "
Science
" aperis esplorrezultoj pri
klasifiko
de
tiranosa?roj
en
filogeneza arbo
pli proksime al
birdoj
ol
reptilioj
- 2010
: En
Hungario
konservativa
kaj iom
e?roskeptika
partio
Fidesz
gajnis parlamentan balotadon -
Viktor Orban
i?is ?efministro
- 2010
: En
A?strio
oficanta prezidento
Heinz Fischer
gajnis prezidentan balotadon
- 2011
: Prezidento
Pal Schmitt
subskribis novan
konstitucion
de
Hungario
- 2012
: Surlime inter
Armenio
kaj
Azerbaj?ano
dum pripafado en
Tavu?o
pereis 3 armenaj soldatoj
- 2015
: 8964 personoj pereis en
tertremo
en
Nepalo
kaj 23 447 vundi?is
- Invado de Rusio en Ukrainion
:
- 1214
:
Ludoviko la 9-a
, re?o de Francio, partopreninto de la
7-a krucmilito
kaj la 8-a, sanktulo (m.
1270
)
- 1284
:
Eduardo la 2-a
, re?o de Anglio el dinastio
Planta?enetoj
(m.
1327
)
- 1287
:
Ro?ero Mortimer
, amanto de
Izabela de Francio
(m.
1330
)
- 1529
:
Francisko Patriko
, kroata
humanisto
, filozofo, geometro kaj poeto, defendanto de
platonismo
, kaj oponanto de
aristotelismo
(m.
1597
)
- 1599
:
Oliver Cromwell
, angla politikisto kaj reganto, militista gvidanto de la
angla enlanda milito
(m.
1658
)
- 1608
:
Gaston de Francio
, franca princo el dinastio
Burbonoj
(m.
1660
)
- 1643
:
Louis Moreri
, franca pastro kaj enciklopediisto (m.
1680
)
- 1666
:
Johann Heinrich Buttstedt
, germana orgenisto kaj muzikteoriisto (m.
1727
)
- 1706
:
Giovanni Battista Martini
, itala komponisto kaj
muzikteoriisto
(m.
1784
)
- 1710
:
James Ferguson
, skota mekanikisto kaj astronomo (m.
1776
)
- 1725
:
Philipp Ludwig Statius Muller
, germana
zoologo
, entomologo, profesoro (m.
1776
)
- 1744
:
Ambrus Miklos
, hungara pastro kaj verkisto (m.
1809
)
- 1772
:
Franz Axter
, germana kuracisto,
doganisto
kaj verkisto (m.
1806
)
- 1774
:
Leopold von Buch
, germana geologo kaj paleontologo (m.
1853
)
- 1823
:
Abd-ul-Me?id
, sultano de
Otomana Imperio
(m.
1861
)
- 1826
:
Karl Schneider
, germana teologo, pedagogo kaj politikisto (m.
1905
)
- 1842
:
Kalman Paradi
, hungara zoologo, membro de enlandaj kaj eksterlandaj sciencaj asocioj (m.
1902
)
- 1852
:
Leopoldo Alas
, hispana verkisto kaj literatura kritikisto, a?toro de la romano
La Regenta
(m.
1901
)
- 1862
:
Edward Grey
, brita politikisto kaj diplomato partopreniginta
Brition
al la unua mondmilito, ornitologo (m.
1933
)
- 1866
:
Carlo Bourlet
, franca matematikisto, profesoro,
pioniro de Esperanto
, fondinto de pluraj
Esperanto-grupoj
, kunredaktoro de "
Paris-Esperanto
", fondinto de "
La Revuo
", kunorganizanto de
UK 1907
,
UK 1908
,
UK 1909
, konata de la
Monumento de Carlo Bourlet
(m.
1913
)
- 1869
:
Macuda Cune?iro
, japana kuracisto kaj
esperantisto
(m.
1931
)
- 1874
:
Guglielmo Marconi
, itala Nobelpremiita fizikisto konata pro efektivigo de
sendrata telegrafa
sistemo (m.
1973
)
- 1884
:
Benedek Banner
, hungara arkeologo kaj etnografo (m.
1968
)
- 1892
:
Janos Koszo
, hungara literaturhistoriisto kaj profesoro (m.
1952
)
- 1898
:
Stefanija Turkevi?
, a?stria-ukraina komponistino kaj pianistino, muzikscienculino (m.
1977
)
- 1899
:
Josef Gorbach
, a?stra romkatolika pastro kaj publicisto (m.
1977
)
- 1900
:
Wolfgang Ernst Pauli
, a?stra Nobelpremiita fizikisto, kuna?toro de la
kvantuma mekaniko
kaj a?toro de la
principo de ekskludo
(m.
1958
)
- 1903
:
Andrej Kolmogorov
, soveta matematikisto, kreinto de la nuntempa
probablokalkulo
, spertulo pri
turbulento
(m.
1987
)
- 1904
:
Andras Szilagyi
, hungara kuracisto, verkisto, tradukisto, malliberulo de la
koncentrejo Dachau
(m.
1984
)
- 1909
:
Laszlo Viski Balas
, hungara pentristo kaj desegnisto (m.
1964
)
- 1911
:
Karlo Fajszi
, hungara po?toficisto, granda kolektisto de
esperanta?oj
, honora membro de
HEA
kaj
UEA
, honora civitano de
Budape?to
, konata de la
Kolekta?o de Fajszi
(m.
2004
)
- 1917
:
Ella Fitzgerald
, usona ?azkantistino (m.
1996
)
- 1921
:
Karel Appel
, nederlanda pentristo, membro de artista movado
KOBRA
(m.
2006
)
- 1927
:
Albert Uderzo
, franca desegnisto, kuna?toro de komiksa serio
Asteriks
(m.
2020
)
- 1930
:
Violetta Ferrari
, hungara-germana aktorino (m.
2014
)
- 1936
:
Henck Arron
, vicprezidento de
Surinamo
, gvidanto de
Nacia Partio de Surinamo
(m.
2000
)
- 1940
:
Heinz Dieter Maas
, germana esperantisto (m.
2024
)
- 1940
:
Al Pacino
, usona aktoro
- 1941
:
Bertrand Tavernier
, franca re?isoro (m.
2021
)
- 1941
:
Erhard Busek
, a?stra politikisto kaj juristo (m.
2022
)
- 1945
:
Bjorn Ulvaeus
, sveda kantisto, muzikisto kaj komponisto, membro de
ABBA
- 1946
:
Vladimir ?irinovskij
, rusia
dekstra
politikisto (m.
2022
)
- 1946
:
Tibor Gavrucza
, rumania hungara reformita pastro, akvarelisto
- 1946
:
Andrzej Seweryn
, pola aktoro, re?isoro kaj pedagogo, rolinta en filmo
La promesita lando
, kiel la tria fremdulo dungi?is en la
Franca Komedio
- 1948
:
Andras Salamon
, rumania hungara instruisto, dramisto
- 1949
:
Dominique Strauss-Kahn
, franca politikisto, urbestro
- 1950
:
Peter Zilvar
, germana esperantisto, prezidanto de
Esperanto-Societo Sudharco
, iniciatinto de
Esperanto-Ligo de Malsupra Saksio
, gvidanto de
Interkultura Centro Herzberg
kunlaboranta kun
Zsofia Korody
,
Esperantisto de la Jaro
- 1956
:
Marek Krawczyk
, pola eldonisto de
samizdatoj
, kunlaboranto de la pariza "
Kultura
",
kontra?komunisto
(m.
2012
)
- 1961
:
Frank De Winne
, belga kosmona?to
- 1968
:
Thomas Strunz
, germana futbalisto
- 1968
:
Andrej Mov?an
, rusia ekonomikisto kaj financisto
- 1969
:
Renee Zellweger
, usona aktorino
- 1973
:
Pavel ?porcl
, ?e?a violonvirtuozo de tutmonda renomo
- 1976
:
Gilberto da Silva Melo
, brazila futbalisto
- 1981
:
Felipe Massa
, brazila a?tosportisto, konkursanto en
Formulo 1
- 1986
:
Gabor Kolozsi Borsos
, rumania hungara aktoro
- 1989
:
Gedhun Choekyi Nyima
,
tibetano
, kiun
dalai-lamao
Tenzin Gyatso
agnoskis la 11-a
reenkarni?o
de
pan?en-lamao
,
malaperinta
en 1995
- 1077
:
Geza la 1-a
, re?o de Hungario el
Arpad-dinastio
(n.
1040
)
- 1196
:
Alfonso la 2-a
, re?o de
Aragono
, grafo de
Barcelono
kaj grafo de
Provenco
(n.
1157
)
- 1228
:
Jolanda de Jerusalemo
, itala re?ino de la
Jerusalema re?lando
(n. ?irka?
1212
)
- 1295
:
San?o la 4-a
, re?o de Kastilio, filo de
Alfonso la 10-a (Kastilio)
(n.
1258
)
- 1342
:
Benedikto la 12-a
, franca
papo
, la tria el papoj de
Avinjono
(n. ?irka?
1285
)
- 1472
:
Leon Battista Alberti
, itala
humanisto
, pentristo, muzikisto, poeto, filozofo, kartografo, arkitekto,
?ifrosciencisto
(n.
1404
)
- 1595
:
Torquato Tasso
, itala poeto priskribinta renkontojn de kristanoj kun islamanoj fine de la
unua krucmilito
; esperantigata de
Enrico Dondi
(n.
1544
)
- 1635
:
Alessandro Tassoni
, itala poeto (n.
1565
)
- 1644
:
Chongzhen
, lasta imperiestro de ?inio el
dinastio Ming
(n.
1611
)
- 1647
:
Andreas Scultetus
, germana jezuito, mistika verkisto, amiko de
Angelus Silesius
(n.
1622
/23)
- 1687
:
Janos Kajoni
, hungara franciskano, komponisto, verkisto (n.
1629
)
- 1734
:
Johann Konrad Dippel
, germana filozofo,
alkemiisto
, inventisto, modelo de
Franken?tejno
(n.
1673
)
- 1744
:
Anders Celsius
, sveda astronomo, matematikisto kaj fizikisto, konata de la
Grado celsia
(n.
1701
)
- 1782
:
Anne Bonny
, irlanda
piratino
sur
Kariba Maro
(n.
1700
)
- 1800
:
William Cowper
, angla religia poeto, inspirita de la verkoj de
Jeanne Marie Bouvier de la Motte Guyon
(n.
1731
)
- 1814
:
Louis-Sebastien Mercier
, franca verkisto, poeto, publicisto kaj
retorikisto
(n.
1740
)
- 1825
:
Samuel Benk?
, hungara kuracisto, verkisto kaj filozofo (n.
1743
)
- 1840
:
Simeon-Denis Poisson
, franca matematikisto kaj fizikisto, konata de la
rilatumo de Poisson
a?
teoremo de Poisson
(n.
1781
)
- 1852
:
Alvares de Azevedo
, brazila poeto kaj verkisto, membro de la
Brazila Beletristika Akademio
(n.
1831
)
- 1899
:
Hermann Wislicenus
, germana pentristo (n.
1825
)
- 1911
:
Emilio Salgari
, itala verkisto kaj ?urnalisto, konata de la filmigata romanfiguro
Sandokan
(n.
1862
)
- 1913
:
Mi?ajlo Kocjubinskij
, ukraina verkisto kaj socia aganto, esperantigata en "
Plugilano
" (n.
1864
)
- 1914
:
Geza Fejervary
, generalo kaj ?efministro de Hungario (n.
1833
)
- 1914
:
Hermann Kluge
, germana filologo, bibliotekisto, teologo kaj instruisto (n.
1832
)
- 1915
:
Friedrich Muller
, rumana teologo, historiisto, episkopo (n.
1828
)
- 1916
:
Alwin Langenhan
, germana pedagogo kaj paleontologo (n.
1850
)
- 1918
:
Christian Schneehagen
, oficiro germana kaj junularmovadano (n.
1891
)
- 1928
:
Pjotr Vrangel
, rusia barono, politikisto, partopreninto de la
Rusia enlanda milito
, komandanto de la
Blanka Armeo
(n.
1878
)
- 1937
:
Michał Drzymała
, pola
kamparano
, simbolo de la pola rezisto kontra?
germanigo
, ne povante ricevi permeson por konstrui
domon
eklo?is en
cirka
veturilo
(n.
1857
)
- 1943
:
Vladimir Nemirovi?-Dan?enko
, rusa teatra re?isoro, dramaturgo, verkisto kaj pedagogo, fondinto de la
Moskva Arta Teatro
kune kun
Konstantin Stanislavski
(n.
1858
)
- 1944
:
George Herriman
, usona
bildliteraturisto
(n.
1880
)
- 1960
:
August Kopff
, germana astronomo, direktoro de la
Instituto de Astronomia Kalkulo
(n.
1882
)
- 1960
:
Amanullah ?an
, re?o de
Re?lando Afganio
(n.
1892
)
- 1966
:
Sandor Olah
, hungara pentristo (n.
1886
)
- 1968
:
Janos Ferenczi
, hungara reformita pastro kaj etnografo (m.
1889
)
- 1969
:
Margarita Xirgu
, hispana-urugvaja aktorino kaj re?isorino, prezentita en "
Beletra Almanako
" (n.
1888
)
- 1975
:
Jacques Duclos
, franca politikisto, unu el gvidantoj de la
Franca Komunista Partio
(n.
1896
)
- 1988
:
Clifford D. Simak
, usona verkisto de
sciencfikcio
, kies romano kiel
bitlibro
estis esperantigita de
?an ?esli Starling
(n.
1904
)
- 1990
:
Dexter Gordon
, usona tenorsaksofonisto (n.
1923
)
- 1994
:
Margit Vaczy
, rumania hungara pentristino, restarigistino (n.
1911
)
- 1995
:
Ginger Rogers
, usona aktorino kaj dancistino (n.
1911
)
- 1999
:
Attila Zsigmond
, rumania hungara pentristo, grafikisto (n.
1927
)
- 2004
:
Thom Gunn
, angla poeto, lekciisto de
literaturo
en la
Universitato de Kalifornio en Berkeley
(n.
1929
)
- 2005
:
Ito Kanzi
, japana esperantisto, eldonisto de 43 voluma, komentita
Plena Verkaro de Zamenhof
,
honora membro de UEA
, la?reato de
FAME-premio
(n.
1918
)
- 2006
:
Jane Jacobs
, usona-kanada ?urnalistino kaj
urboplanistino
(n.
1916
)
- 2010
:
Alan Sillitoe
, angla verkisto, kies
rakonto
estis filmigita (n.
1928
)
- 2012
:
Marek Krawczyk
, pola
eldonisto
, aganto de
kontra?komunista
opozicio, proksima kunlaboranto de
Jerzy Giedroyc
(n.
1956
)
- 2018
:
Hans-Reinhard Koch
, germana romkatolika
helpa episkopo
de
Erfurto
(n.
1929
)
- 2023
:
Harry Belafonte
, usona kantisto kaj aktoro (n.
1927
)
- 2023
:
Paul van Vliet
, nederlanda kabaredisto (n.
1935
)
La
25-a de aprilo
estas (la?
gregoria kalendaro
):
