Stokholmo
(
svede
Stockholm
[?stok?holm],
finne
Tukholma
,
latine
Holmia
) estas la
?efurbo
de kaj la plej granda
municipo
en
Svedio
. Tie rezidas la svedaj parlamento kaj estraro. Anka? la re?o oficiale rezidas tie, sed la nuna,
Karolo la 16-a Gustavo
, pro familiaj kialoj ekde multaj jaroj lo?as en la najbara municipo
Ekero
; la svedaj re?oj eble estas internacie plej konataj pro la fakto ke ili ?iujare (krom la unua fojo, en
1901
, kiam la tiama re?o
Oskaro la 2-a
bojkotis la okazon) disdonas en Stokholmo la
Nobelajn premiojn
pri
fiziko
,
kemio
,
medicino
kaj
literaturo
(tiu pri
paco
estas disdonata en
Oslo
), kaj anka? la Nobelmemoran premion (ne Nobelpremion) pri
ekonomiko
.
La koncepto
urbo
, kontraste al aliaj
municipoj
, ne plu ekzistas en sveda le?o, krom en kombinoj kiel
?efurbo
; tamen Stokholmo denove nomas sin urbo, kvankam tio nuntempe ne havas jurajn sekvojn.
Stokholmo situas ?e la limo inter la svedaj
provincoj
Uppland
kaj
Sodermanland
, ?e la punkto kie la
Balta maro
ricevas la akvon de la lago
Malaren
. Ene de siaj nunaj limoj, la urbo inkluzivas 14
insulojn
kaj 53
pontojn
. Origine, la urbo konsistis nur el la insuleto nun nomata
Gamla Stan
(malnova urbo), sed ?i iom post iom aneksis najbarajn
municipojn
.
?irka? la urbo estas la
Stokholma arkipelago
.
- 1187
: Kastelo konstruita, en la posta loko de Stokholmo, defende al atako el
Estonio
- 1252
: Unua konata mencio de la urbo; ?i ali?as al la
Hanso
. Dum 300 jaroj, ?i havas du urbestrojn - unu svedan kaj unu germanan.
- 1350
: La granda pesto - "la nigra morto" - eniras la urbon.
- 1388
: Stokholmo oficiale ricevas urbajn privilegiojn de la re?o
Albrekt av Mecklenburg
(
1336
-
1412
).
- 1389
: Stokholmon sie?as la dana re?ino
Margareta la 1-a
;
Albrekt av Mecklenburg
forlasas la urbon.
- 1397
: Oficiala komenco de la
Unio de Kalmar
de
Svedio
(inkluzive
Finnlandon
),
Norvegio
(inkluzive
Islandon
) kaj
Danio
; la danoj balda? havos
hegemonion
.
- 1471
: Batalo ?e Brunkeberg (tiam apud Stokholmo, nun ene de la urbo), por sveda memstareco kontra? Danio. Venkas la sveda flanko.
- 1518
: La dana uni-re?o
Kristiano la 2-a
de
Danio
sie?as Stokholmon, vane.
- 1520
:
Kristiano la 2-a
denove sie?as Stokholmon, pli sukcese; provante refortigi sian potencon li aran?as amasan ekzekutadon en la urbo (
Stokholma sangobano
).
- 1523
: Svedio forlasas la Kalmar-union; la nova sveda re?o,
Gustavo Vasa
, eniras Stokholmon
- 1628
: lan?o (kaj sinko) de la ?ipo
Vasa
- 1634
: Stokholmo oficiale i?as la sola
?efurbo
de
Svedio
; anta?a ?efurbo estis
Uppsala
, kaj longtempe la du urboj dividis la ?efurbajn taskojn (la ?efsidejo de la ?tata eklezio neniam transloki?is).
- 1697
: La tiama re?a kastelo, Tri Kronoj, brulas.
- 1713
-
1714
: denove pesto.
- 1754
: La nova re?a kastelo, kiu ankora? starax, finfine estas preta.
- 1792
: la re?o
Gustavo la 3-a
murdita; unu el la konspirintoj,
Johan Jacob Anckarstrom
, estis ekzekutita; alia,
Adolf Ribbing
, estis ekzilita al
Francio
, kie li poste helpis la komencantan karieron de amiko de sia filo,
Alexandre Dumas (patro)
.
- 19-a jarcento
: la urbon atingas la
industria revolucio
. en
1883
, en la urbo troveblis 292
fabrikoj
.
- 1986
: ?efministro
Olof Palme
murdita.
- 2003
: eksterlanda ministrino
Anna Lindh
murdita.
En la blazono de Stokholmo estas idealigita, kronita kapo de re?o
Eriko la 9-a (Svedio)
, nomata Sankta Eriko.
En Stokholmo mortis:
Interalie:
En Stokholmo naski?is:
Interalie:
En aprilo 1898 fondi?is la
Esperantoklubo de Stokholmo
(EKS), origine je la nomo Klubo Esperantista en Stokholmo. La unua kluba sekretario estis Per Ahlberg ?is la Ido-skismo en 1909. En 1906 Sveda Esperantista Societo estis fondata en Stokholmo de reprezentantoj de la kluboj de Stokholmo, ses pliaj urboj kaj izolaj Esperantistoj el diversaj partoj de la lando - de la 1-a de januaro 1910 ?i estas nomata ?
Sveda Esperanto-Federacio
“ (SEF). Ekde tiam la historio de la
Esperanto-movado en Svedio
estis nedisigeble ligita al la movadaj aktivecoj en Stokholmo - tial ?i tie ne detale ripeti?u la enhavo de la artikolo "Esperanto-movado en Svedio", sed oni rigardu tie. Elstarigindas, ke en 1918 fondi?is
Eldona Societo Esperanto
, kaj en 1922 krei?is
Sveda Esperanto-Instituto
. De 1922, Esperanto pli kaj pli eni?is ?e la studrondoj de la grava laborista kleriga asocio
Arbetarnas bildningsforbund
, kie en 1930-1931 tutsvedie partoprenis 3 632 personoj en 246 studrondoj de Esperanto, en 1931-1932 en 432 studrondoj 6 000 personoj. Ekde a?tuno 1930 la laborista kleriga asocio en Stokholmo anka? disponigis ?iusemajne duonhoran radio-programon por informado pri Esperanto. Krome en 1928 la sveda laborista socialdemokrata partio ?e sia kongreso faris rezolucion favoran al Esperanto, kiu kiel senperan efikon ekhavis la enkondukon de Esperantaj kolonoj en la socialista gazetaro kaj anka? igis la partian estraron doni monan subvencion al delegitoj ?e kongresoj de
Sennacieca Asocio Tutmonda
.