Styczy?
to je piyrszy
miesi?nc
w
roku
. Podle
gregoria?skigo kalynd?rza
m? 31
dni
. Styczy? je miesi??cem zimowym na p?łnocnyj p?łkuli, a latowym na połedniowyj.
Jego miano, podanie jak ostanych miesiyncy (z wyj?ntkym marca i m?ja), je od charakterystycznych cech, zwi?nzanych z t?warzisz?ncymi tymu miesi?ncowi zjawiskami przirodniczymi abo z taktym wyk?nowanych w tym czasie robot na roli. Miano miesi?nca (podle
Brucknera
) je od słowa ?tyki”, kere w tym czasie rychtowali gospod?rze. Miano mo?e ty? by? od ?styku” z pozoru na to, ?e miesi?nc tyn wystympuje na przeł?mie roku.
Łaci?ske
miano
Ianuarius
wziynt? bez wiynkszo?? ojropejskich g?dek, je od boga zacz?ntku ?
Janusa
.
- 10.I.1289 ? Kazimiyrz II princ byt?mski skł?d? hołd lenny czeskimu kr?lowi;
- 1.I.1345 ?
?widniccy
kram?rze uzyskuj?m prziwilej swobodnego handlu z Rusi?m;
- 24.I.1588 ? batalij? pod Byczyn?m;;
- 3.I.1741 ?
Wrocław
podpisuje ukł?d o swojij neutralno?ci w relacyji do pruskich wojsk;
- 19÷22.I.1741 ? b?mbardyrowanie
Nysy
bez Prusy;
- 19.I.1788 ? we
Tarnowskich G?rach
sztartniynto piyrszo maszina parowo na k?ntynyncie ojropejskim (poza Anglij?m). Ostała u?yt? do odwadniania gruby;
- 25.I.1813 ? Fryderyk Wilhelm III przenosi sie do Wrocławia coby wyrwa? sie spod francuskij kurateli;
- 1.I.1885 ? powst?w? Czytelnia Akadymik?w Polskich we Wrocławiu;
- 25.I.1907 ? deputyrowanymi do Reichstagu ost?waj?m
Adam Napieralski
i
Wojciech Korfanty
;
- 2.I.1919 ? powst?w?
Korpus Ochotnik?w ?l?nskich
(
Freiwilligenkorps Schlesien
);
- 3.I.1919 ? manifestacyj? we
Kr?lewskij Hucie
, ginie 20-stu jeji uczestnik?w;
- 11.I.1919 ? powst?w?
Polsk? Organizacyj? Wojskow?
(POW);
- 13.I.1919 ? na terynie rejyncyje opolskij ost?w? wkludz?ny stan oblyn?yni?;
- 15.I.1919 ? w
Byt?miu
powst?w? aut?n?miczny Ferajn G?rno?l?nz?k?w (Bund der Oberschlesier);
- 20.I.1919 ? zacz?ntek gyneralnego sztrejku na G?rnym ?l?nsku;
- 23.I.1919 ? czechosłowacke wojska zajmuj?m
Cieszy?ski ?l?nsk
;
- 29.I.1919 ? batalij? pod Skoczowym;
- I.1920 ? do
Cieszyna
przibyw?
Miyndzysojusznicz? Reskyruj?nc? a Absztim?ngow? K?misyja
;
- 10.I.1920 ? w ?ycie wchodz?m uzdani? wersalskij um?wy;
- 19.I.1920 ? Miyndzysojusznicz? K?misyj? Graniczn? wytycza granica na terynie krys?w sycowskigo i namysłowskigo;
- I.1920 ? polski regyr?nek bituje do 2% prefit?w z utworz?nego m?nopolu w?nglowego w przipadku prził?nczyni? ziym G?rnego ?l?nska do Polski;
- 5.I.1921 ? Rada Nojwy?sz? ogłosza prawidła absztim?ngu;
- 23.I.1929 ?
?l?nski Syjm
powołuje do ?yci? Muzeum ?l?nske;
- 3.I.1926 ? k?nsekracyj? piyrszego biskupa ?l?nskigo ks. Augusta Hlonda, niyskorniyjszego prymasa Polski;
- 18.I.1941 ? p?nowne utworzynie prowincyji
G?rny ?l?nsk
i
Dolny ?l?nsk
;
- I.1943 ? rusz? budowa werk?w zbrojeniowych w Jelczu;
- 19.I.1945 ?
Czyrw?n? Armij?
napoczła zajmowanie G?rnego ?l?nska;
- 28.I.1945 ? do Katowic przibyw? Grupa Operacyjn? z jyn. A . Zawadzkim na czole powołan? bez Regyr?nek Tymczasowy ku cylu zorganizowani? administracyje, sztartniy?ci? transportu i industryje;
- I.1946 ? działalno?? poczyn?
K?misyj? Obsztalowani? Mian Miyjscowych dl? Ziym Odzyskanych
;
- 1.I.1951 ? formalne poł?nczynie Biylsk? i Biołyj w jedno miasto ?
Biylsko-Bioło
;
- 12.I.1972 ? powst?w? Fabryka Aut Małolitra?owych w Biylsku-Biołyj;
- 1.I.1999 ? reforma administracyjn?. Powst?waj?m wojew?dztwa
dolno?l?nske
,
opolske
i
?l?nske
;
- 28.I.2006 ? zawalił sie dach hali Miyndzyn?rodowych T?rg?w
Katowskich
.
- 6.I.1486 ?
Matrin Agricola
(um. 10.VI.1556) teoretyk muzyki;
- 14.I.1782 ?
Carl Ferdinand Langhans
(um. 22.XI.1862) architekt;
- 24.I.1798 ?
Karl von Holtei
(um. 1880) pr?wnik, poeta;
- 16.I.1811 ?
Johann Dzier?on
(um. 26.X.1906) ksi?ndz, pasiecznik;
- 29.I.1821 ?
Robert Spiske
(um. 5.III.1888) ksi?ndz, zało?yciel ?Ferajnu ?w. Jadwigi”, bogosławi?ny;
- 19.I.1877 ?
Brunon Bauch
(um. 27.II.1942) filozof;
- 22.I.1879 ?
Joseph Wittig
(um. 22.VIII.1949) profes?r teologije, filozof, poeta, kr?nikarz;
- 25.I.1881 ?
Emil Ludwig
(um. 15.IX.1954) pis?rz, biografista;
- 12.I.1889 ?
Arkadiusz Bo?ek
(um. 29.XI.1954) dział?cz polski na
Opolskim ?l?nsku
, wicewojewoda ?l?nsko-d?mbrowski;
- 23.I.1895 ?
Paweł Steller
(um. 14.IX.1974) artysta grafik, pedagog, wiynziy? oboz?w stalinowskich;
- 21.I.1912 ?
Konrad Emil Bloch
(um. 15.X.2000) biochymik, laureat Nadgrody Nobla;
- 5.I.1916 ?
Wilhelm Szewczyk
(um. 8.VI.1991) prozaik, publicysta, krytyk literacki, poeta, dolmeczer;
- 11.I.1928 ?
Bronisław Lubosz
(um. 6.IX.2001) pis?rz, dolmeczer (literatury miymieckij i łu?yckij), poeta, publicysta, juror k?nkursu ?Po naszymu, czyli po ?l?sku”;
- 18.I.1928 ?
Franciszek Pieczka
, szauszpiler;
- 20.I.1949 ?
Henryk Kroll
, deputyrowany, jedyn z lider?w miymieckij my?szo?ci;
- 22.I.1962 ?
Piotr Polk
, szauszpiler;
- 15.I.1974 ?
Adam Ledwo?
, fuzbal?k;
- 28.I.1978 ?
Rafał Trzaskalik
, muzyk, gitarzysta skupiny Łzy;
- 7.I.1981 ?
Anna Dereszowska
, szauszpilerka;
- 16.I.1554 ?
Ambrosius Moiban
(nar. 4.IV.1494) sp?m?g?cz reformacyje, kamrat Lutra i Melanchtona, pedagog wanielicki;
- 12.I.1834 ?
Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher
(nar. 21.XI.1768) protestancki teolog, filozof i pedagog;
- 6.I.1884 ?
Gregor Johann Mendel
(nar. 20.VII.1822) frater, tw?rca gynetyki;
- 16.I.1912 ?
Georg Heym
(nar. 30.X.1887) pis?rz;
- 29.I.1934 ?
Fritz Haber
(nar. 9.XII.1868) chymik, laureat Nadgrody Nobla;
- 13.I.1942 ?
Emil Szramek
(nar. 19.IX.1887) ksi?ndz, historyk, dział?cz obywatelski, wiynziy? Dachau;
- 26.I.1942 ?
Felix Hausdorff
(nar. 8.XI.1868) matymatyk, jedyn z tw?rc?w topologije.
- 23.I.1945 ?
Helmut James von Moltke
(nar. 11.III.1097) pr?wnik, tw?rca antyhitlerowskigo ?Kryngu z Krzi?owyj”;
- 19.I.1954 ?
Theodor Kaluza
(nar. 9.XI.1885) matymatyk, fizyk, sp?łtw?rca teoryje Kaluzy-Kleina;
- 5.I.1970 ?
Max Born
(nar. 11.XII.1882) matematyk, fizyk. Laureat Nadgrody Nobla;
- 15.I.1978 ?
Teofil Ociepka
(nar. 22.IV.1891) grubi?rz, malyrz-samouk, teozof ? jedyn z prziw?dc?w janowskij gminy okultystycznyj;
- 3.I.1980 ?
Joy Adamson
(nar. 20.X.1910) przyrodniczka, malarka i pis?rka;
- 1.I.1999 ?
Stanisław Hadyna
(nar. 25.IX.1919) k?mpozyt?r, kapelmajster muzykolog i pis?rz. Zało?yciel Zespołu Pie?ni i Ta?ca ??l?sk”;
- 27.I.2005 ?
Paweł Berger
(nar. 6.IX.1950) muzyk, sp?łzało?yciel skupiny D?em;