Jawaharlal Nehru

???????? ?????

Jawaharlal Nehru (1946)
Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1889 Allahabad
Data i miejsce ?mierci	27 maja 1964 Nowe Delhi
Premier Indii
Okres	od 15 sierpnia 1947 do 27 maja 1964
Przynale?no?? polityczna	Indyjski Kongres Narodowy
Nast?pca	Gulzarilal Nanda
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jawaharlal Nehru ( hindi : ???????? ?????, Jav?harl?l Nehr? ), ( uproszczona wymowa pol. [d?ewa’harlal nehru]), zwany tak?e Pandit ( Nauczyciel ) Nehru (ur. 14 listopada 1889 w Allahabadzie , zm. 27 maja 1964 w Nowym Delhi ) ? indyjski polityk, przywodca socjalistycznego skrzydła Indyjskiego Kongresu Narodowego w okresie walki o niepodległo?? przeciwko dominacji brytyjskiej. 15 sierpnia 1947 został pierwszym premierem Indii , piastuj?c t? funkcj? a? do ?mierci. Ojciec Indiry Gandhi (trzeciej premier Indii) i dziadek Rajiva Gandhiego (szostego premiera Indii).

W 1929 roku po przeprowadzeniu przez Indyjski Kongres Narodowy kampanii na rzecz samostanowienia Indii (z udziałem Mahatmy Gandhiego ) został przewodnicz?cym partii. Po wyst?pieniu w 1942 roku z deklaracj? niepodległo?ci Indii wraz ze swoimi wspołpracownikami został aresztowany. Po wyj?ciu z wi?zienia brał udział w negocjacjach, ktorych owocem było powstanie dwoch niezale?nych pa?stw ? Indii i Pakistanu . Polityka Nehru po obj?ciu stanowiska premiera opierała si? na interwencjonizmie gospodarczym i uczestnictwie w ruchu niezaanga?owania w okresie zimnej wojny. Jako przywodca Indii wprowadzał w ?ycie zasady niezaanga?owania, ?wiecko?ci, utworzył w kraju wielopartyjn? demokracj? i ustanowił system republika?ski. W okresie jego rz?dow Indie stały si? regionalnym hegemonem w rejonie Azji Południowej. Obok Josipa Broz Tity , Sukarno i Gamala Abdel Nasera czołowa posta? Ruchu Pa?stw Niezaanga?owanych . Pod przewodnictwem Nehru, Kongres wygrał wybory w 1951, 1957 i 1962 roku. Pocz?tkowo szukał mo?liwo?ci sojuszu z Chinami, polityka ta była jednak stopniowo rewidowana na rzecz lepszych stosunkow z Zachodem, a pod koniec jego rz?dow miejsce miała wojna chi?sko-indyjska .

Po jego ?mierci, jego polityk? kontynuowała corka Indira Gandhi .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Młodo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Pochodzenie, rodzina [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? 14 listopada 1889 roku w Allahabadzie w Indiach b?d?cych wowczas brytyjsk? koloni?. Jego ojciec Motilal Nehru (1861-1931) był potomkiem kaszmirskich braminow ^[1] . W 1886 roku przeniosł si? z Agry do Allahabadu, został adwokatem. Motilal był dwukrotnym przewodnicz?cym Indyjskiego Kongresu Narodowego. Matka Jawaharlala, Swaruprani Thussu (1868-1938), pochodziła z brami?skiej rodziny w Lahore, w Kaszmirze. Swaruprani była drug? ?on? Motilala (pierwsza umarła zaraz po urodzeniu dziecka). Jawaharlal był jedynym chłopcem i najstarszym z trojki rodze?stwa. Starsza siostra Jawaharlala, Vijaya Lakshmi, została po?niej pierwsz? kobiet?-prezydentem Zgromadzenia Ogolnego Narodow Zjednoczonych ^[2] natomiast młodsza, Krishna Hutheesing, została pisarzem i napisała kilka ksi??ek na temat brata ^[3] .

Młodo?? i wczesna kariera [ edytuj | edytuj kod ]

Kształceniem Jawaharlala zajmowały si? guwernantki i nauczyciele domowi (głownie Anglicy). Pod wypływem nauczyciela, Ferdinanda T. Brooksa, Nehru zainteresował si? teozofi? ^[4] . Nehru w wieku trzynastu lat poprzez przyjaciołk? rodziny Annie Besant , doł?czył do Towarzystwa Teozoficznego . Jego zainteresowanie si? teozofi? nie okazało si? jednak trwałe i wkrotce po tym jak odszedł jego nauczyciel, Nehru opu?cił Towarzystwo ^[5] . Chocia? Nehru był sceptyczny wobec religii, jego młodzie?cza fascynacja teozofi? wpłyn?ła na jego po?niejsze zainteresowania; Nehru po?wi?cał si? studiowaniu pism buddyjskich i hinduistycznych ^[6] . Kiedy uko?czył 15 lat, ojciec wysłał go do szkoły Harrow School ^[7] . W młodo?ci był zagorzałym nacjonalist? . Jego nacjonalistyczne pogl?dy umocniły wojny burskie i wojna rosyjsko-japo?ska . W czasie wojny mi?dzy Imperium Rosyjskimi a Japoni?, sympatyzował z Japoni?, tak jak wielu Azjatow s?dził, ?e Japonia stoi na stra?y wolno?ci narodow Azji ^[4] . Gdy Nehru rozpocz?ł w 1905 roku nauk? w szkole w Harrow, w Wielkiej Brytanii, znalazł si? pod wpływem my?li włoskiego rewolucjonisty Giuseppe Garibaldiego , ktorego ksi??k? otrzymał od znanego brytyjskiego historyka Georga Macaulay Trevelyana jako nagrod? w osi?gni?ciach naukowych. Widział on w Garibladim rewolucyjnego bohatera ktorego idee mogłyby znale?? odzwierciedlenie w Indiach ^[4] .

W pa?dzierniku 1907 roku, Nehru kontynuował edukacj? w Trinity College na Uniwersytecie Cambridge . Szkoł? z wyro?nieniem w naukach przyrodniczych uko?czył w 1910 roku ^[8] . W tym okresie, studiował polityk?, ekonomi?, histori? i literatur?. Na jego pogl?dy polityczne i gospodarcze wpłyn?ły dzieła my?licieli i ekonomistow takich jak George Bernard Shaw , Herbert George Wells , John Maynard Keynes , Bertrand Russell , Goldsworthy Lowes Dickinson i Meredith Townsend ^[4] . Po zdobyciu w 1910 roku dyplomu uczelni wyjechał do Londynu. Został na dwa lata przyj?ty na studia prawnicze w londy?skiej Inns of Court School of Law (Inner Temple) ^[9] . W okresie londy?skim poznał filozofi? lewicowego Towarzystwa Fabia?skiego , szczegolnie zainteresował si? pogl?dami Beatrice Webb ^[4] . Egzamin ko?cz?cy studia zdał w 1912 roku, a w sierpniu powrocił do Indii gdzie rozpocz?ł prac? jako adwokat ^[10] .

Wczesna działalno?? w Indyjskim Kongresie Narodowym [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Indyjski Kongres Narodowy .

Zainteresował si? polityk? jeszcze w czasie pobytu w Wielkiej Brytanii. W 1912 roku wzi?ł udział w rocznej sesji Indyjskiego Kongresu Narodowego w Patnie ^[11] . W 1913 roku wst?pił do organizacji kongresowej w Zjednoczonych Prowincjach. Pocz?tkowo był za?enowany elitami partii a partia nie spełniała jego oczekiwa? ? Kongres był wowczas parti? umiarkowanych elit. Mimo w?tpliwo?ci doł?czył dla partii, a w ramach działalno?ci politycznej organizował pomoc dla ruchu praw obywatelskich w Zwi?zku Południowej Afryki ^[12] . W 1913 roku uczestniczył w zbieraniu funduszy na kampani? praw obywatelskich prowadzon? przez Mahatm? Gandhiego . Po?niej uczestniczył w kampanii przeciwko łamaniu praw pracowniczych i innych dyskryminacji spotykaj?cych Hindusow ze strony brytyjskich władz kolonialnych ^[13] . Wybuch I wojny ?wiatowej silnie spolaryzował społecze?stwo Indii. Wi?kszo?? wykształconych Hindusow uwa?ała, ?e wojna mo?e osłabi? kolonialistow. Według biografii autorstwa Franka Moraesa, Nehru sympatyzował z Francj? ze wzgl?du na podziw dla kultury tego kraju ^[14] . Uwa?ał, ?e poparcie brytyjskiej polityki w czasie wojny nie słu?yło interesom indyjskim, a nawet wy?miał Indyjsk? Słu?b? Cywiln? (ICS) b?d?c? reprezentantem polityki dyktowanej przez rz?d Zjednoczonego Krolestwa ^[15] . W czasie trwanie wojny, zgłosił si? do pracy w chrze?cija?skiej , organizacji humanitarnej Joannici Dzieło Pomocy . Został jednym ze stanowych sekretarzy Joannitow w Allahabadzie ^[16] .

Wzi?ł udział w protestach przeciwko ustawie prowadz?cej w Indiach cenzur? . W latach wojny nale?ał do przedstawicieli radykalno-niepodległo?ciowego skrzydła partii ktore domagało si? nadania Indiom autonomii ^[17] . Radykałowie pozostali w mniejszo?ci a kierunek ruchu kongresowego wyznaczony został przez centrowego Gopala Krishne Gokhale ^[12] ktory pisał o tym ?e ?my?lenie o niepodległo?ci to szale?stwo” ^[16] . Tak?e ojciec Nehru, Motilal, był sympatykiem skrzydła umiarkowanego. Wpływ frakcji centrystycznej w Kongresie zacz?ł słabn?? po ?mierci jej lidera, Gokhale w roku 1915 ^[16] . Po ?mierci Gokhale, przedstawiciele skrzydła radykalnego, tj. Annie Beasant i Bal Gangadhar Tilak zacz?li domaga? si? aby Kongres Narodowy przyj?ł postulat przemiany Indii z kolonii w dominium (kongres dotychczas walczył jedynie o popraw? sytuacji Hindusow). Postulat ten został w 1915 roku odrzucony przez umiarkowan? wi?kszo?? kierownictwa partii. Radykałowie w 1916 roku utworzyli Krajowy Ruch dla Autonomii. Organizacja przedstawiała postulat przekształcenia Indii w brytyjskie dominia na zasadzie według ktorej działały m.in. Kanada, Australia czy Nowa Zelandia. Był członkiem zarowno Krajowego Ruchu dla Autonomii i Indyjskiego Kongresu Narodowego ^[18] . Du?? zmian? i kierunkiem w stron? odej?cia od wczesnej polityki IKN było zawarcie paktu w Lucknow co zostało przez Nehru poparte. Do podpisania paktu doszło w czasie corocznego spotkania Kongresu w grudniu 1916 roku. W wyniku porozumienia muzułmanie i hindusi mieli wspolnie działa? w ruchu antykolonialnym. Umowa podpisana została przez Kongres i Lig? Muzuła?sk? . Na kongresie w Lucknow, Nehru po raz pierwszy spotkał Gandhiego ^[19] .

W 1916 roku po?lubił Kamal? Kaul. Ich jedyna corka, Indira urodziła si? w 1917 roku. Kamala w listopadzie 1924 roku urodziła chłopca, jednak zmarł on po tygodniu po urodzeniu ^[20] . W 1917 roku został prywatnym sekretarzem Annie Besant, lidera Krajowo Ruchu Dla Autonomii ^{[18] [21]} . Gdy w czerwcu 1917 roku Besant została aresztowana i internowana, Kongres i inne organizacje indyjskie zagroziły rozpocz?ciem protestow je?li nie zostanie ona uwolniona. Rz?d pod presj? opinii publicznej szybko uwolnił wi?zionego działacza ^[22] . Do pierwszego powa?niejszego zaanga?owania Nehru doszło w roku 1920. Został on wowczas liderem Kongresu w Zjednoczonej Prowincji (teraz Uttar Pradesh). Po incydentach w Chaura Chauri, kiedy doszło do zbrojnych star? mi?dzy Hindusami a brytyjskimi siłami kolonialnymi, Indyjski Kongres Narodowy zawiesił w praktyce wspołprac? ruchu na poziomie krajowym. Nehru pozostał wierny pogl?dom Gandhiego i nie przyst?pił do utworzonej przez jego ojca umiarkowanej Partii Swaraj. Wkrotce represje brytyjskie spadły nie tylko na Jawaharlar, lecz rownie? i na jego ojca. Jawaharlar i Motilal zostali aresztowani 6 grudnia 1921 roku ^{[23] [24]} . Jawaharlal został zwolniony po trzech miesi?cach, tj. w marcu 1922 roku gdy Gandhi odwołał ju? wcze?niejsze zawieszenie wspołpracy z rz?dem. Decyzja ta była dla Nehru dotkliwym ciosem. W 1922 roku wzi?ł udział w kolejnych wyst?pieniach Gandhiego. Tym razem doprowadziło to do dłu?szego pobytu w wi?zieniu, otrzymał połtoraroczny wyrok wi?zienia. Odsiedział 9 miesi?cy w areszcie w Lakhno. Na wolno?? wyszedł 31 stycznia 1923 roku ^[25] .

Jako sekretarz generalny partii [ edytuj | edytuj kod ]

W latach 20. został wybrany na sekretarza generalnego partii, urz?d ten pełnił przez dwie kadencje. Jego pierwsza kadencja rozpocz?ła si? w czasie sesji w Kakinadzie w 1923 roku. Nehru w czasie kadencji wspołpracował z doktorem N. S. Hardikerem zało?ycielem Hindustani Seva Dal (1923). Seva Dal była oddoln? organizacj? wewn?trz Kongresu Narodowego, grupuj?c? zwolennikow gandhizmu ^[26] . Po raz drugi sekretarzem generalnym wybrany został w czasie sesji w Madrasie w 1927 roku. W czasie jego kadencji jako sekretarza generalnego wraz z Czandr? Bose uwa?any był za przedstawiciela skrzydła radykalnego, działacze ci odrzucili ??danie utworzenia dominium na rzecz pełnej niepodległo?ci Indii ^[27] .

Wyjazd do Europy [ edytuj | edytuj kod ]

W 1926 roku, Jawaharlar wraz z rodzin? wyjechał do Europy, było to powodowane stanem zdrowia Kamali, ktorej zalecano wyjazd do Szwajcarii na leczenie sanatoryjne ^[28] . Odegrał wiod?c? rol? w nagło?nieniu hinduskich ??da? poza granicami kraju. Szukał zagranicznych sojusznikow sprawy niepodległo?ciowymi i nawi?zywał kontakty z ruchami narodowowyzwole?czymi i demokratycznymi na całym ?wiecie. Jego wysiłki opłaciły si?, w 1927 roku, Kongres został zaproszony do udziału w kongresie uciskanych narodow w Brukseli w Belgii . Spotkanie to miało koordynowa? walk? narodow walcz?cych o niepodległo?? przeciwko imperializmowi . Nehru został na kongresie przedstawicielem Indii i został wybrany do Rady Wykonawczej Ligi przeciwko Imperializmowi ? mi?dzynarodowego organu zało?onego w czasie kongresu ^[29] . W dziesi?t? rocznic? rewolucji pa?dziernikowej odwiedził ZSRR ^[30] . Wizyta w Belgii i w ZSRR wpłyn?ły na dalsz? ewolucj? jego pogl?dow politycznych. Pobyt w Europie zako?czył si? na podro?y do Zwi?zku Radzieckiego. Nehru wrocił do Indii wraz z rodzin?, gdy stan zdrowia Kemali si? poprawił.

?Architekt Indii” [ edytuj | edytuj kod ]

W 1927 roku przedstawił rezolucj?, w ktorej domagał si? ?pełnej narodowej niepodległo?ci”, tym samym stał si? jednym z pierwszych liderow partii kongresowej ktorzy uwa?ali ?e Indie powinny zerwa? wszystkie wi?zi z Imperium Brytyjskim. Deklaracja ta została odrzucona przez Kongres, ze wzgl?du na sprzeciw ze strony Gandhiego ^[31] . W 1928 roku, Gandhi zaproponował rezolucj?, w ktorej Kongres wezwał rz?d brytyjski do przyznania Indiom statusu dominium, status ten miał zosta? Indiom nadany w przeci?gu dwoch lat. Propozycja nie spodobała si? Nehru i Czandrze Bose ^[32] . 29 grudnia 1929 roku na sesji w Lahore oficjalnie przej?ł kierownictwo w partii. Jako lider przeforsował rezolucj? wzywaj?c? Brytyjczykow do nadania Indiom pełnej niezale?no?ci. O połnocny w sylwestra 1929 roku, wywiesił trzy kolorow? flag? indyjsk? na brzegu rzeki Ravi w Lahore ^[33] . Pod kierownictwem Kongresu w 1929 roku opracował polityk? Kongresu i przyszłych, niepodległych Indii. Celami Kongresu miały by? ? wolno?? wyznania; prawo do stowarzyszenia; wolno?? słowa i my?li; rowno?? wszystkich wobec prawa ? bez wzgl?du na kast?, kolor skory czy religi?; ochrona regionalnych j?zykow i kultur; obrona interesow pracowniczych; zniesienie nietykalno?ci; nacjonalizacja przemysłu; socjalizm i budowa ?wieckich Indii. Uchwała została opracowana przez Nehru na przełomie lat 1929/31 i została ratyfikowana przez Ogolnoindyjski Komitet Kongresu pod przewodnictwem Gandhiego ^[34] . Po sesji Kongresu w 1929 roku został uznany za najwa?niejszego lidera indyjskiego ruchu niepodległo?ciowego, Gandhi natomiast cofn?ł si? do roli przewodnika duchowego. W latach dwudziestych nawi?zał kontakty z ruchem robotniczym w Indiach, głownie z ruchem zwi?zkowym , brał udział w zje?dzie Ogolnoindyjskiego Kongresu Zwi?zkow Zawodowych. W 1929 roku ł?czył stanowisko sekretarza generalnego Kongresu Narodowego ze stanowiskiem przewodnicz?cego Kongresu Zwi?zkow Zawodowych ^[35] .

Nowy kierunek Kongresu [ edytuj | edytuj kod ]

Gandhi w latach 30. zrezygnował z członkostwa w Kongresie, jednak nie zerwał swoich kontaktow z Nehru i jego parti?. Popularno?? Nehru zwi?kszyły wybory w 1935 roku w ktorych Kongres zdobył władz? w samorz?dach wi?kszo?ci stanow. W wyborach dobry wynik uzyskała rownie? Liga Muzułma?ska , ktorej przewodniczył Muhammad Ali Jinnah . Ali Jinnah był rywalem Nehru, Jawaharlal chciał, aby liderem muzułmanow został sekularysta Abul Kalam Azad. Gandhi w sporze mi?dzy Azadem a Jinnahem opowiedział si? po stronie Jinnaha ktory w nast?pnej dekadzie stał si? tworc? Pakistanu . Poparcie dla przyszłego, opartego na socjalizmie ustroju Indii było trudne do osi?gni?cia. Prawicowi kongresmeni tacy jak Sardar Patel, doktor Rajendra Prasad i Chakravarthi Rajagopalachari byli przeciwni lewicowemu programowi Nehru. Program poparli lewicowi kongresmeni Maulana Azad i Subhas Czandra Bose . Nehru, Azad i Bose w 1936 roku zainicjowali odwołanie dotychczasowego konserwatywnego prezesa Kongresu, doktora Prasady. Prasada na stanowisku prezesa zast?piony został przez Nehru, ktory sprawował t? funkcj? w latach 1936?1937. W 1938 roku zast?pił go Czandra Bose ktory pełnił funkcj? do 1939 roku, a od 1940 do 1946 roku funkcj? prezesa sprawował Azad ^{[36] [37]} . Podczas drugiej kadencji sekretarza generalnego, zaproponował pewne uchwały dotycz?ce polityki zagranicznej Indii ^[38] . Od tego momentu, dano mu woln? r?k? w kształtowaniu polityki zagranicznej Indii. Nehru nawi?zał stosunki mi?dzy Kongresem a rz?dami na całym ?wiecie. W czasie narastania kryzysu w Europie zwi?zanego z ekspansjonistyczn? polityk? pa?stw faszystowskich , Kongres opowiedział si? przeciwko faszyzmowi i za demokracj? ^[39] . Opracował przyszłe plany centralnego planowania gospodarki Indii. W 1938 roku, powołał Pa?stwow? Komisj? Planowania, ktora miała stworzy? plany gospodarcze realizowane ju? w niepodległych Indiach ^[40] . Wiele planow Nehru i jego sojusznikow zostało jednak odrzucone ze wzgl?du na podział Indii w 1947 roku. Jako jeden z pierwszych przywodcow ruchu niepodległo?ciowego opowiedział si? przeciwko autorytaryzmowi pa?stewek rz?dzonych przez ksi???ta indyjskie. Przed obj?ciem przez niego władzy, ruch niepodległo?ciowy ograniczał si? jedynie do terytoriow znajduj?cych si? pod bezpo?rednim panowaniem brytyjskim. W czasie walk mi?dzy Sikhami a skorumpowanym mahantami , został uwi?ziony w ksi?stwie Nabha. W 1927 roku wspołtworzył Ogolnoindyjsk? Zjednoczon? Konferencje Ludow? ? organizacja ta wspierała ludno?? ksi???cych pa?stewek. W 1935 roku został on wybrany przewodnicz?cym konferencji ^[41] .

Obywatelskie nieposłusze?stwo ? ?kampania solna” [ edytuj | edytuj kod ]

W prote?cie przeciwko zwi?kszeniu przez Brytyjczykow podatku na sol, Gandhi zaproponował przeprowadzenie akcji obywatelskiego nieposłusze?stwa . Nehru (jak i wi?kszo?? przywodcow Kongresu) był pocz?tkowo ambiwalentnie nastawiony do planu. Gandhi zdecydował si? na rozpocz?cie protestow ktore szybko zyskały szerokie poparcie, liderzy Kongresu zdali sobie sprawy z siły protestow, a do grona zwolennikow protestow doł?czył sam Nehru ^[42] . Nehru stan?ł na czele procesji ktora w symboliczny, protestacyjny sposob wydobyła troch? soli. 14 kwietnia, podczas podro?y mi?dzy Allahabadem a Raipurem, został on aresztowany i oskar?ony o naruszenie prawa solnego. W rezultacie za ?podburzanie do buntu” skazano go na sze?? miesi?cy wi?zienia. Wyrok odsiedział w wi?zieniu Naini w Allahabadzie. W czasie odbywania wyroku na prezydenta Kongresu mianował Gandhiego, odmowił on jednak przyj?cia tej funkcji a nast?pc? Nehru został jego ojciec, Motilal. Ojciec Jawaharlala na pocz?tku protestu ?kampanii solnej” podarował Kongresowi rezydencj? rodziny Nehru, gdzie odt?d mie?ciły si? centralne władze organizacji. Wkrotce Motilal został aresztowany i trafił do wi?zienia Naini gdzie przebywał ju? jego syn. W czasie pobytu w wi?zieniu, akcja obywatelskiego nieposłusze?stwa przy?pieszyła, rozpocz?ły si? kolejne aresztowanie a władze kolonialne zacz?ły strzela? do protestuj?cych. 11 pa?dziernika 1930 roku Jawaharlal został zwolniony z wi?zienia za wzgl?du na zły stan zdrowia jego ojca. Pobyt na wolno?ci trwał niewiele dłu?ej ni? tydzie?. 19 pa?dziernika doszło do ponownego aresztowania. Władze brytyjskie uwa?ały Nehru za zbyt niebezpiecznego działacza, wydały specjalne zalecenia aby Nehru przy najbli?szej okazji ponownie aresztowa? i skaza? na wi?zienie. W pa?dzierniku 1930 roku Nehru otrzymał kolejny wyrok, tym razem dostał dwa lata wi?zienia. 1 stycznia do wi?zienia została wtr?cona ?ona Nehru, Kamala ^[43] . Aby ułatwi? sobie rozmowy z Kongresem na temat ewentualnego porozumienia i zako?czenia protestu, w styczniu 1931 roku władze zwolniły z wi?zienia ok. 20 członkow Kongresu. Jawaharlal i Kamala zostali zwolnienie kilka dni wcze?niej z uwagi na dalsze pogorszenie si? stanu zdrowia Motilala. Ojciec Jawaharlala zmarł we ?nie w dniu 6 lutego 1931 roku. W imieniu Kongresu, do rokowa? z Brytyjczykami przyst?pił Gandhi. Rozmowy Gandhiego z wicekrolem trwały trzy tygodnie, 5 marca 1931 roku ogłoszono wypracowanie porozumienia. Warunki postawione przez Brytyjczykow rozczarowały Nehru. Szczegolnie oprotestował on jeden z artykułow paktu, ktory mowił o problemach konstytucji i federacji Indii jednak nie wspomniał nic o niepodległo?ci ktora była jednym z ??da? stawianych w czasie kampanii solnej. Protesty solne zwrociły uwag? ?wiatowej opinii publicznej, ?wiat coraz bardziej uznawał zasadno?? ??da? niepodległo?ci stawianych przez Kongres. Udział Nehru w protestach zwi?kszył jego rol? w Kongresie i polepszył jego relacj? z Gandhim ^[44] . Kolejne aresztowanie Nehru miało miejsce 26 grudnia 1931 roku po starciach Kongresu z rz?dem. Kongres został sprowokowany posuni?ciem rz?du, ktory naruszał zało?enia paktu Irwin(wicekrol)-Gandhi z marca tego roku. Nehru został aresztowany w czasie organizacji ruchu chłopskiego w Zjednoczonych Prowincjach. Kiedy przebywał w wi?zieniu, kampania nieposłusze?stwa osłabła. We wrze?niu 1932 roku i w maju 1933 roku Gandhi przeprowadził głodowk? na znak protestu przeciw łamaniu przez Brytyjczykow warunkow paktu. Nehru uwa?ał, ?e głodowki Gandhiego s? nielogiczne i nieracjonalne. 30 sierpnia 1933 roku Nehru został zwolniony z wi?zienia ze wzgl?du na pogarszaj?cy si? stan zdrowia jego matki, Swarup Rani ^[45] .

Choroba ?ony [ edytuj | edytuj kod ]

Na pocz?tku roku 1931 Nehru za rad? lekarzy udał si? z Kamal? i Indir? na urlop na Cejlonie ^[46] . Miał to by? jego ostatni urlop z Kamal? przed długim pobytem w wi?zieniu i jej po?niejsz? chorob?, ktora spowodowała jej ?mier?. Aresztowanie, a w konsekwencji wyrok pozbawienia wolno?ci miało miejsce 12 lutego 1934 roku, tym razem został oskar?ony o pod?eganie do buntu. 11 sierpnia ze wzgl?du na zły stan zdrowia Kamali władze wi?zienne zwolniły Nehru na 10 dni. Gdy stan Kamali nadal si? pogarszał, rodzina zdecydowała wysła? j? razem z Indir? do Europy na leczenie klimatyczne. Pod naciskiem opinii publicznej Jawaharlal został zwolniony z wi?zienia, dzi?ki czemu pojechał on do chorej ?ony, ktora znajdowała si? w ci??kim stanie i przebywała w szpitalu, zmarła 28 lutego 1936 ^[47] . Po ?mierci ?ony powrocił do ojczyzny. Został przewodnicz?cym Kongresu Narodowego. W pa?dzierniku 1940 roku po raz osmy trafił do wi?zienia ^[48] . Przebywał w nim rok, wtedy bowiem nast?piło przedterminowe zwolnienie działaczy i aktywistow Kongresu.

Ponowny wyjazd do Europy [ edytuj | edytuj kod ]

Gdy w połowie lat 30., ?wiat zacz?ł dryfowa? w stron? kolejnej wojny ?wiatowej, w 1936 roku Nehru wyjechał do Szwajcarii, aby na krotko przed ?mierci? ci??ko chorej ?ony, zaopiekowa? si? ni? w sanatorium ^[49] . Mimo napi?tej sytuacji mi?dzynarodowej, Nehru podkre?lał, ?e w razie wojny, miejsce Indii powinno znale?? si? przy pa?stwach demokratycznych, cho?, Indie powinny walczy? po stronie Wielkiej Brytanii i Francji tylko je?li tylko zostanie im nadana niepodległo??. Wizyta w Europie w 1936 roku, stała si? przełomem w my?li politycznej i gospodarczej Nehru. Przyszły premier zainteresował si? marksizmem i my?l? socjalistyczne. Jego kolejny pobyt w wi?zieniu pozwolił mu bardziej szczegołowo studiowa? marksizm. Zainteresowały go pomysły i zało?enia marksizmu rownocze?nie odpychały go niektore tezy zaproponowane przez Karola Marksa . Nehru w sferze ekonomii pozostawał marksist?, chciał wprowadzi? ekonomiczne postulaty marksizmu na grunt warunkow indyjskich. W Europie ?ci?le wspołpracował z Czandr? Bose, działacze ci rozstali si? jednak pod koniec lat 30., gdy Bose zacz?ł szuka? wsparcia u faszystow , a w tym samym czasie, Nehru poparł hiszpa?skich republikanow walcz?cych przeciwko wojskom generała Franco i był zdecydowanym antynazist? ^[50] . Gdy ludzie z wielu krajow zgłaszali si? na ochotnikow, tworz?c Brygady Mi?dzynarodowe do walki z siłami faszystowskimi w Hiszpanii, Nehru wraz ze swoim pomocnikiem V.K. Krishn? Menonem udał si? do Hiszpanii aby udzieli? wsparcia hinduskim ochotnikom ^[51] . Odmowił spotkania si? z włoskim dyktatorem, Benito Mussolinim gdy ten wyraził ch?? spotkania ^[52] . Ju? wtedy Nehru postrzegany był na ?wiecie jako bojownik o demokracj? i wolno?? ^{[39] [53]} . Nehru przebywał w Genewie , gdy Liga Narodow omawiała sposob rozwi?zania kryzysu czeskiego, a nast?pnie udał si? do Londynu ^[54] .

II wojna ?wiatowa [ edytuj | edytuj kod ]

Kiedy wybuchła II wojna ?wiatowa , wicekrol markiz Linlithgow bez konsultacji z przedstawicielami Hindusow ogłosił udział Indii Brytyjskich w wojnie. Nehru po?piesznie wrocił z wizyty w Chinach , zapowiadaj?c ?e sympatie Indii w konflikcie mi?dzy demokracj? a faszyzmem powinny zwroci? si? w stron? demokracji przeciwko faszyzmowi ^[55] . Po długich obradach Kongresu, Nehru poinformował rz?d, ?e b?dzie wspołpracowa? z Brytyjczykami pod pewnymi warunkami ? po pierwsze, Wielka Brytania musi da? gwarancj? pełnej niepodległo?ci Indii po wojnie i umo?liwi? wybory do zgromadzenia konstytucyjnego, po drugie mimo tego ?e indyjskie siły zbrojne pozostan? pod kontrol? brytyjsk?, Hindusi musz? uczestniczy? w administracji centralnej. Wicekrol markiz Linlithgow nie brał tych ??da? na powa?nie i odrzucił postulaty Kongresu. 23 pa?dziernika 1939 roku, Kongres pot?pił postaw? Brytyjczykow i wezwał ministrow Kongresu w poszczegolnych stanach do dymisji na znak protestu. Nehru wezwał do oprotestowania Jinnaha i jego Lig? Muzułma?sk?, muzułmanie poparli jednak decyzje Brytyjczykow. W marcu 1940, Jinah przedstawił ?uchwał? pakista?sk?”, według ktorej muzułmanie s? narodem i musz? mie? swoj? ojczyzn?. Ojczyzn? muzułmanow miał sta? si? ?Pakistan”. 8 pa?dziernika 1940 roku Linlitghow zatwierdził warunki Nehru, uznał on jednak ?e Indie stan? si? dominium, nie sprecyzował on jednak daty tego wydarzenia. W zwi?zku z brakiem przedstawienia przez Brytyjczykow konkretow, Gandhi i Nehru, porzucili pierwotne stanowisko popierania Wielkiej Brytanii i rozpocz?li ograniczon? kampani? obywatelskiego nieposłusze?stwa. Nehru został aresztowany i skazany na cztery lata wi?zienia. Z wi?zienia został zwolniony po roku (na trzy dni przed zbombardowaniem Pearl Harbor na Hawajach), wraz z innymi działaczami Kongresu. Wojska japo?skie na wiosn? 1942 roku poprzez Birm? (obecnie Mjanma ) dotarły do granic Indii. Rz?d brytyjski zgodził si? na pewne ust?pstwa wobec Indii, w tym cz??? postawionych na pocz?tku wojny przez Nehru. Premier Winston Churchill wysłał do Indii ministra Strafforda Crippsa , dziel?cego z Nehru lewicowe pogl?dy polityczne ^[56] . Nehru był entuzjastycznie nastawiony do kompromisu indyjsko-brytyjskiego, Gandhi był do niego sceptyczny na skutek czego misja Cripsa zako?czyła si? pora?k?. Gandhi mimo ro?ni? wyznaczył Nehru na swojego politycznego nast?pc? i wezwał Brytyjczykow do opuszczenia Indii. Nehru cho? nie chciał osłabi? wysiłku wojennego aliantow, nie miał innego wyj?cia i przył?czył si? do ??da? Gandhiego. Po uchwale na kongresie partii z 8 stycznia 1942 roku w Bombaju (obecnie Mumbai), na ktorej przyj?to uchwał? w ktorej za??dano opuszczenia Indii przez Brytyjczykow, cała komisja robocza Kongresu, w tym Gandhi i Nehru została aresztowana i osadzona w wi?zieniach ^[57] . Nehru opu?cił wi?zienie w czerwcu 1945 roku ^[58] .

Funkcja premiera [ edytuj | edytuj kod ]

Podział Indii [ edytuj | edytuj kod ]

Po zwolnieniu z wi?zienia, Nehru wraz z przedstawicielami IKN spotkali si? z władzami kolonialnymi, Brytyjczycy powierzyli im zadanie utworzenia rz?du Indii. 2 sierpnia 1946 roku powstał rz?d tymczasowy a jego premierem został Nehru. Gdy Jawaharlal Nehru opowiedział si? za pełn? jedno?ci? Indii obrady rz?du został zbojkotowane przez przedstawicieli muzułmanow. W maju 1947 roku zacz?ł si? skłania? si? do przyj?cia w niepodległych Indiach statusu dominialnego w ramach Brytyjskiej Wspolnoty Narodow . Na przełomie wiosny i lata 1947 roku Nehru zrewidował swoje pogl?dy co do przyszło?ci Indii ? wyraził zgod? najpierw na podział Pend?abu i Bengalu, a potem na podział całych Indii. 3 czerwca, po nieudanych probach sformułowania rz?du koalicyjnego, niech?tnie poparł brytyjski plan podziału Indii, decyzja o podziale kraju została potwierdzona 15 czerwca 1947 roku przez Ogolnoindyjski Komitet Kongresu.

W niepodległych Indiach [ edytuj | edytuj kod ]

15 sierpnia obj?ł urz?d premiera niepodległych Indii. Jeszcze jako premier ustanowił ten dzie? dniem niepodległo?ci kraju. Kurs ustalony przez Nehru obejmował: utrzymanie pokoju, wyzwolenie ciemi??onych narodow, likwidacj? dyskryminacji, ubostwa, chorob i ignorancji. Jako premier zmagał si? z masow? migracj? ludno?ci zwi?zan? z podziałem kraju, nie wsz?dzie wymiana ludno?ci przebiegł? pokojowo ? na terenie Prowincji Pogranicze i Pend?abu doszło do krwawych star? mi?dzy hinduistami a muzułmanami. 30 stycznia 1948 roku zabity został Mahatma Gandhi, morderc? okazał si? by? radykalny hinduista Nathurama Godse ^[59] . ?mier? Gandhiego była dla Nehru dotkliwym ciosem, w kraju ogłoszono dwutygodniowy okres ?ałoby. Po morderstwie rz?d podj?ł si? zdecydowanej akcji przeciwko fanatykom religijnym i stłumił wyst?pienia fundamentalistycznych organizacji ? Rashtriya Swayamsevak Sangh , Muzułma?skiej Gwardii Narodowej i Khaksars ^[60] . Zabojstwo Gandhiego wpłyn?ło na ?wiadomo?? obywateli hindusow ktorzy odwrocili si? od partii religijnych ^[61] .

Oprocz stanowiska premiera, pełnił urz?d ministra spraw zagranicznych. Stosunkowo wcze?nie okre?lił głowne kierunki i d??enia indyjskiej polityki zagranicznej. Chciał trzyma? si? z daleka od mocarstw ktore doprowadziły do wojen ?wiatowych. W czasie swoich rz?dow, Nehru cz?sto zwracał si? o pomoc do corki Indiry, ktora pomagała mu w sprawach osobistych. Indira przeniosła si? do siedziby Nehru i uczestniczyła w jego podro?ach po Indiach i ?wiecie. W okresie rz?dow ojca była uwa?ana za kogo? w rodzaju szefa sztabu rz?du ^[62] .

Polityka gospodarcza [ edytuj | edytuj kod ]

Rz?d przyj?ł model gospodarki mieszanej . Nehru wdra?ał w ?ycie reformy gospodarcze maj?ce zbudowa? indyjsk? wersj? planowania gospodarczego. Rz?d zarz?dzał strategicznymi gał?ziami przemysłu, tj. gornictwo, energia, przemysł ci??ki. Prowadzono programy redystrybucji ziemi, budowy kanałow nawadniaj?cych i tam, rozwoju społecznego (popularyzacja chałupnictwa i aktywizacja zawodowa na obszarach wiejskich). W rolnictwie upowszechniono nawozy co przyczyniło si? do zwi?kszenia produkcji rolnej. Zbudował wielkie zapory, nazywane przez niego ?nowymi ?wi?tyniami Indii”, rozpocz?ł prace irygacyjne, wytwarzanie energii wodnej, uruchomiono program wykorzystania energii atomowej. Polityka przemysłowa rz?du Nehru, ktorej głowne cele zostały zebrane w rezolucji ?Polityka Przemysłowa 1956”, doprowadziła do wzrostu zro?nicowania produkcji i powstania w Indiach przemysłu ci??kiego ^[63] . Gospodarka cieszyła si? stał? stop? wzrostu na poziomie 2,5% rocznie. W 1951 roku, w oparciu o Komisj? Planowania Indii, sporz?dził pierwszy plan pi?cioletni . Plan zakładał zwi?kszenie inwestycji rz?dowych w przemy?le i rolnictwie. W czasie jego rz?dow upowszechniono w Indiach nawozy, tym samym zwi?kszono produkcj? roln?. Zapocz?tkowano seri? programow rozwoju społecznego maj?cych na celu szerzenie ro?nych form chałupnictwa i zwi?kszaniu aktywizacji zawodowej w wiejskich obszarach Indii. Sposob prowadzenia polityki gospodarczej, wzbudził sprzeciw opozycji marksistowskiej ? cz??? opozycji uwa?ała, ?e gospodarka Indii pod płaszczem demokratycznego socjalizmu zmierza w stron? kapitalizmu ^[64] .

Rolnictwo [ edytuj | edytuj kod ]

Indie mimo post?pow w zwi?kszeniu produkcji rolnej, borykały si? z niedoborami ?ywno?ci. Wdro?ono reform? rolne i programy szybkiego uprzemysłowienia. Reforma rolna została zrealizowana, w jej wyniku rozdano olbrzymie połacie ziemi, jednak cz??? ziemi znajduj?cej si? w r?kach wła?cicieli ziemskich nie została rozparcelowana. Proby reform rolnictwa były udaremniane przez wiejskie elity klasowe ktore miały silne wpływy w prawicowych frakcjach Kongresu, przeciwnych polityce frakcji socjalistycznej. Produkcja rolna do pocz?tku lat 60. stale si? zwi?kszała, było to spowodowane m.in. udanymi projektami irygacyjnymi i rozparcelowaniem ziemi ktora trafiła pod upraw?. Rz?d wzoruj?c si? na istniej?cych w Stanach Zjednoczonych uczelniach rolniczych, utworzył krajowe uczelnie. Uczelnie te pracowały z wysoko wydajnymi odmianami pszenicy i ry?u, pierwotnie stosowanymi w Meksyku i na Filipinach . Du?? liczb? wysoko wydajnych zbo? importował do Indii minister Subramaniam ktory w kwestii innowacji okazał si? jeszcze bardziej odwa?ny od ameryka?skich doradcow rz?du ^[65] . Wydajne odmiany zastosowano w latach 60., w czasie trwania tzw. zielonej rewolucji. Rewolucja polegała na zwi?kszeniu produkcji rolnej. Post?py w rolnictwie spowolniła seria monsunow ^[63] .

Reforma administracyjna [ edytuj | edytuj kod ]

Rz?d do czasu uchwalenia nowej konstytucji posługiwał si? konstytucj? Indii Brytyjskich z 1935 roku. Indie Brytyjskie , ktore obejmowały dzisiejsze Indie, Pakistan i Bangladesz , zostały podzielona na dwa typy obszarow: prowincje Indii Brytyjskich, ktore były zarz?dzane bezpo?rednio przez brytyjskich urz?dnikow odpowiedzialnych przed gubernatorem generalnym Indii, oraz prowincje ktore były zarz?dzane przez ksi???ta ? lokalnych dziedzicznych władcow, ktorzy uznali brytyjskie zwierzchnictwo w zamian za lokaln? autonomi?, w wi?kszo?ci przypadkow ustalon? w wyniku traktatu. W okresie od 1947 do 1950 roku, terytoria pa?stw ksi???cych zostały polityczne zintegrowane z niepodległym pa?stwem indyjskim. Przył?czone tereny zostały zorganizowane w nowych prowincjach takich jak Rajputana, Himachal Pradesh, Madhya Bharat i Vindhya Pradesh. Prowincje składały si? z wielu ksi???cych pa?stw, w tym Mysore, Hyderabad, Bhopal i Bilaspur. Nowa konstytucja Indii, weszła w ?ycie w dniu 26 stycznia 1950 roku. Konstytucja utworzyła w Indiach, suwerenn?, demokratyczn? republik?. Konstytucja z 1950 rozro?niała trzy głowne rodzaje prowincji: cz??? prowincji, ktora dawniej była prowincjami podlegaj?cymi gubernatorowi Indii, rz?dzone przez wybranego gubernatora i parlament. Cz??? B, były to dawne pa?stwa ksi???ce lub grupy takich pa?stw, prowincje te zarz?dzane były przez władc? pa?stwa ksi??eckiego, władze w tych prowincjach obj?li rajpramukhowie mianowani przez prezydenta Indii. Cz??? C, były to stany zarz?dzane zarowno przez komisarzy prowincji i ksi???ta, według konstytucji miały one by? zarz?dzane przez komisarza mianowanego przez prezydenta Indii. Cz??? D, były to Andamany i Nikobary , zarz?dzane przez gubernatora mianowanego przez rz?d centralny ^{[66] [67]} . W grudniu 1953 roku, powołał Komisj? Reorganizacyjn? Stanow. Na czele komisji stał Fazal Ali st?d te? Komisja Reorganizacyjna Stanow okre?lana była cz?sto jako Komisja Fazala Ali. Komisja w 1955 roku stworzyła raport zalecaj?cy reorganizacj? stanow Indii ^[68] . W 1956 roku rz?d opracował reform? administracyjn?, w ramach reformy, cz??? B, cz??? C i cz??? D zostały zniesione ^[69] .

Polityka zagraniczna [ edytuj | edytuj kod ]

Stany Zjednoczone i Zwi?zek Radziecki konkurowały ze sob? aby pozyska? Indie jako sojusznika w zimnej wojnie . Utrzymywano dobre stosunki z Imperium Brytyjskim, w ramach Deklaracji Londy?skiej, Indie zgodziły si? aby w styczniu 1950 roku, przył?czy? si? do Wspolnoty Narodow i zaakceptowa? brytyjskiego monarch? jako symbol jednocz?cy pa?stwa WN. Relacja wi?kszo?ci obywateli na podpisanie deklaracji była pozytywna, decyzja została skrytykowana jedynie przez ugrupowania skrajnej lewicy i skrajnej prawicy. Na arenie mi?dzynarodowej, był zdecydowanym zwolennikiem ONZ i propagatorem pacyfizmu . Był jednym z pionierow polityki niezaanga?owania i wspołzało?ycielem Ruchu Pa?stw Niezaanga?owanych , bloku pa?stw pozostaj?cych neutralnymi i niezale?nymi w okresie walki mi?dzy blokami pa?stw na czele z USA i ZSRR.

  Osobny artykuł: Ruch Pa?stw Niezaanga?owanych .

Indie przejawiały inicjatyw? w wa?nych problemach azjatyckich. Najwi?kszym dokonaniem na arenie mi?dzynarodowej lat 50. była zwołana przez Indie konferencja 29 pa?stw Azji i Afryki w Bandungu . W konferencji uczestniczyli tak?e przedstawiciele prozachodnich krajow tego regionu i w zwi?zku z tym istniało du?e prawdopodobie?stwo starcia mi?dzy zwolennikami kursu proameryka?skiego a zwolennikami niezaanga?owania ^[70] , do czego nie dopu?ciły jednak mediacje Nehru. Konferencj? zdominowały sprawy antykolonializmu, pokoju i zwi?kszenia roli pa?stw Azji i Afryki. Delegaci krajow Afryki i Azji, postanowili zjednoczy? si? ?w walce z kolonializmem i dyskryminacj? rasow?” ^[71] . W lipcu 1956 roku wspołorganizował spotkanie na wyspie Vang w archipelagu Brioni. Na spotkaniu omowiono zasady wspołpracy krajow, ktore nie nale?ały do blokow militarnych i politycznych. Przez kolejne dwa lata nawi?zała si? wspołpraca ?Niezale?nej Trojki” ^[71] . Do I Konferencji szefow rz?dow pa?stw niezaanga?owanych doszło we wrze?niu 1961 roku w Jugosławii. W konferencji udział wzi?ło 25 pa?stw oraz 3 w charakterze obserwatorow. W nast?pnych latach grup? zasiliły kolejne kraje, a tak?e grupy narodowowyzwole?cze ^[71] .

W 1956 roku skrytykował wspoln? inwazj? Brytyjczykow, Francuzow i Izraelczykow na Kanał Sueski. Jako premier Indii i lider Ruchu Pa?stw Niezaanga?owanych starał si? doprowadzi? do rozejmu i sprawiedliwej oceny obydwoch stron konfliktu. Zyskał w tym sojusznika w postaci prezydenta USA, Dwighta Eisenhowera , ktoremu udało si? zahamowa? wpływy Francji i Wielkiej Brytanii. Kryzys sueski znacznie zwi?kszył presti? Indii w krajach Trzeciego ?wiata . W czasie kryzysu, indyjski dyplomata, Menon przekonał egipskiego prezydenta Gamala Abdela Nasera na kompromis z Zachodem. Indie przyczyniły si? do budowy w krajach zachodnich wizerunku Nassera jako człowieka skłonnego do kompromisu ^{[72] [73]} . Nawet po kryzysie sueskim, utrzymywał dobre stosunki z Wielk? Brytani?. Uczestniczył w arbitra?u Wielkiej Brytanii, Banku ?wiatowego i Pakistanu. W 1960 roku Wielka Brytania, Indie i Bank ?wiatowy podpisały traktat z przywodc? Pakistanu, Ayub Khanem . Dzi?ki temu Pakistan dał Indiom dost?p do głownych rzek regionu Pend?ab. Po raz kolejny wzrosła rola ministra, Krishny Menona ? ameryka?ski magazyn Time uznał ministra drugim najpot??niejszym człowiekiem w Indiach ^[74] .

Zaj?cie kolonii portugalskich [ edytuj | edytuj kod ]

W 1954 roku po antykolonialnych zamieszkach w nale??cych do Portugalii Dadrze o Nagarhaweli , Nehru zaj?ł sporny teren ^[75] , z kolei po latach nieudanych negocjacji, w 1961 roku upowa?nił Armi? Indyjsk? do wyzwolenia innej portugalskiej kolonii, Goa . Prowincja została oficjalne wł?czona do Indii a decyzja ta została w Indiach przyj?ta entuzjastycznie. Cz??? opozycji skrytykowała rz?d za u?ycie sił zbrojnych wobec portugalskich, kolonialnych władz Goa. Z drugiej strony u?ycie potencjału militarnego przyniosło mu popularno?? w?rod grup prawicowych i skrajnie prawicowych ^{[76] [77]} .

Stosunki z Chinami [ edytuj | edytuj kod ]

W okresie mi?dzywojennym wi?zał z Chinami du?e nadzieje. W tych pogl?dach utwierdziła go wizyta w Chinach i sukces chi?skiej rewolucji ludowej. Uwa?ał, ?e władza KPCh pozytywnie wpłynie na relacje tego kraju z Indiami. Indie uznały oficjalnie ChRL 30 grudnia 1949 roku. Nehru poparł wł?czenie ChRL do ONZ i odmowił uznania Chin za agresora w konflikcie korea?skim ^[78] oraz udzielił wsparcia Chinom i KRLD tocz?cym walki z zachodni? koalicj? ^[79] . Spraw?, ktora potencjalnie mogła zakłoci? stosunki mi?dzy Indiami a ChRL, było rozszerzenie ChRL na Tybet , Nehru zaj?ł w tej kwestii stanowisko pojednawcze. Zwrocił si? do Pekinu, prosz?c o pow?ci?gliwo?? i poszukiwanie pokojowego rozwi?zania sprawy Tybetu, tak aby nie zagroziło to przyj?ciu Chin do ONZ i innych organizacji mi?dzynarodowych ^[80] . W latach pi??dziesi?tych ugruntowane zostały bliskie stosunki Indii z ChRL. Nehru uwa?ał, ?e Chiny i Indie mog? zlikwidowa? przepa?? mi?dzy demokracjami ludowymi a pa?stwami kapitalistycznymi.

Pa?cza Sila [ edytuj | edytuj kod ]

W 1954 roku Nehru podpisał z Chinami pi?? zasad pokojowego wspołistnienia znanego w Indiach jako Pa?cza Sila (od słowa Pa?cza: pi??, Sila: cnoty). Był to zestaw zasad, ktore regulowały stosunki indyjsko-chi?skie, ich pierwsza oficjalna kodyfikacja w postaci traktatu została zawarta w umowie mi?dzy Chinami i Indiami w 1954 roku. Zostały one zawarte w preambule do umowy mi?dzy Tybeta?skim Regionem Chin a Indiami, podpisanej w Pekinie w dniu 29 kwietnia 1954 roku ^[81] . Negocjacje paktu odbywały si? w Delhi od grudnia 1953 roku do kwietnia 1954 roku. Traktat dotyczył spornych terytoriow Aksai i Południowego Tybetu, traktat obowi?zywał do roku 1960, a od 1970 pi?? zasad, było ponownie przestrzegane i przyczyniły si? do ponownej normalizacji stosunkow mi?dzy pa?stwami. Pi?? zasad umocniło si? w okresie rz?dow Indiry Gandhi i trzyletnich rz?dow Partii Ludowej (1977-1980). Dobre stosunki psuły si? na skutek m.in.: ?wojny kartograficznej”. Wprawdzie w kwietniu 1960 roku doszło do spotkania Nehru z premierem Chin w sprawie rozbie?no?ci granicznych, ale nie przyniosło ono porozumienia ani nie usun?ło ro?nic. ?My?l?, ?e (konflikt z ChRL) dotkn?ł go gł?boko i miał na niego ujemny wpływ. Podupadł na duchu. Zagro?one było wszystko, co zbudował: Indie miały przyj?? stanowisko militarystyczne, ktorego nie znosił” ? twierdził K. Menon. W po?niejszych latach, rz?d uczestniczył w chi?sko-indyjskich sporach granicznych i udzielił azylu politycznego Dalajlamie (ktory uciekł z ChRL) ^[82] .

Polityka bezpiecze?stwa narodowego [ edytuj | edytuj kod ]

Premier Nehru pod auspicjami ONZ przeprowadził w 1948 roku plebiscyt w Kaszmirze . Kaszmir to sporne terytorium mi?dzy Indiami a Pakistanem, o ktore oba pa?stwa toczyły wojny. Nehru stał si? bardziej ostro?ny w stosunku do ONZ, a po tym jak Pakistan zgodnie z uchwał? ONZ, nie wycofał swojego wojska ze spornego terytorium, Nehru odmowił przeprowadzenia plebiscytu zaplanowanego na 1953 rok. Jego polityka w Kaszmirze i integracja stanu z Indiami cz?sto była broniona przed ONZ, przez dyplomat? Krishn? Menona ktory skutecznie bronił na arenie mi?dzynarodowej polityk? Indii wzgl?dem regionu. W 1957 roku, Menon ogłosił w Radzie Bezpiecze?stwa ONZ, o?miogodzinne przemowienie broni?ce stanowiska Indii w sprawie Kaszmiru, do dzisiaj, mowa jest najdłu?sz? z do tej pory wygłoszonych przed t? instytucj?. Umiej?tna obrona interesu narodowego Indii w ONZ, wpłyn?ła na powi?kszenie poparcia dla indyjskiego Kaszmiru a indyjska prasa ogłosiła Menona ?Bohaterem Kaszmiru”. Nehru znalazł si? wowczas u szczytu popularno?ci a jedynie niewielka krytyka, pochodziła ze strony militarystycznej skrajnej prawicy.

Nehru przewidywał rozwoj broni j?drowej i w 1948 roku zało?ył Indyjsk? Komisj? Energii Atomowej ^[83] . Przewodnicz?cym organizacji został fizyk j?drowy, doktor Homi J. Bhabha. Kierunek rozwoju polityki nuklearnej Indii została osobi?cie ustalona przez Nehru i Bhabha. Nehru uwa?ał, ?e rozwoj programu umo?liwi Indiom konkurencj? z pa?stwami wysoko uprzemysłowionymi i b?dzie podstaw? budowania pozycji Indii w regionie, wowczas zagro?onej przez Pakistan.

Po wojnie korea?skiej (1950-1953) wzywał do rozładowania napi?? i zaniechania gro?b u?ycia broni j?drowych ^[84] . Nehru obawiaj?c si?, ?e nuklearny wy?cig zbroje? doprowadzi do nadmiernej militaryzacji globu, co byłoby zbyt ryzykowne dla pa?stw rozwijaj?cych si? zlecił pierwsze w historii, badania skutkow wybuchow j?drowych i promował denuklearyzacje ^[85] .

Reformy społeczne i edukacyjne [ edytuj | edytuj kod ]

W lipcu 1946 roku, dobitnie stwierdził, ?e w pa?stwie indyjskim nie mog? militarnie przewa?a? ksi???ta, lecz armia Indii ^[86] . W styczniu 1947 roku, Nehru odrzucił boskie prawo krolow ^[87] , a w maju tego samego roku o?wiadczył, ?e ka?de pa?stwo rz?dzone przez ksi???ta ktore odmowi przył?czenia si? do Zgromadzenia Ustawodawczego b?dzie traktowane jako wrog. W czasie przygotowa? indyjskiej konstytucji, wielu indyjskich liderow (z wyj?tkiem Nehru) uwa?ało, ?e mo?liwe b?dzie dalsze istnienie stanow ksi???cych tak jak przewidział to Akt Rz?du Indii z 1935 roku. Dzi?ki staraniom Nehru, zdecydowano si? aby wszystkie pa?stwa ksi???t zostały wł?czone w skład republiki indyjskiej. Proces republikanizacji i jednoczenia Indii rozpocz?ty przez Nehru został uko?czony przez jego cork? w 1971 roku. Corka Nehru, Indira Gandhi wybrana na prezydenta w 1969 roku przygotowała ustaw? ktora miała znie?? oficjalne tytuły ksi???t ^[88] . Ustawa została jednak odrzucona przez S?d Najwy?szy Indii. Ostatecznie rz?d przeforsował te zmiany poprzez 26. poprawk? do konstytucji ^[89] .

Stał na czele frakcji Kongresu, ktora promowała j?zyk hindi jako j?zyk urz?dowy. Po debatach z przedstawicielami narodowo?ci posługuj?cymi si? innymi j?zykami, w 1950 roku, j?zykiem urz?dowym stał si? na rowni j?zyk hindi i j?zyk angielski. Rozwi?zanie to miało potrwa? pi?tna?cie lat, po upływie tego czasu hindi miał sta? si? jedynym j?zykiem urz?dowym. Aby zapewni? bezpiecze?stwo stanom posługuj?cym si? innym j?zykiem, Nehru w 1963 roku wprowadził reform? dzi?ki ktorej ju? po 1965 roku stany mogły korzysta? z j?zyka angielskiego. Kwestia j?zyku została rozwi?zana przez nast?pc? Nehru, Lal Bahadura Shastriego , ktory dzi?ki namow? Indiry Gandhi, pozostawił angielski jako j?zyk urz?dowy. Ustawa premier Gandhi z 1967 roku zagwarantowała nieograniczone korzystanie z hindi i angielskiego ^[90] .

Był ?arliwym zwolennikiem powszechnej edukacji dla dzieci i młodzie?y w Indiach, wierzył, ?e wykształcenie ma zasadnicze znaczenie dla przyszłego rozwoju Indii. Jego rz?d nadzorował tworzenie wielu wy?szych uczelni, w tym All India Institute of Medical Sciences, Indian Institutes of Management i the National Institutes of Technology ^[91] . W planach pi?cioletnich uwzgl?dnił zagwarantowanie swobodnego i obowi?zkowego nauczania wszystkich indyjskich dzieci. Rz?d nadzorował tworzenie programow rozwoju edukacji na wsi i budowy tysi?cy szkoł. Rozpocz?ł inicjatyw? walki z niedo?ywianiem, tj. bezpłatne rozdawanie dzieciom mleka i posiłkow ^[92] . Zwłaszcza na obszarach wiejskich, otworzono o?rodki kształcenia dorosłych, szkoły zawodowe i technika.

W 1954 roku wprowadził ustaw? mał?e?sk?, ide? ustawy było to aby ka?dy obywatel miał prawo zawrze? mał?e?stwo cywilne . Prawo to zostało wprowadzone we wszystkich prowincjach Indii, z wyj?tkiem stanow D?ammu i Kaszmir. W 1955 roku wprowadzono ustaw? reguluj?c? mał?e?stwa hinduskie. Wprowadzono rownie? ustaw? dotycz?c? mał?e?stw muzułma?skich, ustawa zapewniała ochron? muzułma?skim kobietom. Zdelegalizowano poligami? a dziedziczenie było regulowane przez ustaw? spadkow?, a nie jak dotychczas przez prawo islamskie. Tak?e rozwod był regulowany poprzez prawo ?wieckie. Reformy eliminowały te? nierowno?ci społeczne wynikaj?ce z to?samo?ci kastowej i plemiennej. Nehru zwi?kszył reprezentacj? mniejszo?ci w rz?dzie. Napisał artykuł 44 indyjskiej konstytucji, według ktorego wszystkich obywateli na terenie całych Indii dotyczy jednolity kodeks cywilny. Artykuł stał si? podstaw? ?wiecko?ci Indii ^[93] . Po wł?czeniu w 1961 do Indii małego stanu Goa, b?d?cego do tej pory portugalsk? koloni?, tamtejszy kodeks cywilny oparł si? na starych przepisach portugalskich, przez rz?d zakazane zostało jednak ortodoksyjne prawo muzułma?skie . Tak?e w pozostałych krajach rz?d zwolnił obywateli stanow muzułma?skich z przestrzegania zasad szariatu. Indyjski parlament uchwalił wiele zmian w prawie hinduskim ktore kryminalizowały dyskryminacj? kobiet czy te? zwi?kszały prawa i wolno?ci kobiet ^{[94] [95] [96] [97]} .

Wojna chi?sko-indyjska [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Wojna chi?sko-indyjska .

Od 1959 roku (z wi?kszym nat??eniem w 1961), Indie prowadziły polityk? tworzenia posterunkow wojskowych na spornych obszarach granicy chi?sko-indyjskiej, w tym czasie powstało 43 placowek na terenie wcze?niej nie kontrolowanym przez Indie ^[98] . Po atakach armii chi?skiej na cz??? z tych obiektow rozpocz?ły si? regularne starcia mi?dzy Indiami a Chinami. W wyniku działa? zbrojnych, Chiny wycofały si? do przedwojennych linii strefy wschodniej w Tawang, zachowały przy tym Aksai Chin nale??ce dawniej do Indii Brytyjskich. Indie były w stanie wysła? do strefy działa? zbrojnych jedynie 14 tysi?cy ?ołnierzy a rz?d został skrytykowany za brak skutecznej obrony granic. Nehru aby zapewni? Indiom bezpiecze?stwo nawi?zał bli?sze stosunki z USA, uzyskuj?c pomoc militarn? ze strony tego kraju. Dobre stosunki Nehru i prezydenta USA Johna F. Kennedy’ego okazały si? w czasie wojny przydatne. W 1962 roku zwi?zany z Amerykanami prezydent Pakistanu Ayub Khan, zagwarantował Indiom nieagresj? ^[99] . Indie rownocze?nie utrzymywały dobre stosunki z ZSRR, co było krytykowane przez wolnorynkow? cz??? prawicy. Nehru był te? krytykowany za zaanga?owanie w Ruchu Pa?stw Niezaanga?owanych, cz??? opozycji uwa?ała, ?e Indie powinny wybra? jednego, stałego sojusznika. Skutki wojny spowodowały gruntowne zmiany w indyjskiej armii ? w ramach wspołpracy z USA, do wojska trafili ameryka?cy doradcy ktorzy pomogli rz?dowi zreorganizowa? przestarzał? armi?. Rz?d uznał, ?e najlepsz? drog? odparcia chi?skiego ataku b?dzie u?ycie lotnictwa (jak po?niej ujawniło CIA , Chi?czycy nie posiadali wtedy w Tybecie wystarczaj?cej liczby paliwa, ani lotnisk). Podczas trwania wojny, Nehru wysłał do prezydenta Kennedy’ego dwa listy w ktorych poprosił rz?d USA o dostarczenie Indiom dwunastu eskadr my?liwcow oraz nowoczesnego systemu radarowego. Samoloty miały zosta? u?yte w obronie Indii a postulat zbombardowania terenu Chin odrzucono, ze wzgl?du na obaw? działa? odwetowych chi?skiego lotnictwa. Nehru poprosił rownie? o przeszkolenie indyjskich pilotow przez Amerykanow. Pro?ba ta została odrzucona ze wzgl?du na zaanga?owanie USA w kryzys kuba?ski .

Wojna poło?yła kresy wcze?niejszej nadziei Nehru ktory liczył na to ?e Indie i Chiny utworz? silny blok pa?stw Azji, ktory w czasie zimnej wojny, b?dzie w stanie przeciwstawi? si? wpływom bloku zachodniego i wschodniego ^[100] . Pod koniec wojny wojsko indyjskie wyszkoliło tybeta?skie siły zbrojne, składaj?ce si? z tybeta?skich uchod?cow w Indiach, oddziały uchod?cow uczestniczyły nast?pnie w wojnach z Pakistanem w latach 1965 i 1971, rz?d Indii nawi?zał te? kontakty z tybeta?skimi rewolucjonistami na terenie Tybetu ^[101] .

?mier? [ edytuj | edytuj kod ]

Po 1962 roku lider Indii podupadł na zdrowiu i sp?dził miesi?c na rehabilitacji w Kaszmirze. Niektorzy historycy przypisuj? ten nagły spadek zdrowia Nehru, rozczarowaniem i zdziwieniem po wojnie chi?sko-indyjskiej. Nehru uznał wojn? za zdrad? ze strony Chi?czykow ^[102] , ktorzy do tej pory prowadzili wzgl?dem Indii przyjazn? polityk?. Po powrocie z Kaszmiru w maju 1964 roku, doznał udaru mozgu, a miesi?c po?niej dostał ataku serca. Zmarł 27 maja 1964 roku. Premier został poddany kremacji nad rzek? Jamuna, w jego pogrzebie uczestniczyły setki tysi?cy ?ałobnikow ^[103] .

Inne [ edytuj | edytuj kod ]

Nehru oprocz polityki zajmował si? te? pisarstwem, napisał on w j?zyku angielskim kilka ksi??ek po?wi?conych historii ?wiata, Indii, a tak?e swoj? autobiografi?.

Testament [ edytuj | edytuj kod ]

Nehru napisał testament na długo przed ?mierci? (21 czerwca 1954).

Pragn? o?wiadczy? z cał? powag?, ?e nie ?ycz? sobie ?adnych pogrzebowych ceremonii religijnych. Nie wierz? w takie ceremonie i dlatego poddawanie si? im… byłoby hipokryzj?…

Gdy umr?, chciałbym, ?eby ciało moje było spalone… Moim ?yczeniem jest, aby gar?? moich prochow została wrzucona do Gangesu w Allahabadzie, co nie ma ?adnego znaczenia religijnego…(…) Wi?kszo?? za? moich popiołow powinna by?…uniesiona przez samolot i rozrzucona z gory ponad polami, gdzie trudz? si? chłopi indyjscy, aby mogły si? one zmiesza? z kurzem i ziemi?, staj?c si? nieoddzieln? cz??ci? Indii .

Ostatnia wola nie dotyczyła zatem spraw ogolnych, lecz osobistych. Natomiast za rodzaj testamentu społeczno-politycznego mo?na uzna? zdania z odczytu ?Indie wczoraj i dzi?”.

Chc? naturalnie, by Indie post?powały naprzod w rozwoju materialnym, by wypełniały swoje plany 5-letnie i podniosły stop? ?yciow? swojej licznej ludno?ci. Chc?, by ustały ciasne spory dnia dzisiejszego(…)W szczegolno?ci ?ywi? nadziej?, ?e sko?czy si? przekle?stwo kast(…) Troszcz? si? nie tylko o nasz post?p materialny, lecz tak?e o jako?? naszego narodu(…) Siła jest potrzebna, lecz wa?niejsza jest rozwaga i m?dro??. Tylko poł?czenie siły i m?dro?ci daje dobre wyniki ^[104] .

Upami?tnienie [ edytuj | edytuj kod ]

W 1955 roku został odznaczony najwy?szym indyjskim odznaczeniem, Orderem Bharat Ratna ^{[105] [106]} . W 1964 roku, przyszły prezydent Indii, Sarvepalli Radhakrishnan , zało?ył fundacj? Jawaharlal Nehru Memorial Fund. Fundacja od 1968 przyznaje presti?ow? nagrod? ?Jawaharlal Nehru Memorial Fellowship” ^[107] . We wspołczesnych Indiach znajduj? si? liczne pomniki i instytucje publiczne nazwane imieniem Jawaharlala. Jedn? z najbardziej presti?owych indyjskich uczelni jest Uniwersytet Jawaharlala Nehru w Delhi. W pobli?u Bombaju znajduje si? port morski imienia zało?yciela niepodległych Indii. O ?yciu Pandita Nehru opowiada kilka filmow dokumentalnych.

W Polsce , w Warszawie , w roku 2019 ^[108] nazw? upami?tniaj?c? Jawaharlala Nehru nadano rondu u zbiegu Trasy Siekierkowskiej i Wisłostrady . Wcze?niej, w latach od 1973 ^[109] do 2019 ^[110] , nazw? t? nosiła ulica na terenie dzielnicy Mokotow .

Odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

• Bharat Ratna (1955) ^[106]
• Order of the Companions of O. R. Tambo (2005, RPA ) ? po?miertnie

Doktoraty honoris causa [ edytuj | edytuj kod ]

• Columbia University (1949) ^[111]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Frank Moraes (2008). Jawaharlal Nehru. Jaico Publishing House. ISBN  978-81-7992-695-6 .
• Sankar S.   Ghose   Sankar S. , Jawaharlal Nehru , New Delhi: Allied Publishers, 1993, ISBN  978-81-7023-369-5 , OCLC   30701738   . brak strony (ksi??ka)
• J. Justy?ski, Pa?stwo i prawo w ideologii M. K. Gandhiego , Toru? 1975.
• J. Kieniewicz, Historia Indii , Wrocław 1980.
• I. Lazari-Pawłowska, Nehru , Warszawa 1981.
• J. Nehru, Odkrycie Indii, Warszawa 1957.
• T. Mende, Rozmowy z Nehru , Warszawa 1957.
• R. Mro?ek, Nehru , Warszawa 1974.
• R. Tokarczyk, Wspołczesne doktryny polityczne , Lublin 1987.
• J. Warda, Mahatma Gandhi- przywodca Indii , Warszawa 1968.
• A Tryst With Destiny historic speech made by Jawaharlal Nehru on 14 August 1947
• Nehru: The Invention of India by Shashi Tharoor (November 2003) Arcade Books ISBN  1-55970-697-X .
• Jawaharlal Nehru (Edited by S. Gopal and Uma Iyengar) (July 2003) The Essential Writings of Jawaharlal Nehru Oxford University Press ISBN  0-19-565324-6 .
• Autobiography:Toward freedom, Oxford University Press
• Jawaharlal Nehru: Life and work by M. Chalapathi Rau, National Book Club (1 January 1966)
• Jawaharlal Nehru by M. Chalapathi Rau. [New Delhi] Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Govt. of India [1973]
• Letters from a father to his daughter by Jawaharlal Nehru, Children’s Book Trust
• Nehru: A Political Biography by Michael Brecher (1959). London:Oxford University Press.
• After Nehru, Who by Welles Hangen (1963). London: Rupert Hart-Davis.
• Nehru: The Years of Power by Geoffrey Tyson (1966). London: Pall Mall Press.
• Independence and After: A collection of the more important speeches of Jawaharlal Nehru from September 1946 to May 1949 (1949). Delhi: The Publications Division, Government of India.
• Joseph Stanislaw and Daniel A. Yergin (1988). ?Commanding Heights”. New York: Simon & Schuster, Inc.
• ?The Challenge to Indian Nationalism.” by Selig S. Harrison Foreign Affairs vol. 34, no. 2 (1956): 620?636.
• “Nehru, Jawaharlal.” by Ainslie T. Embree, ed., and the Asia Society. Encyclopedia of Asian History. Vol. 3. Charles Scribner’s Sons. New York. (1988): 98?100.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Lord Mountbatten’s daughter recalls Nehru . india-intro.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-02)].
• Biografia Jawaharlal Nehru . indohistory.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-09)].
• Jawaharlal Nehru University
• Nehru biography at Harappa.com
• India Today’s profile of Nehru . india-today.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-03)].
• Nehru on Communalism
• 12 Indians who are famous in Russia . indrus.in. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-11)].
• Booknotes interview with Stanley Wolpert on Nehru: A Tryst with Destiny , 29 December 1996 . booknotes.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-18)].