Джавахарлал Неру

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Джавахарлал Неру
???????? ?????
Джавахарлал Неру
Флаг
Флаг
?индостанды? премьер -министры
15 август 1947  ?  27 май 1964
Монарх: Георг VI (1950 йылды? 26 ?инуарынаса )
Алдан киле?се: Вазифа булдырыл?ан
Дауамсы: Гулзарилал Нанда (ва?ытлыса вазифа баш?арыусы)
Лал Бахадур Шастри
Флаг
Флаг
?индостанды? сит ил эшт?ре министры
15 август 1947  ?  27 май 1964
Алдан киле?се: Вазифа булдырыл?ан
Дауамсы: Гулзарилал Нанда (ва?ытлыса вазифа баш?арыусы)
Лал Бахадур Шастри
 
Дине: Индуизм [1]
Тыу?ан: 14 ноябрь 1889 ( {{padleft:1889|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:14|2|0}} )
Алла?абадта, Британ ?индостаны Британ Һиндостаны флагы
?лг?н: 27 май 1964 ( {{padleft:1964|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:27|2|0}} ) (74 й?ш)
Нью-Дели Ер
Ерл?нг?н: Радж Гхат [d] [1]
Династия: Династия Неру-Ганди [d] [1]
Ата?ы: Мотилал Неру
?с??е: Сваруп Рани
?атыны: Камала Неру
Балалары: ?ы?ы: Индира Ганди
Партия: ?индостан милли конгресы
Белеме: Кембридж университеты
Профессия?ы: Юрист
 
Автограф:
 
Наградалары:
Бхарат Ратна
Бхарат Ратна
Золотой орден Компаньонов Оливера Тамбо (ЮАР)

Джавахарла?л Не?ру ( ?инд |???????? ????? Jav?harl?l Nehr?; шулай у? Пандит ( ?алим Неру  ? Учёный Неру ?ушаматы мен?н д? билд?ле; 14 ноябрь 1889 йыл  ? 27 май 1964 йыл ) ? донъяны? и? таныл?ан с?й?си эшм?к?р??рене? бере?е, ?инд милли азатлы? х?р?к?тене? ?ул ?л?ш? лидеры. Остазы Махатма Ганди т?ь?иренд? ?индостан милли конгресы р?йесе вазифа?ына к?т?рел?, артабан ил бойондоро??о?ло? яулап ал?ас, 1947 йылды? 15 авгусында ?индостанды? беренсе премьер-министры була. Был яуаплы вазифаны, 1964 йылды? 27 майында й?р?к ?й?н?ген?н вафат бул?ансы, бил?й. ?индостанды? ?с?нс? премьер-министры бул?ан Индира Ганди?ы? ата?ы ??м илде? етенсе премьер-министры бул?ан Раджив Ганди?ы? олата?ы.

Премьер-министр вазифа?ын баш?ара башлау мен?н тыш?ы с?й?с?тт? Неру нейтраль позиция ала: был ?индостанды? бер ?к ва?ытта к?нбайыш ??м к?нсы?ыш блоктар?ан бойондоро??о? булыуын а?лата. Шу?а ярашлы ул ??м?л ?бдел Насыр ??м Иосип Броз Тито мен?н берг? ?ушылмау х?р?к?тен? ниге? ?ал?ан ?с я?лы ??йл?ше???р алып бара.

Й?шлеге [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Джавахарлал Неру 1889 йылды? 14 ноябренд? Аллахабадта, кашмир брахмандары варна?ына каста?ына ?ара?ан ?аил?л? тыу?ан. ?с??е Сваруп Рани (1863?1954), ата?ы Мотилал Неру (1861?1931) 1919 ? 1920 ??м 1928 ? 1929 йылдар?а илд?ге и? эре фир?? ?инд милли конгресы ет?ксе?е була. Ул ??ене? улы Джавахарлалды (исемен ?инд телен?н т?ржем? итк?нд? ≪?имм?тле ?ы?ыл я?ут≫) Харроу?а?ы абруйлы инглиз м?кт?бен? у?ыр?а бир?.) [2] 1912 йылда Неру Кембридж университетыны? хо?у? факультетын тамамлай [3] . ?индостан?а ?айт?ас, Нерру Алла?абадта урынлаша ??м ата?ыны? адвокат фирма?ында эшл?й.

8 февраль 1916 йыл я? байрамын байрам итк?нд? Неру ун алты й?шлек Камале Каул?а ?йл?н?. Бер йылдан ?у? улар?ы? бер??н-бер ?ы??ары тыуа, уны Индира тип атай?ар. ?инд милли-азатлы? х?р?к?тене? ?ул ?анаты ет?ксе?е. Остазы Махатмы Ганди?ы? яр?амы мен?н ?инд милли-азатлы? х?р?к?тене? р?йесе була. А?а?, 1947 йылды? 15 авгусынан, ил м?ст??иллек ал?ас, ?индостанды? беренсе премьер-министры була. Был вазифала ул 1964 йылды? 27 майынаса эшл?й (й?р?к ?й?н?ген?н вафат була).

Й?шт?р лидеры [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Неру бер ?к ва?ытта ?индостан милли конгресты? ???ем а?за?ы була, ?индостанды? бойондоро??о?ло?о ?с?н к?с ?улланмау саралары яр?амында к?р?ш?. Тыу?ан ерен? ул Европала белем ал?ан ??м к?нбайыш м???ни?тле кеше к??леген?н ?арай. Ганди т??лим?те мен?н танышыу уны тыу?ан тупра?ына ?йл?неп ?айтыр?а ??м Европа идеяларын ?инд традициялары мен?н берл?штерег? са?ыра. синтезы тыу?ан тупра?ына ?айтты. Неру ?индостан милли конгресыны? б?т?н лидер?ары ке?ек Махатма Ганди?ы? доктриналарын тарата. Б?й?к Британияны? колониаль властары Неру?ы бер нис? тап?ыр т?рм?г? ташла?ан, ул унда д?й?м ал?анда 10 йыл сама?ы ?тк?р?. Ул Ганди?ы? колониаль властар мен?н хе?м?т?шлекк? ?аршы кампанияния?ында, ? а?а?тан ? инглиз тауар?арына бойкот кампания?ында ???ем ?атнаша.

?индостан милли конгресс р?йесе [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1927 году Неру ?индостан милли конгресс р?йесе итеп ?айлана. Шулай у? был йылда, Джавахарлал, ата?ы Мотилал Неру, ?е?ле?е Кришна ??м к?л?ше Камала мен?н, Октябрь революция?ыны? ун йыллы?ына кил?.

1938 йылда партия ?аны, 10 тап?ыр?а артып, 5 миллион кешег? са?лы етк?н. Л?кин был ва?ыт?а индуистар ??м мосолмандар ара?ында айырылыу т??м?рл?нг?н. Мосолмандар?ы? партия?ы ? Б?т? ?инд мосолман лига?ы ? бойондоро??о? мосолман д??л?те Па?станды  ? ≪та?алар илен≫ булдырыу я?лы сы?ыш я?ай. 1936 йылда , т?рм?н?н сы??андан ?у?, Лакхнау?а ойошторол?ан Конгресс сессия?ында сы?ыш я?ап, Неру былай ти:

Донья ??м ?индостан алдында тор?ан был м?сь?л?не х?л ите??е? бер??н-бер ас?ысы, ул ? социализм, мин шу?а ышанам. Мин ошо ????е ?йтк?нд?, у?а асы? булма?ан гуманистик м???н? т?гел, ? аны? ф?нни-и?тисади й?км?тке ?алам… Мин эш?е?лекте, ?индостан хал?ыны? деградация?ын ??м бойондоро?ло?он б?т?р???е? бер??н-бер юлын социализмда к?р?м. Быны? ?с?н бе??е? с?й?си ??м ижтима?и ?оролошта, с?н???тт? ??м ауыл хужалы?ында бай?ар?ы б?т?р?? ха?ына ки? революцион ??г?ртеп ?ороу?ар к?р?к… Был табыш алыу?а ниге?л?нг?н ш?хси милекселекте б?т?р?? ??м кооператив етештере??е? ю?ары идеалына алмаштырыу тиг?нде а?лата…

?индостанды? беренсе премьер-министры [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1946 йылды? 24 авгусында Неру ?индостанды? Ва?ытлы х?к?м?те ? ?индостан вице-короле янында?ы Баш?арма советы вице-премьеры булып кит?, ? 1947 йылды? июненд? ? бойондоро??о? ?индостанды? беренсе х?к?м?т башлы?ы ??м сит ил эшт?ре ??м оборона министры [4] . 1947 йылды? июленд? Б?т? ?индостан милли конгресы к?п тауыш мен?н Британияны? ?индостанды ике х?к?м?тк? ? ?индостан Союзы ??м Па?стан?а б?ле? т??димен ?абул ит?. 1947 йылды? 15 августында Дели ?ала?ында ?ы?ыл форт ??т?нд? Неру бой?ондоро??о? ?индостанды? флагын к?т?р?. 14-н?н 15 авгус?а ?аршы т?нд? Неру былай тиг?н:

« С???т т?н урта?ын к?р??тк?нд? ??м б?т? донья йо?о?а тал?анда, ?индостан тормош?а ??м ирекк? уян?анда, ошо тантаналы м?лд?р?? бе? ??ебе??е ?индостан?а, уны? хал?ына ??м, та?ы ла м??имер?к, б?т? кешелекк? хе?м?т ите? эшен?, ба?ышларбы?, тип ант ит?бе?. [3] Бе? ??ебе??е? азатлы?ты ?ур михн?тт?р кисереп яуланы?, бе??е? й?р?кт?р?? ?аман да ?ле был ?азаптар ?а?лана. Х??ер инде ?тк?нд?р?е онотто?, бе??е? б?т?н уй-ни?тт?р ф???т кил?с?кк? й?н?лтелг?н. ?мм? был кил?с?к е?ел булмаяса?. ?индостан?а хе?м?т ите? - миллионла?ан ?азап сикк?нд?рг? ??м б?хет?е???рг? хе?м?т ите? ул. Ул быуаттар буйы килг?н б?лг?нл?кт?, ауырыу?ар?ы ??м м?мкинлект?р ти? булмауын ю??а сы?арыу?ы а?лата. Бе? ирекле ?индостанды? я?ы м???б?т йортон т???рг? тейешбе? - уны? б?т? балалары ла й?ш?й?с?к йортон. [5] »
Джавахарлал Неру ?ытай Халы? Республика?ы ет?ксе?е Мао Цзэдун мен?н.

1948 йылды? февраленд? ?индостанды британ ??ск?р??рене? ?у??ы контингенты ташлап китте. 1947?1948 йылдар?а ?индостан мен?н Па?стан ара?ында Кашмир ?с?н ?у?ыш була. Шуны? ????мт??енд? б?х?сле штатты? ?ст?н бер ?л?ш? Па?стан контролен? эл?г?, ? т?п ?л?ш? ?индостан составына индерел?.

Индуист хал?ыны? к?пселеге ?индостан милли конгресына ИНК ышан?ан. 1947 йыл?ы ?айлау?ар?а Неру?ы? тарафдаштары парламентта 86 % урын яуланы. Неру ?индостан Союзына б?т?н ?инд кен?злект?рен тиерлек, 601-??н 555-ен ?уша ал?ан. 1954 йылда ?индостан?а ди?ге? яры буйында?ы француз, ? 1962 йылда ? португал анклавтары ?ушыл?ан.

1950 йылды? ?инуарында Неру?ы? инициатива?ы буйынса ?индостан донъяуи ??м демократик республика тип и?лан ител?. ?индостан конституция?ы т?п демократик азатлы?ты ??м дин, милл?т й?ки каста буйынса дискриминациялау?ы тыйыу?ы гарантиялай. ?оролошо ? Президент-парламент идара ите?е, ?мм? т?п идаралы? Парламент ?айлап ?уй?ан Премьер-министр ?арама?ында була. Парламент ике палаталы: халы? палата?ынан, штат советынан тора. 28 штат ?? полиция?ына ??м ?ануни?тен? эй? булырлы?, и?тисади эшм?к?рлеген ??аллы к?йл?? хо?у?ы бирерлек ки? эске автономия ала. Артабан милли билд?л?р буйынса булдырыл?ан я?ы штаттар и??бен? улар?ы? ?аны арта. 1956 йылды? ноябренд? 14 я?ы штат ??м 6 бил?м? союздары булдырыла. Улар?ы? бары?ы ла, элекке штаттар?ан айырмалы р??ешт?, этник я?тан о?шаштар. Б?т? граждандар ?с?н д? 21 й?шт?н башлап д?й?м, тура, тиге? ??м й?шерен тауыш бире? ??м мажоритар в?к?л?тлек индерел?.

Эске с?й?с?те. И?тисад ??м социаль ?лк?л?р?? реформалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Д. Неру?а ба?ышлан?ан СССР почта марка?ы, 1989 , 15 тин (ЦФА каталогы 6121, Скотт (маркалар каталогы) 5813)

Эске с?й?с?тт? Неру ?индостанды? б?т? халы?тарын, индуистар?ы мосолмандар ??м сикхтар?ы татыулаштырыр?а, ? с?н???тт? ? планлаштырыу принциптарын ??м ба?ар и?тисадын булдырыр?а ынтыла. Радикаль ??г?рте???р??н ?а?ланыр?а тырыша, ??м у?а Конгресты? у?, ?ул ??м ???к фракцияларыны? бер??млеген? ?лг?шеп, ??ене? с?й?с?тенд? улар ара?ында баланс булдыра. Неру халы?ты и?к?рт?:

Социалистик й?ки капиталистик алымдар ?улланып, ф??ирлекте нинд?й?ер м??жиз? мен?н байлы??а ?йл?ндереп булма?алы?ын онотор?а ярамай. Бер??н-бер юл к?с?рг?нешле хе?м?тт?, хе?м?т етештере?с?нлеген арттырыу?а ??м етештере? продукттарын ???ел б?ле??е ойоштороу?а. Был о?а? ??м ауыр процесс. Насар ??ешк?н илд? капиталистик юлды ?улланыу м?мкин т?гел. Тик планлаштырыусы социалистик юл ?ына булышлы? ит?с?к, ?мм? былар?ы тормош?а ашырыр ?с?н бик к?п ва?ыт ?т?с?к.

Тыш?ы с?й?с?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Файл:Nehru (Birla House).jpg
Неру Махатма Ганди?ы? вафаты ха?ында и?лан ит?.
Фотограф: Анри Картье-Брессон.
(40-сы йылдар?а?ы и? билд?ле фотографиялар?ы? бере?е)

Донъяла абруй мен?н фай?алан?ан Неру с?й?си блоктар?а ?ушылмау с?й?с?те авторы бул?ан. 1948 йылда у? Джайпур?а ?индостан милли конгресы ИНК съезында ?индостанды? тыш?ы с?й?с?тене? т?п принциптары айышлы итеп ?йтеп бирелг?н : антиколониализм, тыныслы?ты ??м нейтралитетты ?а?лау, х?рби -с?й?си блоктар?а инм?? ??м ?атнашмау. Неру х?к?м?те т??гел?р??н булып ?ытай Халы? Республика?ын таный, ?мм? был Тибет ар?а?ында 1959 ??м 1962 йылдар?а ?ытай мен?н ки?кен сик буйы конфликттарынан араламай. 1962 йыл?ы конфликтты? башлан?ыс стадия?ында?ы у?ыш?ы?лы?тар ил эсенд? Неру х?к?м?тен т?н?итл??г? ??м ?индостан милли конгресыны? ?ул фракция?ына ?ара?ан х?к?м?т а?заларыны? отставка?ына алып кил?. ?мм? Неру партияны? бер??млеген ?а?лап ?ал?ан.

1950 ? 1960-сы йылдар башында Неру х?к?м?те тыш?ы с?й?с?тене? м??им й?н?леше булып ?индостан ярымутрауында европа илд?рене? колониаль анклавтарын ю??а сы?арыу ликвидация тор?ан. 1954 йылда, француз х?к?м?те мен?н ??йл?шеп килешелг?нд?н ?у?, ?индостан составына Француз ?индостаны тип й?р?т?лг?н (Пудучерри/Пондишерри ?.б.)?индостан составына инг?н. 1961 йылда о?а??а ?у?ылма?ан к?с ?улланыу операция?ынан ?у? ?инд ??ск?р??ре ярымутрау?а?ы португал колонияларын ? Португал ?индостанын (Гоа, Даман ??м Диу) яулай. (Улар?ы? ?индостан?а ?ушылыуын Португалия 1974 йылда ?ына таный).

1949 йылды? к???нд? Неру А?Ш?а бара. Был визит ду?лы? м?н?с?б?тт?рен урынлаштырыу?а, ?индостан?а америка капиталыны? ???ем киле?ен?, сау?а, и?тисад б?йл?нешт?ре ??ешен? килтерг?н. А?Ш ?индостанда коммунистик ?ытай?а ?аршы к?ст? к?рг?н. 1950-се йылдар башында А?Ш мен?н к?п кен? и?тисади ??м техник яр?ам буйынса килеше???рг? ?ул ?уйыл?ан. ?мм? Неру 1962 йылда?ы ?инд-?ытай отверг американское предложение о военной помощи в ходе индийско-китайского вооружённого конфликты барышында, нейтралитет с?й?с?тен? то?ро ?алып, американы? х?рби яр?ам т??димен ?абул итм?й. Шул у? ва?ытта ул ?инд нейтралитеты сикт?рен аны? билд?л?й:

Азатлы? ??м ???еллек ?ур?ыныс а?тында бул?анда, асы?тан-асы? ба?ып алыу яна?анда, бе? нейтраль була алмайбы? ??м булмаяса?бы? ?а

Ул СССР?ан и?тисади яр?ам ал?а ла, совет союзнигы булмай, ? т?рл? ижтима?и-с?й?си ?оролошло д??л?тт?р?е? ?ыйышып тыныс й?ш??е я?лы була. 1954 йылда ул ?ыйышып тыныс й?ш???е? (панча шила) 5 принцибын т??дим ит?. ??м бер йыл ?те?г? шулар?ы? ниге?енд? ?ушылмау х?р?к?те барлы??а кил?. Был принциптар ?индостан Тибетты? ?ытай Халы? Республика?ы составына ине?ен таныуында т?? тап?ыр са?ылыш тап?ан. Панча шилы принциптары т?б?нд?ге т?ш?нс?л?р??н тора: ??-ара территориаль б?т?нл?кт? ??м суверенитетты х?рм?т ите?, ??-ара ??ж?м итм??, бер-бере?де? эске эшт?рен? ?ы?ылмау, ти? хо?у?лы? ??м я?тар?ы? ??-ара отошлоло?о принциптары, тыныс ?ыйышып й?ш??. 1955 йылда Неру М?ск??г? визит мен?н кил? ??м ?ытай?а мен?н са?ыштыр?анда ?е??тле ил булып тор?ан Советтар Союзына я?ыная. Советтар Союзында Неру Сталинград?а, Ялта?а, Алтай?а, Тбилиси?а, Таш??нтк?, С?м?р??ндк?, Магнитогорски?а ??м Свердловски?а бара. Свердловски?а (х??ер ? Екатеринбург ) Неру?ы ??м уны? ?ы?ы Индира Ганди?ы ме??рл?г?н ябай ?ала кешел?ре ?аршы ала ? ?инд премьеры бындай ?уна?сыллы??а та? ?ала. Был ?алала ул и? эре заводтар?ы? бере?е бул?ан ≪Урал ауыр машиналар т???? заводы≫ нда була, ??м а?а?тан ?индостан был завод мен?н контракт т???й. Шул ва?ыттан башлап завод ?индостан?а 300-??н арты? экскаватор ?атты [6] . Совет-?ытай ?аршылы?ы ??? бар?ан ?айын совет-?инд м?н?с?б?тт?ре ты?ы?ыра? була бара, ? инде Неру вафат бул?андан ?у? ике ил ысын союздаш илг? ?йл?н?.

Вафаты [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1962 йыл?ы ?ытай-?инд сик буйы ?у?ышы килтерг?н ауыр кисерешт?р Неру?ы? к?йефе ?ырылыуына килтер?, тип билд?л?й??р [7] .

1964 йылды? 27 майында Неру Дели ?ала?ында й?р?к ?й?н?ген?н ??л?к була. Васыятына ярашлы, уны? к?л? изге Ямуна йыл?а?ы ??т?н? ?ибел?.

Хе?м?тт?ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Публикации на русском языке
  • Неру Дж. Автобиография / Джавахарлал Неру / Пер. с англ.; Переводчики: В.В. Исакович, Д.Э. Кунина, В.Ч. Павлов, В.Н. Мачавариани, Б.В. Поспелов . ? М .: Издательство иностранной литературы , 1955. ? 656 с. (в пер.)
  • Неру Дж. Открытие Индии / Джавахарлал Неру / Пер. с англ.; Переводчики: В.В. Исакович, Д.Э. Кунина, И.С. Кливанская, В.Ч. Павлов; Ред. перевода В.Н. Мачавариани. ? М .: Издательство иностранной литературы , 1955. ? 652, [24] с. (в пер.)
  • Неру Дж. Внешняя политика Индии. ? М.: Прогресс, 1965, ? 352 с.
  • Неру Дж. Взгляд на всемирную историю. В трёх томах = Лондон, 1949 / Джавахарлал Неру / Пер. с англ. под ред. Г. Л. Бондаревского , П. В. Куцобина , А. Л. Нарочницкого . ? М .: Прогресс , 1975. ? 384+504+454 с. (в пер., суперобл.)
  • Неру Дж. Взгляд на всемирную историю. В трёх томах. Изд. 2. ? М.: Прогресс, 1977. ? 376+504+454 с., 25 000 экз.
  • Неру Дж . Взгляд на всемирную историю. В трёх томах. Изд. 3. ? М.: Прогресс, 1981. ? 376+504+454 с., 50 000 экз.
  • Неру Дж . Взгляд на всемирную историю. В трёх томах. Изд. 4. ? М.: Прогресс, 1989. ? 360+472+432 с., 30 000 экз.
  • Неру Дж. Открытие Индии. В двух томах / Джавахарлал Неру / Пер. с англ.; Переводчики: В.В. Исакович, И.С. Кливанская. ? М .: Политиздат , 1989. ? 464+512 с. ? 75 000 экз.  ? ISBN 5-250-00853-4 . (в пер.)

Факттар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?индостан х?к?м?те р?йесе Джавахарлал Неру 1956 йылда Советтар Союзына кил?, ??м ул ?а?мар районы Татар ?ар?алы?ы к?реп килерг? тел??ен ?йт?. С?нки ?асандар ?ар?алы сау?аг?р??ре К?нбайыш кешел?рен?н беренсел?р??н булып ?индостан?а Тянь-Шань тау?ары аша, серле тау ?у?ма?тары мен?н, барып етк?н бул?ан ик?н.

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Горев А. В., Зимянин В. М. Неру / Александр Горев, Владимир Зимянин. ? М .: Молодая гвардия, 1980. ? 416 с. ? (Жизнь замечательных людей). ? 150 000 экз. (в пер.)
  • Мартышин О. В. Политические взгляды Джавахарлала Неру. ? М .: Наука (Главная редакция восточной литературы), 1981. ? 312 с. ? 8 000 экз.
  • Ульяновский Р. А. Джавахарлал Неру // Три лидера великого индийского народа / Р. А. Ульяновский. ? М .: Политиздат, 1986. ? 232 с. ? 100 000 экз.
  • Вафа А. Х., Литман А. Д. Философские взгляды Джавахарлала Неру. ? М .: Наука (Главная редакция восточной литературы), 1987. ? 288 с. ? 5 000 экз.
  • Джавахарлал Неру. Воспоминания. Исследования / Отв. редакторы и составители Э. Н. Комаров и Л. В. Митрохин; Институт востоковедения АН СССР. ? М .: Наука (Главная редакция восточной литературы), 1989. ? 208, [16] с. ? 5 000 экз.  ? ISBN 5-02-016703-7 . (в пер.)
  • Сарвепалли Гопал. Джавахарлал Неру. Биография (2 тома) = Javaharlal Nehry. A Biography / Переводчик И. М. Кулаковская-Ершова. ? М .: Прогресс, 1989. ? 896 с. ? 37 000 экз.  ? ISBN 5-01-001567-6 .
  • Володин А. Г., Шаститко П. М. ≪Пусть не обманет надежда!..≫ Жизнь и борьба Джавахарлала Неру. ? М .: Политиздат, 1990. ? 352 с. ? 50 000 экз.  ? ISBN 5-250-00445-8 .

Х?тер [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • М?ск???? М?ск?? д??л?т университеты янында Неру ??йк?ле тора. Ломоносов проспекты ??м Вернадский проспекттары ки?ешк?н урында?ы май?ан Джавахарлал Неру исемен й?р?т? [8] .
  • Джавахарлал Неру исеменд?ге премия ( инглиз Jawaharlal Nehru Award)
  • Джавахарлал Неру исеменд?ге ???би?т премия?ы
  • Дели ?ала?ында Джавахарлал Неру стадионы
  • Джавахарлал Неру исеменд?ге университет
  • Екатеринбургта Джавахарлал Неру скверы

Шулай у? ?ара?ы? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. 1,0 1,1 1,2 Jawaharlal Nehru
  2. Zachariah, Benjamin. Nehru. 2014 йыл 20 сентябрь архивлан?ан . Routledge: 2004. стр. 17-19 ISBN 0-415-25016-1
  3. 3,0 3,1 Раджив Мотилал Неру | Институт социально-политических исследований 2014 йыл 28 февраль архивлан?ан .
  4. Джавахарлал Неру | Институт социально-политических исследований
  5. ???мт? хата?ы: <ref> там?а?ы д?р?? т?гел; autogenerated2 т?ш?рм?л?ре ?с?н текст ю?
  6. Анна Осипова. Этот день в истории Свердловской области - 18 июня . www.oblgazeta.ru. Дата обращения: 19 июнь 2016.
  7. Китай. Внешэкономсвязи, политика
  8. Наименование улиц Москвы (недоступная ссылка) на портале Грамота.ру . Площадь Джавахарлала Неру .

↑ Zachariah, Benjamin. Nehru. Routledge: 2004. стр. 17-19 ISBN 0-415-25016-1 ↑ Шунда ??к? к?серг? 1 2 Раджив Мотилал Неру | Институт социально-политических исследований ↑ Шунда ??к? к?серг? 1 2 Джавахарлал Неру | Институт социально-политических исследований ↑ Анна Осипова. Этот день в истории Свердловской области - 18 июня. www.oblgazeta.ru. Проверено 19 июня 2016. ↑ Китай. Внешэкономсвязи, политика ↑ Наименование улиц Москвы на портале Грамота.ру. Площадь Джавахарлала Неру

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?алып:Кавалеры Бхарат Ратна