SI-susteem

Faan Wikipedia
Tekst uub Oomrang


Trii lunen haa det SI-susteem noch ei gudkaand:
USA , Libeeria an Mjanmaar .

Det SI-susteem (faan't fransoosk   : S ysteme i nternational d’unites ) as en internatjunaal ferianboorang for fusikaalisk miaten. Hat haa det " MKS-susteem " (efter: M eeter- K ilogram- S ekund) ufliaset.

SI grunjmiaten [ Bewerke | Kweltekst bewerke ]

Miat an
Dimenjuun
Miat Dimenjuun Ianhaid Tiaken Beskriiwang faan't ianhaid
Lengde l L Meeter m Lengde faan di wai, di det laacht uun 1 ? 299.792.458 Sekund brukt. [B 1]
Mase m M Kilogram kg At Kilogram as det miat faan't "urkilogram".
Tidj t T Sekund s Hinget tuup ma't frekwens faan't Caesium - Isotoop 133 Cs (9.192.631.770/s).
Struummaacht I I Ampere A Maacht faan en likstruum, diar tesken tau struumfeerern, diar 1m paraleel luup, uub en lengde faan 1m en kraaft faan 2?×?10 ?7   Newton utjmaaget. [B 2]
Temperatuur T Θ Kelvin K 1 ? 273,16 dial faan't termodunaamisk weedertemperatuur, wan't begant tu friisen. [B 3]
Mengde n N Mol mol At mengde woort ferglikt ma a atoomen faan 0,012 kilogram faan't Karboon -isotoop 12 C. [B 4]
Laachtmaacht I V J Candela cd Hinget tuup ma't strualin faan en laacht uub't frekwens 540 × 10 12  Hz [B 5] ma en maacht faan 1 ? 683 Watt.
  1. Di waars for det faard faan't laacht uun a leesag rum as genau .
  2. Sodenang as det magneetisk grunjmiat μ 0 genau 4?·?π ×?10 ?7   H ? m .
  3. Sodenang frist det weeder ei gans akeroot bi 0 °C , man bi 273,16 K (= 0,01 °C). Wan det weeder genau begant tu friisen, hinget faan a isotoopen uf, diar uun det weeder san.
  4. Sodenang as det molaar mengde faan 12 C genau 12?×?10 ?3   kg ? mol (= 12  g ? mol ).
  5. Det as en waagenlengde faan amanbi 555 nm

Bluas Kilogram, Sekund an Kelvin san echt grunjmiaten uun a natuur, aal jo ooder miaten hinge weder diarfaan uf:

  • Meeter faan Sekund
  • Mol faan Kilogram
  • Ampere an Candela faan Meeter, Kilogram an Sekund

Miaten an ianhaiden [ Bewerke | Kweltekst bewerke ]

Aal jo ooder miaten an ianhaiden uun a fusiik hinge faan jo 7 SI-grunjmiaten uf. So as tun bispal: