La
Olimpiaj ludoj
a?
Olimpikoj
[1]
estas
divers-sporta
konkurado, kiu okazas ?iun kvaran jaron. Origine okazigatajn en
Olimpio
en
antikva Grekio
, ilin reiniciatis la
franca
barono
Pierre de Coubertin
en la fino de la
19-a jarcento
. La Ludoj de la Olimpikoj, pli bone konataj kiel la
someraj Olimpikoj
, okazas ?iun kvaran jaron ekde
1896
, kun escepto de la jaroj dum la
unua
kaj
dua mondmilitoj
. Speciala versio de Olimpiaj ludoj por
vintraj sportoj
, nomata la
vintraj Olimpikoj
, komenci?is en
1924
, sed ekde
1994
tiuj ?i ludoj ne okazas dum la sama jaro kiel la someraj Olimpikoj, kiuj estas la plej grava evento en la mondo de
sporto
.
En la
malnovepoko
, Olimpiaj Ludoj estis serio de
atletikaj konkurencoj
inter reprezentantoj de
urbo?tatoj
kaj unu el la
Tuthelenaj Ludoj
de
Antikva Grekio
. Ili estis okazigitaj por honoro de
Ze?so
, kaj la grekoj donis al ili
mitologian
originon
. La unua Olimpiko estas tradicie datata por la jaro 776 a.K.
[2]
Ili plue okazis kiam Grekio venis sub la
romia regado
, ?is la imperiestro
Teodozo la 1-a
nuligis ilin en 393 a.K: kiel parto de la kampanjo por trudi
kristanismon
kiel la
?tata religio de Romio
. La ludoj okazis ?iun kvaran jaron, a? la?
olimpiado
, kio i?is tempunuo en historiaj kronologioj.
[3]
La Olimpikoj havas longan tradicion. Oni ne plu scias veran originon de la antikvaj Olimpiaj Ludoj, sed estas multaj legendoj pri tiu temo. Unuafoje dokumente menciitaj ili estis en la jaro 776 a.K. en
Grekio
, sed tiuj certe ne estis la unuaj ludoj. Tiutempe ili estis plejparte regiona afero, kun nur unu konkuro, la stadiona kuro (192 m).
Poste aldoni?is pliaj konkuradoj: tiutempe la sportistoj konkuris pri kurado (longaj kaj mallongaj distancoj), pentatlono (kuro, longosalto, lanco?eto, disko?eto, lukto), pugnoluktado (a? pankracio, lukto kaj pugnobatalo) kaj ?evalvetkuro, pentatlono. Lastan tagon de la evento poetoj kaj filozofoj povis prezenti siajn verkojn kaj ideojn. La lastaj Olimpiaj Ludoj de la antikva epoko okazis en la jaro
393
post Kristo: La imperiestro
Teodozio la 1-a
malpermesis Olimpiajn ludojn pro ilia pagana karaktero. La? ordono de
Teodozio la 2-a
oni detruis la templojn de Olimpio kiel anka? aliajn grekajn sankta?ojn. Invadoj de fremdaj popoloj, superakvoj kaj terglitoj ka?zis, ke oni forgesis pri la temploj.
Post la
renesanco
ekzistis en multaj E?ropaj landoj provoj revivigi la Olimpiajn ludojn. Simile kiel la antikvaj Olimpiaj ludoj estis naciaj kaj ne internaciaj eventoj. La unua konata provo venas el la 17-a jarcento. Inter 1612 kaj 1642 plurfoje okazis la
Olimpiaj ludoj de Cotswold
en okcidenta Anglujo. Postiranto de la multsporta evento ankora? okazas. De 1796 ?is 1798 la
Olympiades de la Republique
dum la
franca revolucio
estis inspirita de la antikvaj ludoj. Pro tiuj ludoj la
metra decimala sistemo
estas uzata en sportoj.
[4]
En la parto
Ramlosa
de la sveda urbo
Helsingborgo
Olimpiaj ludoj okazis en 1834 kaj 1836. En 1850 la anglo
William Penny Brookes
fondis ?Olimpian klason“ en
Much Wenlock
. El tio evoluis la ?
Wenlock Olympian Games
“ en 1859, kiuj ankora? estas ?iujara evento.
Brooks
anka? aran?is landajn Olimpiajn ludojn en la Londona
Kristala Palaco
en 1866.
Post la
Greka revolucio
kontra? la regado de la
Otomana Imperio
en Grekujo kreskis intereso por reenkonduki la Olimpiajn ludojn. La unua propono venis el la poemo ?Dialogo de la mortintoj“ de la poeto kaj eldonisto Panagiotis Soutsos el 1833. En 1856 la Greka negocisto
Evangelos Zappas
skribis leteron al la re?o
Otto la 1-a
kiel klopodo akiri mecenatan revivigon de la Olimpiaj ludoj. La
Olimpiaj ludoj de Zappas
unuafoje okazis en la jaro 1859 en la Atena urbocentro. Nur grekoj partoprenis tiujn ludojn. Zappas anka? mecenatis rekonstruon de la Tutatena Stadiono. Post la morto de Zappas sekvis tri pliaj ludoj en 1870, 1875 kaj 1889.
Post la retrovo de la antikvaj sportejoj kaj temploj de Olimpio en 1766 komenci?is elfosado, centjarojn poste. La germano
Ernst Curtius
gvidis ?in de 1875 ?is 1881. Rilate al la franc-germana malamikeco barono
de Coubertin
diris: ?Germanujo elfosis tion, kio restis de la malnova Olimpio. Kial Francujo ne restarigu la malnovan grandiozecon?“
[5]
Dum eduko-voja?o al Anglujo kaj Nordameriko la praktiko de lerneja sporto aparte impresis Coubertin. Anka? pro tio li subtenis edukado-reformon en Francujo la? la Angla ekzemplo.
[6]
Li opiniis ke nesufi?a korpa kapablo de la soldatoj en la
Francuja-Prusuja milito
de 1870/71 estis unu el la ?efaj kialoj de la Francuja malvenko. Fine de la 19-a jarcento E?ropo estis ombrita de vetarmado kaj disputoj inter ?tatoj. Por malhelpi al memismo kaj kontribui al internacia komunikado sporto estis la? li bona maniero por atingi tion. La? lia idealo la ludoj kunigu sportistojn de ?iuj popoloj, ha?tkoloroj kaj religioj por konkuri en paca etoso. Ekde 1889 Coubertin organizis sportofestojn kaj vizito de la Olimpiaj ludoj de
Wenlock
1890 firmigis en Coubertin la revon, ke la Olimpiaj ludoj povos estis revivigitaj.
Precipe de germanaj kaj belgaj deputitoj Coubertin ricevis kritikon. Dum kongreso en 1893 en la
Sorbono
ili kritikis neakordigeblon de ?germana“ gimnastiko kaj la modernmoda ?sporto“ el Anglujo.
[5]
En la sekvanta jaro de la 16-a ?is la 23-a de Junio Coubertin aran?is kunsidon por sportoinstruistoj el diversaj landoj. Venis 80 personoj el na? landoj (kaj neniu el Germanujo). Tie li prezentis sian ideon de Olimpiaj ludoj. La lastan tagon oni rigardas kiel fondi?odaton de la
IOK
. La partoprenantoj anka? decidis, ke en 1896
Ateno
estos gastiganto de la
unuaj modernaj Olimpiaj ludoj
. Kiel unuan prezidanton la kunsido elektis la grekon Dimitrios Vikelas. Coubertin fari?is ?enerala sekretario.
En la jaro
1896
en
Ateno
okazis la unuaj Olimpiaj ludoj de la nuntempo (295 viroj el 13 landoj en 42 konkuroj), kaj ekde tiam ili okazas ? krom interrompoj pro la mondmilitoj - ?iun kvaran jaron en malsama loko. Ekde la jaro
1924
anka? vintraj ludoj okazas: unue samjare kiel la someraj ludoj, sed ekde 1994 (pro komercaj kialoj) en dujara alterno kun ili.
Olimpia ?uro: "Nome de ?iuj partoprenantoj, mi promesas, ke ni partoprenos en tiuj ?i Olimpiaj ludoj konsiderante kaj obeante ties validajn regulojn, en la bona spirito de, kaj por la honoro de niaj teamoj.
- 1-a
1896
Ateno
(
Grekio
) starto de 100-metra kuro, venkis Thomas Burke kun 12 s
- 2-a
1900
Parizo
(
Francio
)
- 3-a
1904
St. Louis
(
Usono
)
- 4-a
1908
Londono
(
Britio
)
- 5-a
1912
Stokholmo
(
Svedio
)
- 6-a
1916
Berlino
(ne okazis pro la
Unua Mondmilito
)
- 7-a
1920
Antverpeno
(
Belgio
)
- 8-a
1924
Parizo
(
Francio
)
- 9-a
1928
Amsterdamo
(
Nederlando
)
- 10-a
1932
Los-An?eleso
(
Usono
)
- 11-a
1936
Berlino
(
Germanio
) (olimpika ?urado)
Jesse Owens
, usona nigrulo gajnis 4 ormedalojn en la
Nazia Germanio
- 12-a
1940
Tokio
(ne okazis pro la
Dua Mondmilito
)
- 13-a
1944
Londono
(ne okazis pro la Dua Mondmilito)
- 14-a
1948
Londono
(
Britio
)
- 15-a
1952
Helsinko
(
Finnlando
)
- 16-a
1956
Melburno
(
A?stralio
)
- 17-a
1960
Romo
(
Italio
)
- 18-a
1964
Tokio
(
Japanio
) Yoshinori Sakai, studento el Hiro?imo, portis la olimpikan tor?on al la olimpiaj ludoj
- 19-a
1968
Meksikurbo
(
Meksiko
)
- 20-a
1972
Munkeno
(
Germanio
) okazis palestina teroratako kontra? israelaj sportistoj
- 21-a
1976
Montrealo
(
Kanado
) 22 afrikaj landoj bojkotis, ?ar la partoprenanta Nov-Zelando pli frue ludis rugbeon kun Sud-Afriko
- 22-a
1980
Moskvo
(
Sovetunio
) Usono kaj 50 okcidentaj landoj bojkotis tion pro la
afgania
interveno de Sovetunio
- 23-a
1984
Los-An?eleso
(
Usono
) socialistaj landoj (krom
Rumanio
,
Jugoslavio
kaj
?inio
) bojkotis kiel reprezalio pro la anta?a bojkoto
- 24-a
1988
Seulo
(
Suda Koreio
) (
Kubo
kaj
Nord-Koreio
bojkotis)
- 25-a
1992
Barcelono
(
Hispanio
)
- 26-a
1996
Atlanto
(
Usono
)
- 27-a
2000
Sidnejo
(
A?stralio
)
- 28-a
2004
Ateno
(
Grekio
)
- 29-a
2008
Pekino
(
?inio
)
- 30-a
2012
Londono
(
Anglio
)
- 31-a
2016
Rio-de-?anejro
(
Brazilo
)
- 32-a
2020
Tokio
(
Japanio
) okazis en 2021 pro la
pandemio
de
KOVIM-19
- 33-a 2024
Parizo
(
Francio
)
- 34-a 2028
Los-An?eleso
(
Usono
)
- 1-a
1924
Chamonix
(
Francio
) (296 atletoj el 16 landoj en 16 konkursoj)
- 2-a
1928
St. Moritz
(
Svislando
)
- 3-a
1932
Lake Placid
(
Usono
)
- 4-a
1936
Garmisch-Partenkirchen
(
Germanio
)
- 5-a
1948
St. Moritz
(
Svislando
)
- 6-a
1952
Oslo
(
Norvegio
)
- 7-a
1956
Cortina d’Ampezzo
(
Italio
)
- 8-a
1960
Squaw Valley
(
Usono
)
- 9-a
1964
Innsbruck
(
A?strio
)
- 10-a
1968
Grenoblo
(
Francio
)
- 11-a
1972
Sapporo
(
Japanio
)
- 12-a
1976
Innsbruck
(
A?strio
)
- 13-a
1980
Lake Placid
(
Usono
)
- 14-a
1984
Sarajevo
(
Jugoslavio
)
- 15-a
1988
Kalgario
(
Kanado
)
- 16-a
1992
Albertville
(
Francio
)
- 17-a
1994
Lillehammer
(
Norvegio
)
- 18-a
1998
Nagano
(
Japanio
)
- 19-a
2002
Salt Lake City
(
Usono
)
- 20-a
2006
Torino
(
Italio
)
- 21-a
2010
Vankuvero
(
Kanado
)
- 22-a
2014
So?i
(
Rusio
)
- 23-a 2018
Pjon?ango
(
Suda Koreio
)
- 24-a 2022
Pekino
(
?inio
)
La olimpika movado uzas plurajn tutmonde protektitajn
simbolojn
, difinitajn de la internacia olimpika komitato en la olimpika ?arto. La plej konata estas la olimpika flago kun la kvin
diverskoloraj implikitaj ringoj
sur blanka fono. La ses koloroj: blanko, ru?o, bluo, verdo, flavo kaj nigro estis elektitaj, ?ar la flago de ?iu lando en la mondo entenas almena? unu el tiuj koloroj. Krome la nombro de la ringoj reprezentas la kvin kontinentojn (la? la klasika nombrado). La flago estis dezajnita en
1914
kaj estas elmetita ekde la
Someraj ludoj de la jaro 1920
en
Antverpeno
.
[7]
La oficiala
frapfrazo
de la olimpika movado estas (
latine
)
citius, altius, fortius
, kio signifas
pli rapide, pli alte, pli forte
.
La idealoj de De Coubertin speguli?as pli bone en la olimpika kredo:
|
| ?
La plej grave ?e la olimpikaj ludoj ne estas venko, sed partopreno, kiel anka? en la vivo la plej grave ne estas venko, sed strebo al celo. La plej grave ne estas venkinte, sed bone luktinte.
”
| —
De Coubertin
[7]
|
|
La
olimpika saluto
estas saluto kiun la atletoj, dum la Olimpiaj ludoj, faris per levita dekstra brako.
La malfermaj ceremonioj de la Olimpiaj ludoj enhavas serion de tradiciaj eroj, kiuj estas priskribitaj en la olimpika ?arto.
[8]
[9]
La ceremonio komenci?as kutime per la suprentiro de la flago kaj la ludo de la
nacia himno
de la gastiganta lando. Sekvas diversaj artistaj spektakloj (muziko, kantado, danco, teatro), kiuj reprezentas la gastigantan landon. Grando kaj komplekso de la ceremonioj da?re kreskas, ?ar ?iu gastiganta lando strebas superi sian anta?ulon. Tiel la kostoj de la malferma ceremonio de la
someraj ludoj en la jaro 2008
en
Pekino
superis 100 milionojn da dolaroj.
[10]
Post la arta parto de la ceremonio, la atletoj paradas en la stadionoj grupigitaj la? landoj. Grekio estis tradicie la unua lando kiu eniras kaj kondukas la paradon por honori la originojn de la Olimpiko. Poste la aliaj landoj eniras en la stadionon alfabetorde kongrue kun la elektita lingo de la gastiganta lando, kaj la atletoj de la gastiganta lando estas la lastaj enirantoj. Dum la
Somera Olimpiko 2004
, kiu estis gastigita en
Ateno
,
Grekio
, la greka flago eniris la unua en la stadiono, kvankam la greka delegitaro eniris la lasta. Ekde la
Somera Olimpiko 2020
, la venontaj gastigantoj de la respektivaj Olimpiaj ludoj (?u someraj a? vintraj) eniroj tuj anta? la nuntempa gastiganto en descendanta ordo. Poste oni faras diskursojn, formale malfermante la ludojn. Finfine, la Olimpia tor?o estas portata en la stadionon kaj trapasita ?is ?i atingas la finan tor?okuron; ofte sukcesa Olimpia atleto el la gastiganta lando ekbruligas la olimpian flamoj en la stadiona kaldrono.
[11]
[12]
La ferma ceremonio de la Olimpiaj ludoj okazas diman?e kaj post ?iuj sporteventoj estas finitaj. Flag-portantoj el ?iu partoprenanta lando eniras en la stadiono, sekvitaj de la atletoj kiuj eniras ?iuj kune, sed nacia distingo.
[13]
Tri landaj flagoj estas hisataj dum la korespondaj
naciaj himnoj
estas ludataj: nome la flago de la nuntempa gastiganta lando; la flago de Grekio, por honori la naskolokon de la Olimpiaj ludoj; kaj la flago de la gastiganta lando de la venontaj someraj a? vintraj Olimpiaj ludoj.
[13]
La prezidanto de la organiza komitato kaj la prezidanto de la IOK faras siajn fermajn
diskursojn
, la ludoj estas oficiale fermitaj, kaj la olimpia flamo estas ekstingita.
[14]
En tio kio estas konata kiel Antverpena Ceremonio, la nuntempa
urbestro
de la urbo kiu organizis la ludojn transpasas specialan olimpian flagon al la prezidanto de la IOK, kiu poste pasigas ?in al la nuntempa urbestro de la urbo kiu estos gastiganto de la venontaj Olimpiaj ludoj.
[15]
La gastiganta lando de la venontaj ludoj poste por mallonge prezentas sin per artaj montroj de danco kaj teatro reprezentaj de ties kulturo.
[13]
Kiel kutime, la lasta medalhaviga ceremonio de la ludoj okazas kiel parto de la ferma ceremonio. Tipe, la maratonmedaloj estas transdonitaj en la Somera Olimpiko,
[13]
[16]
dum la medaloj de
skikurado
estas havigitaj en la Vintra Olimpiko.
[17]
Medalceremonio okazas post la fino de ?iu olimpika evento. La venkinto, kaj la dua kaj tria-ranga konkurencintoj a? teamoj, staras sur triloka of a three-tiered
rostrum
(
tribuno
) por ricevi sian respektivan medalon fare de membro de la IOK.
[18]
Post la ricevo de medaloj, la nacia flagoj de la tri medalricevintoj estas hisitaj dum la
nacia himno
de la lando de la ormedalisto estas a?skultata.
[19]
Anka? volontuloj el la gastiganta lando agadas kiel gastigantoj dum la medalceremonio, kaj helpas la funkciulojn kiuj disdonas la medalojn kaj kiel flag-portantoj.
[20]
En la Somera Olimpiko, ?iu medalceremonio okazas ?e la sportejo kie la respektiva evento estis okazinta,
[21]
sed la medalceremonioj ?e la Vintra Olimpiko kutime okazas ?e speciala "plaza" (medalejo).
[22]
En la someraj ludoj estas
arkpafado
,
atletiko
,
basbalo
,
biciklado
,
bokso
,
futbalo
,
gazonhokeo
,
gimnastiko
,
golfo
,
halterlevo
,
?udo
,
kajakado-kanuado
,
karateo
,
korbopilko
,
lukto
,
manpilko
,
moderna pentatlono
,
na?ado
,
sporta pafado
,
rajdado
,
remado
,
rugbeo sepopa
,
skermo
,
softbalo
,
tabloteniso
,
tekvondo
,
teniso
,
triatlono
,
velado
,
volanludo
kaj
volejbalo
.
En la vintraj ludoj estas
arta sketado
,
biatlono
,
glacihokeo
,
glitkurado
,
glit?tonludo
,
lu?o
,
skiado
kaj
sledado
.
La
Olimpika programo
konsistas el 35
sportoj
, 30 fakoj kaj 408 eventoj. Por ekzemplo,
Luktado
estas somerolimpia sporto, kiu enhavas du fakojn: nome
grek-romia
kaj
liberstila luktadoj
. ?i estas siavice subdividita en dekkvar eventoj por viroj kaj kvar eventoj por virinoj, ?iuj el kiuj reprezentas diferencajn pezklasojn.
[23]
La programo de la Somera Olimpiko inkludas 26 sportojn, dum la Vintra Olimpiko konsistas el 15 sportoj.
[24]
Atletiko
,
na?ado
,
skermo
, kaj
gimnastikoestas
la nuraj somerolimpiaj sportoj kiuj neniam forestis el la olimpika programo.
Skikurado
,
arta sketado
,
glacihokeo
,
Nordia kombino
,
skisaltado
, kaj
rapid-sketado
aperis en la programoj de ?iu Vintra Olimpiko ekde ties starto en
1924
. Nuntempaj olimpiaj sportoj, kiel
badmintono
,
korbopilko
, kaj
volejbalo
, aperis por la unua fojo en la programo kiel
montrosportoj
, kaj estis poste promociitaj al plenaj olimpiaj sportoj. Kelkaj sportoj kiuj estis konkurencitaj en pli fruaj Olimpiaj ludoj estis poste forfaligitaj el la programo.
[25]
Olimpiaj sportoj estas kontrolitaj de internaciaj sporto-
federacioj
(ISF-oj) agnoskitaj de la IOK kiel tutmondaj kontrolistoj de tiuj sportoj. Estas 35 federacioj reprezentataj ?e la IOK.
Estas sportoj agnoskitaj de la IOK kiuj ne estas inkluditaj en la olimpika programo. Tiuj sportoj ne estas konsiderataj olimpiaj sportoj, sed ili povas esti promociitaj al tiu statuso dum programrevizio kiu okazas en la unua sesio de la IOK post la okazigo de la Olimpiaj ludoj.
[27]
Dum tiaj revizioj, sportoj povas esti ekskluditaj a? inkluditaj en la programon surbaze de dutriona majoritata vo?donado de la membroj de la IOK.
[29]
Estas agnoskitaj sportoj kiuj neniam estis en olimpika programo en ajna fako, ekzemple
skva?o
.
[30]
En Oktobro kaj Novembro 2004, la IOK establis Olimpikan Programan Komisionon, kiu ricevis la taskon revizii la sportojn de la Olimpia programo kaj de ?iuj ne-Olimpiaj agnoskitaj sportoj. La celo estis apliki sisteman alproksimigon al establado de la Olimpia programo por ?iu okazigo de la ludoj.
[31]
La komisiono formulis sep kriteriojn por pritaksi ?u sporto estu inkludita en la Olimpian programon.
[31]
Tiuj kriterioj estas historio kaj
tradicio
de la sporto, universaleco, populareco de la sporto, ?enerala montrobildo,
sano
de la atletoj, disvolvigo de la koncerna Internacia Federacio kiu kontrolas tiun sporton, kaj
kostoj
de la organizado de la sporto.
[31]
El tiu studo kvin agnoskitaj sportoj aperis kiel kandidatoj por inkludo en la
Somera Olimpiko 2012
: nome
golfo
,
karateo
,
rugbeo 7
,
rultabulado
kaj
skva?o
.
[31]
Tiuj sportoj estis reviziitaj de la Plenumkomitato de la IOK kaj poste referencataj al la ?enerale Sesio en Singapuro en Julio 2005. El la kvin sportoj rekomenditaj por inkludo nur du estis elektitaj kiel finalistoj: nome
karateo
kaj
skva?o
.
[31]
Neniu sportoj atingis la postulitan dutriona majoritata vo?donado de la membroj de la IOK kaj konsevence ili ne estis promociitaj al la Olimpia programo.
[31]
En Oktobro 2009 la IOK vo?donis instali golfon kaj rugbeon 7 kiel olimpiaj sportoj por la
Somera Olimpiko de 2016
kaj de
2020
.
[32]
La 114-a sesio de la
IOK
, en 2002, limigis la somerolimpikan programon al maksimumo de 28 sportoj, 301 eventoj, kaj 10 500 atletoj.
[31]
Tri jarojn poste, en la
117-a IOK-sesio
, oni faris la unuan plej gravan programrevizion, kiu rezultis en la ekskludo de
basbalo
kaj de
softbalo
el la oficiala programo de la
Londonaj Ludoj de 2012
. Ekde tiam ne estis interkonsento por la promocio de aliaj du sportoj: la programo de 2012 aperigis ?uste 26 sportojn.
[31]
La ludoj de 2016 kaj 2020 revenis al maksimumo de 28 sportoj kun aldono de rugbeo kaj golfo.
[32]
La
etoso
de aristokrataro ekzempligita en la
britaj lernejoj
ege influis super
Pierre de Coubertin
.
Tiuj publikaj lernejoj defendis la kredon ke sporto formas gravan parton de eduko, sinteno kiu estas resumita en la dira?o
mens sana in corpore sano
, nome
sana menso en sana korpo
. Tiukadre, ?entelmano estis tiu kiu i?as plurfaceta, ne la plej unuaranga en nur unu specifa afero. Estis anka? hegemonia koncepto de justeco, en kiu praktiki a? trejni?i estis konsiderata kvaza? perfido.
Tiuj kiuj praktikis sporton profesie estis konsiderataj kiel havantoj de maljusta avanta?o super tiuj kiuj praktikis ?in nur kiel
hobio
.
La ekskludo de profesiuloj okazigis kelkajn polemikojn la?longe de la historio de la moderna Olimpiko. La ?ampiono en la
Somera Olimpiko 1912
de
pentatlono
kaj
dekatlono
nome
Jim Thorpe
estis senigita el siaj medaloj kiam oni malkovris, ke li estis ludinta duon-profesian basbalon anta? la Olimpikoj. Liaj medaloj estis postmorte redonitaj fare de la IOK en 1983 pro kompata sinteno.
[34]
Svisaj kaj a?striaj skiistoj bojkotis la
Vintran Olimpikon de 1936
kiel apogo al siaj skiadaj instruistoj, kiuj ne estis rajtigitaj konkurenci ?ar ili vivtenis sin per sia sporto kaj ili estis konsiderataj profesiuloj.
[35]
La alveno de ?tat-sponsoritaj "plen-tempaj amatoraj atletoj" el landoj de la
Orienta Bloko
erodis la ideologion de la pura
amatoro
, kiel metis la mem-financitajn amatorojn de okcidentaj landoj je malavanta?o.
Sovetunio
enirigis teamojn de atletoj kiuj estis teorie ?iuj studentoj, soldatoj a? laboristoj de iu profesio, sed ?iuj el kiuj estis reale pagitaj de la ?tato por trejni?i je plen-tempa bazo.
[36]
[37]
La situacio estis ege malavanta?a por usonaj kaj okcidente?ropaj atletoj, kaj estis grava faktoro en la malpliigo de usonaj medalatingoj en la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj. Tamen, pretersolvoj anka? en okcidentaj landoj ebligis individuojn dedi?i sin plen-tempe al sporto, kvankam teorie respektante la amatorajn regulojn.
[38]
Kiel rezulto, la Olimpiaj ludoj ?an?is sin el
amatoreco
, kiel viziis
Pierre de Coubertin
, al permeso de partopreno de profesiaj atletoj,
[39]
sed nur en la
1990-aj jaroj
, post la
disfalo de Sovetunio
kaj la malaltigo de ties influo en la
Internacia Olimpika Komitato
.
[40]
[41]
[42]
Polemiko pri la kanada teamo de glacihokeo
[
redakti
|
redakti fonton
]
?irka? la fino de la 1960-aj jaroj, la Kanada Amatora Hokea Asocio sentis, ke iliaj amatoraj ludantoj ne plu povos esti konkurenceblaj kontra? la sovetaj plentempaj atletoj kaj kontra? tiuj de aliaj konstante pliboni?antaj e?ropaj teamoj, ?efe oriente?ropaj. Ili postulis la kapablon uzi ludistojn el profesiaj ligoj sed ili trafis opozicion el la IIHF (
Internacia Glacihokea Federacio
) kaj de la IOK. En la Kongreso de IIHF de 1969, la IIHF decidis permesi al Kanado uzi na? ne-NHL profesiajn hokeistojn
[43]
en la Tutmonda ?ampioneco de 1970 en
Montrealo
kaj
Winnipeg
,
Manitobo
, Kanado.
[44]
La decido estis renversita en Januaro 1970 post Brundage diris, ke la glacihokea statuso kiel Olimpia sporto estus endan?erigita se oni faris tiun ?an?on.
[43]
Reage, Kanado retiri?is el la internacia glacihokea konkurenco kaj funkciuloj asertis, ke ili ne revenos ?is oni instalos "malferman konkurencon".
[43]
[45]
Gunther Sabetzki i?is prezidanto de la IIHF en 1975 kaj helpis solvi la disputon kun la KAHA. En 1976, la IIHF interkonsentis permesi la "malferman konkurencon" inter ?iuj ludistoj por la Tutmonda ?ampioneco. Tamen, ludistoj de NHL ne estis ankora? rajtigitaj ludi en la Olimpiaj ludoj ?is 1988, pro la nuramatora politiko de la IOK.
[46]
Grekio, A?stralio, Francio kaj Unui?inta Re?lando estas la nuraj landoj kiuj partoprenis en ?iuj Olimpiaj ludoj ekde ilia starto en 1896. Kvankam multaj landoj foje ne partoprenis en iuj Olimpiaj ludoj pro manko de kvalifikitaj atletoj, kelkaj elektis
bojkoton
al okazigo de precizaj Olimpiaj ludoj pro diversaj tialoj, plej ofte politikaj.
- ↑
indiko en la Reta Vortaro de Esperanto
- ↑
History
.
Olympic Games
. Alirita 2016-08-11.
- ↑
Panhellenic Games
. Alirita 9a de Novembro 2016.
- ↑
Histoire et evolution des Jeux olympiques
(
france
). Arkivita el
la originalo
je 6-a de Junio 2012. Alirita 12-a de Marto 2020.
- ↑
5,0
5,1
Hintergrund: Von der Geburt einer Idee
(
germane
). Arkivita el
la originalo
je 3-a de Februaro 2018. Alirita 14-a de Marto 2020.
- ↑
Abschlag Rio: Jugend trainiert GOLF fur Olympia
(
germane
). Alirita 14-a de Marto 2020.
- ↑
7,0
7,1
Olimpikaj simboloj, Olimpika muzeo (PDF, angle), vidita la 23-an de novembro 2009
- ↑
Factsheet Opening Ceremony of the Olympic Summer Games, internacia olimpika komitato, februaro 2008 (PDF, angle)
. Arkivita el
la originalo
je 2011-04-29. Alirita 2010-07-09.
- ↑
Factsheet Opening Ceremony of the Olympic Winter Games, internacia olimpika komitato, februaro 2008 (PDF, angle)
. Arkivita el
la originalo
je 2009-03-25. Alirita 2010-07-09.
- ↑
Ein Feuerwerk der Macht, Focus, 8-an de a?gusto 2008, vidita la 23-an de novembro 2009.
- ↑
"Fact sheet: Opening Ceremony of the Summer Olympic Games" (PDF).
International Olympic Committee. Februaro 2008. Arkivita el la originalo (PDF) la 29an de Aprilo 2011. Alirita la 31an de Decembro 2021.
- ↑
"Fact sheet: Opening Ceremony of the Winter Olympic Games"
(PDF). International Olympic Committee. Februaro 2008. Arkivita el la originalo (PDF) la 25an de Marto 2009. Alirita la 31an de Decembro 2021.
- ↑
13,0
13,1
13,2
13,3
Closing Ceremony Factsheet
. The International Olympic Committee (5a de Junio 2012). Alirita 12a de A?gusto 2012.
- ↑
Closing Ceremony
. International Olympic Committee (31a de Januaro 2002). Arkivita el
la originalo
je 25a de Marto 2009. Alirita 27a de A?gusto 2008.
Arkivita kopio
. Arkivita el
la originalo
je 2009-03-25. Alirita 2021-12-31.
- ↑
The Olympic Flags and Emblem
. The Vancouver Organizing Committee for the 2010 Olympic and Paralympic Winter Games. Arkivita el
la originalo
je 2008-09-20. Alirita 10a de Februaro 2009.
- ↑
"
The Latest: Rio Games close with samba-fueled Carnival party
",
The San Diego Union-Tribune
, 21a de A?gusto 2016.
- ↑
The Closing Ceremonies of the Olympic Game
. International Olympic Committee (1a de Junio 2014). Alirita 24a de Junio 2018.
- ↑
Olympic Games ? The Medal Ceremonies
. Alirita 9a de Oktobro 2020.
- ↑
"Symbols and Traditions: Medal ceremony".
USA Today. 12a de Julio 1999. Alirita la 31an de Decembro 2021.
- ↑
"
Medal ceremony hostess outfits unveiled
", 18a de Julio 2008.
- ↑
"
Medalists at 2018 Winter Olympics get precious keepsake. And a medal
",
USA Today
, 13a de Februaro 2018.
- ↑
"
Mascots come first, then medals for Olympic champions
",
USA Today
, 12a de Februaro 2018.
- ↑
Wrestling
. The Beijing Organizing Committee for the Games of the XXIX Olympiad. Arkivita el
la originalo
je 26a de Februaro 2009. Alirita 25a de Marto 2009.
Arkivigite je
2009-02-26 per la retarkivo
Wayback Machine
Arkivita kopio
. Arkivita el
la originalo
je 2009-02-26. Alirita 2021-12-31.
- ↑
"Sports".
International Olympic Committee. Alirita la 31an de Decembro 2021.
- ↑
Olympic Sports of the Past
. Arkivita el
la originalo
je 2008-12-18. Alirita 10a de Februaro 2009.
- ↑
International Sports Federations
. International Olympic Committee. Alirita 8a de Februaro 2009.
- ↑
Factsheet: The sessions
. International Olympic Committee. Arkivita el
la originalo
je 29a de Aprilo 2011. Alirita
8-a de februaro
2009
.
- ↑
"Recognised Sports".
olympic.org. Arkivita el la originalo la 24an de Marto 2009. Alirita la 31an de Decembro 2021.
- ↑
31,0
31,1
31,2
31,3
31,4
31,5
31,6
31,7
"Factsheet: The sports on the Olympic programme" (PDF).
International Olympic Committee. Februaro 2008. Arkivita el la originalo (PDF) en 25a de Marto 2009. Alirita la 31an de Decembro 2021.
- ↑
32,0
32,1
"Golf, rugby added for 2016 and 2020".
ESPN. Associated Press. 9a de Oktobro 2009. Alirita la 31an de Decembro 2021.
- ↑
Jim Thorpe Biography
. Biography.com. Alirita 9a de Februaro 2009.
- ↑
Garmisch-Partenkirchen 1936
. International Olympic Committee. Alirita 25a de Julio 2011.
- ↑
The Role of Sports in The Soviet Union - Guided History
.
- ↑
"Soviet Sports and Intelligence Activities" (PDF).
Central Intelligence Agency
. 28a de Decembro 1954. Alirita la 1an de Januaro 2022.
- ↑
"Degrees of Difficulty: How Women's Gymnastics Rose to Prominence and Fell from Grace", de Georgia Cervin,
(
ISBN 0252043774
)
- ↑
"Symbols and traditions: Amateurism".
USA Today. 12a de Julio 1999. Alirita la 1an de Januaro 2022.
- ↑
Soviet Control of Sports Activities and Sports Propaganda
. Central Intelligence Agency (
7-a de februaro
1955
). Alirita 22a de A?gusto 2021.
- ↑
Soviet Sports as an Instrument of Political Propaganda
. Central Intelligence Agency (20a de Januaro 1955). Alirita 22a de A?gusto 2021.
- ↑
.
The Olympic Ideal and the Winter Games Attitudes Towards the Olympic Winter Games in Olympic Discourses ? from Coubertin to Samaranch
. Comite International Pierre De Coubertin. Arkivita el
la originalo
je 19a de Septembro 2016. Alirita 19a de Septembro 2016.
Arkivita kopio
. Arkivita el
la originalo
je 2016-09-19. Alirita 2021-12-31.
- ↑
43,0
43,1
43,2
Protesting Amateur Rules, Canada Leaves International Hockey
(4a de Januaro 1970). Arkivita el
la originalo
je 20a de Februaro 2016.
- ↑
Finally, Canada to Host the World Championship
(7a de Majo 2004). Arkivita el
la originalo
je
3-a de marto
2016
.
- ↑
"
Summit Series '72 Summary
",
Hockey Hall of Fame
.
Arkivigite je
2008-08-07 per la retarkivo
Wayback Machine
Arkivita kopio
. Arkivita el
la originalo
je 2008-08-07. Alirita 2021-12-31.
- ↑
First Canada Cup Opens Up the Hockey World
(15a de Septembro 1976). Arkivita el
la originalo
je 14a de Marto 2016.
- Buchanan, Ian (2001). Historical dictionary of the Olympic movement. Lanham: Scarecrow Presz.
ISBN 978-0-8108-4054-6
.
- Kamper, Erich; Mallon, Bill (1992). The Golden Book of the Olympic Games. Milan: Vallardi & Associati.
ISBN 978-88-85202-35-1
.
- Preuss, Holger; Marcia Semitiel Garcia (2005). The Economics of Staging the Olympics: A Comparison of the Games 1972?2008. Edward Elgar Publishing.
ISBN 978-1-84376-893-7
.
- Simson, Vyv; Jennings, Andrew (1992). Dishonored Games: Corruption, Money, and Greed at the Olympics. New York: S.P.I. Books.
ISBN 978-1-56171-199-4
.
- Wallechinsky, David (2004). The Complete Book of the Summer Olympics, Athens 2004 Edition. SportClassic Books.
ISBN 978-1-894963-32-9
.
- Wallechinsky, David (2005). The Complete Book of the Winter Olympics, Turin 2006 Edition. SportClassic Books.
ISBN 978-1-894963-45-9
.
Vintraj Olimpiaj Ludoj
1924
,
1928
,
1932
,
1936
,
(
1940
)
II
,
(
1944
)
II
,
1948
,
1952
,
1956
,
1960
,
1964
,
1968
,
1972
,
1976
,
1980
,
1984
,
1988
,
1992
,
1994
,
1998
,
2002
,
2006
,
2010
,
2014
,
2018
,
2022
|
Someraj Olimpiaj Ludoj
1896
,
1900
,
1904
,
(
1906
)
*
,
1908
,
1912
,
(
1916
)
I
,
1920
,
1924
,
1928
,
1932
,
1936
,
(
1940
)
II
,
(
1944
)
II
,
1948
,
1952
,
1956
,
1960
,
1964
,
1968
,
1972
,
1976
,
1980
,
1984
,
1988
,
1992
,
1996
,
2000
,
2004
,
2008
,
2012
,
2016
,
2020
,
2024
|