El Vikipedio, la libera enciklopedio
La
20-a de majo
estas la 140-a tago de la jaro (la 141-a en superjaroj) la? la
Gregoria kalendaro
. 225 tagoj restas.
Je la 20-a de majo okazis, interalie:
- 325
: Malfermo de la
Unua koncilio de Niceo
(
Bitinio
), dum kiu oni interalie kondamnis
arianismon
, redaktis
Nicean Kredon
kaj solvis konflikton pri datado de
Pasko
- 526
: Siria
Antio?io
ruini?is pro
tertremo
- pereis ?irka? 250 mil homoj
- 685
:
Skotlando
: venko de
piktoj
super
Northumbria
en la batalo de
Forfar
-regiono
- 794
: La?
Anglosaksa kroniko
re?o
Aethelberht la 2-a
estis senkapigita ordone de la re?o
Offa
- 885
:
Karlo la 3-a la Dika
kroni?is kiel
okcidentfranka
re?o
- 1184
:
Danoj
detruis okcident
pomerian
?iparon, konkeris
Wolin
detruante marbordon, venkis slavajn
vendojn
- pola
episkopejo
en
Kamie?
transiris sub danaj influoj
- 1293
:
San?o la 4-a
fondis
Komplutensan Universitaton de Madrido
- 1350
: En batalo de ?ukow (apud
Sochaczew
) pola re?o
Kazimiro la Granda
venkis
litovan
armeon reakirante i.a.
Breston
,
Lvovon
kaj
Volodimiron Volinan
- 1420
:
Husana
armeo gvidata de
Jan ?i?ka
invadis
Pragon
- 1498
:
Epoko de Malkovroj
: portugala esploristo
Vasco da Gama
atingis Kozhikode (
Calicut
) en
Keralao
malfermante senperan
mar
-vojon inter
E?ropo
kaj
Barato
- 1501
:
Portugaloj
malkovris
?ieliran Insulon
- 1515
:
Hindia rinocero
estis transportita al
Lisbono
, kaj samjare projektita de
Albrecht Durer
kiel
rinocero de Durer
- 1570
:
Abraham Ortelius
eldonis la unuan
atlason
-
Theatrum Orbis Terrarum
- 1595
:
Bojaroj
de
Valakio
?uris fidelecon al
Sigmundo Bathori
, princo de
Transilvanio
, nome de sia princo
Mikaelo de Vala?io
- 1631
:
Tridekjara milito
: armeo de la
Sankta Romia Imperio
masakris
25 mil lo?antojn de
Magdeburgo
- 1741
:
Kolombio
: perdinte pli ol 9500 soldatojn, plejparte pro
flava febro
, britaj fortoj estis devigitaj retiri?i, finante dumonatan batalon de
Kartageno
kontra? Hispanio
- 1792
: Malfermo kaj
konsekro
de la
Tombejo Pow?zki en Varsovio
, nun la plej granda
nekropolo
en E?ropo
- 1794
:
Pollando
: la plej granda en historio
incendio
de
Mikołow
- Napoleonaj militoj
:
- 1857
:
Allan Kardec
sendis ekzempleron de
La libro de la spiritoj
kun letero al
George Sand
, en
Parizo
- 1859
: Ekkonstruo de la
Nova sinagogo de Berlino
- 1862
: Fondo de
Nacia Muzeo en Varsovio
kiel Muzeo de
Belartoj
- 1873
: Usonaj tajloro
Jacob Davis
kaj entreprenisto
Levi Strauss
akiris
patenton
por
?inzoj
kun plifortigitaj - pere de
nitoj
-
po?oj
- 1875
:
Konvencio pri la Metro
estas subskribita - dum enkondukado de
metra decimala sistemo
reprezentantoj de 17 subskribantaj ?tatoj pri la
ar?iva metro
kaj
kilogramo
por krei
metron
kaj kilogramon
- 1882
:
Germana Imperiestra Regno
,
Itala Re?lando
kaj
A?strio-Hungario
ligis
Triopan Aliancon
- 1891
: Unua
turisma
gastejo
Kr?ma
ekkonstrui?is en
Radho??
(
Moraviasileziaj Beskidoj
)
- 1901
:
Dispartigoj de Pollando
: plurmonata
Infana striko en Wrze?nia
kontra?
germanigo
komenci?is (
infanoj
rifuzis akcepti
Biblion
en la germana lingvo) - peticion al
papo
subskribis 175 mil lo?antoj de Grandpolujo
- 1902
:
Kubo
akiris
sendependecon
de
Usono
-
Tomas Estrada Palma
i?is unua prezidento
- 1905
:
Funikularo de Kievo
ekfunkciis
- 1913
: En
Vroclavo
oni malfermis
spektaklan
-
sportan
konstrua?on
Hala Ludowa
- objekto de la
Monda hereda?o de Unesko
- Unua mondmilito
- 1921
: Usona prezidento
Warren G. Harding
transdonis al pola sciencistino
Maria Skłodowska-Curie
ujeton da
radiumo
valoran 100 milojn da dolaroj
- 1927
:
Sauda Arabio
sendependi?is (
Traktato
de Jedda)
- 1929
: En
Prago
fondi?is internacia organiza?o de
pupteatristoj
UNIMA
- 1932
: Usona aviadistino
Amelia Earhart
transflugis
Atlantikan Oceanon
kiel la unua virino
- 1932
:
Engelbert Dollfuss
i?is
kanceliero de A?strio
- 1933
: Engelbert Dollfuss fondis
a?strofa?istan
Patrujlandan Fronton
- 1935
:
Dua Pola Respubliko
:
Universitato de Varsovio
akceptis nomon "
Jozef Piłsudski
"
- 1939
: Germana kvaza?armea ta?mento atakis polan
doganejon
en Kałdowo apud
Malbork
- Dua mondmilito
- 1945
:
Postmilito
- 1946
:
Britio
?tatigis
minejojn
- 1949
: La resta?oj de Victor Schœlcher, mortinta en 1893 kiel kontra?ulo de
sklaveco
en
francaj kolonioj
, kaj
Felix Eboue
, guberniestro afrikdevena, mortinta en 1944, estis enterigitaj en
Panteono de Parizo
- 1954
:
?iang Kai-?ek
fari?is prezidento de la
Respubliko ?inio
en
Tajvano
- 1954
:
?enevo
: subskribo de interkonsento pri disdivido de
Vjetnamio
la? la 17-a
latitudo
- 1960
: Itala filmo
La Dolce Vita
de
Federico Fellini
estis premiita per
Ora Palmo
?e Internacia
Festivalo de Cannes
- 1961
:
Ukrainio
:
?ev?enka ?tata premio
fondi?is
- 1964
: Malkovro de la
kosma fona radiado
fare de usonaj astronomoj
- 1970
:
Flago de Sudano
oficiali?is
- 1975
:
Flago de Kameruno
oficiali?is
- 1982
: Unua
atomenergia
usona
submar?ipo
USS Nautilus
i?is ?ipo-
muzeo
- 1982
: Papo
Johano Pa?lo la 2-a
starigis
Papan Konsilion por la Kulturo
- 1983
: En la scienca revuo "
Science
" aperis artikolo de franca
virussciencisto
Luc Montagnier
indikanta, ke pro
infekto
de
aidoso
povas respondeci nekonata pli frue
retroviruso
- oni nomis ?in poste
HIV
- 1985
:
Miamo
: financata de usona registaro
Radio Marti
komencis disa?digi por la lo?antaro de
Kubo
- 1986
:
Arlingtona nacia tombejo
: enterigo en unu komuna
tombo
de 5 el 7 viktimoj de la katastrofo de
Kosmopramo Challenger
- 1989
:
Pekino
: enkonduko de
krizostato
pro la
protestoj sur placo Tian An Men
- 1990
:
Ri?on-Le-Ciono
: ?e
bushaltejo
israela soldato mortpafis 7
palestinanojn
- 1992
:
Londono
:
Futbala Klubo de Barcelono
gajnis unuafoje la
pokalon de E?ropo
- 1995
: Pola skoria
motorciklisto
Tomasz Gollob
gajnis en
Wrocław
unuan
konkuron
por individua mond?ampioneco
- 1995
:
Litovio
: en
Vilno
estis konsekrita monumento al la Nekonata
Partizano
- 1996
: Komenco de pli ol unu kaj duonjara periodo de nudokula videbleco de la
kometo Hale-Bopp
, unu el la plej brilaj
- 2001
: Oficanta prezidento de
?ado
Idriss Deby
elekti?is por la?vica periodo
- 2002
: Sendependi?o kaj
UNO
-membri?o de
Orienta Timoro
- 2006
:
?inio
: konstruado de la akvoenergia
Bara?o Tri Gor?oj
fini?is
- 2006
:
Nuri al-Maliki
i?is ?efministro de Irako
- 2006
:
Ateno
: finna
metalroka
grupo
Lordi
gajnis
E?rovido-Kantokonkurson
- 2008
:
Dubajo
:
nubskrapulo
Bur? ?alifa
atingis preska? 650 m kaj i?is la plej alta konstrua?o (superis radian
maston
en la ?irka?a?o de pola urbo
Płock
)
- 2008
:
Ma Ying-jeou
oficiale i?is prezidento de Tajvano
- 2009
: Premiero de la militfilmo
Inglourious Basterds
de
Quentin Tarantino
- 2009
:
?a?tar Doneck
venkis
Werder Bremen
, kadre de
E?ropa Ligo de UEFA
, en lasta finalo de
UEFA-pokalo
, i?ante unua ukraina
futbalklubo
, kiu gajnis trofeon ekde sendependeco
- 2010
:
Tanega?ima-Kosmocentro
: lan?o de la japana
kosmosondilo
Akacuki
direkte al
Venuso
- 2012
: En prezidenta baloto en
Serbio
Tomislav Nikoli?
venkis oficantan prezidenton
Boris Tadi?
- 2016
:
Pollando
: prezidento de Pollando
Andrzej Duda
subskribis le?on pri malpermeso
propagandi
komunismon
kaj aliajn
totalismajn
re?imojn
- 2017
:
Antoni Krauze
i?is la?reato de la premio je la nomo al prezidento
Lech Kaczy?ski
dum la 7-a konferenco kadre de
Pollando Granda Projekto
- 2018
:
STS
Dar Młodzie?y
, pola lerneja tri
masta
vel?ipo
kun preska? 1000
junuloj
elnavigis
?irka? la mondo el
Gdynia
? okaze de la 100-jari?o de la
pola sendependeco
- Invado de Rusio en Ukrainion
:
- 1364
:
George-Etienne Cartier
, angla
kavaliro
(m.
1403
)
- 1470
:
Pietro Bembo
, itala kardinalo, humanisto, filologo, poeto kaj historiisto (m.
1547
)
- 1537
:
Girolamo Fabrizio
, itala anatomo, fiziologo, kirurgo, patro de
embriologio
(m.
1619
)
- 1554
:
Paolo Bellasio
, itala komponisto kaj orgenisto (m.
1594
)
- 1743
:
Toussaint Louverture
, heroo de
Haitia revolucio
dum la franca okupado (m.
1803
)
- 1764
:
Johann Gottfried Schadow
, germana skulptisto, pentristo kaj grafikisto, reprezentanto de
klasikismo
(m.
1850
)
- 1772
:
William Congreve
, brita rakeda pioniro (m.
1828
)
- 1780
:
Bernardino Rivadavia
, prezidento de Argentino (m.
1845
)
- 1799
:
Honore de Balzac
, franca verkisto, reprezentanto de
realismo
, a?toro de plurvoluma
romano
La Homa Komedio
(m.
1850
)
- 1806
:
John Stuart Mill
, brita filozofo,
politikologo
kaj
ekonomikisto
(m.
1873
)
- 1838
:
Jules Meline
, ?efministro de Francio, konata de la Meline-
tarifo
(m.
1925
)
- 1849
:
Georg Botticher
, germana verkisto kaj grafikisto (m.
1918
)
- 1851
:
Emil Berliner
, usona
inventisto
eltrovinta
gramofonon
(m.
1929
)
- 1860
:
Benedek Balint
, hungara ksilografo, grafikisto, industriartisto (m.
1920
)
- 1860
:
Eduard Buchner
, germana kemiisto Nobelpremiita pro malkovro de
fermentado
(m.
1917
)
- 1868
:
Jonas Staugaitis
, litova kuracisto, prezidento de
Litovio
(m.
1952
)
- 1871
:
Gyorgy Toth
, hungara juristo, ?urnalisto (m.
1942
)
- 1876
:
Karl Borchert
, germana politikisto kaj kontra?fa?isto
- 1880
:
Cornelis Jacob Baart de la Faille
, nederlanda biologo,
pioniro de Esperanto
, elektita al la
Estraro de UEA 1939-1947
(m.
1939
)
- 1881
:
Władysław Sikorski
, pola generalo,
?efministro de Pollando en ekzilo
, Supera Komandanto de
Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento
, mortfalinta en mistera aviada katastrofo en
?ibraltaro
(m.
1943
)
- 1882
:
Sigrid Undset
, norvega katolika Nobelpremiita verkisto, kontra?fa?ista (m.
1939
)
- 1893
:
Alajos Mecs
, hungara verkisto, ?urnalisto (m.
1978
)
- 1901
:
Max Euwe
, nederlanda mond?ampiono pri
?akludo
(m.
1981
)
- 1902
:
Jazep Pu??a
, belorusa sovetia poeto, literatura kritikisto kaj tradukisto, kunfondinto de la literatura unioj
"Junularo"
kaj
"Alta?o"
(m.
1964
)
- 1906
:
Ellen Auerbach
, germana fotistino kaj
pedagogino
(m.
2004
)
- 1907
:
Franz Jagerstatter
, a?stra kamparano kaj martiro de
konscienco
, murdita (m.
1943
)
- 1908
:
James Stewart
, usona aktoro rolinta en la filmo
Filadelfia rakonto
(m.
1997
)
- 1915
:
Mo?e Dajan
, israela generalo, venkinto en la
sestaga milito
kontra?
araboj
(m.
1981
)
- 1919
:
Gustaw Herling-Grudzi?ski
, pola verkisto, malliberulo de
Gulago
, partoprenanto de la
batalo de Monte Cassino
(m.
2000
)
- 1921
:
Wolfgang Borchert
, germana verkisto, reprezentanto de la postmilita
ruino-literaturo
, enestanta en "
Beletra Almanako
" (m.
1947
)
- 1921
:
Karl Dedecius
, germana
tradukisto
de la
pola literaturo
tradukinta pli ol 300 polajn poetojn kaj verkistojn (m.
2016
)
- 1928
:
Matyas Furdek
, rumania hungara ekonomikisto (m.
2000
)
- 1935
:
Jose Mujica
,
prezidento de Urugvajo
- 1940
:
Ferenc Valkay
, hungara baletdancisto kaj
koreografo
en la
?tata Hungara Operejo de Klu?o
- 1941
:
Csaba Bela Fabian
, rumania hungara matematikisto, ekonomikisto
- 1943
:
Al Bano
, itala muzikisto, kantisto kaj aktoro
- 1944
:
Dietrich Mateschitz
, a?stra entreprenisto
- 1944
:
Joe Cocker
, angla kantisto de
rok-muziko
kaj
pop-muziko
(m.
2014
)
- 1944
:
Boudewijn de Groot
, nederlanda artisto kaj kantisto
- 1944
:
Hugo Agoston
, rumania hungara ?urnalisto
- 1945
:
Istvan Petrovits
, rumania hungara skulptisto
- 1946
:
Cher
, usona kantistino kaj aktorino
- 1948
:
Jozsef Hevesi
, rumania hungara kuracisto, poeto, publicisto
- 1950
:
Wei Jingsheng
, ?ina politika
disidento
, la?reato de la
Sa?arov-Premio
- 1950
:
Waldemar Mattis Teutsch
, rumania hungara pentristo
- 1954
:
Esko Aho
, finna politikisto,
?efministro de Finnlando
, membro de la
Klubo de Madrido
- 1957
:
Jo?ihiko Noda
, ?efministro de Japanio, membro de la
Demokrata Partio de Japanio
- 1957
:
Vladimir Palko
, slovaka politikisto kaj matematikisto
- 1961
:
Maurizio Milani
, itala aktoro, humuristo kaj verkisto
- 1970
:
Omurbek Babanov
, kirgiza entreprenisto pri
nafto
kaj politikisto, fondinto de politika partio
Respublika
- 1974
:
Stanislav Markelov
, rusia juristo kaj ?urnalisto, defendanto de
homaj rajtoj
, murdita (m.
2009
)
- 1981
:
Iker Casillas
, hispana futbalisto
- 1983
:
Szabolcs Balla
, hungara aktoro
- 685
:
Ecgfrith
, reganto de
Deira
, re?o de
Northumbria
- 794
:
Aethelberht la 2-a
,
anglosaksa re?o
de
East Anglia
- 1277
:
Johano la 21-a
, papo, kuracisto kaj logikisto (n. ?irka?
1210
)
- 1506
:
Kristoforo Kolumbo
, itala esploristo malkovrinta
Amerikon
(n.
1451
)
- 1527
:
Michael Sattler
, germana mona?o, kristana
reformaciisto
(n. ?irka?
1495
)
- 1648
:
Ladislao la 4-a
, re?o de Pollando kaj Granda Duko de Litovio (n.
1595
)
- 1658
:
Bartholomaus Holzhauser
, germana teologo kaj ordenfondinto (n.
1613
)
- 1722
:
Sebastien Vaillant
, franca kuracisto kaj botanikisto (n.
1669
)
- 1755
:
Johann Georg Gmelin
, germana voja?isto kaj esploristo de
Siberio
(n.
1709
)
- 1812
:
Hieronymus von Colloredo
, lasta
salcburga princ?efepiskopo
(n.
1732
)
- 1820
:
Karl Ludwig Sand
, germana studento kaj atencanto (n.
1795
)
- 1832
:
Johann Michael von Sailer
, germana teologo kaj tradukisto (n.
1751
)
- 1834
:
Markizo de la Fayette
, franca nobelo kaj revoluciulo dum Franca kaj Usona Revolucioj (n.
1757
)
- 1837
:
Johan Afzelius
, sveda profesoro pri kemio kaj esploristo de
mineraloj
de la
Universitato de Upsalo
(n.
1753
)
- 1841
:
Blanco White
, hispana verkisto, pensisto, teologo, ?urnalisto (n.
1775
)
- 1859
:
Josip Jela?i?
, kroata grafo kaj militisto, subpreminto de la
hungara revolucio de 1848
(n.
1801
)
- 1873
:
George-Etienne Cartier
, kanada franclingva politikisto, unu el la
Patroj de la Konfederacio
(n.
1814
)
- 1876
:
Ferenc Szilagyi
, hungara historiisto kaj ?urnalisto, filo de klasikfilologo
Ferenc Szilagyi
(n.
1797
)
- 1896
:
Clara Schumann
, germana komponistino (n.
1819
)
- 1913
:
Henry Morrison Flagler
, usona industriisto, kunfondinto de la
entrepreno
Standard Oil
(n.
1830
)
- 1926
:
Gerhard Maier
, germana teologo kaj cistercia abato (n.
1855
)
- 1935
:
Arpad L. Bitay
, rumania hungara pentristo, postmilita
invalido
(n.
1900
)
- 1940
:
Verner von Heidenstam
, sveda Nobelpremiita poeto, membro de
Sveda Akademio
(n.
1859
)
- 1947
:
Philipp Lenard
, germana Nobelpremiita fizikisto esplorinta
fotoelektran efikon
(n.
1862
)
- 1952
:
Jozsef Gelei
, hungara zoologo, profesoro, dis?iplo de
Istvan Apathy
(n.
1885
)
- 1958
:
Arpad Kiss
, rumania hungara matematikisto, dekano (n.
1916
)
- 1964
:
Sandor Farkas
, hungara bibliotekisto kaj
orientalisto
(n.
1887
)
- 1973
:
Włodzimierz Antoniewicz
, pola arkeologo sintezinta religion de malnovaj
slavoj
(n.
1893
)
- 1976
:
Irma Brosz
, rumania hungara pentristino, ekspoziciantino de
Barabas Miklos Ceh
(n.
1911
)
- 1986
:
Jozsef Bene
, hungara pentristo, kies pentra?oj trovi?as en
Sfantu Gheorghe
(n.
1903
)
- 1989
:
Erzsebet Galgoczi
, hungara verkistino ricevinta
Kossuth-premion
(n.
1930
)
- 1989
:
John Richard Hicks
, angla Nobelpremiita ekonomikisto (n.
1904
)
- 1989
:
Peter Marosi
, rumania hungara kritikisto kaj redaktoro, filo de
Karoly Molter
(n.
1920
)
- 1991
:
Michel Gauquelin
, franca psikologo kaj
statistikisto
-astrologo (n.
1928
)
- 1998
:
Gerzson Veress
, rumania hungara poeto, filo de
Daniel Veress
(n.
1956
)
- 1999
:
Kjell Gustavsen
,
norvega esperantisto
, prezidanto de
Norvega Esperantista Ligo
,
delegito de UEA
(n.
1915
)
- 2012
:
Robin Gibb
, brita muzikisto, membro de la muzika grupo
Bee Gees
(n.
1949
)
- 2013
:
Mihaly Guttman
rumania hungara muzikinstruisto, kapelestro (n.
1926
)
- 2013
:
Ray Manzarek
, usona muzikisto,
klavarinstrumentisto
de rokmuzika grupo
The Doors
(n.
1939
)
- 2019
:
Niki Lauda
, a?stra entreprenisto, piloto de
Formulo 1
, triobla mond?ampiono (n.
1949
)
La
20-a de majo
estas (la?
gregoria kalendaro
):