Gustaw Herling-Grudzi?ski - foto de
NKVD
, (
Grodno
), 1940
Obelisko en la iama
gulago
Jercevo (
Ar?angelska provinco
, en
Sovetunio
/
Rusio
), kiu memorigas la polan verkiston Gustaw Herling-Grudzi?ski kiu estis tie malliberulo de
gulago
de
NKVD
dum la
Dua Mondmilito
La memortabulo oma?e al Gustaw Herling-Grudzi?ski en lia naski?urbo
Kielce
(
Pollando
)
Gustaw HERLING-GRUDZI?SKI
(naski?is la 20-an de majo 1919 en
Kielce
, mortis la 4-an de julio 2000 en
Napolo
) estis pola
verkisto
,
eseisto
,
literatura kritikisto
,
?urnalisto
,
soldato
, malliberulo de
gulagoj
de
NKVD
. Arestita en 1940 post sovetia
invado en Pollandon
. Kiel adepto de anta?milita
Pola Partio Socialista
post la
dua mondmilito
populari?is kiel
kritikisto
de
komunisma
diktatoreco
en
Pollando
kaj la tuta
Mez-Orienta E?ropo
. Dum la tuta periodo de komunismo en Pollando restis
ekzile
kiel pola politika elmigrinto. Kavaliro de la
Ordeno de Blanka Aglo
.
La verkisto naski?is kiel kvara infano en polonigita, sed kredanta
judismon
juda familio kiel Gecel (vel Gustav) Herling (vel Grudzi?ski), la filo de Dorota (Dobrysia) Bryczkowska kaj Jakub (Josek) Herling vel Grudzi?ski.
En 1919 gepatroj de la verkisto lo?is en Kielce, sed multe da tempo pasigis en apuda Skrzelczyce, kie estis ilia farmodomo.
En 1921 la
farmo
estis vendita kaj de tiu ?i tempo la familio lo?is en Kielce kaj en
Suchedniow
, kie Jakub Herling-Grudzi?ski a?etis tie
muelejon
kaj domon. En postaj jaroj la verkisto rememoris kun sentimento Suchedniow, malgranda urbeto en
Sanktakruca Provinco
, i.a. en la verko
Inny ?wiat
(Alia Mondo).
En
Kielce
Gustaw Herling-Grudzi?ski frekventis
Gimnazion
je la nomo al
Mikołaj Rej
(nuntempe liceo dedi?ita al
Stefan ?eromski
).
Malgra? volo de la patro (kiu instigis lin elekti
Szkoła Głowna Gospodarstwa Wiejskiego
) li studis dum 2 jaroj la
polan
filologion en
Varsovia Universitato
, verkis por la revuoj "Ateneum", "Pion", "Nowy Wyraz" kaj redaktis semajnrevuon "Orka na Ugorze.
La 15-an de oktobro 1939 fondis kune kun kolegoj Polan Popolan Sedependecan Agadon (PLAN), unu el la unuaj polaj
konspiraj
organiza?oj. Dum 2 monatoj estis ?ia ?efo. Forveturis al
Lvovo
, kie portempe profitis apogon de
Maria D?browska
kaj Juliusz Kleiner, poste iris al
Grodno
kaj tie eklaboris en marioneta teatreto. Marte 1940 provis trairi al
Litovio
. Luitaj de li kontrabandistoj montri?is esti agentoj de
NKVD
kaj Grudzi?ski estis arestita tuj post forlaso de la urbo. Estis lokigita en tiea
malliberejo
, kie oni rapide kondamnis lin al 5 jaroj de restado en
gulagoj
. Poste, tra malliberejoj en
Vicebsko
,
Leningrado
kaj
Vologda
, trafis al gulago en Jercevo (
Ar?angelska provinco
). La 20-an de januaro 1942 post drama protesta
malsatstriko
estis liberigita la? la povo de ? valida jam preska? de duonjaro ? pakto
Sikorski
-Majski. ?okan priskribon de la gulaga realeco enmetis poste en la libro
Inny ?wiat
. La 12-an de marto li sukesis ali?i al la
armeo de generalo Anders
. Partoprenis la
batalon de Monte Cassino
, pro kio ricevis Militan Ordenon
Virtuti Militari
.
Lidia Croce
propre Lidia Croce-Herling, itala socia agantino, popularigantino de la pola historio kaj kulturo en Italio, filino de la itala filozofo
Benedetto Croce
, i?is edzino de Gustaw Herling-Grudzi?ski.
- Zdzisław Kudelski,
Pielgrzym ?wi?tokrzyski: szkice o Herlingu-Grudzi?skim
(
Sanktakruca
Pilgrimanto. Skizoj pri Herling-Grudzi?ski)