Moshe Dayan
of
Mosjee Dajan
[1]
(
Hebreeuws
: ??? ????) (
Degania
,
4 mei
1915
?
Tel Aviv
,
16 oktober
1981
) was een
Israelisch
militair en
staatsman
.
Moshe Dayan werd geboren in
Degania Aleph
, een
kibboets
in het noorden van het toenmalige
Britse
Mandaatgebied Palestina
. Hij groeide op in de
mosjav
Nahalal
. Op zijn veertiende werd hij lid van de
Haganah
, de
Joodse
ondergrondse die nederzettingen moest beschermen tegen
Arabische
aanvallen. Hij werd onder meer getraind in
guerrillatactieken
door de fameuze
Britse
kapitein
Orde Wingate
, die in de
Tweede Wereldoorlog
tegen de
Japanners
in
Birma
en de
Italianen
in
Ethiopie
streed.
In
1939
werd het Joodse verzet vogelvrij verklaard. Dayan werd door de Britten gearresteerd. Na twee jaar cel nam hij dienst in het Britse leger en vocht in
Libanon
tegen de
Vichy-Fransen
. Bij deze gevechten verloor hij zijn linkeroog en sindsdien werd hij steeds met een ooglapje gezien.
De Britse regering verleende hem de
Distinguished Service Order
[2]
voor dapperheid.
Tijdens de oorlog die volgde na het uitroepen van de staat Israel in
1948
speelde Dayan een prominente rol als veldcommandant. Een jaar later was hij betrokken bij de onderhandelingen met
Jordanie
. In
1950
was Moshe Dayan verantwoordelijk voor het opblazen van onder meer de Mash'had Nabi Husayn-moskee bij
Majdal
, het huidige
Asjkelon
.
[3]
.
Mei
1955
was hij tegen een veiligheidspact met de VS:
We hebben geen veiligheidspact met de VS nodig; dat zou alleen maar een blok aan ons been zijn. We hoeven geen Arabische (over)macht te vrezen voor de komende 8 a 10 jaar. Zelfs al zouden ze massieve militaire hulp krijgen van het Westen, dan nog behouden we onze superioriteit dankzij ons oneindig groter vermogen om nieuwe bewapening te verwerven. Zo'n pact zou ons alleen maar onze vrijheid van handelen ontnemen die we de komende jaren nodig hebben. Vergeldingsacties kunnen houden is voor ons van vitaal belang...Zo kunnen we ons volk en ons leger onder hoge spanning houden. Zonder dergelijke acties waren we allang opgehouden een strijdbaar volk te zijn en zonder de discipline van een strijdlustig volk zijn we verloren. We moeten uitroepen dat de Negev in gevaar is, dan zullen onze jongens daar heen willen gaan
[4]
.
In oktober
1956
leidde hij als stafchef van het Israelische leger de
Suez
-campagne. Een jaar later begon hij een nieuwe carriere in de
politiek
en werd
minister
van
landbouw
onder
David Ben-Gurion
.
Zijn ster rees vooral na de
Zesdaagse Oorlog
in juni
1967
, toen Dayan inmiddels minister van Defensie was. In zes dagen werden
Egypte
en
Syrie
verslagen. Dayan arriveerde als een van de eerste Joden bij de sinds 1948 voor Joden onbereikbaar geworden
Klaagmuur
en verklaarde dat Israel deze heilige plaats nooit meer zou afstaan. Het Israelische zelfvertrouwen steeg tijdens en vlak na de oorlog tot ongekende hoogte. Dat leidde evenwel tot de latere onderschatting van de Arabische vijanden. In
1973
werd Israel dan ook verrast door een uitstekend gecoordineerde aanval van Egypte en Syrie.
Dayan werd na de wapenstilstand fel bekritiseerd. Kort nadat hij bij de begrafenis van een Israelische soldaat voor moordenaar werd uitgescholden door woedende familieleden van de gesneuvelde militair, stapte hij op als minister. Dayan bepleitte als ex-militair in de politiek in 1975 de volledige integratie van
Arabische Israeliers
, ook voor de militaire dienstplicht, en de vestiging van een "politieke Palestijnse entiteit" waarvan hij echter het exacte territorium in het midden liet. Een paar jaar later speelde hij als minister van Buitenlandse Zaken nog een belangrijke rol bij de vredesonderhandelingen met Egypte, die leidden tot de
Camp Davidakkoorden
.
Dayan overleed in 1981 aan een zware
hartaanval
. Hij had toen al
kanker
en bevond zich in het terminale stadium.
Dayan was de held van de Zesdaagse Oorlog toen hij de klaagmuur claimde voor Israel, maar stond kort daarna wel de zeggenschap over de, eigenlijk religieus belangrijkere,
Tempelberg
af aan de Arabische geestelijke autoriteit van Jeruzalem, de zogeheten
waqf
. Dit deed Dayan, die zelf niet religieus was, als gebaar van goede wil aan de diep vernederde Arabische wereld om zo een wapenstilstand te vergemakkelijken. Dit kwam hem op kritiek te staan van gelovige Joden en van fundamentalistisch christelijke groeperingen. Dezen verklaarden dat Dayan de heiligste plaats van het jodendom hiermee 'verkwanselde' aan hun vijanden.
Op 12 februari 1939 werd in
Nahalal
zijn dochter
Jael Dayan
geboren. Later kreeg hij nog twee zonen Ehud en
Assi Dayan
. Jael werd schrijfster, politica en vredesactiviste bij onder andere Peace Now (Vrede nu).
[5]
- “Als je vrede wilt, moet je niet met je vrienden praten, maar met je vijanden.” -- Dayan.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Volgens de spelling van de Stichting Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands (het 'Oranje Boekje').
- ↑
Honorair, als buitenlander kon hij geen companion zijn.
- ↑
History erased:
"...demolition is documented, and direct responsibility was taken by none other than the GOC Southern Command at the time, an officer named Moshe Dayan."
,
Haaretz
, 5 juli 2007
- ↑
Sharett, Personal Diary, 1978, entry for 26 mei 1955,pag.1021; gevonden bij Pappe, The Biggest Prison on Earth, Ilan Pappe, Oneworld Publications, London, 2017,p.16
- ↑
[1]
|