Videz quo ligesas adhike (che utensili). - A pagino di yaro .

La 17ma di januaro esas la 17ma dio di la yaro segun Gregoriala kalendario . Restas 348 dii til la fino di la yaro (349 en bisextila yari ).

Dio [ redaktar | redaktar fonto ]

• Dio di Santa Antonius, por katolik-eklezio .

Eventi [ redaktar | redaktar fonto ]

• 395 - Theodosius la 1ma mortas, e l'imperio itere dividesas en du. L' Est-Romana imperio , kun chef-urbo en Konstantinoplo , guvernesos da Flavius Arcadius , filiulo de Theodosius, kontre ke la West-Romana imperio , kun chef-urbo en Mediolanum (nuna Milano ) guvernesos da Flavius Honorius , fratulo de Theodosius.
• 1608 - Imperiestro Susenyos la 1ma di Etiopia vinkas armeo del populo Oromo en Ebenat. Nur 400 Amhara mortas, kontre 12 mil Oromo.
• 1746 - Che batalio di Falkirk Muir, Angla trupi vinkesas da tale nomizita "Jakobitisti", qui suportis princo James Francis Edward Stuart.
• 1773 - James Cook divenas l'unesma Europano qua atingas Antarktika polala cirklo .
• 1852 - Unionita Rejio agnoskas la nedependo di Transvaal .
• 1881 - Milito di Pacifiko : Chiliana trupi okupas Lima , Peru .
• 1912 - Britaniana Robert Falcon Scott divenas la duesma explorero qua atingas Sudala Polo , ma mortos poka dii pose, pro famino .
• 1901 - Fondo di la Delegitaro por l'Adopto di Linguo Auxiliara Internaciona ( Delegation pour l'Adoption d'une Langue Auxiliaire Internationale ) da Leopold Leau .
• 1913 - Raymond Poincare elektesas prezidanto di Francia .
• 1944 - Duesma mondomilito : komencas l'unesma atako kontre la fortreso di Monte Cassino , en Italia .
• 1945 - Duesma mondomilito: Sovietian armeo konquestas Warszawa .
• 1961 - Patrice Lumumba asasinesas en Elisabethville, Katanga . En julio 2002, Usa asumos ke CIA helpis enemiki di Lumumba.
• 1994 - Ter-tremo en Los Angeles . Cirkume 3.000 homi vundesas e 20.000 perdas hemo.
• 1995 - En Kobe , Japonia , ter-tremo kun forteso 7,2 che skalo di Richter produktas 5.000 morti.
• 2002 - En Demokratial Republiko Kongo volkano Nyiragongo eruptas e 400.000 homi evakuesas.
• 2010 - Konflikti inter mohamedani e kristani en Jos, Nigeria , produktas adminime 200 morti.
• 2016 - Adminime 11 personi mortigesas e 13 vundesas pro suocidant-atako per bombo en Jalalabad , Afganistan . ^[1]
• 2019 - Atento per automobilo-bombo kontre policala skolo en Bogota , Kolumbia , produktas 21 morti e plu kam 80 plusa homi vundita.
• 2020 - Komencas serio di inundadi e terglitadi en la sud-estala regiono di Brazilia , qua efektigos granda destruktadi en multa urbeti, domajos chosei, nome en rurala regioni, e produktos 71 morti til la 3ma di februaro.
• 2021 - En Sao Paulo , Brazilia , komencas vacinizo kontre COVID-19 , uzanta vacino developita tra koopero kun Popul-Republiko Chinia .

Naski [ redaktar | redaktar fonto ]

• 1504 - Papo Pius la 5ma (m. 1572)
• 1600 - Pedro Calderon de la Barca , Hispana skriptisto (m. 1681)
• 1706 - Benjamin Franklin , Usana politikisto ed inventisto (m. 1790)
• 1834 - August Weismann , Germana biologiisto e zoologiisto (m. 1914)
• 1845 - Manuel Lisandro Barillas , prezidanto di Guatemala (m. 1907)
• 1856 - Jens Bratlie , chefministro di Norvegia (m. 1939)
• 1860 - Douglas Hyde , prezidanto di Republiko Irlando (m. 1949)
• 1860 - Carlos Jose Solorzano , prezidanto di Nikaragua (m. 1936)
• 1863 - David Lloyd George , chefministro di Unionita Rejio (m. 1945)
• 1868 - Louis Couturat , Franca filozofo e pioniro di Ido (m. 1914)
• 1871 - Nicolae Iorga , skriptisto e chefministro di Rumania (m. 1940)
• 1879 - Felipe Segundo Guzman , prezidanto di Bolivia (m. 1932)
• 1879 - Kazimierz Sichulski , Polona piktisto (m. 1942)
• 1880 - Ndoc Martini , Albaniana piktisto (m. 1916)
• 1899 - Al Capone , Usana kriminero e komercisto (m. 1947)
• 1899 - Nevil Shute , Britanian-Australiana skriptisto ed injenioro (m. 1960)
• 1911 - George Joseph Stigler , Usan ekonomikisto, Nobel-laureato (m. 1991)
• 1914 - Theo Lefevre , chefministro di Belgia (m. 1973)
• 1916 - Reuben Tam , Usana piktisto (m. 1991)
• 1922 - Luis Echeverria Alvarez , prezidanto di Mexikia ^[2]
• 1927 - Eartha Kitt , Usan aktorino, kantistino e komediistino (m. 2008)
• 1931 - James Earl Jones , Usana cinem-aktoro
• 1940 - Tabare Vazquez , prezidanto di Uruguay (m. 2020)
• 1940 - Mircea Snegur , prezidanto di Moldova (m. 2023)
• 1942 - Cassius Clay (pose Muhammad Ali ), Usana boxisto (m. 2016)
• 1943 - Rene Preval , prezidanto di Haiti (m. 2017)
• 1948 - Davið Oddsson , chefministro di Islando
• 1949 - Gyude Bryant , chefo di stato di Liberia (m. 2014)
• 1952 - Ryuichi Sakamoto , Japoniana muzikisto e kompozisto
• 1962 - Jim Carrey , Usan aktoro e komediisto
• 1966 - Shabba Ranks , Jamaikana kantisto e disk-jokeo
• 1969 - Tiesto , Nederlandana disk-jokeo
• 1984 - Calvin Harris , Skota disk-jokeo
• 1989 - Alexandr Sarnavski , Rusa MMA-luktisto
• 1998 - Anthony Zambrano , Kolumbian atleto pri 400-metra kurado

Morti [ redaktar | redaktar fonto ]

• 395 - Teodosius la 1ma , Roman imperiestro (n. 347)
• 1468 - Gjergj Kastrioti Skanderbeg , Albanian aristokrato e militisto, nacionala heroo di Albania (n. 1405)
• 1650 - Tommaso Dolabella , Italiana piktisto (n. 1570)
• 1893 - Rutherford Hayes , prezidanto di Usa (n. 1822)
• 1910 - Joaquim Nabuco , Braziliana skriptisto, historiisto e diplomacisto, fondinto dil Akademio Braziliana pri Literaturo (n. 1849)
• 1911 - Francis Galton , Britaniana biologiisto (n. 1822)
• 1915 - Ida Aalberg , Finlandan aktorino (n. 1857)
• 1926 - Manolo Millares , Mexikiana piktisto (m. 1972)
• 1946 - Cassius Clay (pose Muhammad Ali ), Usana boxisto (m. 2016)
• 1961 - Patrice Lumumba , prezidanto di Demokratial Republiko Kongo (n. 1925)
• 1973 - Tarsila do Amaral , Braziliana piktisto (n. 1886)
• 1975 - Gustavo Rojas Pinilla , prezidanto di Kolumbia (n. 1900)
• 1991 - Rejulo Olav la 5ma di Norvegia (n. 1903)
• 1997 - Clyde Tombaugh , Usan astronomo, deskovrinto di Plutono (n. 1906)
• 2001 - Gregory Corso , Usana poeto (n. 1930)
• 2002 - Camilo Jose Cela , Hispana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1916) ^[3]
• 2005 - Zhao Ziyang , chefministro di Popul-Republiko Chinia (n. 1919)
• 2008 - Bobby Fischer , Usana championo di shakoludo (n. 1943)

Referi [ redaktar | redaktar fonto ]