C?ng hoa Ireland

S?a lien k?t
Bach khoa toan th? m? Wikipedia
đ?ng nh?m l?n v?i Iceland .
đ?i v?i cac đ?nh ngh?a khac, xem Ireland (đ?nh h??ng) .
Ireland [a]
Ten b?n ng?
Quốc huy Ireland
Qu?c huy
Qu?c ca :  " Amhran na bhFiann "
( ti?ng Vi?t : "Bai ca ng??i linh" )
Ai CậpTunisiaLibyaAlgérieMarocMauritanieSénégalGambiaGuiné-BissauGuinéeSierra LeoneLiberiaBờ Biển NgàGhanaTogoBéninNigeriaGuinea Xích ĐạoCameroonGabonCộng hoà CongoAngolaCộng hòa Dân chủ CongoNamibiaCộng hòa Nam PhiEswatiniMozambiqueTanzaniaKenyaSomaliaDjiboutiEritreaSudanRwandaUgandaBurundiZambiaMalawiZimbabweBotswanaEthiopiaNam SudanCộng hoà Trung PhiTchadNigerMaliBurkina FasoYemenOmanCác Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhấtẢ Rập Xê ÚtIraqIranKuwaitQatarBahrainIsraelSyriaLibanJordanCộng hòa SípThổ Nhĩ KỳAfghanistanTurkmenistanPakistanHy LạpÝMaltaPhápBồ Đào NhaTây Ban NhaMauritiusRéunionMayotteComorosSeychellesMadagascarSão Tomé và PríncipeSri LankaẤn ĐộIndonesiaBangladeshTrung QuốcNepalBhutanMyanmarCanadaĐan Mạch (Greenland)IcelandMông CổNa UyThụy ĐiểnPhần LanCộng hòa IrelandVương quốc Liên hiệp Anh và Bắc IrelandHà LanBỉĐan MạchThụy SĩÁoĐứcSloveniaCroatiaSécSlovakiaHungaryBa LanNgaLitvaLatviaEstoniaBelarusMoldovaUkrainaBắc MacedoniaAlbaniaMontenegroBosnia và HerzegovinaSerbiaBulgariaRomâniaGruziaAzerbaijanArmeniaKazakhstanUzbekistanTajikistanKyrgyzstanNgaHoa KỳMaldivesNhật BảnCộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều TiênHàn QuốcĐài LoanSingaporeMalaysiaPhilippinesThái LanViệt NamLàoCampuchiaẤn ĐộVenezuelaGuyanaSurinamePháp (Guyane thuộc Pháp)BrasilCape VerdeTây Ban Nha (Quần đảo Canaria)DominicaPuerto RicoCộng hoà DominicaBahamasJamaicaCubaMexicoMexicoVenezuelaGuyanaSurinamePháp (Guyane thuộc Pháp)BrasilCape VerdeTây Ban Nha (Quần đảo Canaria)DominicaPuerto RicoCộng hoà DominicaBahamasJamaicaCubaMexicoMexiCoĐan Mạch (Quần đảo Faroe)
V? tri c?a Ireland (đ?) trong Lien minh chau Au (tr?ng)
Vị trí của Ireland (xanh đậm) – ở châu Âu (xanh & xám đậm) – trong Liên minh châu Âu (xanh)
V? tri c?a  Ireland  (xanh đ?m)

? ?  chau Au  (xanh & xam đ?m)
? trong  Lien minh chau Au  (xanh)

T?ng quan
Th? đo
va thanh ph? l?n nh?t
Dublin
53°20.65′B 6°16.05′T  /  53,34417°B 6,2675°T  / 53.34417; -6.26750
Ngon ng? chinh th?c
S?c t?c
(2016 [2] )
  • 82,2% Ng??i Ireland da tr?ng
  • 9,5% Ng??i da tr?ng khac
  • 2,6% Khong ro
  • 2,1% Ng??i Ireland g?c A / Ng??i g?c A khac
  • 1,5% Khac
  • 1,2% Ng??i Ireland da mau / Ng??i da mau g?c Phi
  • 0,7% Irish Traveller
  • 0.1% Ng??i da mau khac
Ton giao chinh
(2016 [3] )
Ten dan c? Ng??i Ireland
Chinh tr?
Chinh ph? C?ng hoa l?p hi?n đ?n nh?t
Michael D. Higgins
?  Taoiseach (Th? t??ng)
Simon Harris
?  Tanaiste (Pho Th? t??ng)
Micheal Martin
? Chanh an Toa an T?i cao
Donal O'Donnell
L?p phap Oireachtas
Seanad
Dail
L?ch s?
Cac giai đo?n đ?c l?p  
24 thang 4 n?m 1916
21 thang 1 n?m 1919
6 thang 12 n?m 1921
6 thang 12 n?m 1922
29 thang 12 n?m 1937
18 thang 4 n?m 1949
đ?a ly
Di?n tich  
? T?ng c?ng
70.273  km 2 ( h?ng 118 )
27.133  mi 2
? M?t n??c (%)
2,00
Dan s?  
? ??c l??ng 2020
Tăng 4.977.400 [4] ( h?ng 122 )
70.8/km 2 ( h?ng 113 )
183,4/mi 2
Kinh t?
GDP   ( PPP ) ??c l??ng 2021
? T?ng s?
Tăng $500 t? [5] ( h?ng 44 )
Tăng $99.239 [5] ( h?ng 3 )
GDP   (danh ngh?a) ??c l??ng 2021
? T?ng s?
Tăng $477 t? [5] ( h?ng 29 )
? Binh quan đ?u ng??i
Tăng $94.556 [5] ( h?ng 3 )
đ?n v? ti?n t? Euro (€) [c] ( EUR )
Thong tin khac
Gini ?   (2018) Giảm theo hướng tích cực 28,9 [6]
th?p
HDI ?   (2019) Tăng 0,955 [7]
r?t cao  ·  h?ng 2
Mui gi? UTC ( GMT )
? Mua he ( DST )
UTC +1 ( IST )
Cach ghi ngay thang ngay/thang/n?m
Giao thong ben trai
Ma đi?n tho?i +353
Ma ISO 3166 IE
Ten mi?n Internet .ie [d]
  1. ^ đi?u 4 c?a Hi?n phap Ireland tuyen b? ten nha n??c la Ireland ; Kho?n 2 c?a đ?o lu?t C?ng hoa Ireland 1948 tuyen b? C?ng hoa Ireland la danh x?ng "mo t? c?a Nha n??c". [8]
  2. ^ C?ng la "ngon ng? qu?c gia", theo Kho?n 2 c?a đ?o lu?t Ngon ng? Chinh th?c 2003 .
  3. ^ Tr??c 2002, Ireland s? d?ng đ?ng punt (b?ng Ireland) lam đ?n v? ti?n t? l?u hanh. đ?ng euro đ??c gi?i thi?u lam đ?ng ti?n k? toan vao n?m 1999.
  4. ^ Ten mi?n .eu c?ng đ??c s? d?ng, chung v?i cac n??c thanh vien Lien minh chau Au.

Ireland (phien am: "Ai-len"; phat am ti?ng Anh : / ? a??r l ? n d / ⓘ ; ti?ng Ireland : Eire [?eː???] ⓘ ), hay con đ??c g?i chi ti?t la C?ng hoa Ireland ( ti?ng Ireland : Poblacht na hEireann , ti?ng Anh : Republic of Ireland ), la m?t qu?c gia ? tay b?c chau Au , chi?m kho?ng 5/6 di?n tich đ?o Ireland v? phia nam. Th? đo va thanh ph? l?n nh?t C?ng hoa Ireland la Dublin , thanh ph? n?m tren ph?n phia đong c?a đ?o, co dan s? vung đo th? chi?m kho?ng m?t ph?n ba trong s? 4,75 tri?u dan toan qu?c. Qu?c gia co ch? quy?n nay co bien gi?i tren b? duy nh?t v?i B?c Ireland thu?c V??ng qu?c Lien hi?p Anh va B?c Ireland . Bao quanh C?ng hoa Ireland la đ?i Tay D??ng , trong đo bi?n Celtic n?m v? phia nam, eo bi?n Saint George n?m v? phia đong nam, va bi?n Ireland n?m v? phia đong. đay la m?t n??c c?ng hoa nh?t th?, theo th? ch? ngh? vi?n. [9]

Nha n??c T? do Ireland đ??c hinh thanh vao n?m 1922 do k?t qu? t? Hi?p đ?nh Anh-Ireland , khi?n kho?ng 5/6 di?n tich đ?o Ireland v? phia nam tach ra va đ?c l?p kh?i V??ng qu?c Lien hi?p Anh va Ireland . Ireland co v? th? qu?c gia t? tr? cho đ?n khi thong qua hi?n phap m?i vao n?m 1937, theo đo qu?c hi?u la "Ireland" va th?c t? tr? thanh m?t n??c c?ng hoa, co m?t t?ng th?ng dan c? đong vai tro la nguyen th? qu?c gia. Ireland chinh th?c đ??c tuyen b? la m?t n??c c?ng hoa vao n?m 1949. Ireland tr? thanh m?t thanh vien c?a Lien H?p Qu?c vao thang 12 n?m 1955, gia nh?p C?ng đ?ng Kinh t? chau Au (EEC) vao n?m 1973. C?ng hoa Ireland khong co quan h? chinh th?c v?i B?c Ireland trong h?u h?t th?i gian c?a th? k? XX, song vao th?p nien 1980 va 1990 hai chinh ph? Anh Qu?c va Ireland lam vi?c v?i cac phai B?c Ireland nh?m tim gi?i phap cho xung đ?t v? trang t?i B?c Ireland . K? t? khi ky k?t Hi?p đ?nh Th? Sau T?t lanh vao n?m 1998, chinh ph? Ireland va c? quan hanh phap B?c Ireland h?p tac trong m?t s? l?nh v?c chinh sach trong khuon kh? H?i đ?ng B? tr??ng B?c-Nam.

Ireland đ??c x?p vao hang 25 qu?c gia th?nh v??ng nh?t th? gi?i theo GDP binh quan, va la qu?c gia th?nh v??ng th? m??i th? gi?i theo m?t x?p h?ng vao n?m 2015. [10] Sau khi gia nh?p EEC, Ireland ban hanh m?t lo?t chinh sach kinh t? t? do, k?t qu? la t?ng tr??ng nhanh chong. Qu?c gia đ?t đ??c th?nh v??ng đang k? trong giai đo?n "Con h? Celtic" 1995-2007. Giai đo?n nay b? ng?ng l?i do kh?ng ho?ng tai chinh b?t đ?u vao n?m 2008, k?t h?p v?i kh?ng ho?ng kinh t? toan c?u. [11] [12] Tuy nhien, Ireland co n?n kinh t? t?ng tr??ng nhanh nh?t Lien minh chau Au trong n?m 2015, [13] va nhanh chong tr? l?i đ?ng hang đ?u trong cac x?p h?ng v? c?a c?i va ph?n vinh qu?c t?. N?m 2015, Ireland đ??c x?p đ?ng h?ng sau (cung đ?c ) theo ch? s? phat tri?n con ng??i c?a Lien H?p Qu?c. [14] Ireland c?ng đ?t thanh tich t?t trong m?t s? th??c đo nh? t? do bao chi, t? do kinh t? va t? do dan s?. Ireland la m?t thanh vien c?a Lien minh chau Au va la thanh vien sang l?p c?a ?y h?i chau Au va OECD . Chinh ph? Ireland theo chinh sach trung l?p v? quan s? thong qua khong lien k?t, chinh sach nay co t? ngay tr??c Chi?n tranh th? gi?i th? hai , va Ireland sau đo khong gia nh?p NATO , [15] song la m?t thanh vien trong ch??ng trinh Quan h? đ?i tac vi Hoa binh c?a NATO.

Ten g?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Ten g?i Ireland

Ten g?i Ireland b?t ngu?n t? ti?ng Ireland c? Eriu . T? nay l?i co ngu?n g?c t? ti?ng Celt nguyen th?y *Iveriu (t??ng đ??ng v?i Iwerddon trong ti?ng Wales), no c?ng la ngu?n g?c c?a t? Hibernia trong ti?ng La Tinh. Iveriu b?t ngu?n t? m?t g?c t? ngh?a la "beo, th?nh v??ng." [16]

Hi?n phap Ireland quy đ?nh r?ng "ten n??c la Eire , ho?c Ireland trong ti?ng Anh, ". Theo lu?t thanh v?n Ireland, C?ng hoa Ireland (hay Poblacht na hEireann ) la "s? mieu t? qu?c gia" [17] song khong ph?i la ten g?i chinh th?c. Mieu t? chinh th?c nay đ??c đ? ra trong đ?o lu?t C?ng hoa Ireland 1948, theo đo chuy?n nh?ng nhi?m v? con l?i c?a quan ch? cho m?t t?ng th?ng đ??c b?u c?. Tuy nhien, ten n??c trong ti?ng Anh v?n la Ireland . M?t thay đ?i v? ten n??c c?n ph?i co m?t s?a đ?i hi?n phap. Tuy nhien, t?i Anh Qu?c, đ?o lu?t Ireland 1949 quy đ?nh r?ng C?ng hoa Ireland co th? đ??c s? d?ng đ? ch? nha n??c Ireland. [18]

M?c du ban đ?u đ??c chinh ph? Anh Qu?c ch?p thu?n, [19] song ten g?i Ireland tr? thanh m?t ngu?n gay tranh ch?p gi?a hai chinh ph? Anh Qu?c va Ireland. Nh?ng lo ng?i nay phat sinh do m?t b? ph?n c?a đ?o Ireland thu?c v? Anh Qu?c va do đo chinh ph? Anh Qu?c nh?n đ?nh r?ng ten g?i nay khong thich h?p. Trong m?t v? t? t?ng vao n?m 1989, m?t đa s? trong Toa an T?i cao Ireland bi?u th? quan đi?m r?ng nha c?m quy?n Ireland khong c?n ph?i thi hanh trat d?n đ? khi no đ? c?p đ?n qu?c gia b?ng m?t ten g?i khac ngoai Ireland (trong tr??ng h?p nay cac trat đa s? d?ng ten g?i Eire ). [20] Trong Hi?p đ?nh Th? sau T?t lanh 1998, chinh ph? Ireland t? b? yeu sach quy?n tai phan v?i toan đ?o Ireland. Sau hi?p đ?nh, Anh Qu?c ch?p thu?n va s? d?ng ten g?i Ireland .

Cac thu?t ng? Republic of Ireland , the Republic , Southern Ireland hay the South th??ng đ??c s? d?ng khi c?n thi?t ph?i phan bi?t qu?c gia nay v?i đ?o ho?c khi th?o lu?n v? B?c Ireland ( the North ). [21] Nhi?u ng??i Ireland theo ch? ngh?a c?ng hoa, va nh?ng ng??i khac ph?n đ?i phan chia đ?o, tranh g?i la qu?c gia la Ireland . H? cho r?ng đi?u đo c?ng c? phan chia va thuc đ?y nh?n th?c r?ng 'Ireland' va 'tinh ch?t Ireland' b? gi?i h?n trong n??c c?ng hoa. Thay vao đo, h? th??ng g?i qu?c gia la "26 h?t" (con B?c Ireland la Sau h?t ) ho?c đoi khi la Qu?c gia T? do (am ch? qu?c gia tr??c 1937). [22]

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xem them: đ?o Ireland § L?ch s?

Phong trao t? qu?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? khi đ?o lu?t Lien hi?p co hi?u l?c vao ngay 1 thang 1 n?m 1801, cho đ?n ngay 6 thang 12 n?m 1922, đ?o Ireland la b? ph?n c?a V??ng qu?c Lien hi?p Anh va Ireland . Trong n?n đoi l?n t? n?m 1845 đ?n n?m 1849, dan s? đ?o gi?m 30% t? m?c tren 8 tri?u ng??i. Trong đo, m?t tri?u ng??i Ireland thi?t m?ng do thi?u ?n va/ho?c d?ch b?nh va co them 1,5 tri?u ng??i khac di c?, h?u h?t la đ?n Hoa K?. [23] S? ki?n nay đ?nh ra mo hinh xu?t c? trong m?t th? k? sau, khi?n dan s? suy gi?m lien t?c cho đ?n th?p nien 1960.

T? n?m 1874, va đ?c bi?t la d??i quy?n Charles Stewart Parnell t? n?m 1880, đ?ng Ngh? vi?n Ireland tr? nen n?i b?t. Tr??c tien la thong qua kich đ?ng v? ru?ng đ?t v?i k?t qu? la c?i cach ru?ng đ?t cho ng??i thue, va th? hai la thong qua cac n? l?c nh?m đ?t đ??c t? qu?n thong qua hai d? lu?t song b?t thanh. đi?u nay d?n đ?n "th??ng dan" ki?m soat qu?c s? theo đ?o lu?t Chinh quy?n đ?a ph??ng 1898, du tr??c đo n?m trong tay cac b?i th?m đoan Tin Lanh ch? y?u la đ?a ch?.

Quy?n t? qu?n d??ng nh? la ch?c ch?n khi đ?o lu?t Ngh? vi?n 1911 bai b? quy?n ph? quy?t c?a Quy t?c vi?n , va John Redmond đ?t đ??c đ?o lu?t t? qu?n th? ba vao n?m 1914. Tuy nhien, phong trao lien hi?p phat tri?n t? n?m 1886 trong c?ng đ?ng Tin Lanh Ireland thi lo ng?i k? th? va m?t đi cac đ?c quy?n kinh t? va xa h?i n?u ng??i Cong giao Ireland gianh đ??c quy?n l?c chinh tr? th?c s?. Vao cu?i th? k? XIX va đ?u th? k? XX, ch? ngh?a lien hi?p đ?c bi?t m?nh t?i nhi?u n?i thu?c Ulster , la n?i cong nghi?p hoa cao h?n ph?n con l?i c?a đ?o. T?n t?i lo ng?i r?ng b?t k? hang rao thu? quan nao c?ng s? tac đ?ng n?ng n? đ?n khu v?c. Ngoai ra, c? dan Tin Lanh chi?m ?u th? h?n t?i Ulster, ? th? đa s? t?i b?n h?t. [24] Nh?ng ng??i lien hi?p tr? thanh chi?n s? nh?m ph?n đ?i "ap b?c Ulster". Sau khi d? lu?t t? qu?n đ??c ngh? vi?n thong qua vao thang 5 n?m 1914, nh?m tranh kh?i ngh?a t?i Ulster, Th? t??ng Anh H. H. Asquith đ?a ra m?t d? lu?t s?a đ?i, theo đo t?m th?i lo?i tr? Ulster kh?i hi?u l?c c?a d? lu?t trong th?i gian sau n?m.

Cach m?ng va cac b??c đi đ?n đ?c l?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tuyen ngon Ph?c sinh , 1916

Vi?c thi hanh đ?o lu?t t? qu?n b? đinh ch? cho đ?n sau Chi?n tranh th? gi?i th? nh?t , lam d?u nguy c? n?i chi?n t?i Ireland. V?i hy v?ng đ?m b?o thi hanh đ?o lu?t khi đ?i chi?n k?t thuc b?ng cach Ireland tham gia chi?n tranh, Redmond va Quan tinh nguy?n Ireland h? tr? Anh va cac đ?ng Minh. 175.000 ng??i tham gia cac trung đoan Ireland. [25]

Ph?n con l?i trong Quan tinh nguy?n Ireland ph?n đ?i b?t k? h? tr? nao cho Anh, h? phat đ?ng kh?i ngh?a v? trang ch?ng Anh cai tr? vao d?p Ph?c sinh n?m 1916, cung v?i Quan đ?i Cong dan Ireland. Kh?i ngh?a b?t đ?u vao ngay 24 thang 4 n?m 1916 v?i tuyen ngon đ?c l?p. Sau m?t tu?n giao tranh ac li?t ch? y?u t?i Dublin, cac phi?n quan s?ng sot bu?c ph?i đ?u hang. đa s? b? c?m tu song co 15 tu nhan (g?m h?u h?t th? l?nh) b? hanh quy?t vi t?i ph?n qu?c đ?i v?i Anh. Cac s? ki?n nay cung v?i kh?ng ho?ng quan d?ch n?m 1918 gay tac đ?ng sau s?c, lam thay đ?i quan đi?m cong chung t?i Ireland.

Trong thang 1 n?m 1919, cac thanh vien Sinn Fein th?ng đa s? gh? sau t?ng tuy?n c? thang 12 n?m 1918 song t? ch?i nh?m ch?c t?i Th? dan vi?n . Thay vao đo, h? l?p ra m?t ngh? vi?n Ireland va đ?t ten cho no la Dail Eireann. Dail khoa I nay vao thang 1 n?m 1919 ban hanh tuyen ngon đ?c l?p va cong b? C?ng hoa Ireland. Tuyen ngon nay ch? y?u la l?p l?i tuyen ngon n?m 1916, co them đi?u kho?n la Ireland khong con la b? ph?n c?a Anh Qu?c. C?ng hoa Ireland m?i thanh l?p nay ch? đ??c cong nh?n qu?c t? t? n??c Nga Xo vi?t . [26] N?i cac c?a C?ng hoa Ireland c? m?t phai đoan đ?n H?i ngh? hoa binh Paris n?m 1919, song khong đ??c th?a nh?n.

Sau chi?n tranh đ?c l?p va đinh chi?n vao thang 7 n?m 1921, cac đ?i bi?u c?a chinh ph? Anh va đoan đ?i bi?u th??ng l??ng Ireland d??i quy?n lanh đ?o c?a Arthur Griffith , Robert Barton va Michael Collins , đam phan Hi?p đ?nh Anh-Ireland t?i Luan đon t? ngay 11 thang 10 đ?n ngay 6 thang 12 n?m 1921. Dail Eireann khoa II thong qua hi?p đ?nh v?i chenh l?ch phi?u th?p. Theo hi?p đ?nh, vao ngay 6 thang 12 n?m 1922, toan đ?o Ireland tr? thanh m?t qu?c gia t? tr? mang ten Nha n??c T? do Ireland ( Saorstat Eireann ). Chi?u theo Hi?n phap Nha n??c T? do Ireland, Ngh? vi?n B?c Ireland l?a ch?n r?i Nha n??c T? do Ireland m?t thang sau đo va tr? v? Anh Qu?c. Nha n??c T? do Ireland theo ch? đ? quan ch? l?p hi?n, co cung quan ch? v?i Anh Qu?c va cac qu?c gia t? tr? khac trong Th?nh v??ng chung Anh . Qu?c gia nay co m?t toan quy?n đ?i di?n cho quan ch?, m?t ngh? vi?n co hai vi?n, m?t n?i cac mang ten "h?i đ?ng hanh phap", va m?t th? t??ng g?i la "ch? t?ch h?i đ?ng hanh phap".

N?i chi?n Ireland [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Eamon de Valera (1882?1975)

N?i chi?n Ireland la h?u qu? t? vi?c thanh l?p Nha n??c T? do Ireland. L?c l??ng ch?ng đ?i hi?p đ?nh do Eamon de Valera lanh đ?o ph?n đ?i vi?c ch?p thu?n hi?p đ?nh khi?n bai b? C?ng hoa Ireland n?m 1919 ma h? t?ng tuyen th? trung thanh. [27] H? bac b? h?u h?t vi?c qu?c gia v?n la b? ph?n c?a đ? qu?c Anh va cac thanh vien c?a ngh? vi?n ph?i tuyen th? đi?u ma h? cho la tuyen th? trung thanh v?i qu?c v??ng c?a Anh. L?c l??ng ?ng h? hi?p đ?nh do Michael Collins lanh đ?o, l?p lu?n r?ng hi?p đ?nh khong ph?i la t? do cu?i cung, song la t? do đ? đ?t đ??c no. [28]

Vao luc đ?u chi?n tranh, Quan đ?i C?ng hoa Ireland (IRA) tach thanh hai phai đ?i l?p: IRA ?ng h? hi?p đ?nh va IRA ph?n đ?i hi?p đ?nh. IRA ?ng h? hi?p đ?nh gi?i tan va tham gia Quan đ?i Qu?c gia m?i thanh l?p. Tuy nhien, do phai IRA ph?n đ?i hi?p đ?nh thi?u c?u truc ch? huy hi?u qu? va do l?c l??ng ?ng h? hi?p ??c co chi?n thu?t phong th? trong su?t chi?n tranh, Michael Collins va l?c l??ng c?a minh co th? gay d?ng quan đ?i g?m hang ch?c nghin c?u chi?n binh Th? chi?n I, co n?ng l?c ap đ?o phai ph?n đ?i hi?p đ?nh. Anh Qu?c cung c?p v? khi cho phai ?ng h? hi?p đ?nh, va đe d?a đ?a quan tr? l?i Nha n??c T? do Ireland. Do l?c l??ng ph?n đ?i hi?p đ?nh thi?u s? ?ng h? qu?n chung, va do chinh ph? quy?t tam chi?n th?ng nen l?c l??ng nay th?t b?i.

Hi?n phap 1937 [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau tr?ng c?u dan y n?m vao ngay 29 thang 12 n?m 1937, Hi?n phap Ireland co hi?u l?c. No thay th? Hi?n phap Nha n??c T? do Ireland va đ?nh qu?c hi?u la Ireland , hay Eire trong ti?ng Ireland. [29] đi?u 2 va 3 trong hi?n phap kh?ng đ?nh yeu sach lanh th? danh ngh?a đ?i v?i toan đ?o, nhin nh?n vi?c phan chia Ireland theo Hi?p đ?nh Anh-Ireland n?m 1922 la b?t h?p phap. Chinh ph? Nha n??c T? do Ireland c?ng ti?n hanh cac b??c nh?m bai b? ch?c v? toan quy?n vai thang tr??c khi hi?n phap m?i co hi?u l?c. [30] M?c du hi?n phap thi?t l?p ch?c v? t?ng th?ng Ireland, song v?n đ? Ireland la m?t qu?c gia c?ng hoa v?n con b? ng?. Cac nha ngo?i giao đ??c ?y nhi?m c?a qu?c v??ng, song t?ng th?ng thi hanh cac ch?c n?ng n?i b? v?i v? th? nguyen th? qu?c gia. [31] Ch?ng h?n, t?ng th?ng phe chu?n cac lu?t m?i theo quy?n h?n c?a minh ma khong ph?i chuy?n đ?n Qu?c v??ng George VI .

Ireland duy tri trung l?p trong Chi?n tranh th? gi?i th? hai - la thanh vien duy nh?t trong Kh?i Th?nh v??ng chung khong tham chi?n. [32] Lien k?t gi?a Ireland va Th?nh v??ng chung k?t thuc khi thong qua đ?o lu?t C?ng hoa Ireland n?m 1948, co hi?u l?c t? ngay 18 thang 4 n?m 1949 va tuyen b? r?ng nha n??c la m?t c?ng hoa. Ireland khong tai gia nh?p Th?nh v??ng chung khi t? ch?c nay sau đo cho phep cac n??c c?ng hoa gia nh?p.

L?ch s? g?n đay [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ireland gia nh?p C?ng đ?ng Kinh t? chau Au vao n?m 1973 cung v?i Anh Qu?c va đan M?ch.

Ireland tr? thanh m?t thanh vien c?a Lien H?p Qu?c vao thang 12 n?m 1955, sau khi t?ng b? t? ch?i do co l?p tr??ng trung l?p va khong h? tr? đ?ng Minh trong Th? chi?n II. [33] Vao th?i đi?m đo, gia nh?p Lien H?p Qu?c lien quan đ?n cam k?t s? d?ng v? l?c đ? ng?n c?n xam l??c c?a m?t qu?c gia ch?ng l?i qu?c gia khac n?u Lien H?p Qu?c cho la c?n thi?t. [34]

Ng??i Ireland gia t?ng quan tam đ?n quy?n thanh vien c?a C?ng đ?ng Kinh t? chau Au (EEC) trong th?p nien 1950, va can ch?c c?ng lam thanh vien c?a Khu v?c M?u d?ch t? do chau Au. Do Anh Qu?c d? đ?nh la thanh vien c?a EEC, Ireland n?p đ?n lam thanh vien vao thang 7 n?m 1961 do co lien k?t kinh t? l?n v?i Anh Qu?c. Tuy nhien, cac thanh vien sang l?p c?a EEC v?n hoai nghi v? n?ng l?c kinh t?, tinh trung t?p, va chinh sach b?o h? it h?p d?n c?a Ireland. [35] Nhi?u nha kinh t? h?c va chinh tr? gia Ireland nh?n th?y c?n c?i cach chinh sach kinh t?. Tri?n v?ng lam thanh vien EEC tr? nen khong ch?c ch?n vao n?m 1963 khi T?ng th?ng Phap Charles de Gaulle phat bi?u r?ng Phap ph?n đ?i Anh gia nh?p, đ?ng ngh?a ng?ng đam phan v?i m?i ?ng c? vien khac. Tuy nhien, đ?n n?m 1969 ng??i k? nhi?m ong ta la Georges Pompidou khong ph?n đ?i t? cach thanh vien cho Anh va Ireland. Cac cu?c đam phan b?t đ?u va Ireland cu?i cung gia nh?p EEC vao n?m 1973. [36]

Kh?ng ho?ng kinh t? vao cu?i th?p nien 1970 b?t ngu?n t? ngan sach chinh ph? c?a đ?ng Fianna Fail , bai b? thu? xe, vay m??n qua m?c, va b?t ?n kinh t? toan c?u nh? kh?ng ho?ng d?u m? n?m 1979. [37] Co cac thay đ?i đang k? v? chinh sach k? t? n?m 1989, v?i c?i cach kinh t?, gi?m thu?, c?i cach phuc l?i, gia t?ng c?nh tranh, va c?m ch? vay m??n đ? cung c?p cho chi tieu hi?n t?i. Chinh sach nay b?t đ?u vao n?m 1989?1992 d??i quy?n chinh ph? Fianna Fail/Dan ch? Ti?n b?, va ti?p t?c d??i th?i chinh ph? Fianna Fail/Cong đ?ng va Fine Gael /Cong đ?ng/Dan ch? canh T?. Ireland tr? thanh m?t trong cac n?n kinh t? t?ng tr??ng nhanh nh?t th? gi?i vao cu?i th?p nien 1990 va keo dai cho đ?n kh?ng ho?ng tai chinh toan c?u 2007-2008, giai đo?n nay đ??c g?i la Con h? Celtic. Va k? t? n?m 2014, Ireland l?i đ?t đ??c t?ng tr??ng kinh t? m?nh m?.

Trong v?n đ? B?c Ireland, hai chinh ph? Anh va Ireland b?t đ?u tim ki?m m?t gi?i phap hoa binh đ?i v?i xung đ?t b?o l?c. M?t dan x?p hoa binh cho B?c Ireland mang ten Hi?p đ?nh Th? sau T?t lanh đ??c phe chu?n vao n?m 1998 trong cac cu?c tr?ng c?u dan y tren hai ph?n c?a đ?o. Theo dan x?p nay, yeu sach lanh th? đ?i v?i B?c Ireland trong Hi?n phap Ireland b? lo?i b?.

đ?a ly [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vach đa Moher tren b? bi?n phia tay Ireland

C?ng hoa Ireland co di?n tich 70.273 km 2 hay 27.133 d?m vuong Anh, chi?m kho?ng 5/6 di?n tich đ?o Ireland (84.421 km 2 hay 32.595 d?m vuong Anh), ph?n con l?i c?a đ?o la B?c Ireland . Phia b?c va phia tay c?a đ?o Ireland la đ?i Tay D??ng, phia đong b?c la eo bi?n B?c. V? phia đong, bi?n Ireland lien k?t v?i đ?i Tay D??ng qua eo bi?n St George va bi?n Celtic v? phia tay nam.

Ireland nhin t? khong gian, thang 12 n?m 2007

C?nh quan phia tay ch? y?u g?m cac vach đa, đ?i nui g? gh?. Vung đ?t th?p trung tam đ??c bao ph? b?ng cac l?p tr?m tich b?ng ha g?m set va cat, va con co cac khu v?c đ?m l?y r?ng cung m?t s? h?. đ?nh cao nh?t la Carrauntoohil (1.038 m hay 3.406 ft), n?m tren day Macgillycuddy's Reeks thu?c mi?n tay nam. Song Shannon b?t ngu?n t? vung đ?t th?p trung tam va la song dai nh?t t?i Ireland v?i 386 kilomet hay 240 d?m. B? bi?n phia tay g? gh? h?n so v?i phia đong, va co nhi?u đ?o, ban đ?o, m?i đ?t va v?nh.

Tr??c khi nh?ng ng??i đ?nh c? đ?u tien đ?n đ?o vao kho?ng 9.000 n?m tr??c, đ?t đai tren đ?o ph?n l?n co r?ng bao ph? v?i cac lo?i cay nh? s?i, t?n bi, đu, ph?, th?y tung. [38] Nguyen nhan chinh khi?n r?ng b? m?t đi trong cac th? k? ti?p theo đ??c cho la do đ?m l?y phat tri?n va phat quang đ?t r?ng quy mo l?n đ? thu?n ti?n cho nong nghi?p. Hi?n nay, kho?ng 12% di?n tich Ireland co r?ng bao ph?, đa s? đang k? g?m cac đ?n đi?n ch? y?u tr?ng tung bach phi b?n đ?a nh?m m?c đich th??ng m?i. [39] đi?u ki?n đ?t ly t??ng, l??ng m?a l?n va khi h?u on hoa khi?n Ireland co t?c đ? phat tri?n r?ng cao nh?t t?i chau Au. Cac hang rao b?ng cay la n?i thay th? quan tr?ng cho moi tr??ng s?ng đ?t r?ng, cung c?p n?i ?n nau cho cac loai th?c v?t hoang da b?n đ?a va nhi?u loai con trung, chim va thu. [40]

đ?t nong nghi?p chi?m kho?ng 64% t?ng di?n tich đ?t. [41] đi?u nay d?n đ?n h?n ch? v? đ?t đ? b?o t?n moi tr??ng s?ng t? nhien, đ?c bi?t la cho cac loai thu hoang c? l?n co nhu c?u lanh th? r?ng. [42] L?ch s? s?n xu?t nong nghi?p lau dai đi cung v?i ph??ng th?c nong nghi?p hi?n đ?i, nh? s? d?ng thu?c tr? sau va phan bon, t?o ap l?c len đa d?ng sinh h?c. [43]

đ?i Tay D??ng va ?nh h??ng ?m t? H?i l?u Gulf Stream tac đ?ng đ?n mo hinh khi h?u t?i Ireland. [44] Nhi?t đ? khac bi?t theo vung, cac vung mi?n trung va mi?n đong co xu h??ng c?c đoan h?n. Tuy nhien, do co khi h?u đ?i d??ng on hoa, nhi?t đ? hi?m khi th?p d??i ?5 °C (23 °F) vao mua đong va cao h?n 26 °C (79 °F) vao mua he. [45] Nhi?t đ? cao k? l?c t?i Ireland la 33,3 °C (91,9 °F) vao n?m 1887 t?i Lau đai Kilkenny thu?c Kilkenny, trong khi nhi?t đ? th?p k? l?c la ?19,1 °C (?2,4 °F) t?i Lau đai Markree thu?c Sligo. [46] M?a ph? bi?n h?n vao mua đong va it xu?t hi?n h?n vao cac thang đ?u mua he. Khu v?c tay nam co m?a nhi?u nh?t do ?nh h??ng t? gio tay nam, trong khi Dublin co it m?a nh?t. Th?i gian n?ng nhi?u nh?t la t?i mi?n đong nam c?a Ireland. [44] C?c b?c va tay c?a đ?o Ireland la hai trong s? cac khu v?c nhi?u gio nh?t t?i chau Au, co ti?m n?ng l?n v? n?ng l??ng gio. [47] Ireland th??ng co t? 1.100 đ?n 1.600 gi? n?ng m?i n?m, h?u h?t cac khu v?c co trung binh 3,25 đ?n 3,75 gi? n?ng m?i ngay. Cac thang nhi?u n?ng nh?t la thang 5 va thang 6, co trung binh t? 5 đ?n 6,5 gi? n?ng m?i ngay t?i h?u kh?p đ?t n??c. C?c đong nam la n?i co nhi?u n?ng nh?t, trung binh co tren 7 gi? n?ng m?i ngay vao đ?u mua he. Thang 12 la thang am u nh?t, co s? gi? n?ng trung binh dao đ?ng t? kho?ng 1 gi? ? phia b?c đ?n g?n hai gi? ? c?c đong nam. Mua he nong nh?t trong 100 n?m t? 1881 đ?n 1980 la n?m 1887; 1980 la n?m am u nh?t. [48]

Chinh tr? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Chinh tr? Ireland
Michael D. Higgins , t?ng th?ng t? n?m 2011
Simon Harris , th? t??ng t? n?m 2024, đ?ng th?i la lanh đ?o đ?ng Fine Gael

Ireland la m?t n??c c?ng hoa l?p hi?n, co h? th?ng chinh ph? ngh? vi?n. Oireachtas la qu?c h?i l??ng vi?n, bao g?m t?ng th?ng va hai vi?n: Seanad Eireann (th??ng vi?n) va Dail Eireann (h? vi?n). [49] Aras an Uachtarain la dinh th? chinh th?c c?a t?ng th?ng Ireland, con n?i h?p c?a Oireachtas la Toa nha Leinster t?i Dublin .

T?ng th?ng co vai tro la nguyen th? qu?c gia, đ??c b?u ra v?i nhi?m k? b?y n?m va co th? tai c? m?t l?n. T?ng th?ng ch? y?u la nhan v?t mang tinh t??ng tr?ng, song đ??c giao cho m?t s? quy?n l?c hi?n phap nh?t đ?nh theo khuy?n ngh? c?a H?i đ?ng Nha n??c. Ch?c v? nay co quy?n quy?t đ?nh tuy?t đ?i tren m?t s? l?nh v?c, nh? trinh m?t d? lu?t len Toa an T?i cao đ? phan x? v? tinh h?p hi?n. [50] Michael D. Higgins tr? thanh t?ng th?ng th? chin c?a Ireland vao ngay 11 thang 11 n?m 2011. [51]

Taoiseach (th? t??ng) co vai tro la ng??i đ?ng đ?u chinh ph?, do t?ng th?ng b? nhi?m theo đ? c? c?a h? vi?n. H?u h?t Taoisigh la th? l?nh c?a chinh đ?ng gianh nhi?u gh? nh?t trong t?ng tuy?n c?. Vi?c cac lien minh thanh l?p chinh ph? đa tr? thanh đi?u thong th??ng, do khong co chinh ph? m?t đ?ng nao k? t? n?m 1989. [52]

Seanad g?m co 60 thanh vien, 11 ng??i trong đo do Taoiseach ch? đ?nh, sau ng??i do hai đ?i h?c b?u ra, va 43 ng??i do cac đ?i bi?u c?ng đ?ng b?u ra d?a theo c? s? ngh? nghi?p. Dail co 158 thanh vien ( Teachtai Dala ) đ??c b?u ra đ? đ?i di?n cho cac khu v?c b?u c? nhi?u đ?i bi?u theo h? th?ng đ?i di?n t? l? va ph??ng th?c la phi?u kh? nh??ng đ?n.

Chinh ph? b? h?n ch? trong 15 thanh vien theo quy đ?nh trong hi?n phap. Trong đo, khong co h?n hai thanh vien đ??c ch?n t? Seanad , va Taoiseach , Tanaiste (pho th? t??ng) va b? tr??ng tai chinh c?n ph?i la thanh vien c?a Dail . Dail ph?i b? gi?i th? trong vong 5 n?m k? t? phien h?p đ?u tien sau cu?c b?u c? tr??c đo, [53] va t?ng tuy?n c? cac thanh vien c?a Dail c?n ph?i đ??c ti?n hanh khong ch?m h?n 30 ngay sau khi gi?i th?. Theo Hi?n phap Ireland, cac cu?c b?u c? ngh? vi?n c?n ph?i t? ch?c it nh?t b?y n?m m?t l?n, song cac lu?t co th? ap đ?t h?n ch? th?p h?n.

Ireland la m?t qu?c gia thanh vien Lien minh chau Au t? n?m 1973, song l?a ch?n duy tri ben ngoai khu v?c Schengen . Cong dan Anh Qu?c co th? t? do nh?p c?nh C?ng hoa Ireland ma khong c?n h? chi?u do hai ben co bien gi?i m?. Tuy nhien, co m?t s? yeu c?u nh?n d?ng t?i san bay va h?i c?ng.

Chinh quy?n đ?a ph??ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?o lu?t Chinh quy?n đ?a ph??ng 1898 [54] la v?n ki?n hinh thanh h? th?ng chinh quy?n đ?a ph??ng hi?n nay, trong khi Tu chinh an 23 Hi?n phap vao n?m 1999 cong nh?n hi?n phap đ?i v?i đ?o lu?t. 26 h?t truy?n th?ng c?a Ireland khong ph?i luon cung ranh gi?i v?i cac đ?n v? hanh chinh song v? t?ng th? chung đ??c c? dan Ireland s? d?ng đ? lam khung tham chi?u đ?a ly. đ?o lu?t C?i cach chinh quy?n đ?a ph??ng n?m 2014 t?o ra m?t h? th?ng 31 chinh quy?n đ?a ph??ng, g?m 26 h?i đ?ng h?t, hai h?i đ?ng thanh ph?-h?t, ba h?i đ?ng thanh ph?. [54]

  1. Fingal
  2. Dublin City
  3. Dun Laoghaire?Rathdown
  4. South Dublin
  5. Wicklow
  6. Wexford
  7. Carlow
  8. Kildare
  9. Meath
  10. Louth
  11. Monaghan
  12. Cavan
  13. Longford
  14. Westmeath
  15. Offaly
  16. Laois
  1. Kilkenny
  2. Waterford
  3. Cork City
  4. Cork
  5. Kerry
  6. Limerick
  7. Tipperary
  8. Clare
  9. Galway
  10. Galway City
  11. Mayo
  12. Roscommon
  13. Sligo
  14. Leitrim
  15. Donegal

Chinh quy?n đ?a ph??ng ch?u trach nhi?m v? cac v?n đ? nh? quy ho?ch, đ??ng c?p đ?a ph??ng, v? sinh va th? vi?n. Cac khu v?c b?u c? Dail tuan theo ranh gi?i h?t nhi?u nh?t co th?. Cac h?t co dan s? l?n co nhi?u khu v?c b?u c?, song th??ng khong v??t qua ranh gi?i h?t. Cac h?t đ??c nhom l?i thanh tam khu v?c, m?i khu v?c co m?t c? quan g?m thanh vien đ??c ?y nhi?m t? cac h?i đ?ng h?t va thanh ph? trong khu v?c. Cac khu v?c khong co b?t k? vai tro hanh phap tr?c ti?p nao, song chung ph?c v? m?c đich k? ho?ch, h?p tac va th?ng ke.

Phap lu?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ireland co h? th?ng phap lu?t thong lu?t , co m?t hi?n phap thanh v?n quy đ?nh ch? đ? dan ch? ngh? vi?n. H? th?ng toa an g?m co toa an t?i cao, toa an phuc th?m, toa an c?p cao, toa an l?u đ?ng va toa an khu v?c, toan b? đ?u ap d?ng phap lu?t Ireland. Cac v? an nghiem tr?ng theo th??ng l? c?n ph?i đ??c t? ch?c tr??c m?t b?i th?m đoan. Toa an c?p cao va toa an t?i cao co th?m quy?n quy?t đ?nh tinh phu h?p c?a phap lu?t va cac ho?t đ?ng c?a cac th? ch? nha n??c khac so v?i hi?n phap va phap lu?t. Ngo?i tr? cac tr??ng h?p đ?c bi?t, cac phien toa ph?i cong khai. Toa an Hinh s? T? phap la toa nha chinh c?a cac phien toa hinh s?. [55] [56]

Garda Siochana na hEireann ( Nh?ng ng??i b?o v? hoa binh c?a Ireland ), th??ng g?i la Gardai, la l?c l??ng c?nh sat dan s? c?a C?ng hoa Ireland. L?c l??ng nay ch?u trach nhi?m v? toan b? cac khia c?nh ki?m soat dan s?, c? v? lanh th? va h? t?ng. H?u h?t cac thanh vien m?c đ?ng ph?c th??ng khong mang v? khi, vi?c kh?ng ch? tieu chu?n theo truy?n th?ng đ??c ti?n hanh ch? v?i dui cui va binh x?t h?i cay. [57]

Quan c?nh la m?t quan đoan c?a L?c quan Ireland, ch?u trach nhi?m cung c?p nhan vien ph?c v? c??ng ch? va cung c?p hi?n di?n quan c?nh cho cac l?c l??ng khi di?n t?p va tri?n khai. Trong th?i chi?n, cac nhi?m v? b? sung bao g?m ki?m soat giao thong đ? cho đ?i ng? quan s? di chuy?n nhanh chong đ?n khu v?c lam nhi?m v?. Cac vai tro th?i chi?n khac bao g?m ki?m soat tu binh chi?n tranh va n?n dan. [58]

Phap lu?t cong dan c?a Ireland lien quan đ?n "đ?o Ireland", bao g?m đ?o va cac vung bi?n, do đo m? r?ng ph?m vi đ?n B?c Ireland. Vi th?, b?t k? ai sinh t?i B?c Ireland va đap ?ng cac đi?u ki?n đ? tr? thanh cong dan Ireland, nh? co m?t cha/m? la cong dan Ireland ho?c Anh ho?c m?t cha/m? đ??c phep c? tru t?i B?c Ireland ho?c C?ng hoa Ireland, [59] co th? th?c hi?n quy?n co qu?c t?ch Ireland, nh? co h? chi?u Ireland. [60]

Quan h? đ?i ngo?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Quan h? ngo?i giao c?a Ireland

Quan h? đ?i ngo?i ch?u tac đ?ng l?n t? t? cach thanh vien c?a Ireland trong Lien minh chau Au, song cac quan h? song ph??ng v?i Anh Qu?c va Hoa K? c?ng quan tr?ng. [61] Ireland h??ng t?i đ?c l?p trong chinh sach đ?i ngo?i, do đo qu?c gia nay khong ph?i la thanh vien c?a NATO va co chinh sach trung l?p quan s? keo dai. Chinh sach nay giup L?c l??ng v? trang Ireland thanh cong trong cac đong gop v? gin gi? hoa binh trong khuon kh? Lien H?p Qu?c t? n?m 1960, nh? trong Xung đ?t Congo, t?i Sip , Liban va Bosnia va Herzegovina . [62] B?n m?u:Disputed inline

M?c du trung l?p trong Chi?n tranh th? gi?i th? hai, song Ireland co h?n 50.000 ng??i tham chi?n khi h? đ?ng linh trong quan đ?i c?a Anh. Trong Chi?n tranh L?nh , chinh sach quan s? c?a Ireland tuy b? ngoai la can b?ng song thien v? NATO. [63] Trong Kh?ng ho?ng ten l?a Cuba , Th? t??ng Sean Lemass cho phep kham xet may bay Cuba va Ti?p Kh?c bay qua Shannon va truy?n thong tin cho CIA . [64] H? t?ng hang khong c?a Ireland đ??c Quan đ?i M? s? d?ng đ? chuy?n quan nhan tham gia xam chi?m Iraq n?m 2003, thong qua san bay Shannon . Tr??c đo, san bay nay đ??c s? d?ng cho cu?c xam chi?m Afghanistan n?m 2001, c?ng nh? Chi?n tranh vung V?nh . [65]

T? n?m 1999, Ireland la m?t thanh vien trong ch??ng trinh Quan h? đ?i tac vi Hoa binh c?a NATO va H?i đ?ng Quan h? đ?i tac chau Au-đ?i Tay D??ng c?a NATO, co m?c tieu t?o s? tin t??ng gi?a NATO va cac qu?c gia khac t?i chau Au va Lien Xo c?. [66] [67]

Quan s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: Quan đ?i Ireland

Quan đ?i Ireland g?m co l?c quan, h?i quan, khong quan va l?c l??ng d? b?; v?i quy mo nh? song đ??c trang b? t?t v?i g?n 10.000 quan nhan chuyen nghi?p va tren 2.000 quan d? b?. [68] [69] Ireland la m?t qu?c gia trung l?p, [70] va co quy t?c "ba n?c khoa" trong vi?c binh s? Ireland tham gia t?i cac vung xung đ?t, đo la c?n đ??c Lien H?p Qu?c, h? vi?n va chinh ph? phe chu?n. [71] Tri?n khai th??ng nh?t c?a l?c l??ng v? trang bao g?m h? tr? quy?n l?c dan s?, b?o v? va tu?n tra lanh h?i va vung đ?c quy?n kinh t? c?a Ireland, va cac s? m?nh c?a Lien H?p Qu?c, Lien minh chau Au, va đ?i tac vi Hoa binh. đ?n n?m 1996, co h?n 40.000 nhan vien Ireland t?ng ph?c v? trong cac s? m?nh duy tri hoa binh qu?c t? c?a Lien H?p Qu?c. [72] T?ng th?ng la t? l?nh t?i cao tren danh ngh?a c?a cac l?c l??ng v? trang, song tren th?c t? h? theo l?nh Chinh ph? thong qua B? Qu?c phong.

Kinh t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ireland la b? ph?n c?a Lien minh chau Au (lam đ?m va nh?t) va Eurozone (lam nh?t).
Bai chi ti?t: Kinh t? Ireland

Phat tri?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Kinh t? Ireland chuy?n đ?i k? t? th?p nien 1980, t? m?t n?n kinh t? ch? y?u la nong nghi?p tr? thanh m?t n?n kinh t? tri th?c hi?n đ?i t?p trung vao cac nganh cong nghi?p cong ngh? cao va d?ch v?. Ireland s? d?ng ti?n euro vao n?m 2002 cung nhi?u qu?c gia khac la thanh vien Lien minh chau Au. [43] Qu?c gia nay d?a nhi?u vao đ?u t? tr?c ti?p n??c ngoai va thu hut m?t s? t?p đoan đa qu?c gia do co l?c l??ng lao đ?ng đ??c giao d?c cao va co m?c thu? doanh nghi?p th?p. [73] Cac cong ty nh? Intel đ?u t? t?i Ireland vao cu?i th?p nien 1980, theo sau la Microsoft va Google . Ireland đ??c x?p h?ng 8 trong s? cac n?n kinh t? t? do nh?t th? gi?i theo Ch? s? t? do kinh t? (2016). Xet theo GDP binh quan, Ireland la m?t trong cac qu?c gia th?nh v??ng nh?t c?a OECD va EU. Tuy nhien, Ireland x?p h?ng d??i trung binh OECD v? GNP binh quan. GDP l?n h?n đang k? so v?i GNP vi co nhi?u cong ty đa qu?c gia đ?t tr? s? t?i Ireland. [73]

T? đ?u th?p nien 1990, C?ng hoa Ireland tr?i qua t?ng tr??ng kinh t? ch?a t?ng th?y do gia t?ng m?nh m? trong tieu dung, xay d?ng va đ?u t?, đ??c g?i la giai đo?n Con h? Celtic. Nh?p đ? t?ng tr??ng ch?m l?i vao n?m 2007 va d?n đ?n n? tung bong bong b?t đ?ng s?n quy mo l?n v?n đa phat tri?n trong nhi?u n?m. [74] S?t gi?m đ?t ng?t gia b?t đ?ng s?n ph?i bay t?p trung qua đ? c?a n?n kinh t? vao xay d?ng va gop ph?n d?n đ?n kh?ng ho?ng ngan hang Ireland. Ireland chinh th?c b??c vao suy thoai trong n?m 2008. [75] GNP suy gi?m đ?n 11,3% ch? trong n?m 2009, m?c gi?m GNP l?n nh?t hang n?m k? t? 1950. [76]

Ireland chinh th?c thoat kh?i suy thoai vao n?m 2010 nh? t?ng tr??ng m?nh m? trong xu?t kh?u. [77] Tuy nhien, do gia t?ng đang k? chi phi vay n? cong vi chinh ph? đ?m b?o n? ngan hang t? nhan, chinh ph? Ireland ch?p thu?n m?t ch??ng trinh tr? giup 85 t? euro t? EU, IMF va cac kho?n vay song ph??ng t? Anh, Th?y đi?n va đan M?ch. [78] Sau ba n?m suy thoai, kinh t? t?ng tr??ng 0,7% trong n?m 2011 va 0,9% trong n?m 2012. [79] T? l? th?t nghi?p đ?t 14,7% vao n?m 2012, bao g?m 18,5% trong cac tan di dan. [80] đ?n thang 3 n?m 2016, t? l? th?t nghi?p đ??c ghi nh?n la 8,6%, gi?m t? m?c k? l?c la 15,1% trong thang 2 n?m 2012. [81] Di c? rong t? Ireland t? n?m 2008 đ?n n?m 2013 la 120.100 ng??i, [82] t?c kho?ng 2,6% t?ng dan s? theo đi?u tra n?m 2011. M?t ph?n ba s? ng??i xu?t c? trong đ? tu?i 15-24. [82] N?m 2013, Ireland đ??c Forbes m?nh danh la "qu?c gia t?t nh?t đ? kinh doanh". [83] Ireland ra kh?i ch??ng trinh c?u tr? tai chinh c?a EU-IMF vao ngay 15 thang 12 n?m 2013. [84]

M?u d?ch [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?c du cac cong ty đa qu?c gia chi ph?i l?nh v?c xu?t kh?u c?a Ireland, song xu?t kh?u t? cac ngu?n khac c?ng đong gop đang k? vao thu nh?p qu?c dan. Ho?t đ?ng c?a cac cong ty đa qu?c gia đ?t t?i Ireland khi?n n??c nay n?m vao hang đ?ng đ?u v? xu?t kh?u d??c ph?m, thi?t b? y t? va hang hoa cung d?ch v? lien quan đ?n ph?n m?m. Xu?t kh?u c?a Ireland c?ng co đong gop t? cac cong ty qu?c n?i l?n (nh? Ryanair , Kerry Group va Smurfit Kappa Group ) va xu?t kh?u tai nguyen khoang s?n: Ireland la n??c s?n xu?t k?m co l?n th? b?y, va đ?ng th? 12 v? chi co. Ireland c?ng co tr? l??ng đang k? v? th?ch cao , đa voi , va tren m?c đ? th?p h?n la đ?ng, b?c, vang, barit va dolomit . [43]

Cac m?t hang xu?t kh?u khac bao g?m nong s?n va nhom. Cac m?t hang nh?p kh?u l?n c?a Ireland g?m thi?t b? x? ly d? li?u, hoa ch?t, d?u h?a va s?n ph?m d?u h?a, hang d?t va qu?n ao. D?ch v? tai chinh c?a cac cong ty đa qu?c gia đ?t t?i Trung tam D?ch v? Tai chinh Ireland c?ng đong gop cho xu?t kh?u c?a Ireland. Khac bi?t gi?a xu?t kh?u (€89,4 t?) va nh?p kh?u (€45,5 t?) t?o ra th?ng d? m?u d?ch €43,9 t? trong n?m 2010, m?c th?ng d? m?u d?ch cao nh?t so v?i GDP trong cac thanh vien EU. [85]

EU la đ?i tac m?u d?ch l?n nh?t c?a Ireland, chi?m 57,9% xu?t kh?u va 60,7% nh?p kh?u. Anh Qu?c la đ?i tac m?u d?ch quan tr?ng nh?t trong EU, chi?m 15,4% xu?t kh?u va 32,1% nh?p kh?u. Ben ngoai EU, Hoa K? chi?m 23,2% xu?t kh?u va 14,1% nh?p kh?u vao n?m 2010. [85]

N?ng l??ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?t trang tr?i gio t?i h?t Wexford

ESB, Ervia va Airtricity la ba nha cung c?p đi?n va khi đ?t chinh t?i Ireland. Ireland co 19,82 tri?u m³ tr? l??ng khi đ?t đ??c ch?ng minh. [43] [86] khai thac khi đ?t t? nhien tr??c đay di?n ra t?i Kinsale Head đ?n khi m? c?n ki?t. M? khi đ?t Corrib đi vao ho?t đ?ng n?m 2013/14. N?m 2012, m? Barryroe đ??c xac nh?n co tr? l??ng 1,6 t? thung khi, v?i t? 160 đ?n 600 tri?u thung co th? khai thac. [87] M? co th? cung c?p cho toan b? nhu c?u n?ng l??ng c?a Ireland trong đ?n 13 n?m khi no đ??c phat tri?n vao n?m 2015/16. Di?n ra cac n? l?c đang k? nh?m t?ng c??ng s? d?ng cac d?ng n?ng l??ng tai t?o va b?n v?ng t?i Ireland, đ?c bi?t la n?ng l??ng gio, v?i cac trang tr?i gio 3.000 MW, m?t s? trong đo co m?c đich đ? xu?t kh?u. [88] SEAI ??c tinh r?ng 6,5% nhu c?u n?ng l??ng n?m 2011 c?a Ireland đ??c l?y t? cac ngu?n tai t?o. [89] SEAI c?ng bao cao v? gia t?ng tinh hi?u qu? n?ng l??ng t?i Ireland khi gi?m đ??c 28% khi th?i carbon c?a m?i h? gia đinh trong giai đo?n 2005-2013. [90]

Giao thong [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ba c?ng hang khong chinh c?a C?ng hoa Ireland la Dublin , Shannon va Cork . đ??ng bay gi?a Luan đon va Dublin la đ??ng bay qu?c t? nh?n nh?p th? nhi t?i chau Au, v?i 3,6 tri?u l??t ng??i qua l?i vao n?m 2013 [91] song gi?m so v?i 4,4 tri?u l??t ng??i vao n?m 2003. [92] [93] Aer Lingus la hang hang khong qu?c gia c?a Ireland, song Ryanair la hang hang khong l?n nh?t n??c. Ryanair la hang hang khong gia r? l?n nh?t chau Au, [94] va l?n th? hai v? l??ng hanh khach, va l?n nh?t th? gi?i v? s? l??ng hanh khach qu?c t? (2007). [95]

D?ch v? đ??ng s?t do Iarnrod Eireann cung c?p, hang nay v?n hanh toan b? cac tuy?n đ??ng s?t lien thanh th?, đo th? va ch? hang trong n??c. Dublin la trung tam c?a m?ng l??i v?i hai ga l?n la Heuston va Connolly, lien k?t t?i cac thanh th? trong n??c. D?ch v? Enterprise lien k?t Dublin v?i Belfast va do hang nay va đ??ng s?t B?c Ireland cung đi?u hanh. M?ng l??i đ??ng s?t chinh c?a toan đ?o Ireland ho?t đ?ng tren kh? 1,6 met, đay la m?t đi?m đ?c đao t?i chau Au. Dublin đang d?n c?i thi?n m?ng l??i v?n chuy?n cong c?ng, bao g?m DART, Luas, Dublin Bus va dublinbikes.

Xa l?, cac qu?c l? chinh va qu?c l? ph? n?m d??i quy?n qu?n ly c?a C? quan đ??ng b? Qu?c gia, con cac đ??ng khu v?c va đ?a ph??ng do nha đ??ng c?c đ?a ph??ng qu?n ly. M?ng l??i đ??ng b? ch? y?u t?p trung t?i th? đo, song cac xa l? đ??c keo dai đ?n cac thanh ph? khac theo ch??ng trinh đ?u t? Transport 21 , nh? đo cac xa l? đ??c hoan thi?n lien k?t Dublin va m?t s? thanh ph? l?n khac c?a Ireland nh? Cork, Limerick, Waterford va Galway. [96]

Nhan kh?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Dan s? Ireland t? n?m 1951.
Bai chi ti?t: Nhan kh?u Ireland

Nghien c?u di truy?n h?c cho th?y nh?ng ng??i đ?nh c? ban đ?u t?i Ireland đa di c? t? ban đ?o Iberia sau k? b?ng ha g?n đay nh?t. [97] Sau th?i k? đ? đa gi?a, đ? đa m?i, va đ? đ?ng, cac di dan đ?a ngon ng? va v?n hoa Celt đ?n đ?o. Cac di dan trong hai th?i k? sau v?n đ??c đ?i di?n trong di s?n di truy?n h?c c?a h?u h?t ng??i Ireland. [98] [99] Ng??i Ireland đ??c k?t h?p t? cac ngu?n g?c Gael, Norse, Anh-Norman, Phap va Anh Qu?c.

Dan s? Ireland đ?t 4.588.252 vao n?m 2011, t?ng tr??ng 8,2% so v?i n?m 2006. [100] Tinh đ?n n?m 2011 , Ireland co m?c sinh cao nh?t trong Lien minh chau Au (16 ca sinh/1.000 ng??i). [101] N?m 2014, 36,3% s? ca sinh la c?a cac ba m? ch?a k?t hon. [102] M?c t?ng dan s? hang n?m v??t qua 2% trong giai đo?n 2002-2006, do co t? l? cao trong gia t?ng t? nhien va nh?p c?. [103] M?c nay gi?m sut ph?n nao trong giai đo?n 2006-2011, v?i m?c t?ng trung binh hang n?m la 1,6%.

Vao th?i đi?m đi?u tra nhan kh?u n?m 2011, s? l??ng ngo?i ki?u đ??c ghi nh?n la 544.357, chi?m 12% t?ng dan s?. Con s? nay g?p g?n 2,5 l?n so v?i s? ngo?i ki?u ghi nh?n trong đi?u tra nhan kh?u n?m 2002 (224.261), khi l?n đ?u co cau h?i v? qu?c t?ch. N?m nhom ngo?i ki?u đong đ?o nh?t l?n l??t la ng??i Ba Lan (122.585), Anh Qu?c (112.259), Litva (36.683), Latvia (20.593) va Nigeria (17.642). [104]

Cac trung tam đo th? l?n nh?t Ireland theo dan s?


Dublin

Limerick

# Khu dan c? Dan s? # Khu dan c? Dan s?


Cork

Galway

1 Dublin 1.110.627 [105] 11 Ennis 25.360
2 Cork 198.582 [106] 12 Kilkenny 24,423
3 Limerick 91.454 [107] 13 Tralee 23.693
4 Galway 76.778 [108] 14 Carlow 23.030
5 Waterford 51.519 [109] 15 Newbridge 21.561
6 Drogheda 38.578 [110] 16 Naas 20.713
7 Dundalk 37.816 [111] 17 Athlone 20.153
8 Swords 36.924 [112] 18 Portlaoise 20.145
9 Bray 31.872 [113] 19 Mullingar 20.103
10 Navan 28.559 [114] 20 Wexford 20.072

Ngon ng? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? l? ng??i t? nh?n noi ti?ng Ireland hang ngay ngoai h? th?ng giao d?c trong đi?u tra nhan kh?u n?m 2011.

Hi?n phap mo t? ti?ng Ireland la "ngon ng? qu?c gia", song ti?ng Anh la ngon ng? chi?m ?u th?. Trong đi?u tra nhan kh?u n?m 2006, co 39% c? dan t? nh?n co đ? trinh đ? ti?ng Ireland. Ti?ng Ireland ch? gi? vai tro la ngon ng? c?ng đ?ng t?i m?t l??ng nh? cac khu v?c nong thon va h?u h?t la t?i mi?n tay va mi?n nam đ?t n??c, g?i chung la Gaeltacht . Ngo?i tr? cac khu v?c Gaeltacht, cac bi?n hi?u giao thong th??ng ghi song ng?. [115] H?u h?t thong cao cong c?ng va truy?n thong in ?n ch? vi?t b?ng ti?ng Anh. Du nha n??c Ireland v? chinh th?c la song ng?, song cac cong dan co th? th??ng g?p ph?i kho kh?n trong vi?c ti?p c?n d?ch v? cong b?ng ti?ng Ireland va h?u h?t xu?t b?n ph?m c?a chinh ph? khong hi?n h?u trong c? hai ngon ng?. Truy?n thong ti?ng Ireland bao g?m kenh truy?n hinh TG4, đai phat thanh RTE Raidio na Gaeltachta va bao đi?n t? Tuairisc.ie. Trong Cac l?c l??ng v? trang Ireland, toan b? cac l?nh luy?n t?p b? binh va v? khi đ?u b?ng ti?ng Ireland.

Do nh?p c? nen ti?ng Ba Lan tr? thanh ngon ng? đ??c noi ph? bi?n th? nhi t?i C?ng hoa Ireland sau ti?ng Anh, trong khi ti?ng Ireland x?p th? ba. [116] M?t vai ngon ng? Trung Au khac (Sec, Hungary va Slovak), va cac ngon ng? Balt (Litva va Latvia) c?ng đ??c noi th??ng ngay. Cac ngon ng? khac đ??c noi t?i Ireland g?m co ti?ng Shelta c?a ng??i Ireland du c?, va m?t ph??ng ng? ti?ng Scot đ??c noi b?i m?t s? ng??i Scot Ulster t?i Donegal. [117] H?u h?t h?c sinh trung h?c l?a ch?n h?c m?t ho?c hai ngo?i ng?, ngon ng? danh cho b?ng s? c?p (Junior Certificate) va b?ng t?t nghi?p (Leaving Certificate) g?m co ti?ng Phap, đ?c, Y va Tay Ban Nha; h?c sinh mu?n l?y b?ng t?t nghi?p trung h?c c?ng co th? h?c ti?ng ? R?p, Nh?t va Nga. M?t s? tr??ng trung h?c co d?y ti?ng Hy L?p c? đ?i, Hebrew va Latinh. H?c t?p ti?ng Ireland la đi?u b?t bu?c đ?i v?i cac h?c sinh mu?n đ?t b?ng t?t nghi?p, song m?t s? ng??i co th? đ? đi?u ki?n đ??c mi?n trong m?t s? hoan c?nh, nh? tr? ng?i h?c t?p ho?c nh?p c?nh sau tu?i 11. [118]

Y t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trung tam D?ch b?nh va Nghien c?u RCSI t?i B?nh vi?n Beaumont, Dublin .

Ireland s? h?u m?t trong cac h? th?ng y t? phat tri?n nh?t th? gi?i va cac chuyen gia y t? đ??c đao t?o v?i trinh đ? cao. Y t? t?i Ireland đ??c cung c?p t? c? khu v?c cong va t?. [119] B? Y t? ch?u trach nhi?m cho vi?c l?p chinh sach d?ch v? y t? t?ng th?. M?i c? dan Ireland co quy?n nh?n đ??c ch?m soc y t? thong qua h? th?ng ch?m soc y t? cong c?ng, đ??c c?p kinh phi t? ti?n thu?. M?i ca nhan co th? ph?i tr? m?t kho?n ph? phi cho cac ch?m soc y t? nh?t đ?nh; no tuy thu?c vao thu nh?p, đ? tu?i, b?nh t?t ho?c tan t?t. Toan b? d?ch v? thai s?n đ??c cung c?p mi?n phi, va c?ng ap d?ng mi?n phi cho tr? t? 6 thang tu?i tr? xu?ng. Ch?m soc c?p c?u ph?c v? cho b?nh nhan hi?n di?n t?i b?nh vi?n thu?c C? quan C?p c?u, tuy nhien, khach đ?n trong tinh tr?ng khong kh?n c?p va khong đ??c bac s? gi?i thi?u co th? ph?i tr? phi. [120]

B?t k? ai s? h?u th? b?o hi?m y t? chau Au đ?u co quy?n đi?u d??ng va tr? b?nh mi?n phi trong cac gi??ng b?nh cong thu?c C? quan D?ch v? Y t? va cac b?nh vi?n tinh nguy?n. D?ch v? b?nh nhan ngo?i tru c?ng đ??c cung c?p mi?n phi. Tuy nhien, đa s? b?nh nhan co thu nh?p t? trung binh tr? len đ??c yeu c?u tr? phi tr? c?p b?nh vi?n. B?o hi?m y t? t? nhan hi?n h?u đ?i v?i ng??i mu?n t?n d?ng no.

Tu?i th? d? tinh trung binh t?i Ireland vao n?m 2012 la 81 n?m (trung binh c?a OECD vao n?m 2012 la 80 n?m), v?i 78,2 n?m đ?i v?i nam gi?i va 83,6 n?m đ?i v?i n? gi?i. [121] Ireland co t? su?t sinh cao nh?t EU (16,8 ca sinh tren 1.000 c? dan, so v?i 10,7 c?a EU) [122] va co t? su?t t? vong tr? s? sinh r?t th?p (3,5 tren 1.000 tr?). H? th?ng y t? Ireland x?p h?ng 13 trong s? 34 qu?c gia chau Au vao n?m 2012 theo Health Consumer Powerhouse. [123]

Giao d?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ireland co ba c?p giao d?c: ti?u h?c, trung h?c va đ?i h?c. H? th?ng giao d?c ph?n l?n n?m d??i ch? đ?o c?a Chinh ph? thong qua B? Giao d?c va K? n?ng. Cac tr??ng ti?u h?c va trung h?c đ??c cong nh?n c?n ph?i tuan theo ch??ng trinh gi?ng d?y do cac c? quan h?u quan l?p ra. Giao d?c la đi?u b?t bu?c đ?i v?i tr? t? 6 đ?n 15 tu?i, va toan b? tr? đ?n tu?i 18 c?n ph?i hoan thanh ba n?m đ?u trung h?c, bao g?m m?t l?n ki?m tra ch?ng ch? s? c?p (Junior Certificate). [124]

Ireland co kho?ng 3.300 tr??ng ti?u h?c. [125] đ?i đa s? (92%) n?m d??i s? b?o tr? c?a Giao h?i Cong giao. Tr??ng h?c do cac t? ch?c ton giao đi?u hanh, song nh?n đ??c kinh phi va đ??c cong nh?n, va khong th? k? th? h?c sinh d?a tren ton giao. T?n t?i m?t h? th?ng ?u đai đ??c phe chu?n, t?i đo h?c sinh c?a m?t ton giao c? th? co th? đ??c ?u tien ti?p nh?n so v?i h?c sinh khong chia s? đ?c đi?m chung c?a tr??ng, trong tr??ng h?p ch? tieu c?a tr??ng đa đ?.

B?ng t?t nghi?p đ?t đ??c sau hai n?m h?c, vao k? kh?o thi cu?i cung trong h? th?ng trung h?c. Nh?ng ng??i co m?c đich h?c t?p b?c đ?i h?c th??ng tham gia k? thi nay, theo đo vi?c tuy?n sinh b?c đ?i h?c th??ng d?a vao k?t qu? đ?t đ??c t? sau mon co k?t qu? t?t nh?t, d?a tren c? s? c?nh tranh. [126]

Ch??ng trinh đanh gia h?c sinh qu?c t? (PISA) h?p tac v?i OECD x?p h?c sinh Ireland la co đi?m đ?c hi?u cao th? t?, đi?m khoa h?c cao th? chin va đi?m toan h?c cao th? 13 trong s? cac qu?c gia OECD, theo đanh gia n?m 2012 c?a h? [127] N?m 2012, h?c sinh Ireland 15 tu?i x?p th? hai v? đ?c hi?u trong EU. [128] Giao d?c b?c ti?u h?c, trung h?c va đ?i h?c t?i Ireland mi?n phi đ?i v?i m?i cong dan EU. [129] T?ng c?ng, 37% dan s? Ireland co b?ng đ?i h?c ho?c cao đ?ng, n?m vao hang cao nh?t tren th? gi?i (n?m 2012). [130] [131]

Ton giao [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ton giao t?i C?ng hoa Ireland
Ton giao T? l?
Cong giao La Ma
  
78.3%
Khong ton giao
  
10.1%
Khang Cach
  
4.2%
H?i giao
  
1.3%
Khac
  
6.1%

T? do ton giao đ??c quy đ?nh trong hi?n phap t?i Ireland. C? đ?c giao la ton giao chi?m ?u th?, va m?c du Ireland v?n la m?t qu?c gia do Cong giao La Ma chi ph?i, song t? l? ng??i t? nh?n la tin đ? giao phai nay gi?m nhi?u t? m?c 84,2% theo đi?u tra vao n?m 2011 xu?ng con 78,3% theo đi?u tra vao n?m 2016. Cac k?t qu? khac trong đi?u tra n?m 2016 la: 4,2% la tin đ? Tin Lanh, 1,3% la tin đ? H?i giao, va 9,8% khong theo ton giao. [132] Theo m?t nghien c?u c?a đ?i h?c Georgetown , tr??c n?m 2000 Ireland n?m vao hang qu?c gia co t? l? tham d? Thanh l? th??ng l? cao nh?t trong th? gi?i ph??ng Tay. [133] T? l? tham d? hang ngay la 13% vao n?m 2006, con t? l? tham gia hang tu?n gi?m t? 81% vao n?m 1990 xu?ng 48% vao n?m 2006, song s? suy gi?m đ??c t??ng thu?t la ?n đ?nh. [134] N?m 2011, theo t??ng thu?t t? l? tham d? Thanh l? hang tu?n t?i Dublin la d??i 18%, va con th?p h?n n?a trong th? h? tr?. [135]

Giao h?i Ireland thu?c Anh giao la giao phai C? đ?c l?n th? nhi, thanh vien c?a giao phai nay suy gi?m trong su?t th? k? XX, song l?i t?ng len vao đ?u th? k? XXI. Cac giao phai Tin Lanh đang k? khac la Giao h?i Tr??ng Lao va Giao h?i Giam Ly. Cac di dan gop ph?n vao t?ng tr??ng tin đ? ?n đ? giao va H?i giao. Xet theo t? l?, Chinh Th?ng giao va H?i giao la cac ton giao phat tri?n nhanh nh?t. [136]

Cac thanh b?o tr? c?a Ireland la Thanh Patrick , Thanh Bridget va Thanh Columba , trong đo ch? co Thanh Patrick đ??c cong nh?n ph? bi?n. Ngay Thanh Patrick đ??c t? ch?c vao 17 thang 3 t?i Ireland va h?i ngo?i v?i t? cach ngay qu?c khanh Ireland, co cac cu?c di?u hanh va k? ni?m khac.

V?n hoa [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chi ti?t: V?n hoa Ireland

V?n hoa Ireland trong nhi?u th? k? ch? y?u la v?n hoa Gael, va duy tri la m?t trong sau qu?c gia Celt chinh. Sau khi ng??i Anh-Norman xam chi?m vao th? k? XII, ti?p đ?n la cong cu?c chinh ph?c va thu?c đ?a hoa c?a ng??i Anh, Ireland ch?u ?nh h??ng t? v?n hoa Anh va Scotland. sau đo v?n hoa Ireland du co khac bi?t v? nhi?u m?t song chia s? cac đ?c đi?m v?i kh?i Anh ng?, chau Au Cong giao, va cac khu v?c Celt khac. C?ng đ?ng ng??i Ireland h?i ngo?i la m?t trong cac c?ng đ?ng tha h??ng l?n nh?t va phan tan nh?t th? gi?i, h? co đong gop trong vi?c toan c?u hoa v?n hoa Ireland, s?n sinh nhi?u nhan v?t n?i b?t trong ngh? thu?t, am nh?c va khoa h?c.

Nha n??c Ireland chia s? nhi?u bi?u tr?ng v?i đ?o Ireland, bao g?m cac mau l?c va lam, cac đ?ng v?t nh? cho s?n Ireland va h??u, cac ki?n truc nh? thap tron va thanh gia Celt, cac thi?t k? nh? trang tri day b?n Celt va xo?n ?c. Shamrock la m?t lo?i c? ba la tr? thanh bi?u tr?ng qu?c gia cho Ireland t? th? k? XVII khi vi?c mang theo no la m?t t??ng tr?ng c?a ngay Thanh Patrick. Cac bi?u tr?ng nay đ??c cac th? ch? nha n??c va t? nhan s? d?ng.

V?n h?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Jonathan Swift (1667?1745)

Ireland co đong gop đang k? cho v?n h?c th? gi?i b?ng c? ti?ng Anh va Ireland. Ti?u thuy?t Ireland hi?n đ?i b?t đ?u khi phat hanh tac ph?m Gulliver du ki c?a Jonathan Swift vao n?m 1726. Cac nha v?n quan tr?ng khac trong th? k? XVIII g?m Laurence Sterne v?i The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman va Oliver Goldsmith v?i The Vicar of Wakefield . M?t s? ti?u thuy?t gia Ireland n?i ti?ng trong th? k? XIX la Maria Edgeworth , John Banim, Gerald Griffin, Charles Kickham, William Carleton, George Moore, va Somerville cung Ross. Bram Stoker đ??c bi?t đ?n nhi?u nh?t v?i ti?u thuy?t Dracula n?m 1897.

James Joyce phat hanh tac ph?m n?i ti?ng nh?t c?a minh la Ulysses vao n?m 1922 t?i Dublin. Edith Somerville ti?p t?c sang tac sau khi đ?i tac c?a ba la Martin Ross t? tr?n vao n?m 1915. Annie M. P. Smithson n?m trong s? vai tac gi? ph?c v? cho ng??i ham m? ti?u thuy?t lang m?n trong th?p nien 1920 va 1930. Sau Chi?n tranh th? gi?i th? hai, cac ti?u thuy?t n?i ti?ng thu?c v? m?t s? tac gi? nh? Brian O'Nolan v?i but danh Flann O'Brien, Elizabeth Bowen, va Kate O'Brien. Trong nh?ng th?p nien cu?i c?a th? k? XX, Edna O'Brien, John McGahern, Maeve Binchy, Joseph O'Connor, Roddy Doyle, Colm Toibin va John Banville tr? thanh cac ti?u thuy?t gia tien phong.

Patricia Lynch co nhi?u tac ph?m danh cho thi?u nhi, con Eoin Colfer đ?c bi?t thanh cong v? th? lo?i nay trong nh?ng n?m g?n đay. Truy?n ng?n la th? lo?i đ??c nhi?u nha v?n Ireland ?a chu?ng, cac nhan v?t n?i ti?ng nh?t bao g?m Sean O Faolain, Frank O'Connor va William Trevor. Cac nha th? Ireland co ten tu?i bao g?m Patrick Kavanagh, Thomas McCarthy, Dermot Bolger, William Butler Yeats va Seamus Heaney . Cac nha v?n n?i b?t vi?t b?ng ti?ng Ireland la Padraic O Conaire, Mairtin O Cadhain, Seamus O Grianna va Nuala Ni Dhomhnaill.

L?ch s? san kh?u Ireland b?t đ?u khi ng??i Anh m? r?ng quy?n cai tr? t?i Dublin vao đ?u th? k? XVII, va k? t? đo Ireland co đong gop đang k? cho ngh? thu?t k?ch Anh. Vao luc ban đ?u, tac ph?m san kh?u t?i Ireland co khuynh h??ng ph?c v? m?c đich chinh tr?, song khi co them nhi?u san kh?u khanh thanh va khan gi? ph? thong t?ng len thi san kh?u tr? nen đa d?ng h?n. Nhi?u san kh?u t?i Dublin lien k?t v?i đ?ng nghi?p t?i Luan đon, va cac tac ph?m c?a Anh th??ng xuyen xu?t hi?n tren san kh?u Ireland. Tuy nhien, h?u h?t nha so?n k?ch Ireland ra n??c ngoai đ? kh?ng đ?nh b?n than. Trong th? k? XVIII, Oliver Goldsmith va Richard Brinsley Sheridan la hai trong s? cac nha so?n k?ch thanh cong nh?t tren san kh?u Luan đon. Vao luc kh?i đ?u th? k? XX, b?t đ?u xu?t hi?n cac cong ty san kh?u danh rieng cho bi?u di?n cac v? k?ch Ireland va phat tri?n cac nha v?n, đ?o di?n va di?n vien, t?o đi?u ki?n cho nhi?u nha so?n k?ch Ireland trau d?i ngh? nghi?p va kh?ng đ?nh danh ti?ng t?i Ireland thay vi t?i Anh hay M?. Ti?p b??c cac so?n gi? đ??c ton vinh nh? Oscar Wilde , George Bernard Shaw (1925), Samuel Beckett (1969), cac nha so?n k?ch Sean O'Casey , Brian Friel, Sebastian Barry, Brendan Behan, Conor McPherson va Billy Roche đ?t đ??c thanh cong đ?i chung. [137] Trong s? cac nha so?n k?ch Ireland khac trong th? k? XX, con ph?i k? đ?n Denis Johnston, Thomas Kilroy, Tom Murphy, Hugh Leonard, Frank McGuinness, va John B. Keane.

Am nh?c va v? đ?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Am nh?c truy?n th?ng Ireland v?n đ?y sinh l?c, b?t ch?p th? l?c v?n hoa toan c?u hoa, va duy tri nhi?u khia c?nh truy?n th?ng. No gay ?nh h??ng đ?n nhi?u th? lo?i am nh?c nh? nh?c đ?ng que M?, va tren m?c đ? nh?t đ?nh la đ?n rock hi?n đ?i. No đoi khi đ??c pha tr?n v?i cac phong cach nh? rock and roll va punk rock . Ireland c?ng s?n sinh cac ngh? s? n?i ti?ng qu?c t? trong cac th? lo?i khac, nh? rock, pop, jazz, va blues.

T?n t?i m?t s? đoan nh?c c? đi?n kh?p Ireland, nh? RTE Performing Groups. [138] Ireland con co ba t? ch?c opera. Opera Ireland s?n xu?t cac v? nh?c k?ch quy mo l?n t?i Dublin, Opera Theatre Company l?u di?n nh?c k?ch phong cach thinh phong kh?p đ?t n??c, va L? h?i Opera Wexford th??ng nien đ??c t? ch?c vao thang 10 va 11.

Ireland tham gia cu?c thi ca hat Eurovision t? n?m 1965. [139] Ireland l?n đ?u gianh chi?n th?ng vao n?m 1970, khi Dana đo?t gi?i nh?t v?i bai All Kinds of Everything . [140] Ireland sau đo con chi?n th?ng them nhi?u l?n n?a, [141] [142] va la qu?c gia chi?n th?ng nhi?u l?n nh?t. Riverdance b?t ngu?n t? m?t man trinh di?n c?t quang trong cu?c thi n?m 1994. [143]

V? đ?o Ireland co th? phan chia m?t cach đ?i th? thanh v? đ?o xa giao va v? đ?o trinh di?n. V? đ?o xa giao Ireland co th? phan thanh ceili va nh?y nhom. Nh?y nhom ki?u Ireland co b?n c?p x?p theo hinh vuong, con nh?y ceili t?o hinh c?a cac c?p t? 2 đ?n 16 ng??i. T?n t?i nhi?u khac bi?t v? phong cach gi?a hai th? lo?i. V? đ?o xa giao Ireland la m?t truy?n th?ng s?ng đ?ng, co cac đi?u nh?y khac nhau tren kh?p đ?t n??c. T?i m?t s? n?i v? đ?o đ??c c? y c?i bien va cac v? đ?o m?i đ??c sang t?o. V? đ?o trinh di?n đ??c g?i theo truy?n th?ng la stepdance. Stepdance Ireland ph? bi?n nh? bi?u di?n Riverdance , n?i ti?ng vi di chuy?n chan nhanh, con than va tay ph?n l?n la gi? yen. Stepdance đ?n co đ?c đi?m chung la ki?m soat song khong c?ng nh?c ph?n than tren, tay th?ng va co cac đ?ng tac ban chan nhanh va chinh xac. V? đ?o đ?n co th? dung "giay m?m" ho?c "giay c?ng".

Ki?n truc [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M? đa Poulnabrone t?i h?t Clare đ??c d?ng trong th?i k? đ? đa m?i.

Ireland co nhi?u cong trinh ki?n truc, [144] t?n t?i d??i nhi?u tinh tr?ng b?o t?n t? th?i đ? đa m?i, nh? m? đa Poulnabrone, đa Castlestrange, đa Turoe, va vong đa Drombeg. [145] Do ng??i La Ma ch?a t?ng chinh ph?c Ireland, nen ki?n truc co ngu?n g?c Hy-La c?c k? hi?m. Thay vao đo, qu?c gia nay co m?t giai đo?n keo dai c?a ki?n truc th?i k? đ? s?t. [146] Cac thap tron Ireland b?t đ?u vao th?i s? k? Trung C?.

C? đ?c giao đ?a đ?n cac toa nha tu vi?n đ?n gi?n, nh? Clonmacnoise, Skellig Michael va Scattery Island. Co m?t đi?m t??ng đ?ng đang chu y v? phong cach gi?a cac tu vi?n kep nay v?i cac tu vi?n phai Copt c?a Ai C?p. [147] Cac qu?c v??ng va quy t?c Gael ? trong cac phao đai hinh tron ho?c crannog . [148] Cac c?i cach giao h?i trong th? k? XII thong qua Dong Xito thuc đ?y ?nh h??ng t? chau Au l?c đ?a, v?i cac tu vi?n theo phong cach ki?n truc Roman nh? Mellifont, Boyle va Tintern. [149] Cac khu đ?nh c? Gael h?n ch? trong cac đo th? nguyen th?y ki?u tu vi?n nh? Kells. [150] Cac khu đ?nh c? đo th? quy mo đang k? ch? phat tri?n sau th?i k? ng??i Viking xam chi?m. [148]

Ng??i Anh-Norman xay len cac lau đai vao cu?i th? k? XII, nh? Lau đai Dublin va Lau đai Kilkenny, [151] va đem t?i khai ni?m v? đo th? m?u d?ch co t??ng bao đ??c quy ho?ch, cac đo th? nay đ?t đ??c v? th? phap ly va m?t s? quy?n l?i theo hi?n ch??ng. Cac hi?n ch??ng nay qu?n ly c? th? thi?t k? cac đo th?. [152] Hai lan song hinh thanh cac đo th? co quy ho?ch di?n ra sau đo, l?n đ?u la cac đo th? đ?n đi?n vao th? k? XVI va XVII nh?m ph?c v? qu?c v??ng c?a Anh đan ap kh?i ngh?a đ?a ph??ng, ti?p đ?n la cac đo th? đ?a ch? th? k? XVIII. [153] Cac đo th? quy ho?ch do ng??i Norman l?p nen con t?n t?i đ?n nay la Drogheda va Youghal; cac đo th? đ?n đi?n co Portlaoise va Portarlington; cac đo th? quy ho?ch trong th? k? XVIII đ??c b?o t?n t?t g?m co Westport va Ballinasloe.

Cac nha th? l?n theo ki?n truc Gothic nh? St Patrick la do ng??i Norman đem t?i. [154] Dong Phan Sinh chi ph?i trong ch? đ?o cac tu vi?n cho đ?n h?u k? Trung C?, trong khi cac toa thap thanh l?ch nh? Lau đai Bunratty đ??c quy t?c Gael va Norman xay d?ng. [155] Nhi?u toa nha ton giao b? đ? nat khi Qu?c v??ng Henry VIII cho gi?i th? cac tu vi?n. [156] Sau khi ch? đ? quan ch? khoi ph?c t?i Anh, ki?n truc Palladio va rococo xu?t hi?n kh?p Ireland, đ?c bi?t la bi?t th? thon que, trong đo Toa nha Ngh? vi?n la quan tr?ng nh?t. [157]

Cac phong cach tan c? đi?n va George ph?n th?nh t?i Ireland, đ?c bi?t la t?i Dublin v?i cac cong trinh nh? The Custom House, Four Courts, General Post Office va King's Inns. [157] Cac nha ph? ki?u George s?n sinh cac con ph? co net đ?c đao, đ?c bi?t la t?i Dublin, Limerick va Cork. Sau khi tri?u đinh Anh gi?i phong cho Cong giao, xu?t hi?n cac nha th? ch?u ?nh h??ng c?a ki?n truc Ph?c h?ng Gothic c?a Phap nh? St Colman va St Finbarre. [157] Nha mai tranh t?n t?i t? lau t?i Ireland, va hi?n nay chung đ??c cho la co v? đ?p k? l?. [158]

Kh?i đ?u v?i nha th? theo phong cach Art Deco t?i Turner's Cross vao n?m 1927, ki?n truc Ireland t? đo đi theo xu h??ng qu?c t? h??ng đ?n cac phong cach toa nha hi?n đ?i va bong m??t. [159] Cac phat tri?n ki?n truc g?n đay bao g?m c?i t?o khu Ballymun va m? r?ng đo th? Dublin t?i Adamstown. [160] T? khi thanh l?p C? quan phat tri?n Dublin Docklands vao n?m 1997, Dublin Docklands tr?i qua tai thi?t quy mo l?n, bao g?m xay d?ng Trung tam H?i ngh? Dublin va Nha hat Grand Canal. [161] Thap The Elysian t?i Cork hoan thanh vao n?m 2008, la toa nha t?ng co chi?u cao l?n nh?t t?i C?ng hoa Ireland v?i 71 met (233 foot). Vi?n Hoang gia v? Ki?n truc Ireland quy đ?nh th?c ti?n ki?n truc t?i C?ng hoa Ireland. [162]

Truy?n thong [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Raidio Teilifis Eireann (RTE) la c? quan phat song cong c?ng c?a Ireland, l?y kinh phi t? phi gi?y phep truy?n hinh va qu?ng cao. [163] RTE v?n hanh hai kenh truy?n hinh qu?c gia la RTE One va RTE Two. Cac kenh truy?n hinh qu?c gia đ?c l?p khac la TV3, 3e, UTV Ireland va TG4, trong đo TG4 phat song b?ng ti?ng Ireland. Toan b? cac kenh nay hi?n di?n tren d?ch v? k? thu?t s? m?t đ?t mi?n phi qu?c gia mang ten Saorview. [164] Ngoai ra, con co cac kenh nh? RTE News Now, RTEjr, va RTE One +1. Cac nha cung c?p truy?n hinh tr? ti?n ho?t đ?ng t?i Ireland bao g?m Virgin Media va Sky.

đ??c Ban đi?n ?nh Ireland giup đ?, cong nghi?p đi?n ?nh Ireland phat tri?n đang k? t? th?p nien 1990, v?i vi?c xuc ti?n cac phim b?n đ?a c?ng nh? thu hut cac tac ph?m qu?c t? nh? Trai tim d?ng c?m va Gi?i c?u binh nhi Ryan . [165]

M?t l??ng l?n đai phat thanh khu v?c va đ?a ph??ng t?n t?i ? vung thon que. M?t nghien c?u cho th?y r?ng 85% ng??i tr??ng thanh nghe h?n h?p cac đai qu?c gia, khu v?c va đ?a ph??ng ? m?c đ? hang ngay. [166] RTE Radio v?n hanh b?n kenh phat thanh qu?c gia la Radio 1, 2fm, Lyric fm, va RnaG. đai c?ng đi?u hanh b?n kenh phat thanh DAB qu?c gia. Ngoai ra, con co hai đai phat thanh qu?c gia đ?c l?p la Today FM va Newstalk.

Ireland co nganh truy?n thong xu?t b?n co tinh c?nh tranh t? x?a, g?m cac nh?t bao qu?c gia va tu?n bao khu v?c, c?ng nh? cac phien b?n Ch? Nh?t qu?c gia. S?c m?nh c?a truy?n thong Anh Qu?c la m?t đi?m đ?c tr?ng c?a n?n truy?n thong xu?t b?n Ireland do co th? l?a ch?n đ?c nhi?u bao chi c?a Anh. [165]

Eurostat t??ng thu?t r?ng 82% h? gia đinh Ireland truy c?p internet vao n?m 2013, trong khi m?c binh quan c?a EU la 79%. [167]

?m th?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

?m th?c Ireland theo truy?n th?ng d?a tren s?n ph?m th?t va b? s?a, b? sung rau va h?i s?n. M?t s? mon ?n Ireland n?i ti?ng la boxty, colcannon, coddle, stew, th?t mu?i c?i b?p. Ireland n?i ti?ng vi b?a sang đ?y đ? g?m th?t mu?i, tr?ng, xuc xich, pudding, va ca chua chien. Ngoai ?nh h??ng đang k? t? cac mon ?n chau Au va qu?c t?, g?n đay con n?i len m?t n?n ?m th?c Ireland m?i d?a tren cac nguyen li?u truy?n th?ng đ??c x? ly theo nhi?u cach. N?n ?m th?c nay d?a tren rau t??i, ca, hau, trai, va cac loai so ?c khac, va cac lo?i pho mat th? cong đa d?ng nay đ??c s?n xu?t kh?p đ?t n??c. Cac loai so ?c ngay cang ph? bi?n, đ?c bi?t la do t?i duyen h?i co cac lo?i so ?c ch?t l??ng cao. Lo?i ca ph? bi?n nh?t la ca h?i va ca tuy?t. Lo?i banh mi truy?n th?ng la banh mi soda, con barmbrack la m?t lo?i banh mi len men co them nho.

Cac lo?i đ? u?ng hang ngay ph? bi?n c?a ng??i Ireland la tra va ca phe. Cac đ? u?ng co c?n co lien h? đ?n Ireland g?m co Poitin va Guinness n?i ti?ng th? gi?i, m?t lo?i r??u nau n?ng kh?i ngu?n t? nha may bia c?a Arthur Guinness t?i Dublin. Whiskey Ireland c?ng ph? bi?n kh?p đ?t n??c, va co nhi?u d?ng nh? m?ch nha đ?n, ng? c?c đ?n, va pha tr?n. [168]

Th? thao [ s?a | s?a ma ngu?n ]

San v?n đ?ng Croke Park la tr? s? c?a Hi?p h?i Th? thao Gael.

Bong đa Gael va hurling la cac mon th? thao truy?n th?ng c?a Ireland, va c?ng la cac mon co khan gi? đong nh?t. [169] Chung ch?u s? qu?n ly t? Hi?p h?i Th? thao Gael co th?m quy?n tren toan đ?o. Cac mon th? thao Gael khac c?ng ch?u s? qu?n ly c?a hi?p h?i la bong nem Gael va rounders. [170]

Bong đa la mon co khan gi? đong th? ba va la mon co m?c đ? tham gia cao nh?t. [171] M?c du Gi?i Lien đoan Ireland la gi?i đ?u qu?c gia, song Gi?i Ngo?i h?ng Anh la gi?i đ?u ph? bi?n nh?t đ?i v?i cong chung. [172] đ?i tuy?n bong đa qu?c gia C?ng hoa Ireland n?m d??i quy?n qu?n ly c?a Hi?p h?i bong đa Ireland. [173]

Lien đoan bong rugby Ireland la th? ch? qu?n ly mon rugby lien hi?p, t?i c?p đ?a ph??ng va qu?c t? tren c? s? toan đ?o Ireland, va s?n sinh cac c?u th? nh? Brian O'Driscoll va Ronan O'Gara , h? cung đ?i tuy?n gianh đ??c Grand Slam vao n?m 2009. [174] Rugby lien minh n?m d??i quy?n qu?n ly c?a Lien đoan rugby Ireland tren c? s? toan đ?o Ireland. Ireland t?ng vao đ?n t? k?t gi?i vo đ?ch rugby lien minh th? gi?i n?m 2000 vao đ?n ban k?t t?i gi?i nay vao n?m 2008. [175]

Thanh cong c?a đ?i tuy?n cricket Ireland t?i gi?i vo đ?ch th? gi?i n?m 2007 khi?n cong chung gia t?ng quan tam đ?n mon th? thao nay, mon nay n?m d??i quy?n qu?n ly c?a Cricket Ireland tren c? s? toan đ?o Ireland. [176]

Golf c?ng la mon th? thao ph? bi?n t?i Ireland, v?i tren 300 san t?i vung thon que. [177] Qu?c gia nay s?n sinh nhi?u v?n đ?ng vien golf thanh cong qu?c t? nh? Padraig Harrington va Paul McGinley .

đua ng?a co m?c đ? hi?n di?n r?t l?n t?i Ireland, co ho?t đ?ng gay gi?ng va thi đ?u vao hang co ?nh h??ng nh?t. đua ng?a di?n ra t?i Tr??ng đua The Curragh t?i h?t Kildare va t?i Tr??ng đua Leopardstown. Quy?n Anh la mon th? thao thanh cong nh?t c?a Ireland ? c?p đ? Th? v?n h?i, n?m d??i quy?n qu?n ly c?a Hi?p h?i quy?n Anh nghi?p d? Ireland tren c? s? toan đ?o Ireland. Mon th? thao nay đ??c ph? bi?n nh? thanh cong qu?c t? c?a cac v?n đ?ng vien nh? Bernard Dunne, Andy Lee va Katie Taylor.

M?t s? v?n đ?ng vien đi?n kinh Ireland đ?t thanh tich cao t?ng tham d? Th? v?n h?i la Eamonn Coghlan va Sonia O'Sullivan . Gi?i Marathon Dublin va Marathon n? ng?n Dublin đ??c t? ch?c th??ng nien, la hai trong s? cac s? ki?n đi?n kinh ph? bi?n nh?t n??c. [178]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ “Official Languages Act 2003” . Office of the Attorney-General . Truy c?p ngay 18 thang 2 n?m 2012 .
  2. ^ “CSO Census 2016 Chapter 6 ? Ethnicity and Irish Travellers” (PDF) . Truy c?p ngay 28 thang 4 n?m 2017 .
  3. ^ Smyth, Declan (ngay 12 thang 10 n?m 2017). “Profile 8 ? Irish Travellers Ethnicity and Religion” (Thong cao bao chi). CSO.ie. Central Statistics Office . Truy c?p ngay 5 thang 1 n?m 2018 .
  4. ^ “Population and migration estimates April 2020” . ngay 22 thang 8 n?m 2020.
  5. ^ a b c d “World Economic Outlook Database, October 2020” . IMF.org . International Monetary Fund . Truy c?p ngay 8 thang 1 n?m 2020 .
  6. ^ “Gini coefficient of equivalised disposable income ? EU-SILC survey” . ec.europa.eu . Eurostat . Truy c?p ngay 8 thang 1 n?m 2020 .
  7. ^ “Human Development Report 2020” (PDF) (b?ng ti?ng Anh). United Nations Development Programme . ngay 10 thang 12 n?m 2019 . Truy c?p ngay 10 thang 12 n?m 2019 .
  8. ^ Coakley, John (ngay 20 thang 8 n?m 2009). Politics in the Republic of Ireland . Taylor & Francis. tr. 76. ISBN   978-0-415-47672-0 . Truy c?p ngay 2 thang 5 n?m 2011 .
  9. ^ L. Prakke; C. A. J. M. Kortmann; J. C. E. van den Brandhof (2004), Constitutional Law of 15 EU Member States , Deventer: Kluwer, tr. 429, ISBN   9013012558 , Since 1937 Ireland has been a parliamentary republic, in which ministers appointed by the president depend on the confidence of parliament
  10. ^ “Legatum Prosperity Index” (PDF) . The Legatum Institute . Truy c?p ngay 7 thang 6 n?m 2016 .
  11. ^ "EU: Causes of Growth differentials in Europe", WAWFA think tank
  12. ^ Nicoll, Ruaridh (ngay 16 thang 5 n?m 2009). “Ireland: As the Celtic Tiger roars its last” . The Guardian . London . Truy c?p ngay 30 thang 3 n?m 2010 .
  13. ^ “Financial Times” . ft.com . FT . Truy c?p ngay 7 thang 6 n?m 2016 .
  14. ^ “Human Development Report 2015” (PDF) . United Nations Development Programme . Truy c?p ngay 17 thang 2 n?m 2016 .
  15. ^ “NATO - Member countries” . NATO . NATO . Truy c?p ngay 29 thang 12 n?m 2014 .
  16. ^ “Online Etymology Dictionary” .
  17. ^ Government of Ireland (1948). “Article 2” . Republic of Ireland Act, 1948 . Dublin: Government of Ireland. It is hereby declared that the description of the State shall be the Republic of Ireland.
  18. ^ “Official text of Ireland Act 1949” (PDF) . Truy c?p ngay 4 thang 11 n?m 2011 .
  19. ^ The Manchester Guardian, ngay 30 thang 12 n?m 1937 Britain accepts new name for the Free State . Full text of British Government's communique cited in Clifford, Angela, The Constitutional History of Eire/Ireland , Athol Books, Belfast, 1985, p153.
  20. ^ Casey, James, Constitutional Law in Ireland , ISBN 978-1-899738-63-2 , p. 31, in reference to the Ellis v O'Dea extradition case.
  21. ^ “Southern Ireland” . Longman English Dictionary . Truy c?p ngay 29 thang 12 n?m 2014 .
  22. ^ “Irish Nationality and Citizenship Bill, 1999 [ Seanad ]: Second Stage. Dail Eireann Debate Vol. 518 No. 2” . Dail Eireann . 13 thang 4 n?m 2000 . Truy c?p ngay 15 thang 2 n?m 2018 .
  23. ^ Mokyr, Joel (1984). “New Developments in Irish Population History 1700?1850”. Irish Economic and Social History . XI : 101?121.
  24. ^ Bardon, Jonathan (1992). A History of Ulster . Blackstaff Press. tr. 402, 405. ISBN   0856404985 .
  25. ^ “Irish Soldiers in the First World War” . 1916 Commemorations . Department of the Taoiseach. 2010. B?n g?c l?u tr? ngay 10 thang 8 n?m 2011 . Truy c?p ngay 29 thang 8 n?m 2011 .
  26. ^ Fennell, Desmond (1993). Heresy: the Battle of Ideas in Modern Ireland . Belfast: Blackstaff Press. tr. 33. ISBN   0-85640-513-2 . Both the new Irish Republic and the labour movement were sympathetic to the new soviet regime in Russia. The government of the Soviet Union recognised the Republic, and the Dail authorised the establishment of diplomatic relations.
  27. ^ Coogan, Tim Pat (1993). “21 de Valera Stands Tall” . De Valera: Long Fellow, Long Shadow .
  28. ^ “Dail Eireann - Volume T - 19 December, 1921 (DEBATE ON TREATY)” . Dail Eireann . B?n g?c l?u tr? ngay 21 thang 7 n?m 2011.
  29. ^ T. Garvin, 1922: the birth of Irish democracy , Gill & Macmillan: Dublin, 2005.
    Peter Cottrell (2008). The Irish Civil War 1922?23 . Osprey Publishing. tr.  85 . ISBN   978-1-84603-270-7 . Irish voters approved a new constitution, Bunreacht na hEireann , in 1937 renaming the country Eire or simply Ireland.
    Dr. Darius Whelan (thang 6 n?m 2005). “Guide to Irish Law” . Truy c?p ngay 11 thang 9 n?m 2009 . This Constitution, which remains in force today, renamed the state Ireland (Article 4) and established four main institutions ? the President, the Oireachtas (Parliament), the Government and the Courts.
    John T. Koch, Celtic culture: a historical encyclopedia, ABC-CLIO: Santa Barbara, 2006.
  30. ^ and the Governor-General's office was finally abolished under the Executive Powers (Consequential Provisions) Act, 1937 with effect from December 1936
  31. ^ Mary E. Daly (thang 1 n?m 2007). “The Irish Free State/Eire/Republic of Ireland/Ireland: "A Country by Any Other Name"?” . Journal of British Studies . 46 (1): 72?90. doi : 10.1086/508399 . JSTOR   10.1086/508399 . After the enactment of the 1936 External Relations Act and the 1937 Constitution, Ireland's only remaining link with the crown had been the accreditation of diplomats. The president of Ireland was the head of state. When opposition deputies asked de Valera whether Ireland was a republic?a favorite pastime in the mid-1940s?he tended to resort to dictionary definitions showing that Ireland had all the attributes of a republic.
  32. ^ “Eire's neutrality during World War Two” . BBC . Truy c?p ngay 21 thang 5 n?m 2017 . [ lien k?t h?ng ]
  33. ^ November getaways (ngay 22 thang 8 n?m 2010). “Ireland at the UN” . Independent.ie . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2010 .
  34. ^ November getaways (ngay 26 thang 6 n?m 2010). “Ireland's UN affairs” . Independent.ie . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2010 .
  35. ^ “National Archives ? Ireland and European Unity” . Nationalarchives.ie . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2010 .
  36. ^ “Joining the European Community” . Ec.europa.eu. ngay 31 thang 7 n?m 1961 . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2010 .
  37. ^ O'Toole, Francis; Warrington. “Taxations And savings in Ireland” (PDF) . Trinity Economic Papers Series . Trinity College, Dublin. tr. 19 . Truy c?p ngay 17 thang 6 n?m 2008 .
  38. ^ “History of Forestry in Ireland” . Truy c?p ngay 15 thang 6 n?m 2011 .
  39. ^ “Forests cover around 40% of the EU27 land area” (PDF) . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 17 thang 6 n?m 2011 . Truy c?p ngay 20 thang 6 n?m 2011 .
  40. ^ “Hedgerows” . B?n g?c l?u tr? ngay 26 thang 7 n?m 2011 . Truy c?p ngay 15 thang 6 n?m 2011 .
  41. ^ “Agriculture in Ireland” . Teagasc.ie. B?n g?c l?u tr? ngay 4 thang 10 n?m 1999 . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2010 .
  42. ^ “Land cover and land use” . Environmental Protection Agency. 2000. B?n g?c l?u tr? ngay 16 thang 9 n?m 2008 . Truy c?p ngay 30 thang 7 n?m 2007 .
  43. ^ a b c d “Ireland” . CIA World Factbook . Central Intelligence Agency. B?n g?c l?u tr? ngay 15 thang 10 n?m 2015 . Truy c?p ngay 28 thang 8 n?m 2011 .
  44. ^ a b “Climate in Ireland” . Met.ie . Truy c?p ngay 22 thang 10 n?m 2009 .
  45. ^ “The Ireland Climate and What to Wear” . TravelInIreland.com. B?n g?c l?u tr? ngay 19 thang 9 n?m 2009 . Truy c?p ngay 22 thang 10 n?m 2009 .
  46. ^ “Temperature in Ireland” . Met.ie. B?n g?c l?u tr? ngay 7 thang 1 n?m 2019 . Truy c?p ngay 22 thang 10 n?m 2009 .
  47. ^ “Wind over Ireland” . Met.ie . Truy c?p ngay 22 thang 10 n?m 2009 .
  48. ^ “Sunshine” . Met.ie. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 5 n?m 2016 . Truy c?p ngay 22 thang 5 n?m 2016 .
  49. ^ Article 15.2 of the Constitution of Ireland.
  50. ^ “Office of the President ? Powers and Functions” . Truy c?p ngay 4 thang 1 n?m 2011 .
  51. ^ “President Michael D promises seven years of new ideas” . Irish Independent . ngay 11 thang 11 n?m 2011 . Truy c?p ngay 11 thang 11 n?m 2011 .
  52. ^ McGrath, Conor; Eoin O'Malley (2007). Conor McGrath, Eoin O'Malley (bien t?p). Irish political studies reader: key contributions . Routledge. tr. 54. ISBN   978-0-415-44648-8 . Truy c?p ngay 15 thang 3 n?m 2011 .
  53. ^ B?n m?u:Cite irish legislation
  54. ^ a b “Local Government Reform Act 2014” (PDF) . Environ.ie. B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 2 thang 6 n?m 2014 . Truy c?p ngay 2 thang 6 n?m 2014 .
  55. ^ Coulter, Carol (ngay 24 thang 11 n?m 2009). “First case set for new criminal courts” . Irish Times via HighBeam Research . B?n g?c l?u tr? ngay 25 thang 5 n?m 2017 . Truy c?p ngay 3 thang 7 n?m 2014 . (c?n đ?ng ky mua)
  56. ^ New order in court as €140m legal 'Pantheon' opens doors , Dearbhail McDonald, Irish Independent , ngay 24 thang 11 n?m 2009
  57. ^ “Poll: Should the Garda Siochana be armed?” . TheJournal.ie. ngay 4 thang 7 n?m 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 22 thang 9 n?m 2021 . Truy c?p ngay 20 thang 11 n?m 2012 .
  58. ^ “The Defence Forces” . Rdf.ie. B?n g?c l?u tr? ngay 6 thang 6 n?m 2009 . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2010 .
  59. ^ “Irish citizenship through birth or descent” . Citizensinformation.ie . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2010 .
  60. ^ Irish Nationality & Citizenship Acts 1956?2004 (unofficial consolidated version) ? pdf format L?u tr? 2016-03-03 t?i Wayback Machine
  61. ^ See Michael J. Geary, An Inconvenient Wait: Ireland's Quest for Membership of the EEC, 1957?73 (Institute of Public Administration, 2009) ( ISBN 978-1-904541-83-7 )
  62. ^ “Ireland and the United Nations” . B?n g?c l?u tr? ngay 14 thang 4 n?m 2010 . Truy c?p ngay 15 thang 7 n?m 2010 .
  63. ^ Kennedy, Michael (ngay 8 thang 10 n?m 2014). “Ireland's Role in Post-War Transatlantic Aviation and Its Implications for the Defence of the North Atlantic Area” . Royal Irish Academy. B?n g?c l?u tr? ngay 17 thang 11 n?m 2007 . Truy c?p ngay 10 thang 10 n?m 2007 .
  64. ^ Irish Times, ngay 28 thang 12 n?m 2007 p. 1 L?u tr? 2012-07-07 t?i Wayback Machine
  65. ^ “Private Members' Business. ? Foreign Conflicts: Motion (Resumed)” . Government of Ireland. ngay 30 thang 1 n?m 2003. B?n g?c l?u tr? ngay 11 thang 5 n?m 2011 . Truy c?p ngay 10 thang 10 n?m 2007 . ? Tony Gregory speaking in Dail Eireann
  66. ^ Patrick Smyth (ngay 29 thang 11 n?m 1999). “State joins Partnership for Peace on Budget day” . The Irish Times . Truy c?p ngay 6 thang 5 n?m 2008 .
  67. ^ “Signatures of Partnership for Peace Framework Document” . NATO website. ngay 21 thang 4 n?m 2008 . Truy c?p ngay 6 thang 5 n?m 2008 .
  68. ^ Lally, Conor (ngay 25 thang 11 n?m 2009). “Numbers in Defence Forces hit 40-year low” . Irish Times . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2010 .
  69. ^ “Written Replies Nos. 437 to 450 - Defence Forces Reserve” . Office of the Houses of the Oireachtas (Hansard). ngay 13 thang 1 n?m 2016.
  70. ^ Gilland 2001 , tr. 143.
  71. ^ “Minister for Defence, Mr. Willie O'Dea TD secures formal Cabinet approval today for Ireland's participation in an EU Battlegroup” . Department of Defense . Truy c?p ngay 26 thang 8 n?m 2008 .
  72. ^ United States. National Archives and Records Administration, United States. Office of the Federal Register (1996). Weekly compilation of Presidential documents, Volume 32, Issue 2 . Office of the Federal Register, National Archives and Records Service, General Services Administration. tr. 1050 . Truy c?p ngay 29 thang 8 n?m 2012 .
  73. ^ a b “Annual Competitiveness Report 2008, Volume One: Benchmarking Ireland's Performance” (PDF) . NCC. 2009. B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 11 thang 5 n?m 2011 . Truy c?p ngay 1 thang 7 n?m 2009 .
  74. ^ “ESRI ? Irish Economy” . Esri.ie. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 6 n?m 2011 . Truy c?p ngay 30 thang 6 n?m 2011 .
  75. ^ “CSO ? Central Statistics Office Ireland” . Central Statistics Office Ireland. ngay 9 thang 11 n?m 2004 . Truy c?p ngay 9 thang 7 n?m 2009 .
  76. ^ “Irish Gross Domestic Product and Gross National Product fell 7.1% and 11.3% in 2009” . Fin Facts. ngay 25 thang 3 n?m 2010 . Truy c?p ngay 2 thang 5 n?m 2015 .
  77. ^ Fottrell, Quentin (ngay 30 thang 6 n?m 2010). “Ireland Officially Exits Recession” . Wall Street Journal . Online.wsj.com . Truy c?p ngay 30 thang 6 n?m 2011 .
  78. ^ “Ireland to receive €85 billion bailout at 5.8% interest rate” . Irishtimes.com. ngay 28 thang 11 n?m 2010 . Truy c?p ngay 30 thang 6 n?m 2011 .
  79. ^ “Irish economy grew by 0.9% in 2012 - CSO” . RTE. ngay 21 thang 3 n?m 2013 . Truy c?p ngay 30 thang 5 n?m 2013 .
  80. ^ Crosbie, Judith (ngay 26 thang 6 n?m 2013). “Irish anti-immigrant attitudes growing, report shows” . The Irish Times .
  81. ^ accessed on ngay 8 thang 4 n?m 2014
  82. ^ a b “One Irish person emigrates every six minutes” . Financial Times. ngay 29 thang 8 n?m 2010 . Truy c?p ngay 2 thang 5 n?m 2015 .
  83. ^ Gleeson, Collin (ngay 5 thang 12 n?m 2013). “Forbes names Ireland as 'best country for business ' ” . Irish Times . irishtimes.com . Truy c?p ngay 5 thang 12 n?m 2013 .
  84. ^ accessed on ngay 16 thang 12 n?m 2013
  85. ^ a b “CSO ? Main Trading Partners 2010” . Cso.ie. B?n g?c l?u tr? ngay 11 thang 2 n?m 2005 . Truy c?p ngay 30 thang 6 n?m 2011 .
  86. ^ Bord Gais (2006). Natural Gas In Ireland. L?u tr? 2012-02-27 t?i Wayback Machine Gas and the Environment. Truy c?p ngay 8 thang 8 n?m 2006.
  87. ^ Providence hits high as potential oil yield revised . The Irish Times (ngay 26 thang 7 n?m 2012). Truy c?p ngay 16 thang 7 n?m 2013. L?u tr? 2012-12-21 t?i Wayback Machine
  88. ^ Wind farm firm to create 2,000 jobs by 2018 - RTE News . RTE.ie. Truy c?p ngay 16 thang 7 n?m 2013.
  89. ^ Energy Policy Statistical Support Unit (thang 6 n?m 2012), “Renewable Energy in Ireland 2011” (PDF) , 2012 Report , Sustainable Energy Authority of Ireland, tr. 3, B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 15 thang 11 n?m 2013 , truy c?p ngay 5 thang 8 n?m 2013 đa đ?nh ro h?n m?t tham s? trong |archiveurl= va |archive-url= ( tr? giup )
  90. ^ date December 2013 accessdate =ngay 19 thang 12 n?m 2013 L?u tr? 2013-12-19 t?i Wayback Machine
  91. ^ O'Dwyer, Peter (ngay 12 thang 8 n?m 2014). “Dublin to London the world's second busiest international air route” . Business News . Irish Examiner . Truy c?p ngay 27 thang 8 n?m 2015 .
  92. ^ McCarthaigh, Sean (ngay 31 thang 3 n?m 2003). “Dublin?London busiest air traffic route within EU” . Irish Examiner . Truy c?p ngay 27 thang 8 n?m 2015 .
  93. ^ Mark Frary (ngay 19 thang 3 n?m 2007). “Heathrow dominates top 20” . The Times . London . Truy c?p ngay 4 thang 7 n?m 2007 . (c?n đ?ng ky mua)
  94. ^ Ash makes Ryanair cancel flights until Monday L?u tr? 2010-04-19 t?i Wayback Machine . Forbes . ngay 16 thang 4 n?m 2010.
  95. ^ “WATS Scheduled Passengers Carried 53rd Edition” . International Air Transport Association . 2008. B?n g?c l?u tr? ngay 23 thang 3 n?m 2010.
  96. ^ “Transport 21 Website ? What is Transport 21?” . Transport21.ie. B?n g?c l?u tr? ngay 28 thang 6 n?m 2011 . Truy c?p ngay 30 thang 6 n?m 2011 .
  97. ^ "Myths of British ancestry" Prospect magazine
  98. ^ Origins of the British , Stephen Oppenheimer, 2006
  99. ^ McEvoy, B; Richards, M; Forster, P; Bradley, DG (thang 10 n?m 2004). “The Longue Duree of genetic ancestry: multiple genetic marker systems and Celtic origins on the Atlantic facade of Europe” . Am. J. Hum. Genet . 75 : 693?702. doi : 10.1086/424697 . PMC   1182057 . PMID   15309688 .
  100. ^ “This is Ireland - Highlights from Census 2011, part 1” (PDF) . Central Statistics Office Ireland. thang 3 n?m 2012. B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 13 thang 11 n?m 2012 . Truy c?p ngay 21 thang 2 n?m 2013 .
  101. ^ BBC News - Ireland continues to have highest birth rate in the European Union . Bbc.co.uk (ngay 20 thang 12 n?m 2012). Truy c?p ngay 16 thang 7 n?m 2013.
  102. ^ Vital Statistics Yearly Summary 2014 - CSO - Central Statistics Office
  103. ^ “Ireland's population still fastest-growing in EU” . Thomas Crosbie Media. ngay 18 thang 12 n?m 2007 . Truy c?p ngay 9 thang 7 n?m 2009 .
  104. ^ “Profile 6 - Migration and Diversity” (PDF) . Central Statistics Office Ireland. thang 10 n?m 2012. B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 13 thang 11 n?m 2012 . Truy c?p ngay 21 thang 2 n?m 2013 .
  105. ^ “Settlement Dublin City And Suburbs” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 9 thang 1 n?m 2019 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  106. ^ “Settlement Cork City And Suburbs” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 16 thang 10 n?m 2014 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  107. ^ “Settlement Limerick City And Suburbs” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 6 thang 1 n?m 2019 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  108. ^ “Settlement Galway City And Suburbs” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 16 thang 10 n?m 2014 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  109. ^ “Settlement Waterford City And Suburbs” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 16 thang 10 n?m 2014 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  110. ^ “Settlement Drogheda Legal Town And Its Environs” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 14 thang 7 n?m 2014 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  111. ^ “Settlement Dundalk Legal Town And Its Environs” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 29 thang 10 n?m 2014 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  112. ^ “Settlement Swords” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 26 thang 12 n?m 2018 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  113. ^ “Settlement Bray Legal Town And Its Environs” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 11 thang 1 n?m 2019 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  114. ^ “Settlement Navan (An Uaimh) Legal Town And Its Environs” . Central Statistics Office . 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 25 thang 5 n?m 2017 . Truy c?p ngay 23 thang 4 n?m 2014 .
  115. ^ “S.I. No. 164/1970: ROAD TRAFFIC (SIGNS) (AMENDMENT) REGULATIONS, 1970” . Irish Statute Book. ngay 16 thang 7 n?m 1970 . Truy c?p ngay 9 thang 7 n?m 2009 .
  116. ^ Irish is third most used language - Census - RTE News
  117. ^ An introduction to the Ulster-Scots Language , Ulster-Scots Agency.
  118. ^ “Pupils exempt from the study of the Irish language (per Circular M10/94 ? Revision of Rule 46 of the "Rules and Programme for Secondary Schools" in relation to exemption from Irish )” . Department of Education and Skills . Truy c?p ngay 27 thang 10 n?m 2010 .
  119. ^ “Health care” . Irish Citizens Information Board . Truy c?p ngay 29 thang 12 n?m 2014 .
  120. ^ Charges for hospital services , Citizens Information board, ngay 26 thang 7 n?m 2011
  121. ^ OECD Better Life Index
  122. ^ “Ireland has EU's highest birth rate” . Irishtimes.com. ngay 7 thang 7 n?m 2010 . Truy c?p ngay 30 thang 6 n?m 2011 .
  123. ^ “Euro Health Consumer Index 2012” (PDF) . Health Consumer Powerhouse . ngay 15 thang 5 n?m 2012. B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 25 thang 5 n?m 2017 . Truy c?p ngay 23 thang 11 n?m 2016 .
  124. ^ Education (Welfare) Act, 2000 (Section 17) L?u tr? 2007-09-30 t?i Wayback Machine
  125. ^ “Minister Hanafin announces intention to pilot new additional model of Primary School Patronage” . Department of Education and Skills. ngay 17 thang 2 n?m 2007 . Truy c?p ngay 7 thang 9 n?m 2010 .
  126. ^ “Education Ireland ? Leaving Certificate” . Educationireland.ie. B?n g?c l?u tr? ngay 29 thang 10 n?m 2010 . Truy c?p ngay 12 thang 11 n?m 2010 .
  127. ^ “Irish teens perform significantly above average in maths, reading and science - OECD” . Education . RTE News . ngay 3 thang 12 n?m 2013 . Truy c?p ngay 27 thang 8 n?m 2015 .
  128. ^ “CSO ? Measuring Ireland's Progress 2013” . Central Statistics Office . 2014 . Truy c?p ngay 27 thang 8 n?m 2015 .
  129. ^ “Third-level student fees” . Free fees . Citizens Information Board . Truy c?p ngay 25 thang 7 n?m 2010 .
  130. ^ Michael B. Sauter and Alexander E. M. Hess, The Most Educated Countries in the World , 24/7 Wall St., ngay 21 thang 9 n?m 2012
  131. ^ Samantha Grossman, And the World's Most Educated Country Is… , Time , ngay 27 thang 9 n?m 2012
  132. ^ L?i chu thich: Th? <ref> sai; khong co n?i dung trong th? ref co ten pop2016v2
  133. ^ Weekly Mass Attendance of Catholics in Nations with Large Catholic Populations, 1980?2000 ? World Values Survey (WVS)
  134. ^ Irish Mass attendance below 50% Catholic World News ngay 1 thang 6 n?m 2006
  135. ^ Smyth, Jamie (ngay 30 thang 5 n?m 2011). “Fewer than one in five attend Sunday Mass in Dublin ' ” . Irishtimes.com . Truy c?p ngay 30 thang 6 n?m 2011 .
  136. ^ Final Principal Demographic Results 2006 (PDF) . Central Statistics Office. 2007. tr. 31 (Table Q). ISBN   0-7557-7169-9 . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 25 thang 3 n?m 2009 . Truy c?p ngay 20 thang 6 n?m 2010 .
  137. ^ Houston, Eugenie (2001). Working and Living in Ireland . Working and Living Publications. ISBN   0-9536896-8-9 .
  138. ^ “Contemporary Music Ireland” . Contemporary Music Centre ? Links. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 2 n?m 2009 . Truy c?p ngay 9 thang 7 n?m 2009 .
  139. ^ “Showband legend Butch Moore dies” . RTE . ngay 4 thang 4 n?m 2001. B?n g?c l?u tr? ngay 11 thang 8 n?m 2012 . Truy c?p ngay 9 thang 2 n?m 2012 .
  140. ^ “Dana” . The Daily Show: Celebrity Guests . RTE Television . ngay 11 thang 3 n?m 2011 . Truy c?p ngay 9 thang 2 n?m 2012 .
  141. ^ “Eurovision Song Contest Statistics” . eurovisioncovers.co.uk. 2011. B?n g?c l?u tr? ngay 2 thang 11 n?m 2013 . Truy c?p ngay 9 thang 2 n?m 2012 .
  142. ^ “A Little Bit Eurovision” . RTE Television . ngay 6 thang 7 n?m 2011 . Truy c?p ngay 9 thang 2 n?m 2012 .
  143. ^ “On The Road with Riverdance” . RTE Radio 1 . ngay 1 thang 12 n?m 2004. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 11 n?m 2012 . Truy c?p ngay 9 thang 2 n?m 2012 .
  144. ^ “The Megalithic Monuments of Ireland” . Megalithomania. B?n g?c l?u tr? ngay 6 thang 2 n?m 2017 . Truy c?p ngay 19 thang 11 n?m 2011 .
  145. ^ “The Prehistoric Monuments of Ireland” . About.com . Truy c?p ngay 19 thang 10 n?m 2009 .
  146. ^ “AD 43?410 Roman Iron Age” . WorldTimelines.org.uk. B?n g?c l?u tr? ngay 13 thang 10 n?m 2010 . Truy c?p ngay 19 thang 10 n?m 2009 .
  147. ^ Meinardus 2002 , tr. 130.
  148. ^ a b “AD 410?1066 Early medieval” . WorldTimelines.org.uk. B?n g?c l?u tr? ngay 12 thang 10 n?m 2010 . Truy c?p ngay 19 thang 10 n?m 2009 .
  149. ^ Moody 2005 , tr. 735.
  150. ^ “Altman 2007 Unpublished thesis” . B?n g?c l?u tr? ngay 10 thang 5 n?m 2011 . Truy c?p ngay 5 thang 11 n?m 2010 .
  151. ^ “Irish Castles” . Castles.me.uk . Truy c?p ngay 19 thang 10 n?m 2009 .
  152. ^ Butlin RA (1977): The Development of the Irish Town , Croom Helm
  153. ^ Butlin RA: op cit
  154. ^ Greenwood 2003 , tr. 813.
  155. ^ “The Later Middle Ages: 1350 to 1540” . AskAboutIreland.ie . Truy c?p ngay 19 thang 10 n?m 2009 .
  156. ^ “Early Tudor Ireland: 1485 to 1547” . AskAboutIreland.ie . Truy c?p ngay 19 thang 10 n?m 2009 .
  157. ^ a b c Greenwood 2003 , tr. 815.
  158. ^ “Thatching in Ireland” . BallyBegVillage.com . Truy c?p ngay 19 thang 10 n?m 2009 .
  159. ^ “Exterior of Church of Christ the King, Turner's Cross” . Parish of Turner's Cross . Truy c?p ngay 9 thang 11 n?m 2008 .
  160. ^ “About Adamstown” . South Dublin County Council. B?n g?c l?u tr? ngay 3 thang 9 n?m 2015 . Truy c?p ngay 13 thang 8 n?m 2010 .
  161. ^ “Docklands Authority ? About Us” . B?n g?c l?u tr? ngay 27 thang 9 n?m 2011 . Truy c?p ngay 31 thang 8 n?m 2011 .
  162. ^ “About the RIAI” . B?n g?c l?u tr? ngay 28 thang 9 n?m 2010 . Truy c?p ngay 17 thang 11 n?m 2010 .
  163. ^ “About RTE” . RTE . Truy c?p ngay 30 thang 8 n?m 2011 .
  164. ^ “What is Saorview?” . Saorview official website . Truy c?p ngay 30 thang 8 n?m 2011 .
  165. ^ a b “Media landscape: Ireland” . European Journalism Centre. ngay 5 thang 11 n?m 2010. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 8 n?m 2011 . Truy c?p ngay 30 thang 8 n?m 2011 .
  166. ^ “Listenership 2011/1 Summary Results” (PDF) . JNLR/Ipsos MRB. ngay 28 thang 7 n?m 2011 . Truy c?p ngay 30 thang 8 n?m 2011 .
  167. ^ Ireland still lags behind EU counterparts in access to broadband The Irish Times, ngay 18 thang 12 n?m 2013 (accessed on ngay 19 thang 12 n?m 2013) L?u tr? 2013-12-29 t?i Wayback Machine
  168. ^ “Food & Drink in Ireland” . B?n g?c l?u tr? ngay 15 thang 2 n?m 2018 . Truy c?p ngay 19 thang 1 n?m 2011 .
  169. ^ “GAA attendances hold firm” . GAA official website. ngay 21 thang 7 n?m 2011. B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 9 thang 10 n?m 2019 . Truy c?p ngay 28 thang 8 n?m 2011 .
  170. ^ “About the GAA” . GAA official website. B?n g?c l?u tr? ngay 9 thang 10 n?m 2019 . Truy c?p ngay 28 thang 8 n?m 2011 .
  171. ^ “Social and Economic Value of Sport in Ireland” (PDF) . B?n g?c (PDF) l?u tr? ngay 12 thang 7 n?m 2015 . Truy c?p ngay 5 thang 2 n?m 2009 .
  172. ^ Whelan, Daire (2006). Who Stole Our Game? . Gill & Macmillan Ltd. ISBN   0-7171-4004-0 .
  173. ^ “About FAI” . FAI official website . Truy c?p ngay 28 thang 8 n?m 2011 .
  174. ^ “Ireland Are Grand Slam Champions!” . IRFU. ngay 21 thang 3 n?m 2009. B?n g?c l?u tr? ngay 25 thang 5 n?m 2017 . Truy c?p ngay 23 thang 2 n?m 2015 .
  175. ^ “Ireland rugby league nation overview” . Rugby League Planet. B?n g?c l?u tr? ngay 6 thang 3 n?m 2013 . Truy c?p ngay 28 thang 8 n?m 2011 .
  176. ^ Selvey, Mike (ngay 17 thang 3 n?m 2011). “Ireland is learning to love cricket and deserves more visits from the elite” . The Guardian . London . Truy c?p ngay 28 thang 8 n?m 2011 .
  177. ^ “Golf courses of Ireland” . WorldGolf . Truy c?p ngay 28 thang 8 n?m 2011 .
  178. ^ “A long and winding road” . Dublin Marathon official website. B?n g?c l?u tr? ngay 10 thang 8 n?m 2011 . Truy c?p ngay 28 thang 8 n?m 2011 .

Th? m?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  • Gilland, Karin (2001). Ireland: Neutrality and the International Use of Force . Routledge. ISBN   0-415-21804-7 .
  • Greenwood, Margaret (2003). Rough guide to Ireland . Rough Guides. ISBN   1-84353-059-7 .
  • Mangan, James Clarence (2007). James Clarence Mangan ? His Selected Poems . Read Books. ISBN   1-4086-2700-0 .
  • Meinardus, Otto Friedrich August (2002). Two thousand years of Coptic Christianity . American Univ in Cairo Press. ISBN   977-424-757-4 .
  • Moody, Theodore William (2005). A New History of Ireland: Prehistoric and early Ireland . Oxford University Press. ISBN   0-19-821737-4 .

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tim hi?u them v?
Ireland
t?i cac d? an lien quan
Tìm kiếm Wiktionary T? đi?n t? Wiktionary
Tìm kiếm Commons T?p tin ph??ng ti?n t? Commons
Tìm kiếm Wikinews Tin t?c t? Wikinews
Tìm kiếm Wikiquote Danh ngon t? Wikiquote
Tìm kiếm Wikisource V?n ki?n t? Wikisource
Tìm kiếm Wikibooks T? sach giao khoa t? Wikibooks
Tìm kiếm Wikivoyage C?m nang du l?ch guide t? Wikivoyage
Tìm kiếm Wikiversity Tai nguyen h?c t?p t? Wikiversity
Chinh ph?
Thong tin chung
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=C?ng_hoa_Ireland&oldid=71377043 ”