Irska

Uredi veze
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Ovaj ?lanak je o suverenoj dr?avi. Za ostrvo, pogledajte Irska (ostrvo) . Za druga zna?enja, pogledajte Irska (?vor) .
Irska
Eire (ga)
Ireland (en)
Zastava Irske Grb Irske
Zastava Grb
Himna :  " Amhran na bhFiann " ("Vojni?ka pjesma")

Polo?aj Irske na karti
Polo?aj Irske
Glavni grad Dublin
53°20′52″N 6°15′34″W  /  53.34778°N 6.25944°W  / 53.34778; -6.25944
Najve?i grad Dublin
Slu?beni jezik irski , engleski
Dr?avno uređenje Parlamentarna republika
Michael D. Higgins
Leo Varadkar
Zakonodavstvo
Nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva  
? Priznato
24. april 1916 . 
Povr?ina
? Ukupno
70.273 km 2 ( 120. )
?  Vode  ( % )
2,0
Stanovni?tvo
? Ukupno
4.857.000 (procjena 2018) [1]  ( 119. )
65,3/km 2  
BDP  ( PKM ) 2018
? Ukupno
$382 milijarde [2]  
$79.925 [2]  
Gini  (2017) 30,6 
HDI  (2018) 0,942 [3]  ( visok ) 
Valuta Euro (€) (EUR)
Vremenska zona WET ( UTC +0)
? ljeti WEST (UTC+1)
Topografija
Carrauntoohill
1 038 m
Lough Corrib
165,6 km 2
Shannon
259 km
Pozivni broj +353
Internetska domena .ie

Irska ( irski : Eire ; engleski : Ireland ), također Republika Irska ( irski : Poblacht na hEireann ; engleski : Republic of Ireland ), suverena je dr?ava koja zauzima oko pet ?estina ostrva Irske , na obali sjevernozapadne Evrope . Glavni i najve?i grad je Dublin , smje?ten na isto?nom dijelu ostrva, ?ije je gradsko podru?je dom jednoj tre?ini od 4,6 miliona stanovnika dr?ave. Dr?ava jedinu kopnenu granicu dijeli sa Sjevernom Irskom , dijelom Ujedinjenog Kraljevstva . Okru?ena je Atlantskim okeanom , s Keltskim morem na jugu, Prolazom Svetog đorđa na jugoistoku i Irskim morem na istoku. Irska je unitarna , parlamentarna republika . [4] Parlament ( Oireachtas ) sastoji se od donjeg doma ( Dail Eireann ? "Skup?tina Irske") i gornjeg doma ( Seanad Eireann ? "Senat Irske"), sa izabranim predsjednikom ( Uachtaran ) koji uglavom ima ceremonijalnu ulogu, mada i dalje obavlja va?ne du?nosti. Predsjednika vlade, odnosno ministra ( Taoiseach ? "?ef"), bira donji dom.

Historija [ uredi | uredi izvor ]

Glavni ?lanak: Historija Irske

Oko 400 godine p. n. e. naselili su je Kelti . Kr??anstvo je po?ela primati u 5. vijeku n. e. Po?etkom 9. vijeka po?eli su je napadati Vikinzi te Normani. Od 12. vijeka osvajaju je Englezi . Za razliku od Engleske , Irci su ostali katolici . Englezi su provodili niz mjera kako bi suzbili demokratski razvoj u Irskoj. Tada su se po?ele praviti bune protiv Engleza. 1916 . godine digli su ustanak protiv Engleske koja je zapala u Prvi svjetski rat , i trajao je samo jednu sedmicu.

Geografija [ uredi | uredi izvor ]

Glavni ?lanak: Geografija Irske
Dublin , glavni grad Irske

Irska zauzima otprilike pet ?estina irskoga ostrva , a udaljena je osamdesetak kilometara od obale Velike Britanije . Zbog svojih bujno zelenih ostrva Irska je dobila naziv "smaragdno ostrvo". Na rubovima Irske nalazi se isprekidani lanac planina . Sredi?nja je ravnica niska, manje od jedne ?estine zemlje di?e se iznad 200 m nadmorske visine, s bre?uljcima i grebenima, koji se izdi?u iz vapnena?ke podloge. Ledenjaci ledenoga doba ostavili su iza sebe plodno tlo posuto stijenama. ?esta su mala jezera poznata kao lough i treseti?ta. Glavne su rijeke: Liffey , Blackwater , Clare i Shannon (najdu?a rijeka na britanskim ostrvima) ?iroke i spore. Kra?e i br?e rijeke spu?taju se s rubova gorja prema obali. Najve?i su lanci granitno gorje Wicklow na istoku i gorje Macqillicuddy's Reeks na krajnjem jugozapadu. Obalni je pojas najfascinantniji na zapadu, jer je stjenovit i duboko razveden, s mnogo spektakularnih klifova. Na krajnjem jugozapadu planine se pru?aju u Atlantik nizom kr?evitih i ?irokih poluostrva međusobno razdvojenih zaljevima kao ?to su Dingle Bay i Bantry Bay.

Vlada [ uredi | uredi izvor ]

Politi?ke podjele [ uredi | uredi izvor ]

Glavni ?lanak: Administrativna podjela Irske

Republika Irska je podijeljena na 26 grofovija:

Map of Ireland with numbered counties. Republika Irska
  1. Dublin
  2. Wicklow
  3. Wexford
  4. Carlow
  5. Kildare
  6. Meath
  7. Louth
  8. Monaghan
  9. Cavan
  10. Longford
  11. Westmeath
  12. Offaly
  13. Laois
  1. Kilkenny
  2. Waterford
  3. Cork
  4. Kerry
  5. Limerick
  6. Tipperary
  7. Clare
  8. Galway
  9. Mayo
  10. Roscommon
  11. Sligo
  12. Leitrim
  13. Donegal

Privreda [ uredi | uredi izvor ]

Irska ekonomija prije 1980 . godine bila je tradicionalno ustrojena i ne naro?ito uspje?na. Tada je Irska znatno zaostajala za Ujedinjenim Kraljevstvom i ostalom Zapadnom Evropom . U tada?njoj irskoj ekonomiji poljoprivreda je imalo va?niju ulogu. Od 1980. godine dolazi do velikih promjena. Danas je Irska drugi svjetski najve?i izvoznik ra?unarskih programa . Gotovo tre?ina svih osobnih ra?unara prodanih u Evropi proizvedena je u Irskoj, i to ve?inom u ameri?kim kompanijama.

Uspoređuju?i razinu razvijenosti Irske i Ujedinjenog Kraljevstva, mo?emo zaklju?iti da je Irska, kao tradicionalno nerazvijena, uspjela u 20-ak godina dostignuti Ujedinjeno Kraljevstvo. Naprimjer, Irska je 1977 . godine imala 65% nacionalnog bruto dohotka po stanovniku Ujedinjenog Kraljevstva, a 2000 . godine taj broj je iznosio ?ak 93%. Jedan drugi pokazatelj navodi da je kupovna mo? Iraca vi?e nego ?veđana, Nijemaca, Francuza, Britanaca ili Italijana. Stopa inflacije u Irskoj je kontinuiranom padu, tako da je u novembru 2008 izmjerena stopa inflacije od 2,5% ?to je oko 1,5% manje od inflacije izmjerene u 2007. [5]

Irska, do prije 20-tak godina, ekonomski zaostala zemlja, glavni privredni sektor joj je bila poljoprivreda. Idalje, poljoprivreda zna?ajno doprinosi bud?etu Irske Republike. Najzastupljenije kulture Irske su: je?am , p?enica i krompir .

Razvijeno je sto?arstvo , te najvi?e ima goveda i ovaca. Osim toga razvijen je morski ribolov.

Najzastupljeniji rudarski resursi su: cink , bakar , srebro , olovo i kameni ugalj .

Ostrvo Tory

Stanovni?tvo [ uredi | uredi izvor ]

Kultura [ uredi | uredi izvor ]

Knji?evnost [ uredi | uredi izvor ]

Također pogledajte [ uredi | uredi izvor ]

Reference [ uredi | uredi izvor ]

  1. ^ "Census of Population 2011: Preliminary Results" (PDF) . 30. 6. 2011. str. 1 . Pristupljeno 29. 8. 2010 .
  2. ^ a b "Ireland" . International Monetary Fund . Pristupljeno 18. 4. 2012 .
  3. ^ "Human Development Report 2011" (PDF) . United Nations . Pristupljeno 2. 11. 2011 .
  4. ^ L. Prakke; C. A. J. M. Kortmann; J. C. E. van den Brandhof (2004). Constitutional Law of 15 EU Member States . Deventer: Kluwer. str.  429 . ISBN   9013012558 . Since 1937 Ireland has been a parliamentary republic, in which ministers appointed by the president depend on the confidence of parliament
  5. ^ Irish Consumer Inflation falls sharply to 2.5% in November; Ireland is on path to deflation in 2009 for first time since 1946

Vanjski linkovi [ uredi | uredi izvor ]


Nedovr?eni ?lanak Irska koji govori o dr?avama treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.

Preuzeto iz " https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Irska&oldid=3593049 "