Segunda guerra chechena
Conflito de Chechenia
Data Fase belica: 26 de agosto de 1999 ? maio de 2000 Fase de insurxencia: xuno de 2000 - 15 de abril de 2009 Lugar Chechenia Resultado Vitoria rusa Establecemento dun goberno pro-ruso Preservase a integridade territorial da Federacion Rusa Insurxencia de baixo nivel
Belixerantes
Federacion Rusa Republica de Chechenia	* Republica de Ichkeria Fronte Caucasica Muxahidin estranxeiros Al-Qaeda
Lideres
Boris Ieltsin (ate o 31 de decembro de 1999) Vladimir Putin (despois do 31 de decembro de 1999) Akhmad Kadyrov † Ramzan Kadyrov	Aslan Maskhadov † Abdul Halim Sadulayev † Doku Umarov † Shamil Basayev † Ibn al-Khattab †
Baixas
Baixas e perdas 3.536-3.635 soldados, 2.364-2.572 tropas do Ministerio do Interior, 1.072 axentes da policia chechena e 106 axentes de FSB e GRU asasinados Total asasinado: 7.217-7.425 *	14.113 militantes asasinados (1999-2002) 2.186 militantes asasinados (2003-2009) Total mortos: 16.299

A segunda guerra chechena foi iniciada por Rusia o 26 de agosto de 1999 trala invasion do vecino Daguestan por parte de Chechenia e guerrilleiros da Brigada Internacional Islamita e, tamen motivados, por unha serie de atentados en Rusia que causaron centos de mortes, sendo acusados os chechenos destes actos. O 1 de outubro as tropas rusas entraron en Chechenia. ^{[ 1 ] [ 2 ]} A campana terminou coa independencia de facto da Republica Chechena de Ichkeria e restaurou o control federal ruso sobre o territorio. A pesar de que e considerado por moitos como un conflito interno dentro da Federacion de Rusia, a guerra atraeu a un gran numero de combatentes estranxeiros.

Durante a campana inicial, militares e forzas paramilitares chechenas prorrusas enfrontaronse aos separatistas chechenos en combate aberto, e apoderaronse da capital chechena, Grozni, despois dun asedio de inverno que durou desde finais de 1999 ate febreiro de 2000. Rusia estableceu un goberno directo en Chechenia en maio de 2000 e, despois da escalada ofensiva a resistencia chechena, continuou causando baixas rusas en toda a rexion do Caucaso Norte e desafiou o control politico ruso sobre Chechenia durante varios anos mais. Alguns separatistas chechenos tamen levaron a cabo ataques contra civis en Rusia. Estes ataques, asi como as violacions xeneralizadas de dereitos humanos cometidas polas forzas rusas e separatistas, provocaron a condena internacional.

O 15 de abril de 2009, a operacion antiterrorista en Chechenia rematara oficialmente. ^{[ 3 ]} A cifra exacta de baixas deste conflito e ainda desconecida. As estimacions non oficiais indican entre 25 000 e 50 000 mortos ou desaparecidos, a maioria civis en Chechenia. As baixas rusas foron mais de 5200 (cifras oficiais de vitimas rusas) e ao redor de 11 000, segundo o Comite de Nais de Soldados. ^{[ 4 ] [ 5 ]}

Antecedentes e causas belicas [ editar | editar a fonte ]

En 1996 , os rebeldes chechenos expulsaron os rusos de Grozni. Pouco tempo antes das eleccions presidenciais rusas, Boris Eltsin buscaba a reeleccion e terminar a guerra como fose. Enviou ao xeneral Aleksandr Lebed a negociar un armisticio cos rebeldes, que levou a independencia de facto de Chechenia.

Nese tres anos de independencia, o poder central checheno (Aslan Masjadov foi elixido presidente en 1997 ) foi incapaz de controlar as bandas armadas. Isto, unido a desastrosa situacion economica, a falta de emprego e derivaa islamita (estaba previsto o establecemento da xaria ou lei islamica), converteu ao pais nunha fonte de inestabilidade.

Masjadov sobreviviu a numerosos atentados da espionaxe rusa, e o representante ruso ante o goberno checheno foi secuestrado no aeroporto de Grozni e asasinado. Houbo frecuentes escaramuzas fronteirizas entre os rusos e as bandas chechenas, que desembocaron no fracasado ataque checheno a Daguestan (xullo de 1999 dirixido por Shamil Basayev cuxo obxectivo era crear unha republica islamica caucasica).

O 5 de agosto de 1999 a Brigada Internacional Islamica (BII), unha forza armada formada e comandada por Shamil Basayev e Ibn Ao-Khattab a que se lles uniron membros da Shura daguestani e mercenarios iugoslavos, turcos e afgans, unha poderosa forza de 5.000 a 7.000 combatentes, destes unha forza duns 1.500 homes partiron co obxectivo de invadir Daguestan, as forzas chechenas atoparon unha forte resposta das tropas rusas comandadas por Viktor Kazantsev, obrigadas a retroceder as forzas rebeldes abandonaron definitivamente Daguestan o 28 de setembro . ^{[ 6 ] [ 7 ] [ 8 ]} A ofensiva custou a vida de miles de combatentes e civis e desprazou a mais de 30 000 persoas;este acontecemento foi usado polo goberno ruso como o Casus belli para lanzar a campana contra o goberno separatista checheno. Outra consecuencia foi que Yevgeni Primakov dimitiu e Yeltsin nomeou a Vladimir Putin . Pouco despois ocorren unha serie de ataques terroristas en Moscova.

Inicio da guerra [ editar | editar a fonte ]

A guerra comezou o 26 de agosto de 1999 , cando o primeiro ministro ruso Vladimir Putin ordenou ao exercito ocupar as zonas fronteirizas para impedir novas incursions chechenas contra Daguestan , mentres comezaba un demoledor ataque aereo contra a republica rebelde.

Nos meses iniciais da guerra, Rusia apoiouse nun masivo ataque aereo e terrestre utilizando misiles contra as principais cidades. Gran parte da poboacion civil foi evacuada das localidades onde se combatia. Os rusos avanzaron cara a Grozni, cuxo cerco completaron pouco antes de Nadal; a capital chechena foi tomada polos rusos a principios de febreiro de 2000 , tras destruir o pouco que quedaba dela. ^{[ 9 ] [ 10 ]}

Os rebeldes retiraronse as montanas do sur, desde onde comezarian unha longa guerra de guerrillas contra as tropas rusas e os chechenos promoscovitas.

En maio os rusos denunciaron que uns "1.500 chechenos e 3.000 mercenarios taliban" operaban desde o norte de Xeorxia lanzando ataques de guerrillas na fronteira sur de Chechenia. ^{[ 11 ]} En agosto de 2002 o goberno xeorxiano enviou 1000 soldados a enfrontar aos guerrilleiros, ainda que isto non mellorou as relacions entre Moscova e Tifilis.

Restablecemento dunha administracion prorrusa [ editar | editar a fonte ]

En maio de 2000 Putin restableceu o goberno directo do Kremlin. De face a normalizacion politica da republica, ofreceuse reiteradamente amnistia para os rebeldes que abandonasen as armas. En xuno dese ano, Ajmat Kadyrov , separatista durante a anterior guerra e agora prorruso, foi nomeado por Putin presidente dunha administracion prorrusa formada por antigos separatistas. O 9 de maio de 2004 foi asasinado polos separatistas, sendo substituido polo seu fillo Ramzan Kadyrov , primeiro como primeiro ministro e despois como presidente, substituindo no cargo a Adul Aljanov (marzo de 2007). A pesar de proclamarse o fin da guerra en 2002 , os combates continuaron e os Kadyrov foron acusados de establecer un rexime de terror.

Crimes de guerra [ editar | editar a fonte ]

Os rusos foron acusados de practicar a tortura sistematicamente contra os homes novos (rebeldes ou non), asi como violacions, saqueos, contrabando e malversacion. Os medios rusos, salvo excepcions, silenciaron o que ocorria.[cita  ^{[ Compre referencia ]} Ramzan Kadyrov e os seus paramilitares foron acusados de graves crimes pola xornalista rusa Anna Politkovskaya , quen seria asasinada en Moscova o 7 de outubro de 2006 .

Os senores da guerra chechenos, pola sua banda, tamen cometerian graves crimes contra os prisioneiros e civis rusos, refens (tres refens estranxeiros foron decapitados ao comezo da guerra) e contra as suas propios civis. Nas republicas vecinas, como a Republica dos Inguxos ou Daguestan, hai numerosos refuxiados chechenos.

Amnistia Internacional e o Consello de Europa condenaron reiteradamente estes feitos.

O bando independentista [ editar | editar a fonte ]

A ideoloxia dos combatentes chechenos (bandidos segundo o punto de vista ruso) evolucionara desde a guerra anterior desde un independentismo laico ate chegar ao islamismo wahabista. Mentres o senor da guerra Shamil Basayev representaba esta tendencia, o presidente electo da Chechenia independentista (autoproclamada Republica de Ichkeria ), Aslan Masjadov foi a voz moderada dos separatistas (ainda que a sua autoridade foi sempre debil), quen ao parecer buscaba unha saida dialogada ao conflito pero morreu en marzo de 2005 cando tropas do FSB tentaban capturalo.

Senores da guerra [ editar | editar a fonte ]

Durante a primeira guerra os diversos caudillos locais empezaron a adquirir cada vez mais poder nas zonas que controlaban, chegando a posuir grandes cantidades de homes e influencias coas que puideron disputar o poder a sempre debil administracion central encabezando as suas propias forzas paramilitares. Entre estes senores da guerra (nos que se adoitan incluir tamen aos presidentes chechenos Akhmat e Ramzan Kadyrov ) destacan:

• Movladi Baisarov: foi un antigo membro do FSB nado en 1966. Comandante da garda persoal de Ajmat Kadyrov e logo en xefe do seu servizo de intelixencia chamado Gorets estando a cargo de execucions sumarias, torturas e secuestros, cando Ajmat morreu en 2004 o seu fillo Ramzan ordeno ao ano seguinte disolver os Gorets orde a que Baisarov negouse a cumprir, pasando a operar como unha forza rebelde ao noroeste de Grozny ate a sua captura, levado a Moscova onde foi asasinado por un escuadron de Kadyrovitas o 18 de novembro de 2006.
• Arbi Barayev: nado en 1973, foi policia sovietico e gardacostas do seu tio, o xeneral e despois vicepresidente checheno Vaja Arsanov (1950-2005), desde finais dos noventa foi ganando poder expulsando a xornalistas estranxeiros e organizacions humanitarias debilitando ao goberno central checheno asasinando a varios ministros. Durante a segunda guerra foi o responsable de varias masacres ata que foi asasinado nun operativo das forzas especiais rusas o 23 de xuno de 2001 , foi tio de Movsar Barayev. Comando o SPIR fundado en 1996, tina 400 membros en 2001e so un centenar para 2005 e 2006. ^{[ 12 ] [ 13 ] [ 14 ]}

• Shamil Basayev: naceu en 1965, foi un dos principais e mais importantes lideres rebeldes chechenos, conecido polo seu fundamentalismo relixioso. Realizou ataques terroristas desde 1991 tamen foi candidato a presidencia chechena ese ano, destacando na primeira guerra. Foi un dos comandantes da BII dirixindo a ofensiva contra Daguestan nun intento de expandir a sua influencia fora de Chechenia. As suas guerrillas foron moi activas na segunda guerra ate a sua morte a mans das forzas especiais rusas cando dirixia un convoi para lanzar un atentado o 9 de xullo de 2006. Comando o RSRSBCM con 50 combatentes e a BII con so 100 guerrilleiros en 2005. ^{[ 15 ] [ 16 ]}
• Ruslan Guelayev: nado en 1964 tivo un importante rol politico e relixioso entre 1994 e 2004 no separatismo checheno realizando ataques de guerrilla como atentados, asasinatos e secuestros. Foi un dos comandantes da defensa de Grozny no segundo conflito pero ante a imposibilidade de deter a ofensiva rusa escapou aos bosques montanosos do sur checheno. Perseguido constantemente polas forzas rusas refuxiouse na zona fronteiriza con Xeorxia ata que foi morto nun punto de reconecemento por gardas fronteirizos.
• Sultan Guelisjanov: naceu en 1955, foi policia sovietico e destacou na primeira guerra pero rebelouse en 1997 contra o goberno central checheno, comandou unha poderosa milicia coa que resistiu as forzas de Moscova, acurralado polas tropas rusas entregouse en 2006.
• Said-Magomed Kakiyev: nado en 1970 inicialmente operou polo bando independentista no noventa pero ao iniciarse a segunda guerra pasouse ao bando prol-ruso agrupando a varios outros comandantes de milicias que preferiron aquela opcion, participou cos seus homes na guerra de Osetia do Sur de 2008 contra Xeorxia.
• Ruslan Labazanov: lider guerrilleiro e xefe da mafia chechena foi moi influente e poderoso no goberno local, participou na guerra de independencia chechena pero en 1996 foi asasinado os vinte e nove anos posiblemente por ordes de Shamil Basayev.
• Salman Raduyev: nado en 1967 foi un dos principais comandantes chechenos entre 1994 e 1999, especialmente poderoso como xefe miliciano tras a primeira guerra, arrestado en 2000 morreu en misteriosas circunstancias nunha colonia penal rusa dous anos despois.
• Irmans Yamadayev: foron tres irmans que destacaron na guerra de independencia e adquiriron poder tras o fin deste pero que ao oporse a grupos islamicos que atacaron Daguestan preferiron aliarse ao goberno ruso recibindo importantes cargos no goberno monicreque. O maior, Ruslan naceu en 1961 e foi o que contou con maior influencia ate o seu asasinato en 2008; o segundo, Dzhabrail nado en 1970 foi asasinado en 2003; o menor, Sulim naceu en 1973 e morreu en Dubai polas feridas recibidas nun atentado en 2009.
• Ibn Ao-Khattab: foi un dos comandantes rebeldes, naceu en 1969 en Arabia Saudita e foi o principal comandante dos muxahidin estranxeiros que participaron na guerra, loitou en Afganistan e chegou a Chechenia en 1994 aliandose con Basayev e fundando a BII participou na ofensiva contra Daguestan, tras a invasion rusa comando guerrillas e financio ataques terroristas ate a sua morte polo actuar do FSB en 2002.

Insurxentes chechenos [ editar | editar a fonte ]

Xunto a tacticas tradicionais de guerrilla, os insurxentes utilizaron o terrorismo como outra das suas armas, sobre todo contra as novas autoridades establecidas en Grozny.

O asalto ao teatro de Moscova o 23 de outubro de 2002 por un grupo terrorista esixiu, sen exito, a retirada das tropas rusas. Tres dias mais tarde o edificio foi asaltado polo Grupo Alfa do FSB. Grazas a un gas que foi enviado polas rejillas de ventilacion e adormentou aos terroristas, o grupo de rescate conseguiu entrar e tomar o control da situacion. Ningun dos terroristas sobreviviu. Os rebeldes ameazaban con detonar bombas suicidas causando a morte dos aproximadamente 850 refens, destes, 130 pereceron a causa do gas. Este desenlace foi satisfactorio para as forzas rusas xa que impediron a morte do resto de refens, a inmensa maioria. Con todo suscitou polemica polo numero de civis mortos (9 dos cales eran estranxeiros) nunha situacion en que foi dificil trasladar aos refens intoxicados, ademais, o goberno non deu a conecer os componentes do gas, negativa que medicos rusos criticaron alegando a que se podian salvar mais vidas aplicando rapidamente antidotos apropiados. Informes posteriores sinalan que se usaron farmacos para reanimar aos intoxicados. O goberno ruso negouse a dar a formula do gas que provocou que os terroristas se durmisen por ser unha arma de estratexia especificamente rusa, gardando os componentes como segredo de Estado e alegando que doutro xeito os inimigos poderian utilizala con fins nocivos para o pobo ruso.

En resposta ao frustrado atentado, en decembro dous camions bomba destruiron a sede central do goberno prorruso en Grozni. En marzo de 2002, o dirixente Amir Khattab, morreu, e Amir Abu ao-Walid sucedeuno.

O 9 de maio de 2004 foi asasinado Akhmat Kadyrov , o enton presidente da Republica Chechena (administracion prorrusa) sendo substituido polo seu fillo Ramzan Kadyrov , primeiro como primeiro ministro e despois (marzo de 2007) como presidente.

A pesar da insistencia das autoridades rusas en que a guerra terminou, a republica segue sufrindo unha situacion inestable. A guerrilla continuou as suas operacions liderados por Shamil Basayev ata que morreu en 2006 por un ataque ruso, segundo os rusos, ou un accidente segundo os chechenos.

O problema xeorxiano [ editar | editar a fonte ]

A guerra de Chechenia produciu tamen reiterados choques diplomaticos entre Rusia e Xeorxia , pais que (segundo os rusos ) permitiria aos rebeldes chechenos establecer un santuario na sua zona fronteiriza. Estas acusacions aumentaron despois da caida do presidente Eduard Shevardnadze , substituido polo nacionalista e prooccidental Mikheil Saakashvili . Os xeorxianos replicaron que Rusia apoia a territorios xeorxianos independizados de facto, como Abkhazia e Osetia do Sur . Estas tensions levaron ao goberno ruso a decretar un embargo economico contra o pais caucasico e fomentaron un clima antixeorxiano.

Perda do apoio a guerra [ editar | editar a fonte ]

Ainda que a segunda guerra de Chechenia contou ao principio (agosto de 1999 ) co apoio masivo da opinion publica rusa, este baixou moito e segundo unha enquisa[cita  ^{[ Compre referencia ]} de 2007 , un 70% e partidaria dalgun tipo de acordo cos rebeldes, fronte a un 16% favorable a continuar a guerra.

Baixas [ editar | editar a fonte ]

Militares [ editar | editar a fonte ]

As baixas militares de ambos os bandos son imposible de verificar e crese que son moi elevadas. A lista oficial de baixas militares publicadas polo Ministerio de Defensa ruso o 10 de agosto de 2005 son de 3450 soldados rusos desde 1999. Estes datos son moi parciais. As organizacions independentes rusas e occidentais elevan moito o numero, por exemplo, a Union dos Comites de Nais de Soldados de Rusia estimaron sobre 11 000 baixas rusas entre 1999 e 2003.

Civis [ editar | editar a fonte ]

Segundo a administracion prorrusa, igual que os separatistas, foron entre 200 000 e 500 000 os civis mortos nas duas guerras. ^{[ 17 ]} As fontes independentes rebaixan moito esta cantidade. Segundo o grupo pro-Dereitos Humanos Memorial entre 15 000 e 2 000 civis morreron ou desapareceron entre 1999 e 2006. A Sociedade de Amizade Ruso-Chechena estima nas duas guerras entre 150 000 a 200 000 civis (sumados aos 20 000 a 40 000 soldados rusos e posiblemente a mesma cantidade de rebeldes chechenos). Cifras oficiais do actual goberno checheno estiman que uns 100 000 rusos etnicos e 30 000 a 40 000 chechenos , cifras nas que se incluen uns 10 000 soldados rusos. ^{[ 18 ]} Segundo Amnistia Internacional a segunda guerra matou polo menos a 25.000 persoas desde 1999, e outras 5000 persoas estan desaparecidas.

"Chechenizacion" de Rusia [ editar | editar a fonte ]

Outra consecuencia da guerra foi o feito de que os soldados e policias que intervineron na guerra afixeronse ao clima de impunidade no que actuaban e, a volta, importaron as suas rexions de orixe a brutalidade policial. A parte, os veteranos da guerra sofren a miudo de secuelas psicoloxicas e fisicas, fenomeno chamado a sindrome chechena , que quedou recollido na obra de Arkadi Babchenko "A guerra mais cruel", asi como na doutros autores. ^{[ 19 ]}

Notas [ editar | editar a fonte ]

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Outros artigos [ editar | editar a fonte ]

• Batalla de Grozni (1999-2000)
• Primeira guerra chechena
• Conflito ruso-checheno
• Insurxencia no Caucaso Norte
• Historia de Chechenia

Ligazons externas [ editar | editar a fonte ]

• Chechenia, la sinrazon de la guerra
• O conflito de Chechenia. Xornadas Internacionais
• Foreign Military Studies Office Publications - The Second Chechen War The Information Component
• Chechen War map (1994-2003)
• (Documental ruso sobre o "Чеченский синдром" ou "Sindrome chechena") [4]