Eduko
scienca fako ? afero
servo ? komunigo de scio ? socia procezo
Partoj educational activity ? lerno ? instruo ? self-education vd
v ? d ? r

Eduko ampleksas ?iun agon, kiu intence evoluigas la korpajn, intelektajn kaj moralajn kapablojn de homo . Eduko estas la procezo de faciligado de lernado, a? la akiro de scio , kapabloj, valoroj, kredoj , kaj kutimoj . Instruaj metodoj inkludas rakontadon , diskuton , instruadon , trejnadon , kaj esploradon . Eduko ofte okazas sub la konsilado de edukistoj, sed lernantoj anka? povas eduki sin . ^[1] Eduko povas okazi en formalaj a? neformalaj kuntekstoj kaj ?iu sperto kiu havas forman efikon al la maniero kiel oni pensas, sentas, a? agoj povas esti konsideritaj instruaj. La metodaro de instruado estas nomita pedagogio .

Eduko estas ofte kaj formale dividis en stadiojn kiel ekzemple anta?lernejo a? infan?ardeno, bazlernejo , mezlernejon kaj tiam kolegion , universitaton a? metilernejon .

La? historia kompreno la nocio ?enerale reprezentas la imagon , ke la edukadon organizas a?toritatoj ( gepatroj , lernejoj , universitatoj , ?tatoj ...) por infanoj kaj junuloj , kiuj devas diligente ensorbi la edukajn enhavojn, tio estas pli malpli pasive akceptita, dum lernado supozas alia vidpunkto la? kiu aktiva sinteno estas postulata kaj preska? neniam tiu havas negativajn nuancojn. Precipe dum la 20-a jarcento kreskis tendenco al la kompreno, ke aktiva alproprigo pro internaj motivoj estas esenca faktoro , kio kontribuas al sukcesa edukado. Post la? tiuj ?i tendencoj diverslande reformi?is la instrumaniero (?efe en okcidenta E?ropo en la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj ), kaj kritikistoj plendas, ke pro troa libereco la junularo ne plu lernas celorientite labori, kaj ke tradiciajn valorojn anstata?as ajnisma kaj konsumisma pens maniero . La procezo de tutmondi?o instigas plian reinterpreton de la eduko, kiu ne plu estas defio nur por infanoj kaj junuloj sed por homoj de ?iu a?o. ?i-rilate uzi?is la slogano " tutviva lernado ". La disvolvi?o de la komputiko aperigis novajn instru- kaj lerno-manierojn, oni nun (ne nur, sed anka?) e-lernas en virtuala etenda lernejo.

Rajto pri edukado estis rekonita fare de kelkaj registaroj, sur la tutmonda nivelo: Artikolo 13 el la 1966 Internacia Pakto de la Unui?intaj Nacioj pri Ekonomiaj, Sociaj kaj Kulturaj Rajtoj rekonas universala?on rekte al eduko. ^[2] En plej multaj regionoj eduko estas deviga ?is ia a?o.

Etimologio [ redakti | redakti fonton ]

Etimologie , la vorto "eduko" estas derivita el la latina ?duc?ti? ("formado, alportado, bredado") el ?d?c? ("mi edukas, mi trejnas") kio estas rilata al la homonimo ?d?c? ("mi forkondukas, mi elportas; mi levas, mi starigas") el ?- ("el") kaj d?c? ("mi portas"). ^[3]

Historio [ redakti | redakti fonton ]

Eduko komencis en prahistorio , kiam plenkreskuloj trejnis la idaron en la scio kaj kapabloj rigarditaj kiel necesaj en sia socio. En anta?-kleraj socioj tio estis atingita parole kaj per imitado. Rakontado pasis scion, valorojn, kaj kapablojn de unu generacio al la venonta. La? kulturoj komencis etendi sian scion preter kapabloj kiuj povus esti facile lernitaj tra imitado, formala eduko formi?is. Lernejoj ekzistis en Egiptujo dum la Meza Imperio . ^[4]

Platono fondis la akademion en Ateno , nome la unua institucio de pli alta lernado en E?ropo . ^[5] La grandurbo Aleksandrio en Egiptujo , establita en 330 a.K., i?is la posteulo al Ateno kiel intelekta lulilo de Antikva Grekio . Tie, la granda Biblioteko de Aleksandrio estis konstruita en la tria jarcento a.K. E?ropaj civilizoj suferspertis kolapson de legopovo kaj ?enerale kultura organizado post la falo de Romo en la jaro 476. ^[6]

En ?inio , Konfuceo (de 551-479 a.K.), de la ?tato de Lu , estis la plej influa antikva filozofo de la lando, kies instrua perspektivo da?re influas la sociojn de ?inio kaj najbaroj kiel Koreio , Japanio kaj Vjetnamio . Konfuceo kolektis dis?iplojn kaj ser?is vane reganton kiu adoptus liajn idealojn definitive por administrado, sed liaj Analektoj estis surpaperigitaj fare de anoj kaj da?re influis edukon en Orientazio en la moderna epoko.

Post la Falo de Romo , la Romkatolika Eklezio i?is la sola protektanto de klera studentaro en Okcidente?ropo . La eklezio establis katedralajn lernejojn en la komenco de la Mezepoko kiel centroj de progresa eduko. Kelkaj el tiuj establa?oj finfine evoluis en mezepokajn universitatojn kaj anta?a?ojn de multaj el la modernaj universitatoj de E?ropo. ^[6] Dum la Alta Mezepoko , la Katedralo de Chartres funkciigis la faman kaj influan Lernejon de Chartres . La mezepokaj universitatoj de okcidenta kristanaro estis bone integritaj la?lar?e de la tuta Okcidente?ropo , apogante liberecon de esplorado , kaj produktante bonegan gamon da bonaj akademiuloj kaj fizikistoj , inkluzive de Tomaso de Akvino de la Universitato de Napolo , Roberto Grossatesta de la Universitato de Oksfordo , nome komenca interpretanto de sistema metodo de scienca eksperimentado , ^[7] kaj sankta Alberto la Granda , nome pioniro de biologia kampesplorado . ^[8] Fondita en 1088, la Universitato de Bolonjo estas konsiderita la unua, kaj la plej antikva kontinue operacianta universitato . ^[9]

Aliloke dum la Mezepoko, islama scienco kaj matematiko prosperis sub la islama kalifujo kiu estis establita trans la Proksima Oriento , etendi?ante de la Ibera Duoninsulo en la okcidento ?is la Induso en la oriento kaj ?is la Almoravida dinastio kaj Imperio Malio en la sudo.

La Renesanco en E?ropo enkondukita en novan epokon de scienca kaj intelekta esplorado kaj aprezon de malnovgrekaj kaj romiaj civilizoj. ?irka? 1450, Johannes Gutenberg evoluigis presilon , kio permesis al verkoj de literaturo disvasti?i pli rapide. La e?ropa epoko de malkovroj ka?zis ke e?ropaj ideoj de eduko en filozofio , religio , arto kaj sciencoj disvasti?u ?ie tra la globo. Misiistoj kaj akademiuloj anka? alportis reen novajn ideojn de aliaj civilizoj - kiel ?e la jezuitaj misioj en ?inujo kiuj ludis signifan rolon en la disvastigado de scio, scienco, kaj kulturo inter ?inio kaj E?ropo, tradukante verkojn de E?ropo kiel la Elementoj de E?klido por ?inaj akademiuloj kaj la pensoj de Konfuceo por e?ropaj spektantaroj. La Klerismo vidis la aperon de pli sekulara instrua perspektivo en E?ropo.

En la plej multaj landoj hodia?, plentempa eduko, ?u en la lernejo a? alie , estas deviga por ?iuj infanoj ?is ia a?o. Pro tio, nome la proliferado de deviga instruado, kombinita kun lo?antarkresko , Unesko kalkulis ke en la venontaj 30 jaroj pli da homoj ricevos formalan edukon ol en la tuta homa historio ?is nun. ^[10]

Formala eduko [ redakti | redakti fonton ]

Formala eduko okazas en strukturita medio kies eksplicita celo instruas al studentoj . Kutime, formala eduko okazas en lerneja medio kun klas?ambroj de multobla studenta lernado kune edukita, trejnita instruisto de la subjekta koncerna fako. La plej multaj lernejaj sistemoj estas dezajnitaj ?irka? aro de valoroj a? idealoj kiuj regas ?iujn instruajn elektojn en tiu sistemo. Tiaj elektoj inkludas instruplanon , fizikan klas?ambran dezajnon, student-instruistajn interagadojn, metodojn de taksado, klaskvociento, instruaj agadoj, kaj plie. ^{[11] [12]}

Anta?lernejoj [ redakti | redakti fonton ]

Anta?lernejoj disponigas edukon de a?oj ?irka? tri al sep, depende de la lando, kiam infanoj eniras bazinstruadon. Tiuj anka? estas konataj kiel anta?lernejoj kaj kiel infan?ardenoj, nome esprimoj uzitaj por baza instruado. Infan?ardeno "disponigas infan-centrigitan, anta?lernejan instruplanon por tri- al sep-jarulaj infanoj kiuj direktas sin al la disvolvado de la fiziko, intelekto, kaj morala naturo de la infano kun ekvilibra emfazo de ?iu el ili." ^[13]

Bazlernejoj [ redakti | redakti fonton ]

Primara (a? elementa) eduko konsistas el la unuaj kvin al sep jaroj da formala, strukturita eduko. ?enerale, baza instruado konsistas el ses al ok jaroj da instruado komencantaj en la a?o de kvin a? ses, kvankam tio varias inter, kaj foje ene de, landoj. Tutmonde, proksimume 89% de infanoj a?aj ses al dek du estas rekrutitaj en baza instruado, kaj tiu proporcio plii?as. ^[14] Sub la programoj Eduko por ?iuj movitaj preter Unesko, la plej multaj landoj decidis realigadon de universala rekrutado en baza instruado anta? 2015, kaj en multaj landoj, ?i estas deviga. La disi?o inter primara kaj sekundara edukado estas iom arbitra, sed ?i ?enerale okazas je proksimume dek unu a? dek du jaroj de a?o. Kelkaj edukaj sistemoj havas apartajn mezlernejojn, kun la transiro al la fina stadio de sekundara edukado okazanta en ?irka? la a?o de dek kvar. Lernejoj kiuj disponigas bazan instruadon, estas plejparte referencitaj kiel bazlernejoj a? elementaj lernejoj. Bazlernejoj ofte estas subdividitaj en infan-lernejoj kaj jun-lernejoj.

En Barato , ekzemple, deviga instruado enhavas ?irka? dek du jarojn, kun ok jaroj da elementa eduko, kvin jaroj da primara instruado kaj tri jaroj de supra primara instruado. Diversaj ?tatoj en la respubliko Barato disponigas 12 jarojn da deviga lerneja edukado bazita sur nacia instruplana kadro dezajnita fare de la ?tata Konsilio de Eduka Esplorado kaj Trejnado.

Mezlernejoj [ redakti | redakti fonton ]

En plej nuntempaj eduksistemoj de la tuta mondo, la duaranga edukado enhavas la formalan edukadon kiu okazas dum la adolesko . ?i estas karakterizita pro la transiro el la tipe deviga, kompleta unuaranga edukado por minoritatuloj , al la volonta, elektita triaranga, "postduaranga", a? "alta" edukado (ekz. universitato , alvoka lernado) por plenkreskuloj . Depende el la sistemo, la lernejoj por tiu periodo, a? por parto de tiu, povas esti nomita duarangaj a? altlernejoj , gimnazioj , liceoj , mezlernejoj , kolegio , a? alvokaj lernejoj. La preciza signifo de ?iuj el tiuj terminoj varias el unu sistemo al alia. Anka? la preciza limo inter unuaranga kaj duaranga edukado varias el lando al lando kaj e? ene de ili, sed ?i estas ?enerale ?irka? la sepa al la deka jaro de lernado.

La duaranga edukado okazas ?efe dum la dek-pliaj jaroj. En Usono, Kanado kaj A?stralio , unuaranga kaj duaranga edukado kune estas foje referencata kiel K?12 edukado, kaj en Novzelando oni uzas la esprimon Jaroj 1a?13a. La celo de la duaranga edukado povas varii el havigo de komuna sciaro , preparado por altnivela edukado a? trejnado rekte al profesio .

La duaranga edukado en Usono ne aperis ?is 1910, kun la apero de grandaj korporacioj kaj progresiga teknologio en fabrikoj , kiuj postulis preparitajn laboristojn . Por satigi tiun novan laborpeton, oni kreis altlernejojn, kun studplano fokuzita al praktikaj laborkapabloj kiu plej bone preparu studentojn por laborpostenoj ?u de "blanka kolumo" (oficejoj ktp.) ?u de "blua kolumo" (metiistoj, manlaboristoj ktp.). Tio montri?is profita kaj por dungantoj kaj por dungatoj, ?ar la plibonigita homkapitalo malaltigis la kostojn por la dunganto, sum edukitaj dungatoj ricevis pli altajn salajrojn .

La duaranga edukado hanas pli longan historion en E?ropo, kie mezlernejoj a? akademioj datas el tiom frue kiom el la 16a jarcento , ?u kiel publikaj lernejoj , privataj lernejoj , a? bonfaraj edukaj fonda?oj, kiuj siavice estas e? pli malnovaj.

Universitataj lernejoj proponas alian eblon kiel alternativo al tiu transira stadio de eduko. Ili havigas nelo?igajn kursojn por junuloj kiuj fakte lo?as en partikulara areo.

Triarangaj lernejoj (plej altaj) [ redakti | redakti fonton ]

Plej alta eduko, nomata anka? triaranga, triastadia, a? postduaranga eduko, estas ne-deviga eduka nivelo kiu sekvas la finkompletigon de lernejoj kiel altlernejoj a? mezlernejoj . Triaranga edukado estas normale komprenita por inkludi subgradan kaj postgradan edukadon, same kiel la alvokan edukadon kaj trejnadon. Kolegioj kaj universitatoj ?efe havigas triarangan edukadon. Kolektive, tiuj estas foje konataj kiel triarangaj institucioj. Individuoj kiuj finkompletigas triarangan edukadon ?enerale ricevas akademiajn atestilojn, diplomojn a? gradojn .

Plej alta eduko tipe enhavas laboron al gradiga nivelo a? kombinita gradigo. En plej disvolvigitaj landoj, alta proporcio de la lo?antaro (?is 50%) nuntempe eniras en plej alta edukado iam en siaj vivoj. Plej alta edukado estas tiel tre grava por la landaj ekonomioj , kaj kiel grava industrio (ekonomia sektoro) per si mem kaj kiel fonto de trejnita kaj edukita laboristaro por la cetero de la ekonomio.

Universitata edukado inkludas instruadon, esploradon kaj agadon por sociaj servoj, kaj ?i inkludas kaj la subgradajn nivelojn (foje referencataj kiel triaranga edukado ) kaj gradiga (a? postgradiga) nivelo (foje referencata kiel graduate school ). Kelkaj universitatoj estas foje komponitaj el kelkaj kolegioj, fakultatoj a? altlernejoj.

Unu speciala tipo de universitata edukado estas la edukado en liberalaj artoj , kio povas esti difinita kiel " kolegia a? universitata studplano cele al instruado de lar?a ?enerala sciaro kaj al disvolvigo de ?eneralaj intelektaj kapabloj, kontraste al profesia, alvoka , a? teknika studplano." ^[15] Kvankam tio kio estas konata nuntempe kiel liberalarta edukado ekis en E?ropo , ^[16] la termino " liberalarta kolegio " estas pli ofte asocia kun institucioj en Usono kiel la Williams College a? la Barnard College . ^[17]

Alvoka edukado [ redakti | redakti fonton ]

Alvoka edukado estas formo de edukado fokuzita al la rekta kaj praktika trejnado por specifa ekonomia industrio a? metio . Alvoka edukado povas veni en la formo de metilernado a? sta?ado same kiel ?e instituciaj instrukursoj por profesioj kiel ?arpentado , agrikulturo , in?enierarto , medicino , arkitekturo kaj artoj . Kompare kun alinivela edukado tiu ?i estas plej ligita al volonta ali?ado, konsiderante, ke temas pri rekta ?tupo al la plenkreska vivtenado; pro tio plej ofte la entuziasmo de lernantoj povas esti alitipa kaj postulas foje tre postulan dedi?on, ofte en vespera klastempo, post matena labortempo en laborlokoj. Krome plenkreska matureca a?o helpas tiudirekten.

Speciala lernado [ redakti | redakti fonton ]

Estonte, la personoj kun malkapabloj (neoftaj kapabloj) estis tro ofte ne-elekteblaj por la publika eduksistemo. Infanoj kun miskapabloj estis ripete malakceptitaj al edukado fare de kuracistoj a? specialaj tutoroj. Kelkaj fruaj kuracistoj (kiel Itard , Seguin , Howe , Gallaudet ) metis la bazon por la fondado por speciala edukado nuntempo. Ili fokuzis al individuigita instruado kaj funkciaj kapabloj. En ties fruaj jaroj, speciala edukado estis nur havigita al personoj kun akraj miskapabloj, sed pli ?use estis malfermita al iu ajn kiu suferas malfacila?ojn en la lernado. ^[18]

Dedistanca edukado , dedistanca instruado, dedistanca lernado, a? pli simple distanceduko a? distancstudado estas la eduko de studentoj kiuj ne ?eestas fizike en lernejo. Kursoj kiuj estas kondukitaj parte pere de distanceduko kaj parte sur-eje estas prisignitaj kiel hibrida a? miksita eduko. Masivaj malfermaj retaj kursoj (MOCoj), ofertantaj grandskalan interagan partoprenon kaj liberan aliron tra la Tut-Tera Teksa?o a? aliaj retaj teknologioj , estas lastatempaj evoluoj en distanceduko.

La Internacia Konsilio por Malferma kaj Distanca Edukado (angle International Council for Open and Distance Education , akronime ICDE) estas membro-gvidita tutmonda organiza?o en la kampo de enreta, malferma, fleksebla kaj teknologio plibonigita edukado. ?i konsistas de pli ol 200 superedukaj institucioj kaj organiza?oj en ?irka? 84 landoj.

Alternativa edukado [ redakti | redakti fonton ]

Alternativa edukado estas terminego kiu enhavas multajn diversajn pedagogiajn alproksimi?ojn diferencajn el tiuj de la ?efa pedagogio uzata en kulturo. Alternativaj medioj povas esti ene de ?tataj , ?artaj kaj sendependaj lernejoj same kiel ?e medioj de hejm-bazita lernado . Multaj, sed ne ?iuj edukaj alternativoj emfazas malgrandajn klasgrandojn, pli intimajn rilatojn inter studentoj kaj instruistoj kaj sento de komunumo . La le?a kadro por tia edukado varias la? loko, kaj determinas ajnan devigon por konformi ?efajn normigajn ekzamenojn kaj gradojn.

Kvankam ili estas konsiderataj "alternativaj" nuntempe, plej alternativaj sistemoj fakte ekzistis ekde antikvaj epokoj. Post la sistemo de publika edukado estis amplekse disvolvigita en la 19a jarcento, jam kelkaj gepatroj trovis tialojn por malkontenti kun tiu nova sistemo. Alternativa edukado disvolvi?is parte kiel reago por percepti limigojn kaj mankojn de la tradicia edukado. Tuj aperis ampleksa gamo de edukaj klopodoj, kiel alternativaj lernejoj , memlernado , hejminstruado , kaj senlernejado . Ekzemploj de alternativaj lernejoj estas Montesoriaj , Valdorfaj (a? Steineraj lernejoj), amikaj lernejoj , Lernejo Sands, Summerhill , Walden's Path, Peepal Grove, Sudbury Valley, Kri?namurtiaj lernejoj , kaj lernejoj de malferma klasejo. ?artaj lernejoj estas alia ekzemplo de alternativa edukado, kiu en ?usaj jaroj plii?is en nombroj en Usono kaj atingis grandan gravon en la sistemo de publika edukado. ^{[19] [20]}

La?longe de la tempo, kelkaj ideoj el tiuj eksperimentoj kaj paradigmaj defioj povis esti adoptitaj kiel la normo en edukado, ?uste kiel la klopodoj de Friedrich Frobel por dekomenca infana edukado en Germanio en la 19a jarcento estis aligitaj en nuntempaj grupoj de infan?ardenoj . Aliaj influaj verkistoj kaj pensuloj estis la svisa humanitara Johann Heinrich Pestalozzi ; la usona transcendistoj Amos Bronson Alcott , Ralph Waldo Emerson , kaj Henry David Thoreau ; la fondintoj de la progresema eduko , John Dewey kaj Francis Parker ; kaj la edukpioniroj kiel Maria Montessori kaj Rudolf Steiner , kaj pli ?use John Caldwell Holt , Paul Goodman , Frederick Mayer , George Dennison , kaj Ivan Illich .

Progresema eduko estas pedagogia movado, kiu komenci?is en la finaj jardekoj de la 19a jarcento; ?i da?ris en diversaj formoj ?is la nuntempo. Per la termino 'progresemo' oni distingis tiun edukon de la tradicia e?rop-amerikaj instruplanoj de la 19a jarcento, kiuj radiki?is en klasika preparado por la universitato kaj forte diferencis inter sociaj klasoj. Kontraste, progresema eduko celas pli praktikajn lernobjektojn kaj metodojn pli utilajn en la ?iutaga vivo. Krome multaj aliaj celoj estas indikitaj por la tiel nomita progresema eduko, kiaj povas esti:

• uzado de plia libereco
• liberpenso , kiel scienca edukado super religiaj a? legendaj kredoj
• egaleco de edukado miksita por amba? seksoj

Indi?ena edukado [ redakti | redakti fonton ]

Indi?ena edukado estas termino por la inkludo de indi?enaj sciaro, modeloj, metodoj, kaj enhavo ene de formalaj kaj de neformalaj eduksistemoj. Ofte en postkolonia kunteksto, la kreskanta agnosko kaj uzado de indi?enaj edukmetodoj povas esti reago al la erozio kaj perdo de indi?enaj sciaro kaj lingvoj pere de la procezoj de koloniismo . Krome, ?i povas permesi al indi?enaj komunumoj "postuli kaj revalorigi siajn lingvojn kaj kulturojn, kaj farante tion, plibonigi la edukan sukceson de indi?enaj studentoj." ^[21]

Neformala lernado [ redakti | redakti fonton ]

Neformala lernado estas unu el la tri formoj de lernado difinitaj de la Organiza?o pri Ekonomiaj Kunlaboro kaj Evoluigo (OEKE). Neformala lernado okazas en vario de lokoj, kiel en hejmo , laboro kaj tra ?iutagaj interagadoj kaj kunaj rilatoj inter membroj de socio. Por multaj lernantoj, tio inkludas lingvakiron , kulturajn normojn kaj etiketon .

En neformala lernado, estas ofte referenca persono, ?u fakulo ?u espertulo, por gvidi la lernanton. Se lernantoj havas personan intereson en tio pri kio ili estas neformale instruitaj, lernantoj tendencas etendi sian ekzistan sciaron kaj konceptas novajn ideojn pri la temoj lernotaj. ^[22] Ekzemple, muzeo estas tradicie konsiderata neformala lernada medio, ?ar estas loko por libera elekto, diversa kaj ebla nenormigita gamo de temoj, flekseblaj strukturoj, socie ri?a interagado, kaj asertoj ne deekstere truditaj. ^[23]

Kvankam neformala lernado ofte okazas ekster eduksistemaj lernejoj kaj ne sekvas specifan studplanon , ?i povas okazi anka? ene de edukaj instala?oj kaj e? dum situacioj de formala lernado. Edukistoj povas strukturi siajn lekciojn rekte por utiligi al siaj studentoj neformalajn lernokapablojn ene de la eduka sistemo. ^[22]

Fine de la 19a jarcento , edukado tra ludo ekestis agnoskita kiel grava kontribuo al la disvolvigo de infanoj. ^[24] Komence de la 20a jarcento , la koncepto estis plilar?igita por inkludi junajn plenkreskulojn sed la emfazo estis en la fizika aktiveco. ^[25] L.P. Jacks, pionira proponanto de dumviva lernado , priskribis edukon tra distrado: "Majstro en arto de vivo ne markas klaran distingon inter sia verko kaj sia ludo, sia laboro kaj sia plezuro , sia menso kaj sia korpo , sia edukado kaj sia distrado. Li malfacile scias kio estas kio. Li simple sekvas sian vidon de elstareco pere de io ajn kion li faras kaj lasas aliulojn determini ?u li laboras a? ludas. Por li mem, li ?iam ?ajnas esti faranta amba?. Sufi?e ke li faras tio bone." ^[26] Edukado pere de distrado estas oportuno lerni en nenormala maniero pere de ajna viva aktiveco. ^[27] Tiu koncepto estis revivigita fare de la Universitato de Okcidenta Ontario por instrui anatomion al studentoj de medicino . ^[27]

Memlernado [ redakti | redakti fonton ]

Memlernado (anka? Meminstruado ) estas me-adresita lernado. Oni povas esti memlernanto je ajna punkto en la vivo. Elstaraj memlernantoj estis Abraham Lincoln (Usona prezidento), Srinivasa Ramanujan (matematikisto), Michael Faraday (kemiisto kaj fizikisto), Charles Darwin (naturalisto), Thomas Alva Edison (inventisto), Tadao Ando (arkitekto), George Bernard Shaw (dramaturgo), Frank Zappa (komponisto, registra in?eniero, kinre?isoro), kaj Leonardo da Vinci (in?eniero, sciencisto, matematikisto, artisto).

Tutmonda edukado [ redakti | redakti fonton ]

Tutmonda edukado, rilata esprimo estas edukado por da?ripova evoluigo, nome koncepto de edukado tutece orientita la? enhavo kaj metodaro kaj kiu celas eduki homojn por esti malfermitaj kaj empatiaj. ?i peras interfakajn scio-enhavojn kaj kapablojn pri unu-mondaj temoj kaj uzas malfermitajn pedagogiajn konceptojn kiel ekzemple projektlernado, projektlaboro, projektlecionoj, lernolaboratorioj kaj multaj aliaj partoprenigaj lernometodoj.

Deviga edukado [ redakti | redakti fonton ]

Deviga edukado, deviga studsistemo a? deviga eduksistemo estas nomoj ricevataj de la diversaj cikloj de la eduksistemo, instruado a? studoj kiuj devige devas trairi infano a? junulo; kaj kies studobjektaro, da?ro, celoj, enhavo, proceduroj kaj metodologio, varias depende de la eduksistemo de ?iu lando kaj epoko. Tiu etapo en la edukado de geknaboj plej ofte estas aplikata al studentoj inter ?irka? 6 ?is 14 a? 16 jaroj.

Filozofio de Eduko [ redakti | redakti fonton ]

Vidu Filozofio de Eduko

Filozofio de eduko estas kampo de filozofio kiu traktas edukadon, ?iajn celojn kaj ?iajn metodojn de funkcio. La akademia kampo traktas la studon de eduko kiel socia fenomeno, sed ?i uzas ilojn kaj formojn de pensado de la kampo de filozofio. La disi?o inter "eduka esploristo" kaj filozofo traktanta edukadon ne estas ?iam fiksita kaj klara, kaj iuj opinias, ke ?iu edukisto estas devigita okupi?i pri filozofio kiel parto de sia laboro ^[28] . En universitatoj, la filozofio de eduko kutime ne estas instruata en filozofiaj klasoj, sed en edukaj klasoj kaj altlernejoj. En la 1940-aj jaroj, la Asocio de Edukaj Filozofoj de Usono estis establita por la unua fojo; kaj ekde tiam ekzistas dekoj da asocioj tra la mondo, kiuj okupi?as pri la eduka filozofio.

Filozofoj el ?iuj periodoj kaj lernejoj levis demandojn kaj ideojn ligitajn al edukado tra la jaroj. Samtempe, dum kampoj kiel etiko , estetiko kaj epistemologio estis difinitaj kaj staris kiel sendependa kampo jam en antikvaj tempoj, la filozofio de eduko formi?is kiel sendependa kampo nur en la 20-a jarcento . En la 20-aj jaroj de la 20-a jarcento la filozofio de eduko aperis unuafoje kiel sendependa enskribo en enciklopedio; kaj edukisto Nel Noddings difinis la filozofion de eduko kiel "la filozofian studon de eduko kaj ?iaj problemoj. La temo de diskuto estas eduko, kaj la iloj estas iloj de la kampo de filozofio" ^[29] .

Filozofio de eduko kaj studado de eduko estas interplektitaj, kaj ofte ne ekzistas disi?o inter ili. Simile al politika filozofio , la filozofio de eduko estas filozofia kampo kun praktikaj celoj kaj sekvoj, bazitaj sur observado de la mondo, kaj ne sur abstrakta penso. Tiamaniere ?i diferencas de filozofiaj kampoj kiel ontologio , epistemologio a? logiko .

Literaturo [ redakti | redakti fonton ]

Some Thoughts Concerning Education (Kelkaj pensoj pri edukado) estas eseo de 1693 pri la edukado de nobeloj verkita de la angla filozofo John Locke . Some Thoughts Concerning Education klarigas kiel oni eduku la menson uzante tri diferencajn metodojn: nome disvolvigo de sana korpo; formado de virta karaktero; kaj elekto de ta?ga akademia studobjektaro. Locke verkis la leterojn kiuj finfine i?is Some Thoughts por aristokrata amiko, sed liaj konsiloj havis pli lar?an intencon, ?ar liaj edukaj principoj sugestis, ke iu ajn povas akiri la saman tipon de karaktero kiel la aristokratoj por kiuj Locke origine teorie intencis la verkon.

'Emile, a? Pri la Edukado' estas filozofia trakta?o pri la homa naturo verkita de Jean-Jacques Rousseau en 1762, kiu konsideris, ke ?i estis “lia plej bona kaj plej grava verko”. ?i traktas politikajn kaj filozofajn temojn rilate al la interagado de unuopulo kun la socio, specife ?i emfazas pri la natura bonkoreco de la homo (Rousseau asertis, ke la homo estas bona la? la naturo), sed tiu partoprenas en korupta socio. En Emile , Rousseau proponas, pere de priskribo, eduksistemon per kiu la natura homo povu kunvivi en korupta socio.

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

• A?todidakto
• E-lerno
• Instruado
• Klaso (eduko)
• Lernejo
• Lerno
• Lernu!
• Interkultura edukado
• Meksika Esperanto-Instituto
• Metia edukado
• Monda Universitato
• Pacedukado
• Pedagogio
• Perfektiga Esperanto-kurso (PEK)
• Privata lernejo
• Rajto pri edukado
• Religia edukado
• Studplano
• Universitato
• Neavanco
• Usona nacia biblioteko de Eduko
• Eduko Por ?iuj

Notoj [ redakti | redakti fonton ]

Bibliografio [ redakti | redakti fonton ]

• “Edukado en la epoko de artefarita intelekto” En “Unesko-Kuriero”, nº 36.

Eksteraj ligiloj [ redakti | redakti fonton ]

• Internacia Perfektiga Kurso de Esperanto (IPKK): [1]
• Pedagogia terminaro - de Malovec - en STEB

v   ?   d   ?   r Eduko   (Portalo) Bebovartejo | Infan?ardeno | Elementa lernejo | Mezlernejo

• En tiu ?i artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Education en la angla Vikipedio.