El Vikipedio, la libera enciklopedio
La
11-a de oktobro
estas la 284-a tago de la jaro (la 285-a en superjaroj) la? la
Gregoria kalendaro
. 81 tagoj restas.
Je la 11-a de oktobro okazis, interalie:
- 1138
:
Tertremo de Halepo
: ?irka? 230 mil personoj pereis
- 1365
: Konkero de
Aleksandrio
, fare de
krucmilitistoj
sub gvido de
kipra re?o
kontra?
mamelukoj
, kiu okazigis
masakron
de miloj da defendantoj kaj forkaptis 5 mil
militkaptitojn
- 1414
: Majstro
Jan Hus
iris al
Konstanco
, invitita de re?o
Sigismondo
- 1492
: Misteran brilon de la maro, registritan en la
loglibro
de
Kristoforo Kolumbo
, oni vidis anta? atingo de insulo
Guanahani
- 1531
:
2-a Milito de Kappel
: venko de katolikaj svisoj kontra? la protestantaj
- 1576
:
Okdekjara Milito
: venko de nederlanda ?iparo super la hispana en batalo de
golfo
Zuiderzee
- 1634
: De 8 ?is 15 mil personoj pereis sur marbordoj de
Germanio
kaj
Danio
en
inundo
ka?zita de
tempesto
sur
Norda Maro
- 1675
: Retiri?o de
turka
armeo malanta?
Dnestro
finis sie?on de Trembowla (
Ternopila provinco
) dum pola-turka milito (1672-76)
- 1727
:
Georgo la 2-a
kroni?is kiel re?o de Britio
- 1767
:
Usono
: oni finis mezuri
linion Mason-Dixon
apartiganta
Marilandon
de
Pensilvanio
- 1795
: Oni enkondukis novan administran disdividon de
Parizo
en 12 kvartalojn
- 1830
: En
Varsovio
okazis adia?a koncerto de
Frederiko ?openo
, kiu novembre, ne sciante tion, forlasis
Pollandon
por ?iam
- 1832
: Napoleona mar?alo
Soult
i?is
?efministro
de Francio
- 1835
: En
Rusa Imperio
oni enkondukis novan sistemon de
mezurunuoj
- 1852
:
Universitato
de
Sidnejo
, la plej malnova en
A?stralio
, estas ina?gurita
- 1864
:
Kampinagrando
i?is urbo de
Brazilo
- 1870
:
Francia-Prusia Milito
: kapitulaco de
Orleans
- 1885
: Franca astronomo
Henri Joseph Anastase Perrotin
malkovris asteroidon
Clementina
- 1891
:
Svedio
: unua
skanseno
en la mondo malfermita en
Stokholmo
- etnografia
sub?iela muzeo
- 1891
: A?stra astronomo
Johann Palisa
malkovris asteroidon
Katharina
- 1899
: La dua
brita-bura milito
eksplodis en
Sud-Afriko
inter la
Brita imperio
kaj
buroj
- 1901
: Itala astronomo
Luigi Carnera
malkovris asteroidon
Merxia
- 1906
: Germana astronomo
August Kopff
malkovris
asteroidojn
Ginevra
,
Pia
kaj
Roswitha
- 1910
: Sur
Li?akiva tombejo
en
Lvovo
estis enterigita pola verkistino
Maria Konopnicka
- 1912
: A?stra astronomo
Johann Palisa
malkovris asteroidon
Benda
- 1912
:
Unua Balkana milito
:
greka
armeo liberigis
Kozanon
- Unua Mondmilito
- 1919
:
Dua Pola Respubliko
:
Jozef Piłsudski
solene malfermis la
Universitaton Vilno
, fermitan de
rusaj regopovoj
en 1832
- 1922
: Subskribo de
armistico
dum
Greka-turka milito (1919-1922)
- 1925
: Soveta astronomo
Sergej Beljavskij
malkovris asteroidon
Ljubo
- 1929
: De
Belgio
al
Pollando
oni venigis postresta?ojn de la pola historiisto
Joachim Lelewel
- 1931
: Soveta astronomo
Grigorij Neujmin
malkovris asteroidon
Hiperboreio
- 1931
:
Sovetunio
decidas tute forigi privatan
komercon
- 1938
: Centra registaro de
?e?oslovakio
aprobis la registaron de
Karpata Ukrainio
- 1939
: En
Sovetunio
unua
trolebusa
linio ekfunkciis en
Donecko
sur la ?efa strato de
Stalin
- Dua Mondmilito
- 1946
: Dua
soveta okupado de Pollando
: en
Varsovio
sekureca servo arestis unu el ?efaj aktivuloj de Pola Popola Partio Kazimierz Bagi?ski,
forkaptito
al la
proceso de 16 gvidantoj de Pola Subtera ?tato
, malka?e kritikinta agadon de la komunista Pola Laborista Partio
- 1946
:
Zagreba
?efepiskopo
Alojzije Stepinac estis kondamnita de la komunistaj regopovoj al 16 jaroj da malliberejo pro kunlaboro kun la re?imo de
usta?oj
- 1949
:
Wilhelm Pieck
i?is unua prezidento de
Germana Demokratia Respubliko
- 1951
:
Speciala Enketa Komisiono de la Usona Kongreso pri Esploro de la Katina Murdo
komencis pridemandadon de atestantoj
- 1954
:
Vi?t Minh
transprenis kontrolon super
Nord-Vjetnamio
- 1961
:
Sovetunio
: en
armea spaco
de
Semipalatinsk
okazis unua
atomkerna eksplodo
- 1962
:
Baziliko Sankta Petro
: papo
Johano la 23-a
malfermis
Duan Vatikanan Koncilion
por reformi la
romkatolikan eklezion
- 1968
:
Kosmoesploro
:
NASA
lan?is
Apollo 7
kun homa skipo
- 1968
: En
Panamo
kolonelo
Omar Torrijos
transprenis regopovon post
pu?o
- 1971
:
Irano
: semajna festado de la 2500-jari?o de la
Persa Imperio
komenci?is en
Persepolo
- entute 69 ?tatoj sendis siajn oficialajn reprezentantojn al la
festo
- 1971
:
Sovetunio
: en
tera atmosfero
forbrulis la unua kosmostacio
Salut 1
- 1975
:
Usono
:
aviadila ?ipo
USS Dwight D. Eisenhower
surakvi?is; premiero de la televidseria komedio
Sabata Nokta Vivo
; en
Arkansaso
Bill Clinton
nupti?is
kun
Hillary Rodham Clinton
- 1980
: En
Nederlando
fondi?as
Kristandemokrata Apelo
per kunfandi?o de 3 politikaj partioj, unu
katolika
kaj du protestantaj
kristandemokrataj
- 1982
: Oni
surfacigis
en
markolo
apud la insulo
Isle of Wight
la
vrakon
de
Mary Rose
,
admiral?ipo
de la milita ?iparo de
Henriko la 8-a
- 1986
:
Malvarma milito
: en
Rejkjaviko
renkonti?is
Ronald Reagan
kaj
Mi?ail Gorba?ov
- 1988
: Unua "
Tago de el?ranki?o
" okazis en Usono
- 1988
: En plimulto de polaj
altlernejoj
okazis studentaj
manifestacioj
kun postulo de rele?igo de
Sendependa Asocio de Studentoj
? eksterle?igita post enkonduko de la
milita stato en Pollando
- 1988
:
Strasburgo
: papo
Johano Pa?lo la 2-a
ekparolis en
E?ropa Parlamento
- lia parolado estis interrompita kiam brita parlamentano el
Nord-Irlando
, protestanta
pastoro
ekkriis "
Antikristo
", disvolvante standardon kun teksto
- 1989
: Registaro de
?e?oslovakio
anoncis decidon redukti
militservon
al 18 monatoj
- 1990
: Unio de Polaj
Aglomera?oj
fondi?is
- 1994
:
Rusio
: drasta falo de la kurzo de
rublo
- 1995
:
Batalhalto
estas deklarita en
Bosnio kaj Hercegovino
- 1997
:
Paul Biya
gajnis
prezidentan elekton en Kameruno
- 1998
: Papo
Johano Pa?lo la 2-a
kanonizis
germanan
filozofinon
Edith Stein
- 2000
:
Kosmopramo Discovery
startis de
Kennedy Space Center
dum
flugo
de STS-92, la centa misio de
kosmopramo
- 2004
:
Kameruno
:
Paul Biya
refoje gajnis prezidentan balotadon
- 2008
: Pro
tertremo
en
?e?enio
(
Rusio
) 13 personoj pereis kaj 116 vundi?is ? ?in sekvis
posttertremo
- 2014
:
Charles Michel
i?is ?efministro de Belgio
- 2015
:
Aleksandro Luka?enko
la 5-an fojon gajnis prezidentan baloton en
Belorusio
- 2018
:
Konstantinopola Ortodoksa Eklezio
nuligis
tomoson
(eklezian decidon) pri subi?o de la
Ukraina Ortodoksa Eklezio
al la
Rusa Ortodoksa Eklezio
- 2022
:
Invado de Rusio en Ukrainion
:
- Ukrainio ?esis eksporti elektran energion al
E?ropa Unio
por stabiligi sian
energetikan
sistemon; korpoj de 62 pereintaj ukrainaj soldatoj revenis al Ukrainio, kaj kadre de inter?an?o de
militkaptitoj
al Ukrainio revenis 32 armeanoj; en
Svjatohirsk
estis trovita la?vica rusa
torturejo
kaj amasa tombo
- rusia armeo
elpafis 10 raketojn; unua germana kontra?aviadila defendsistemo IRIS-T SLM estis transdonita de Germanio al ukraina armeo
- 1616
:
Andreas Gryphius
, germana poeto kaj verkisto (m.
1664
)
- 1629
:
Armand de Bourbon-Conti
, franca princo, partopreninta
Frondon
(m.
1666
)
- 1671
:
Frederiko la 4-a
, re?o de
Danio-Norvegio
(m.
1730
)
- 1672
:
Filip Orlik
, kozako, militisto kaj diplomato (m.
1742
)
- 1734
:
Friedrich Eberhard von Rochow
, germana pedagogo kaj soldato (m.
1805
)
- 1738
:
Arthur Phillip
, brita admiralo, guberniestro de
Novsudkimrio
(m.
1814
)
- 1755
:
Fausto Elhuyar
, hispana kemiisto, kunmalkovrinto de
volframo
(m.
1833
)
- 1758
:
Heinrich Olbers
, germana astronomo priskribinta
astronomian paradokson
, malkovrinto de
asteroidoj
Pallas
kaj
Vesta
(m.
1840
)
- 1775
:
William Smith
, angla navigisto, malkovrinto de
Sudaj ?etlandaj Insuloj
(m.
1847
)
- 1788
:
Simon Sechter
, a?stra muzikteoriisto, muzikpedagogo, orgenisto, dirigento kaj komponisto (m.
1867
)
- 1792
:
Maria Barjatinskaja
, germana-ruslanda mecenatino kaj filantropino (m.
1858
)
- 1816
:
Pedro de Madrazo y Kuntz
, hispana pentristo kaj verkisto, kritikisto pri
arto
(m.
1989
)
- 1818
:
Emilie d'Oultremont
, belga
mona?ino
, katolika beatulino (m.
1878
)
- 1825
:
Conrad Ferdinand Meyer
, svisa verkisto germanlingva (m.
1898
)
- 1825
:
Maria Firmina dos Reis
, brazila instruistino, pioniro en la publika
edukado
, ?urnalistino kaj verkistino, unua reprezentantino de literatur-politika movado
negritudo
en la
latinamerika literaturo
(m.
1917
)
- 1849
:
William Knox D'Arcy
, brita entreprenisto kaj investinto pri
nafto
(m.
1917
)
- 1872
:
Emily Davison
, brita virin
balotrajtistino
(m.
1913
)
- 1876
:
Miklos Havas
, hungara muzikkritikisto, dramisto (m.
1944
)
- 1876
:
Gertrud von Le Fort
, germana katolika verkistino (m.
1971
)
- 1884
:
Friedrich Bergius
, germana Nobelpremiita kemiisto (m.
1949
)
- 1884
:
Eleanor Roosevelt
, usona agantino por
homrajtoj
, unua damo de Usono (m.
1962
)
- 1885
:
Vaclav Vrbata
, ?e?a
skiisto
(m.
1913
)
- 1885
:
Francois Mauriac
, franca Nobelpremiita verkisto (m.
1970
)
- 1889
:
Nikolaj Borisov
, soveta kaj rusa verkisto,
futurisma
esperantlingva verkisto
, a?toro de
Intima parolad'
kaj
La hundo de Lia Majesteco
, ?efiniciatinto de
Internacia Asocio de Revoluciaj Esperantaj Verkistoj
, ekzekutita dum
granda teroro
(m.
1937
)
- 1894
:
Yui Chunoshin
, japana radio-in?eniero, membro de
Japana Esperanto-Instituto
, aganto de
kontra?atomenergia movado
esperantiginta la libron pri
hibaku?oj
Viktimoj de la atombombo
, kaj ali?inta al
paca movado
koncerne
Vjetnaman militon
, sinbruliginto (m. 1967)
- 1901
:
Janos Jozsa
, rumania hungara lingvisto kaj tradukisto (m.
1973
)
- 1903
:
Kazimierz Kordylewski
, pola astronomo, malkovrinto de la
lunoj de Kordylewski
, kreinto de grafika metodo difini momenton de
minimuma
lumeco
de
variantaj steloj
(m.
1981
)
- 1906
:
Izolda Erdely
, rumania hungara a?torino pri muziko (m. nekonata)
- 1906
:
Dezs? Schon
, rumania hungara-israela redaktoro, verkisto (m.
2000
)
- 1911
:
Istvan Korda
, hungara poeto, verkisto kaj tradukisto (m.
1984
)
- 1916
:
Antoni Heda
, komandanto de
partizanaj
ta?mentoj de la
Pola Enlanda Armeo
(m.
2008
)
- 1918
:
Pranas Gav?nas
, litova pastro,
salesiano
, esperantisto, eldoninta libretojn pri
Sankta Kazimiro
(1458-1484)
en la
portugala
kaj Esperanto, celebrinta meson en
Baltiaj Esperanto-Tagoj
en
Veisiejai
(m.
2000
)
- 1918
:
Iren Jozsa Nemes
, rumania hungara pentristino, membrino de
Gildo Miklos Barabas
(m.
2003
)
- 1919
:
Art Blakey
, usona ?az-frapinstrumentisto (m.
1990
)
- 1926
:
Thich Nhat Hanh
, vjetnama
budhisma
mona?o (m.
2022
)
- 1929
:
Liselotte Pulver
, svisa aktorino kaj filma stelulino de germana
kinematografio
- 1932
:
Richard Lugner
, a?stra entreprenisto kaj politikisto
- 1942
:
Amitabh Bachchan
, barata aktoro kaj stelulo de la
barata kinematografio
- 1943
:
Enik? Simo
, rumania hungara scenejdekoraciistino, tekstilartistino
- 1949
:
Barbara Fedyszak-Radziejowska
, pola sociologino kaj etnografino
- 1950
:
Jozsef Varadi
, rumania hungara matematikisto kaj pedagogo
- 1951
:
Jean-Jacques Goldman
, franca
kanta?toro
kaj komponisto
- 1961
:
Amr Diab
, egipta kantisto kaj komponisto
- 1962
:
Andrzej Błasik
, pola
militisto
,
armea generalo
, ?efkomandanto de la
Pola Aer-Armeo
(m.
2010
)
- 1970
:
Magor Plugor
, rumania hungara, hungara poeto
- 1972
:
Claudia Black
, a?stralia aktorino, a?torino de
sonlibroj
- 1973
:
Kaneshiro Takeshi
, japana-tajvana aktoro
- 1983
:
Ruslan Ponomarjov
, ukraina ?akisto,
grandmajstro
- 1159
:
Vilhelmo la 1-a
, grafo de
Bulonjo
(n. ?irka?
1137
)
- 1303
:
Bonifaco la 8-a
, papo (n. ?irka?
1235
)
- 1347
:
Ludoviko la 4-a
, unua germana re?o, imperiestro de la
Sankta Romia Imperio
(n.
1282
)
- 1424
:
Jan ?i?ka
, ?e?a militisto kaj armeestro, komandanto de
taboritoj
, partopreninto de la
batalo de Grunwald
(n. ?irka?
1360
)
- 1493
:
Leonor de Aragono
, dukino de
Ferrara
,
Modeno
kaj
Reggio
(n.
1450
)
- 1531
:
Zvinglo
, svisa sacerdoto kaj unu de la fondintoj de protestantismo (n.
1484
)
- 1542
:
Thomas Wyatt
, angla poeto, kortegano kaj diplomato (n.
1503
)
- 1648
:
Gyorgy Rakoczi la 1-a
, princo de
Transilvanio
, la plej ri?a protestanta
magnato
de
Supra Hungario
(n.
1593
)
- 1670
:
Louis Le Vau
, franca arkitekto, konstruisto de la
kastelo de Versailles
(n.
1612
)
- 1708
:
Ehrenfried Walther von Tschirnhaus
, germana sciencisto, inventinto de e?ropa
porcelano
(n.
1651
)
- 1779
:
Kazimierz Pułaski
, komandanto kaj mar?alo de la unua
pola insurekcio
kontra? la
Rusia Imperio
, heroo de la
Usona Milito de Sendependeco
, patro de la usona
kavalerio
(n.
1745
)
- 1889
:
James Prescott Joule
, angla fizikisto konata pro la
?ula le?o
(n.
1818
)
- 1896
:
Anton Bruckner
, a?stra komponisto kaj orgenisto (n.
1824
)
- 1897
:
Ignac Helfy
, hungara ?urnalisto kaj politikisto (n.
1830
)
- 1910
:
Heinrich Caro
, germana kemiisto sintezinta
indigon
, izolinta
perokso-unusulfatan acidon
kaj patentinta
alizarinon
(n.
1834
)
- 1916
:
Otto
, re?o de
Bavario
(n.
1848
)
- 1919
:
Karl Gjellerup
, dana-germana Nobelpremiita verkisto (n.
1857
)
- 1934
:
Rado Kovesligethy
, hungara astronomo kaj
terfizikisto
(n.
1862
)
- 1938
:
Marton Feher
, hungara, rumania hungara ?urnalisto (n.
1878
)
- 1940
:
Vito Volterra
, itala matematikisto kaj fizikisto, kontribuanta al
matematika biologio
, konata de la
ekvacio de Lotka-Volterra
(n.
1860
)
- 1948
:
Laszlo Boros
, hungara ?urnalisto, verkisto, kunlaboranto de semajngazeto "
Enyedi Hirlap
" (n.
1892
)
- 1958
:
Maurice de Vlaminck
, franca
fa?visma
pentristo (n.
1876
)
- 1961
:
Chico Marx
, usona
komika
aktoro (n.
1887
)
- 1963
:
Jean Cocteau
, franca artisto kaj re?isoro (n.
1889
)
- 1965
:
Dorothea Lange
, usona dokumentar
fotistino
(n.
1895
)
- 1969
:
Kazimierz Sosnkowski
, pola generalo, politikisto (n.
1885
)
- 1980
:
Laszlo Foldes
, hungara etnografo kaj redaktoro (n.
1934
)
- 1981
:
Dezs? Jasz
, hungara redaktoro, verkisto kaj milithistoriisto (n.
1897
)
- 1986
:
Georges Dumezil
, franca
filologo
,
kompara lingvosciencisto
,
kartvelologo
, spertulo pri
hinde?ropa lingvaro
, mitografo, a?toro de
hipotezo
pri tri
sociaj klasoj
(klerikoj, batalistoj kaj produktistoj) kaj iliaj funkcioj (n.
1898
)
- 1996
:
Stanisław Tołpa
, pola profesoro pri
botaniko
, spertulo pri
torfo
kaj
torfejoj
, inventinto de torfa?o kontra?
kancero
(n.
1901
)
- 1996
:
Renato Russo
, brazila muzikisto kaj kantisto (n.
1960
)
- 2000
:
Mihaly Szegedi
,
hungara esperantisto
,
delegito de UEA
pri
fervoja
terminaro
(n.
1925
)
- 2000
:
Donald Dewar
, ?efministro de Skotlando (n.
1937
)
- 2006
:
Tibor Dane
, rumania hungara verkisto, redaktoro (n.
1923
)
- 2007
:
Sri Chinmoy
, bengala filozofo kaj artisto, religia gvidanto, instruisto de
jogo
kaj
meditado
(n.
1931
)
- 2008
:
Neal Hefti
, usona ?azmuzikisto, trumpetisto, komponisto, kaj aran?isto (n.
1922
)
- 2008
:
Vija Artmane
, latva aktorino (n.
1929
)
- 2008
:
Jorg Haider
, a?stra politikisto, ?efministro de
Karintio
(n.
1950
)
- 2017
:
Clifford Husbands
, ?enerala
guberniestro
de
Barbado
(n.
1926
)
- 2019
:
John Giorno
, usona poeto kaj performanca artisto konata de la filmo
Dormi
, adepto de
tibeta budhismo
(n.
1936
)
La
11-a de oktobro
estas (la?
gregoria kalendaro
):