Vida?o de la malnova kvartalo
Rigo
(
latve
R?ga
,
ruse
Рига
,
litove
Ryga
, en multaj aliaj lingvoj:
Riga
) estas ?efurbo de
Latvio
. En
2014
Rigo kune kun la
sveda
urbo
Umea
estis unu el la du
E?ropaj Kulturaj ?efurboj
.
Dum la jaro
1199
la Ar?iepiskopo el Bremeno sendis episkopon Alberto al
Livonio
. Alberto estis pli diplomato ol pastro kaj li ruze sukcesis venki la fortajn livoniajn gentojn ?e la rivereto Rigo. Alberto sukcesis atingi, ke la
Papo
Innocento la 3-a en
Romo
eldonis specialan dokumenton, kiu permesis, ke Alberto okupu Livonion. Al ?iu, kiu partoprenis la okupan militon, li donis pardonon de pekoj. Dum la jaro
1200
Alberto kun 23 ?ipoj venis al Rigo. Dum tiu tempo sur la tero de Latvio lo?is multaj gentoj: livonoj, kuronoj, zemgaloj, seloj, latgaloj. Ili ?iuj estis batalemaj inter si, tial Alberto sukcesis venki ilin.
Dum
1201
Episkopo Alberto komencis konstrui sur la loko de anta?a maldekstra vila?o sian fortika?on ? la urbon Rigo. Unuan fojon estas menciita la nomo de la urbo Rigo, dum 400 jaroj regas germanoj.
Dum
1204
Alberto komencis konstruigi la unuan ?tonan kastelon el kalko?tono.
Dum la jaro
1282
Rigo eniris la
Hansan Ligon
.
Nur tricent jarojn poste, dum
1561
, Rigo ricevis rajtojn de libera urbo.
Sveda okupo skuis la urbon dum
1629
.
1710
Rusio venkis svedojn, Rigo en Rusio.
1812
Napoleono
atakigis Rigon, la lo?antaro forbruligis la anta?urbon.
1873
La unua
Latva Kantofesto
en Rigo.
1918
Latvio deklaris sendependecon.
1940
Soveta Unio
okupas Latvion.
1941
La
Dua Mondmilito
atingas Latvion. Nazia Germanio okupas la landon. Okazas
pogromoj
kontra? judoj ekzemple en julio (vidu artikolon
Forbruligo de la sinagogoj de Rigo
).
1944
Soveta armeo la duan fojon okupas Latvion kaj forpelas la armeon de nazia Germanio.
1949
Amaso da homoj fortransporti?as al Siberio.
1987
La unua malka?a protesto kontra? Soveta Unio apud la Monumento de Libereco.
1989
Baltia Vojo
a?
Baltia ?eno
de
Talino
tra Rigo ?is
Vilno
- staris homoj en ?eno man-mane.
1991
Nova sendependeco.
1999
Parlamento (
Saeima
) elektas prezidentinon Vaira V??e-Freiberga.
2001
Rigo festas 800-jari?on de la urbo.
Oni diras, ke Rigo komenci?as de Alberta Placo. Anta?e ?i tie trovi?is maldekstra vila?o, kaj rivereto Rigo faris bonan naturan havenon. En la rivereton Rigo envenis multaj boatoj, kiuj la? Da?gavo venis el Rusio, kaj ?ipoj la? Balta maro de Germanio, de Gotlando, kaj ?i tiu loko estis bona por inter?an?i varojn.
En ?ia arkitekturo videblas transiro de romaniko al gotiko. La kupra turo de la pre?ejo kies alteco estas 86 metroj dum jarcentoj senbrili?is, sur ?i trovi?as la plej malnova horlo?o en Antikva Rigo, kiu estas starigita en la jaro 1480. la turo de tiu ?i pre?ejo estas sola, kiu havas sonorilon ekster la pre?ejo mem. ?i trovi?as sub speciala tegmenta konstruo kaj estas bone videbla.
Tiu ?i pre?ejo ?iam apartenis al Riganoj, ili komencis konstrui ?in en 1209, kaj ?iam ?i estis la plej alta en la urbo. Apud la pre?ejo oni povas vidi interesan statuon "Bremenaj muzikistoj", donaco de ?emelurbo Bremen. Anka? apud la pre?ejo de la sankta Petro ofte kantas surstrataj muzikistoj.
Sur la ?efa placo de Rigo, Doma Placo situas Doma Katedralo. La nomo venas de latina “Domus Dei” (Domo de Dio). Doman pre?ejon komencis konstrui episkopo Alberto en 1211, kaj ?i estas la 2-a plej antikva konstruajo en Rigo. La Pre?ejo estis dedi?ita al la Sankta Maria, same kiel la tero de Latvio estis dedi?ita al la Sankta Maria. Oni komencis konstrui la pre?ejon sur la loko kie jam estis sanktejo de maldekstroj, tombejo.
La Katedralon oni finis en 1250.
Doma Katedralo ne ?iam apartenis al katolikoj, post reformoj en 1525 ?i fari?is luterana. Dum soveta tempo ?i tie okazis nur mitingoj kaj koncertoj, sed nun ?i denove estas la ?efa pre?ejo en Rigo, luterana pre?ejo. Ekde 13-a horo ?iutage funkcias muzeo, diman?e okazas diservoj, vendrede posttagmeze - koncertoj.
La plej valora estas orgeno de Doma Katedralo, kiun konstruis en 1884 germana firmao, kaj ?i estis tiam la plej granda kaj moderna.
La instrumento estas 25 m alta, 11 m lar?a, 10 m profunda. Oni povas ludi per ?i de sur du balkonoj, povas doni koncerton por du orgenoj. La orgeno havas 124 agordojn.
Apud Doma Katedralo situas klostro, nun tie trovi?as Muzeo pri Riga historio kaj navigado. La muzeo estas la plej malnova, fondita en 1773. Tie oni tenas nun pli ol duonmilionon da unuoj pri historio de Rigo.
La Monumenton konstruis ar?itekto
K?rlis Z?le
dum
1931
-
1935
. Por tiu ?i monumento tuta popolo kolektis la monon. Sur la monumento oni skribis vortojn "Por Patrujo kaj Libereco".
La urbo interalie disponas pri internacia
flughaveno
, kiu estas la plej granda en Baltio kaj ofertas flugojn al 82 cellokoj.
La Riga
haveno
estas la plej grava en la lando. En 2016, 59% de la importoj kaj eksporta?oj de Latvio estis trans?ipitaj per maro en Rigo.
Pramterminalo (R?gas Pasa?ieru termin?ls) ofertas ligojn ?efe al Skandinavio kaj al norda Germanio.
La longdistanca biciklada vojo
EuroVelo 10
, nomata
Baltmara vojo
, estas internacia e?ropa rondvojo ?irka? la
Balta Maro
nur por
bicikloj
kaj aliaj senmotoraj veturiloj (precipe
vicradaj glitiloj
): de Rigo la internacia vojo gvidas norden al
Talino
,
Sankt-Peterburgo
,
Virolahti
kaj
Helsinko
, suden respektive poste okcidenten al
Gdansko
,
Rostock
,
Kielo
,
Sønderborg
kaj
Kopenhago
.
La plej gravaj latvaj
a?tovojoj
stelforme disradias el Rigo: en horlo?a direkto, la
vojo A1
la?longe de la marbordo iras norden al
Salacgr?va
kaj plu al
Parnu
, la
vojo A2
nordorienten al
Sigulda
kaj plu al
Pskov
, de la vojo A2 deflanki?as iom pli norden la
vojo A3
al
Valmiera
kaj plu al
Valka
/
Valga
lime al
Estonio
, la
A4
kaj
A5
konsistigas ringon ?irka? Rigo, la
vojo A6
gvidas sudorienten borde de la rivero
Da?gavo
al
Jekab-
kaj
Daugavpils
kaj de tie al
Belorusio
,
vojo A7
suden al
Bauska
,
Pasvalys
kaj
Panev??ys
, la
vojo A8
sudokcidenten al
Jelgava
,
Joni?kis
kaj
?iauliai
,
vojo A9
okcidenten kaj iomete suden al
Saldus
kaj la havenurbo
Liep?ja
?e la
Balta Maro
kaj fine la
vojo A10
kiel
e?ropa ?oseo 22
okcidenten kaj iomete norden al la havenurbo
Ventspils
same ?e la
Balta Maro
.
Tramo
estas unu el la specoj de
publika transporto
ene de la urbolimoj de Rigo.
La urbo, geografie kaj kulture proksima al la vivlokoj de L. L. Zamenhof en la litova kaj pola partoj de la tiutempa
Rusia Imperio
, kie ek?ermis la unua subteno por la nova lingvo Esperanto en
1887
, rapide ekhavis vervajn esperantistojn kaj urbajn Esperanto-klubojn. Interalie en Rigo vivis
Vladimir Szmurlo
(1865-1931, fondinto de la Esperanto-societo "Riga Stelo" en 1910),
Peteris Kikauka
(n. en 1886),
Peter Kadik
(m. en 1924),
Edgars Grots
(n. en 1894),
Talivalds Indra
(same n. en 1894),
J?nis Loja
(1896-1970),
Nikolajs ?urz?ns
(1910-1959),
Aleksandrs Strautmanis
(1912-1995) kaj
Mirdza Burgmeisters
[1921-1989). Rigan Esperanto-klubon ?e Latva Societo de Rigo gvidas
Biruta Rozenfelde
.
Panorama vido de la historia urbocentro je decembro 2004 vidata de la rivero
Da?gavo