한국   대만   중국   일본 
Romo - Vikipedio Saltu al enhavo

Romo

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Romo
itale   Roma
urbo
Fotomonta?o
Oficiala nomo: Roma
Moto: SPQR
Kromnomo: Eterna urbo
?tato Italio  Italio
Duoninsulo Apenino
Regiono Latio
Provinco Provinco de Romo
Historiaj regionoj Romio , Itala re?lando
Situas en Romo Vatikanurbo
Sep montetoj
7
Kelkaj memorinda?oj
8
Rivero Tibero
Situo Romo
 - alteco 20  m s. m.
 - koordinatoj 41° 54′ 00″ N 12° 30′ 00″ O  /  41.90000 °N, 12.50000 °O  / 41.90000; 12.50000 (mapo)
Plej alta punkto
 - situo Eskvilino
 - alteco 64  m s. m.
Areo 1 285,31  km²  (128 531  ha )
Lo?antaro 2 731 996  ( 2009 )
Denseco 2 125,55 lo?./ km²
Fondo 21-a de aprilo 753 a.K.
Urbestro Roberto Gualtieri

(ekde 21-a de oktobro 2021)

Horzono MET (UTC+1)
 - somera tempo MET (UTC+2)
Po?tkodo 00121 ? 00199
Telefona anta?kodo 06
ISTAT 058091
Loko de Monda hereda?o de UNESKO
Nomo Historic Centre of Rome, the Properties of the Holy See in that City Enjoying Extraterritorial Rights and San Paolo Fuori le Mura
Tipo de hereda?o kultura hereda?o
Jaro 1980 (#4)
Numero 91
Regiono E?ropo
Kriterioj i, ii, iii, iv, vi
Patronoj Sankta Petro ,
Sankta Pa?lo
Festa tago 29-a de junio
Situo enkadre de Eŭropo
Situo enkadre de E?ropo
Situo enkadre de E?ropo
Situo de Romo enkadre de Italio
Situo de Romo enkadre de Italio
Situo de Romo enkadre de Italio
La teritorio de la distriktkomunumo (Roma Capitale, ruĝe) ene de la Metropolitena Urbo de Romo (Città Metropolitana di Roma, flave). La blanka punkto en la centro estas Vatikanurbo.
La teritorio de la distriktkomunumo ( Roma Capitale , ru?e) ene de la Metropolitena Urbo de Romo ( Citta Metropolitana di Roma , flave). La blanka punkto en la centro estas Vatikanurbo.
La teritorio de la distriktkomunumo ( Roma Capitale , ru?e) ene de la Metropolitena Urbo de Romo ( Citta Metropolitana di Roma , flave). La blanka punkto en la centro estas Vatikanurbo.
Vikimedia Komunejo: Rome
Retpa?o: www.comune.roma.it
Demonimo : Romani
Map

Romo ( itale   Roma ) estas la ?efurbo de Italio kaj antikvece de Romio . Ene de Romo situas la ?tateto Vatikano , kie lo?as la papo kaj kie loki?as la centra administrejo de la Roma Katolika Eklezio . La mitaj fondintoj de la urbo estas la ?emeloj Romulo kaj Remo . Romo estas la "Eterna Urbo" kaj anka? la "urbo de sep montetoj". ?i estas la plej granda urbo en Italio. SPQR = Senatus Populusque Romanus = Senato Kaj Popolo Roma estas la devizo de la urbo.

La nuna italia ?efurbo Romo situas en la regiono Latio kaj en la provinco Romo , kiu ekde 2015 havas novan nomon metropola urbo Romo . Komence de 2023 en la komunumo vivis 2 748 109 lo?antoj sur areo de 1 287,36 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas lo?denson de 2 135 lo?antoj/km². Kristana patrono estas la sankta Simono Petro , kies memortago sekve estas la komunuma festotago. Najbaras la komunumoj Anguillara Sabazia , Ardea , Castel Gandolfo , Ciampino , Colonna , Fiumicino , Fonte Nuova , Formello , Grottaferrata , Mentana , Monte Porzio Catone , Monte Compatri , Monterotondo , Poli , Pomezia , Sacrofano , Trevignano Romano , Zagarolo , Albano Laziale , Campagnano di Roma , Castel San Pietro Romano , Frascati , Gallicano nel Lazio , Marino , Palestrina , Riano , Tivoli , Guidonia Montecelio kaj San Gregorio da Sassola .

De 150 a.K. ?is ?irka? 400 p.K., Romo estis la plej potenca regno de la baseno de Mediteraneo , konkerinte grandan, ?irka?maran imperion, nome la romia imperio . De 500 p.K. ?is 1500, Romo estis la metropolo de la nomita Okcidento : ?iaj latina lingvo , latina skribo , juro, religio nome katolikismo , julia kalendaro , romia mezuro , ktp, fari?is la normo en Okcidento dum tiu tempo. Post 1500, Okcidento fari?is naciisma kaj naciaj normoj emis renversi la antikvajn normojn de Romo.

Etimologio [ redakti | redakti fonton ]

La etimologio de la vorto Roma ne estas klara, kaj ekde la antikvo ekzistas pri ?i la plej diversaj teorioj. Neprobabla ?ajnas la deveno de la greka Ρ?μη (Rom?), kiu signifas kura?o, braveco . Pliver?ajne estas rilato al la radiko *rum- , mamo , kun eventuala indiko al la lupino, kiu mamnutrintus la ?emelojn. Eblas anka?, ke la nomo Roma devenas de etruska familio, la Rumina.

Historio [ redakti | redakti fonton ]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Historio de Romo .

Fondo, Re?eco kaj Respubliko [ redakti | redakti fonton ]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Fondo de Romo .
La lupino kun Romulo kaj Remo .

La? la roma mitologio Romo fondi?is la 21-an de aprilo 753 a.K. fare de Romulo . Romulo poste mortigis sian ?emelan fraton Remo , kiam tiu mokis la de Romulo starigitan urbomuron. La ?emeloj estis la?legende la gefiloj de la dio Marso kaj de la vestalo Rhea Silvia. Ili estus mamnutritaj de lupino, kaj poste trovitaj de la ?afisto Faustulus ?e la Velabrum sub la Palatino kaj edukitaj de li.

La tradicia fondi?dato de Romo estas la komenco de la temposkalo de la romia kalendaro , latine ab urbe condita , mallongigite a.u.c. , esperante "depost la fondi?o de la urbo (Romo)". Elfosadoj sur la Palatino montris setlejajn resta?ojn el la epoko de 1000 a.K. , ver?ajne iuj latinaj kaj sabinaj vila?oj estis ?irka? 800 a.K. unuigitaj al urbo, eble fare de etruskoj .

La sep montetoj de Romo .

La kuni?o de unuopaj setlejoj al urbo la? historiistoj eble okazis ?irka? la legenda fondi?dato. La proverbaj sep montetoj de Romo estas:

Nuntempe la urbo entenas anka? la montetojn Gianicolo , Vaticano kaj Pincio .

Komence de sia historio Romo estis re?lando. La unua de la legendaj posteuloj de Romulo nomi?is Numa Pompilius la? Tito Livio . Post forpelo de la lasta etruska re?o Tarquinius Superbus ? la?dire en la jaro 509 a.K. ? Romo i?is respubliko ? kvankam tio ver?ajne okazis nur ?irka? 475 a.K. . Post tio esti?is internaj bataloj inter la senrajtaj kvankam liberaj plebanoj kaj la nobelaj patricioj . Romo grandi?is kaj kuni?is kun ?irka?aj teritorioj.

Kvankam Romo apena? povis kontra?stari invadon de la keltoj en 390 a.K. la urbo da?re pligrandi?is. Kiel protekto kontra? aliaj atakoj estis starigita la serviana muro . En 312 a.K. estis konstruita la unua akvedukto kaj la Via Appia . Anka? la sukcesaj Punikaj Militoj ( 264 ? 146 a.K. ) kontra? la nordafrika Kartago grandigis la influon de Romio en la tuta okcidenta Mediteraneo .

Post kiam estis murditaj la gefratoj Tiberius kaj Gaius Sempronius Gracchus , kiuj provis kiel popoltribunoj starigi grundreformojn, esti?is epoko de nestabileco, kiu kulminis per la romiaj civitanaj militoj. La Interaliancana milito romia (latine: Bellum Marsicum ) inter 90-88 a.K. gravis ?ar post ?i la nacioj de Italujo kunfandi?is en la Latianoj . En 91 tribuno M. Livius Drusus renovigis la ideon de Gaius Sempronius Gracchus koncesii al ?iuj italaj aliancanoj la ?tatanecon romian. Post kiam la Romia senato malakceptis tiun peton kaj Drusus estis murdita, multaj italaj komunumoj ribelis. Estinte trompitaj jam plurfoje ili intencis formi novan federacian ?taton. En la ?efurbo Korfinio - kiu nomi?is tiam Italica - kunsidadis konsilantaro de 500 viroj el ?iuj ribelantaj komunumoj. La milito eksplodis en 91 en Asculum kaj estis ?is 90 malavanta?a por la Romianoj. Kondi?o por romia civitaneco estis ke oni registri?us en 60 tagoj ?e la pretoro. Sekve la milito finitis en 89 ?efe de Gnaeus Pompeius Strabo (patro de Pompeo ) kaj de Lucio Kornelio Sulao . Sed la Samnitoj venkitis nur en la jaro 82-a ?e batalo anta? la pordegoj de Romo.

Julio Cezaro faris kelkajn reformojn kiel roma diktatoro, sed estis murdita en la jaro 44 a.K. . Tiam la konstrua?denseco de la Roma Forumo estis jam tiel granda, ke necesis pligrandigi la areon. Tial Cezaro komencis la konstruon de la Julia Forumo .

Imperio [ redakti | redakti fonton ]

Baziliko de Maksencio.

En la 1-a jarcento a.K. Romo estis jam urbo kun miliono da lo?antoj kaj samtempe la geografia kaj la politika centro de la Romia Imperio . ?i havis funkciantan fre?akvan kaj akvoforportan sistemon, stratoreton kaj funkciantajn popolprotektajn grupojn ( Vigiles ), kiu similis al fajrobrigadistoj kun policaj rajtoj. Malgra? tio la konstruado de Romo, kiun anta?enigis ?efe la posteulo de Cezaro, A?gusto Cezaro , estis portempe bremsita de la granda incendio de Romo sub Nero en la jaro 64 .

Sub la rego de la flavia dinastio ( 69 ? 96 ) komenci?is vastaj konstrulaboroj. Iuj el tiuj konstrua?oj, kiel la Koloseo kaj parto de la Imperiestraj Forumoj estas nuntempe inter la plej famaj monumentoj de Romo. Tiun epokon oni konsideras ofte kiel la kulminon de la romia imperio. Grandaj termoj kiel tiuj de Karakalo kaj Diokleciano , kiuj entenis e? bibliotekojn , i?is ?iutaga parto de la roma vivo. La imperiestroj konstruis pli kaj pli grandajn konstrua?ojn kiel la baziliko de Maksentio.

Krome estis starigita en la 3-a jarcento la A?relia Murego , ?ar la urbo jam kreskas trans la servianan muron.

Malfrua antikvo kaj deklino [ redakti | redakti fonton ]

Romo en antikveco.

Komence de la malfrua antikvo Romo ver?ajne atingis sian plej grandan nombron de lo?antoj. Plej ofte oni taksas la lo?antojn je ?irka? 1,5 milionoj. [1] Sed la urbo balda? perdis sian politikan signifon, ?ar la imperiestroj preferis aliajn lo?lokojn, interalie Konstantinopolo , Milano , Treviro , Tesaloniko a? Split . En la 5-a kaj 6-a jarcentoj okazis katastrofoj, kiuj signis la finon de la antikva beleco de la urbo. E? la a?reliana muro konstruita en la 3-a jarcento ne malhelpis, ke dum la popolmigradoj Romo estis elrabita de la okcidentaj Gotoj en 410 kaj de la Vandaloj en 455 .

Post la oficiala neniigo de la Okcident-Romia Imperio en la jaro 476 da?re funkciis konataj urboj instala?oj kiel la termoj de Diokleciano . Malgra? malalti?antaj nombroj de lo?antoj da?re ekzistis la antikva vivmaniero. Prokopios menciis, ke la urbaj monumentoj estis prizorgataj dum la regno de la orientaj Gotoj . ?irka? la jaro 530 vivis ankora? ?irka? 100.000 homoj en Romo. La civiliza katastrofo okazis nur per la gota milito . La militagadoj detruis preska? ?iujn romajn akveduktojn ?is 537 .

La lasta malfruantikva monumento de la urbo estas la kolono de Fokas starigita en 608 . La urbo apena? eskapis kompletan detrui?on. Ekde 554 Romo ja oficiale denove apartenis al la orientromia imperio , estis tamen ordigita en tiu epoko pli kaj pli de la papeco. Inter la 8-a kaj 11-a jarcento sekvis aliaj sie?oj, atakoj kaj priraboj fare de Langobardoj , Saracenoj kaj Normandoj , tiel ke portempe la prilo?ata urboareo e? ne transiris la riverbordojn de la Tibero .

Mezepoko [ redakti | redakti fonton ]

La kronigo de Karolo la Granda en la Baziliko de Sankta Petro de Romo la 25an de decembro de la jaro 800. Miniaturo de la Grandaj Kronikoj de Francio , de Jean Fouquet (15-a jarcento).

Je la fino de la Okcidenta Romia Imperio , en Romo okazis periodo markita de la alveno de ?ermanaj milit-elitoj en tuta Italio kaj ?efe de la plifirmigo de la eklezio en la povo (kun la papo kiel ?efa estro), kiu anstata?is la Imperion kaj faligis la ponton kiu estus unuiginta la Antikvecon kun la nova mondo . [2]

La malmultaj luktoj kaj en Romo kaj en E?ropo malhelpis la starigon de konstanta politika strukturo en Romo, kiu tial trairis tiuepoke diversajn regosistemojn: ?i estis regata unue de gotoj kaj poste de bizancanoj . [3] En tiu periodo oni kreis romian duklandon , kies limoj koincidis pli malpli kun urbo kaj la ?irka?a teritorio. [4] En la jaro 756, definitive malaperis la re?o langobardo Astolfo . Pipino la pli juna , re?o de la frankoj , cedis liajn konkeritajn terojn al la papo Stefano la 2-a , per kio naski?is la Patrimonium Sancti Petri (Heredo de Sankta Petro), nome la Papaj ?tatoj , kies ?efurbo i?is Romo. [5] La nokton de Kristnasko de la jaro 800, la papo Leono la 3-a kronis kiel imperiestron la fran-?ermanan re?on Karolon la Grandan en la Antikva baziliko Sankta Petro , kaj tiel konstitui?is la Karolida Imperio : Romo ne estis ?ia ?efurbo (fakte en Akeno ), sed Romo funkciis kiel religia centro de la nova teokratia ?tato . [6]

Incendio ?e Borgo , nome fresko de Rafaelo montranta la papon Leonon la 4-an .

?irka? la duono de la 9-a jarcento, la papo Leono la 4-a , post islama invadatako de 846, ordonis la fortikigon de la tiel nomita Civitas Leonina (Leona Urbo, kiu koincidis pli malpli kun la aktuala Vatikanurbo ), konfirmante la politikan povon alprenita de la papoj, kiuj estis protektitaj de la nobelaj familioj. [7] Anka? tiuj familioj fortikigis siajn domegojn ?is igi ilin a?tentaj kasteloj: temas pri la periodo inter la jaroj 1100 kaj 1200, periodo en kiu Romo plifotigis siajn rilatojn kun la najbaraj komunumoj. [8] Meze de la 12-a jarcento la romiaj civitanoj starigis la Konsulan Municipon (kun sidejo sur la montopinto Campidoglio), rivalo kaj de la papa a?toritateco kaj de la a?tonomeco de la nobeloj; en tiu periodo Romo havigis al si novajn kaj efikajn defendosistemojn. [9]

Krome la Mezepoko karakterizi?is per la luktoj inter la nobelaj familioj ligitaj al la papoj kaj tiuj ligitaj al la formortinta imperio, kio bremsis la disvolvigon de la centra areo de la urbo ?is la 16-a jarcento. Romo, politika centro de la mondo pere de la povo de la papoj, konfirmi?is kiel papa urbo kiam Bonifaco la 8-a , en 1300, proklamis la unuan Jubileon (evento kiu altiris en la urbon ?irka? du milionojn de pilgrimantoj kiuj venis la? iuj el la romiaj vojoj ); la sama papo tri jarojn poste fondis la Universitaton 'Sapienza' . [10] Sed kiam en 1309 la papo Klemento la 5-a retiri?is al Avinjono , Romo estis regata de la nobelaj familioj en kontinua luktado inter ili: la urbo suferis krizon kaj en la 15-a jarcento ?i registris apena? 20 000 lo?antojn. [11]

La radikala transformado de la mezepoka Romo estis komencita de la papo Nikolao la 5-a , kiu decidis realigi ex novo (elnule) la reformon de la nova centro de Romo, nome anka? la centro de la kristanaro, diferenca de la pagana centro de la antikva Romo. Li forlasis Lateranon kaj planis la ideon de la konstruado de la nova baziliko de Sankta Petro : [12] ekde tiam, dum preska? kvar jarcentoj, Romo estis sub la kompleta dominado de la papoj. [13]

Moderna epoko [ redakti | redakti fonton ]

Sankta Petro kaj Castel Sant'Angelo (18-a jarcento), de Giuseppe Zocchi .

Post la lutera reformacio (1517) kaj la Disrabado de Romo fare de trupoj de Karolo la 5-a (1527), okazis la Koncilio de Trento , kulminita en 1563, kiu konfirmis Romon kiel ?efurbo de la Papa ?tato, kvankam ekde tiu momento la figuro de la papo suferis malpliigon de siaj influoj super la e?ropa politiko. [14] La periodo post la Koncilio de Trento estis karakterizita per tuta renovigo de la urbo: la nobeloj kaj la povegaj familioj kiuj monopolis la kardenalajn postenojn abandonis siajn palacojn en la centro por konstrui novajn domegojn sur la montetoj; sed la vera verkanto de la grandaj vorkoj de arkitektura, kultura kaj ekonomia modernigo de la ?efurbo Romo, estis la papo Siksto la 5-a , papo nur dum kvin jaroj (1585-1590). [15] En 1626 estis ina?gurita la nova baziliko de Sankta Petro , simbolo de la papa dominado.

Piazza del Popolo en la 18-a jarcento.

Tiu papa dominado estis interrompita nur unu jarcenton kaj duonon poste, kiam la 15an de februaro 1798 estis proklamita la Roma Respubliko (kiel unu el la satelitaj ?tatoj de la Franca Respubliko) kaj estis elpostenigita la papo Pio la 6-a . [16] La nova regosistemo da?ris nur unu jaron, ?efe pro ?enerala malkontento de la pastraro kaj ne entuziasma akcepto fare de la romianoj, sed je la enpovigo de Napoleono Bonaparte , Romo estis okupaciita de la 2a de februaro 1808 kaj ?i ekformis parton de la Unua Franca Imperio en 1809. Napoleono mem komisiis al la artisto Antonio Canova modernigon de la antikva imperia ?efurbo: sub la ordonoj de la franca imperiestro, krome, komenci?is la arkeologiaj elfosa?oj (precize en la Roma Forumo ) gviditaj de la franca Antoine Chrysostome Quatremere de Quincy . [17]

La napoleona epoko fini?is per serio de definitivaj bataloj, inter kiuj la batalo de Leipzig (1813) kaj la batalo de Waterloo (1815): Romo estis konkerita la 19an de januaro 1814 fare de la bofrato de la imperiestro nome Murat , kiu estis aparti?inta el Napoleono kaj estis aliancani?inta kun A?strio, kaj retiri?is la lastaj francaj trupoj for de la Kastelo de Sankta An?elo la 10an de marto. La 23an de januaro Napoleono liberigis la papon Pio la 7-a , ?is tiam enfermita en prizono fare de la francoj: la papo revenis al Romo la 24an de majo, starigis denove en la ?efurbon la papan dominadon kaj redonis a?tonoman regadon al la urba ?tato. [18]

Nuntempa epoko [ redakti | redakti fonton ]

Kvartaloj en Romo
Kvartaloj en Romo
urba mapo

Post la Viena kongreso kaj la reveno de Pio la 7-a al Romo, la ?efurbo trairis tumultan periodon kiu fini?is per la konkero de la urbo kaj la fino de la politika povo de la papoj. En 1849 oni starigis la Duan Romian Respublikon, regatan de Carlo Armellini , Giuseppe Mazzini kaj Aurelio Saffi ; tiu da?ris iom malpli ol kvin monatoj, pro la invado de la Franca Armeo de Napoleono la 3-a komandita de la generalo Oudinot . [19]

En 1861, post la Unui?o de Italio estrita de Cavour , komenci?is la premoj de la re?o Viktoro Emanuelo la 2-a kontra? la papo Pio la 9-a , kiu estis invitita ripete forlasi la politikan povon. [20] Malsukcesis la klopodoj fare de nombraj patriotoj por aneksi Romon al la Regno Italio, kaj la situacio restis sama dum la regado de Napoleono la 3-a , franca imperiestro kiu opoziciis al la malapero de la Papa ?tato. Tamen, kiam falis la Dua Imperio en 1870, Italio ne havis baron kaj povis aligi la teritoriojn de la eklezio al la itala ?tato. La 20an de septembro, la "bersaglieri", estritaj de la generalo Raffaele Cadorna , malfermis enirtruon en la muregoj a?reliaj, proksime al Porta Pia , kaj eniris en Romo : Pio la 9-a estis devigita retiri?i; oni donis al li nur la konstrua?ojn de la Palaco Vatikano , la Laterano kaj la papa palaco de Castel Gandolfo . La cetero de Romo tiukadre estis aligita al la Itala Re?lando , kies ?efurbo ?i i?is. [21]

Mar?o de fa?istoj al Romo en 1922.

Post la nomita "giolittia epoko", kiu estis grava trajto de la unuaj jaroj de la 20-a jarcento (en kiu alterni?is la registaroj de Giovanni Giolitti ), kaj de la Unua Mondmilito , finigita en Romo kaj en Italio per la ≪mutilita venko≫ denoncita de Gabriele D'Annunzio , [22] la urbo trovi?is en misorda situacio kaj politika necerteco kio, en 1922, favoris la ascendon al la povo fare de la fa?isma Benito Mussolini (28as de oktobro, pere de la pu?o konata kiel la Mar?o al Romo ). [23] Dum la fa?isma jardudeko, Romo estis la celo de drasta urba revolucio desegnita kaj plenumita fare de Mussolini mem: la duce [DU?e] en itala, ordonis la detruadon de kelkaj areoj, nombraj mezepokaj konstrua?oj kaj de la 16-a jarcento, kaj dekretis la malfermon de grandaj avenuoj, kiel la Via dei Fori Imperiali (apud la roma Koliseo), la Viale Regina Margherita kaj la Via della Conciliazione, kiu kunigas Romon kun la Vatikanurbo , sendependa ?tato starigita la 11an de februaro 1929 per la subskribado de la Lateranaj Traktatoj . [24]

Naski?is anka? novaj kvartaloj kaj novaj etosoj, kiel la kvartalo EUR (konstruita por esti hejmo de la Universala Ekspozicio de Romo de 1942, sed neniam ina?gurita pro la malfacila?oj de la Dua Mondmilito ), la ?ardenurbo Aniene, la universitata urbo "Sapienza" , la sporta komplekso Foro Italico tiam ina?gurita kiel Forumo Mussolini kaj Cinecitta , ampleksa areo dedi?ita al la kinarta produktado. [24]

Usonaj tankoj apud la Koliseo de Romo la 5an de junio 1944, tago de la liberigo de la urbo el la fa?isma kontrolo dum la Dua Mondmilito .

En 1940 Italio eniris en la Dua Mondmilito ; Romo, scenejo de atakoj kaj masakroj kiel tiu okazinta en la via Rasella kaj tiu de la Ardeaj Kavernoj , post esti deklarita de la germanaj okupaciantoj kiel malferma urbo , estis konkerita/liberigita de la Aliancanoj la 4an de junio 1944. [25]

Je la fino de la milito, post la referendumo de la 2a kaj 3a de junio 1946 , Roma i?is denove la ?efurbo de la Itala Respubliko . En la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj la ?efurbo disvolvi?is kaj urboplane kaj demografie kaj, ekde la Jubileo de 1950, ?i i?is unu de la plej dezirataj turismaj celoj kaj iom post iom transformi?is en la tutmonda centro de la distrado kaj de la kinarto, pere de nombraj filmoj de famaj kinre?isoroj, ?efe la La Dolce Vita kaj Roma de Federico Fellini , Roma, citta aperta de Roberto Rossellini , Roman Holiday de Billy Wilder , inter multaj aliaj. [26]

En tiu periodo la urbo etendi?is verti?e: oni disvolvis novajn kvartalojn kaj la periferiaj zonoj, ?is nun en la kamparo kiu ?irka?is Romon, estis urbigitaj. Oni konstruis la trajnstacion "Roma Termini" kaj oni konstruis novajn infrastrukturojn, kiel la unua sektoro de la metroo kaj la Ringan A?to?oseon A90 same kiel la sportajn kompleksojn por la Somera Olimpiko por kiuj Romo estis gastiganto en 1960. La 25an de marto 1957, krome, oni subskribis en Romo la du traktatojn kiuj konsistigis la komencon de la E?ropa Ekonomia Komunumo (nome Traktato pri la fondo de la E?ropa Komunumo ) kaj del E?ratomo ; ekde 1962 ?is 1965 oni okazigis en la baziliko de Sankta Petro la Duan Vatikanan Koncilion . [26]

Nuntempe, Romo, la plej lo?ata kaj granda urbo de Italio, estas la centro de la itala politika vivo kaj de la katolika religio; kiel ?tata ?efurbo, ?i ?uas specialajn administraciajn povojn, i?ante el simpla municipo al metropola urbo. [27]

Monumentoj kaj vidinda?oj [ redakti | redakti fonton ]

Antikvaj [ redakti | redakti fonton ]

Modernaj [ redakti | redakti fonton ]

La Fontano Trevi nokte.

Nuntempaj [ redakti | redakti fonton ]

Servoj [ redakti | redakti fonton ]

Administracio [ redakti | redakti fonton ]

Romo estas dividitaj en kvartaloj. Ostio estas kvartalo por la historia haveno de Romo, nome Ostia.

Famuloj [ redakti | redakti fonton ]

Esperanto en Romo [ redakti | redakti fonton ]

La unua Esperanto-grupo en Romo estis fondita en 1905 de Luigi Giambene . Ekde 1908 aperis gazeto Roma Esperantisto.

Hodia? la klubo ali?inta al IEF / UEA nomi?as Roma Esperanto-Centro "Luigi Minnaja" kaj renkonti?as kutime lunde. [28] [29]

En Romo estas anka? la oficiala sidejo de IKUE , kvankam ?iaj aktivuloj en Romo ne estas loka grupo en tiu tempo (2019).

Esperanto-kongresoj en Romo [ redakti | redakti fonton ]

En 1913 la 4-a internacia katolika Esperanto-kongreso okazis en Romo; pluaj kongresoj de IKUE okazis en Romo en la jaroj 1927, 1935, 1950, 1962, 1975, 1983, 1997, 2000 (kelkfoje kune kun aliaj lokoj).

En a?gusto 1935 okazis en Romo la 27-a Universala Kongreso de Esperanto .

Famaj esperantistoj en Romo [ redakti | redakti fonton ]

En Romo naski?is Hjalmar Johannes Runeberg , Primo Dottarelli , Francesco Barberi , kaj Ma?ro La Torre , lo?is kaj movadis Stefano la Colla kaj Ranieri Clerici , kaj studis Theophile Cart .

Romo kaj Esperanto [ redakti | redakti fonton ]

En la kvina kanto de la verko de Abel Montagut nome Poemo de Utnoa okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikura?igu la malfortigitan Utnoan (nome la ?efrolulo Noa ) pere de la drogo ano?do . Inna malsupreniras kaj liveras ?in al Noa. Je ties efiko aperas anta? li la poeto Valmikio kiu montras al li la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ?in, nome, en Azio, el ?ina Murego al insulo Srilanko . Poste aperas la japana pentristo Hokusajo kiu siavice montras aliajn mirinda?on el Azio . Kaj poste venas la vico de Fidiaso , kiu montras mirinda?ojn el E?ropo . Jen kiel oni prezentas Romon:

Amba? voja?as plue al Roma urbo ri?la?ra:
-Jen l'alta Koloseo kun marmor?tono polura,
la Konstantena arko kaj statuego de Febo ,
nobela Panteono kaj civitana Forumo .
Tie la Katedralo de Sankta Petro videblas
kun la skulpta?o fajna de l' Pietato Sidanta
kaj freskoj surplafonaj en la Finju?a Kapelo . [30]

Bildoj [ redakti | redakti fonton ]

Panoramo de Romo je 2004 (prenita el la kupolo de sankta Petro)
Panoramo de Romo je 2004 (prenita el la kupolo de sankta Petro )

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

Notoj [ redakti | redakti fonton ]

  1. ↑ La taksoj varias inter 450.000 kaj tri milionoj kaj duono.
  2. ↑ Ferdinand Gregorovius , citita de Rendina 2007 , pa?o257.
  3. ↑ Rendina 2007 , pa?o257-304.
  4. ↑ Rendina 2007 , pa?o297.
  5. ↑ Rendina 2007 , pa?o304-325.
  6. ↑ Rendina 2007 , pa?o326.
  7. ↑ Rendina 2007 , pa?o335.
  8. ↑ Rendina 2007 , pa?o404-418.
  9. ↑ Rendina 2007 , pa?o419-449.
  10. ↑ Rendina 2007 , pa?o449-450.
  11. ↑ Rendina 2007 , pa?o453-465.
  12. ↑ Rendina 2007 , pa?o491-493.
  13. ↑ Rendina 2007 , pa?o486.
  14. ↑ Rendina 2007 , pa?o527-536.
  15. ↑ Rendina 2007 , pa?o537-568.
  16. ↑ Rendina 2007 , pa?o651.
  17. ↑ Rendina 2007 , pa?o654-677.
  18. ↑ Rendina 2007 , pa?o677-678.
  19. ↑ Rendina 2007 , pa?o679-742.
  20. ↑ Rendina 2007 , pa?o743-756.
  21. ↑ Rendina 2007 , pa?o756-766.
  22. ↑ Rendina 2007 , pa?o822-853.
  23. ↑ Rendina 2007 , pa?o854.
  24. ↑ 24,0 24,1 Rendina 2007 , pa?o854-888.
  25. ↑ Rendina 2007 , pa?o890-910.
  26. ↑ 26,0 26,1 Rendina 2007 , pa?o911-938.
  27. ↑ Komunuma statuto, ?apitro I, art. 3.
  28. ↑ Itala Esperantista Federacio (FEI). Grupoj kaj kursoj . Alirita 2019-12-22.
  29. ↑ Pa?o de la Roma Esperanto-Centro en Fejsbuko
  30. ↑ Abel Montagut , Poemo de Utnoa . Pro Esperanto. Vieno, 1993. ISBN 3-85182-007-X . 225 p., p. 118.

Eksteraj ligiloj [ redakti | redakti fonton ]

v   ?   d   ?   r
komunumoj de la metropola urbo Romo
Affile  | Agosta  | Albano Laziale  | Allumiere  | Anguillara Sabazia  | Anticoli Corrado  | Anzio  | Arcinazzo Romano  | Ardea  | Ariccia  | Arsoli  | Artena  | Bellegra  | Bracciano  | Camerata Nuova  | Campagnano di Roma  | Canale Monterano  | Canterano  | Capena  | Capranica Prenestina  | Carpineto Romano  | Casape  | Castel Gandolfo  | Castel Madama  | Castel San Pietro Romano  | Castelnuovo di Porto  | Cave  | Cerreto Laziale  | Cervara di Roma  | Cerveteri  | Ciampino  | Ciciliano  | Cineto Romano  | Civitavecchia  | Civitella San Paolo  | Colleferro  | Colonna  | Fiano Romano  | Filacciano  | Fiumicino  | Fonte Nuova  | Formello  | Frascati  | Gallicano nel Lazio  | Gavignano  | Genazzano  | Genzano di Roma  | Gerano  | Gorga  | Grottaferrata  | Guidonia Montecelio  | Jenne  | Labico  | Ladispoli  | Lanuvio  | Lariano  | Licenza  | Magliano Romano  | Mandela  | Manziana  | Marano Equo  | Marcellina  | Marino  | Mazzano Romano  | Mentana  | Monte Compatri  | Monte Porzio Catone  | Monteflavio  | Montelanico  | Montelibretti  | Monterotondo  | Montorio Romano  | Moricone  | Morlupo  | Nazzano  | Nemi  | Nerola  | Nettuno  | Olevano Romano  | Palestrina  | Palombara Sabina  | Percile  | Pisoniano  | Poli  | Pomezia  | Ponzano Romano  | Riano  | Rignano Flaminio  | Riofreddo  | Rocca Canterano  | Rocca di Cave  | Rocca di Papa  | Rocca Priora  | Rocca Santo Stefano  | Roccagiovine  | Roiate  | Romo  | Roviano  | Sacrofano  | Sambuci  | San Cesareo  | San Gregorio da Sassola  | San Polo dei Cavalieri  | San Vito Romano  | Sant'Angelo Romano  | Sant'Oreste  | Santa Marinella  | Saracinesco  | Segni  | Subiaco  | Tivoli  | Tolfa  | Torrita Tiberina  | Trevignano Romano  | Vallepietra  | Vallinfreda  | Valmontone  | Velletri  | Vicovaro  | Vivaro Romano  | Zagarolo
Bibliotekoj
El?utita el " https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Romo&oldid=8747545 "