Lingua Anglica
English
|
IPA
:
|
[
??ŋgl??
]
|
Taxinomia
:
|
|
Locutores:
|
322?000?000
|
Sigla:
|
1
en,
2
eng,
3
eng
|
Status publicus
|
Officialis
|
Britanniarum Regnum
,
Civitates Foederatae Americae
,
Canada
,
Australia
,
Hibernia (res publica)
,
Iamaica
,
Nova Zelandia
,
Nigeria
,
Africa Australis
,
Zimbabua
,
Kenia
, multae aliae
|
Privata
|
permultae civitates
|
Litterae:
|
|
Scriptura:
|
Latina
|
Procuratio:
|
nulla
|
Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae
|
Lingua Anglica
[1]
[2]
est
lingua
subfamiliae
linguarum Germanicarum occidentalium
familiae
linguarum Indoeuropaearum
.
Potestatis
Britanniarum regni
et
Civitatum Foederatarum
per
saecula
ab
XVIII
ad saeculum
XXI
in rebus
oeconomicis
,
militaribus
, et
culturalibus
certeque dubio vel verbo vel actu
colonialismi
causa, lingua Anglica fere ubique
terrarum
dispersa est. Quamobrem lingua Anglica est
lingua materna
tertia in usu, secundum
Mandarinicam
et
Hispanicam
,
[3]
[nb 1]
et facta est
lingua franca
hodierna. Multis in
civitatibus sui iuris
, etiam ubi lingua Anglica non est
lingua publica
, programmata
televisifica
et pelliculae, quae maxima parte ex America exportantur,
vocibus
non
transmutatis
transmittuntur, quorum spectatores, etiamsi sua lingua legentes, linguam Anglicam a pueritia auscultant.
Origines linguae Anglicae omnino sunt
Indoeuropaeae
.
Saeculo quinto
, cum
Angli
in
insulas Britannicas
primum invadere coeperent,
dialectus Britannicae
et
linguae Goidelicae
multae cum
acrolectibus
?
linguae Latinae adhibebantur. Linguae et
dialectus
Anglorum, hodie omnes una sub
lingua Anglica antiqua
ordinatae, cum linguis indigenis aliquomodo commiscentes, gradatim usu superaverunt.
Vicingi
intulerunt
suam linguam
saeculis
octavo
et
nono
.
Normanni
invaserunt anno
1066
, qui annus est quasi initium historicum transitioni ab lingua Anglica media in hodiernam.
Lingua Normannica
structuram
vocalium
linguae Anglicae mediae omnino mutavit et Normanni suam orthographiam ad linguas scribendas imposuerunt. Normanni quoque intulerunt linguam Latinam secum rursum in Britanniam, nam lingua Latina fuit eo tempore
lingua franca
et omnis
Europae
lingua academica.
Lingua Anglica hodierna medio
saeculi sexti decimi
fere perfecta est. Fabulas
Gulielmi Shakespearii
, circum initium
saeculi septimi decimi
scriptas, locutores linguae Anglicae ut lingua materna magna parte intellegere possunt; lexicon satis dissimile est, syntaxis grammaticaque parum.
Lingua Anglica putatur habere plus verborum omnium linguarum, plus quam 500?000 verba, terminis technicis exceptis, plus quam 1?000?000, inclusis.
Homines lingua Anglica hodie non utuntur in
Anglia
sola, sed etiam in
Hibernia
,
Scotia
,
Cambria
,
Civitatibus Foederatis Americae
,
Canada
,
Australia
,
Nova Zelandia
,
Iamaica
,
Africa Australi
et aliis partibus
Africae
,
Indiae
, et nonnullis
Asiae
regionibus.
Vide:
Lingua Anglica Antiqua
Lingua Anglica Antiqua
a
linguis Germanicis
oritur, quas dicebant nationes Germanicae quae in Angliam a
saeculo 4
ad
saeculum 6
immigraverunt. Anglia a
Vicingis
saeculis
nono
,
decimo
,
undecimoque
populata, lingua Anglica a
lingua Nordica antiqua
attacta est. Anglia a
Normannis
ab anno
1066
victa,
lingua Francogallica
lingua regia et legitima facta est. Lingua Anglica quotidiana ita plurimas verbas Francogallicas sumpsit, quarum origo saepe erat
Latina
; exempli gratia,
court, chivalry, castle.
Litteris artiisque renatis
, scriptores Anglici plurima verba Latina acceperunt (exempli gratia,
habitat, memento, dictum
). Tribus ergo fontibus (Germana, Francogallica, Latina) ita in unum confluentibus, lingua Anglica hodierna saepe praebet tres verba, Germanicum Francogallicum Latinum, ad rem unam designandam. Exempli gratia:
ask
(ex fonte Germanico),
question
(ex Francogallico), et
interrogate
(ex Latino), quae omnia 'rogare' significant. Praeterhac, sunt verba quae lingua Anglica ter mutavit, videlicet
reason
(Francogallice
raison
, ex Latino verbo
ratio(nem)
) simul cum
ratio
(verbum Latinum tardius usurpatum). Etiam aetate nostra verba quaedem Latina in linguam Anglicam accipiuntur, exempli gratia
computer
(ex
computando
).
Hodie constat plus quam dimidiam partem verborum Anglicorum ab origine Francogallica vel Latina vel Graeca ortam esse; verba tamen quotidiana Germanicae originis, sicut
the, father
et
home
, frequentius dicuntur.
Cum linguis
Anglica antiqua
,
Saxonica
,
Frisica
,
Theodisca
, et
Batava
bracchium occidentale linguarum Germanicarum conformat.
Quod casus Latini efficiunt, efficitur lingua Anglica a
praepositionibus
, quae indicant relationes inter verba. Positio verborum pergravis est: prima regula syntaxeos Anglici est quod
subiectum
ante
praedicatum
, praedicatum ante
obiectum
poni debet.
Inflexio
linguae Anglicae simplicior est inflexione Latina,
casus
modo tres praebens:
nominativum
,
genitivum
,
obiectivum
. Hic casus obiectivus constat ex casibus dativo accusativo ablativo, quos omnes lingua Anglica antiqua habetur. Obiectivus casus forma differt nominativo in praenominibus personalibus reflexivisque tantum.
- I
killed the dog
- ego
necavi canem
sed
- The dog killed
me
- canis necavit
me
Casus genitivus
phonemate
/s/ sive /z/ sive // pronuntiatur, littera et diacritica
-'s
scribitur vel tantum diacritica
-'
, si verbum iam in
s
terminatur. Id est contractio terminationis genitivae in lingua Anglica media
-es
.
- John has a book. It is John'
s
book.
- Ioannes habet librum. Est Ioann
is
liber.
Distinguitur tamen numerus singularis a numero plurali, eadem cum phonematibus eisdemque cum regulis casus genitivi et quoque in fine verbi. Si verbum etiam in
s, z, ch, sh
terminatur, scribitur
-es
Casus obiectivus semper
praepositionem
sequitur.
Pauca verba sunt quae genera habent; interdum putantur automobilia navesque feminine esse generis, quamquam flexione hoc non videtur. In praenominibus personalibus singularibus distinguuntur tria genera:
he
(ille),
she
(illa), et
it
(id).
[nb 2]
Initium
soliloquii
celeberrimi ab
Amleto
in
Amleto, Principe Daniae
ludo scaenico
dicti:
- Anglice
- To be, or not to be
: that is the question:
- Whether 'tis nobler in the mind to suffer
- the slings and arrows of outrageous fortune;
- or to take arms against a sea of troubles,
- and by opposing end them?
- Latine
- Esse aut non esse, illa est quaestio.
- Estne dignius vel in mente pati
- insidias
sagittasque
fortunae malignae,
- vel
arma
contra aerumnarum mare accipere,
- oppugnandoque, eas incidere?
Nexus interni
- ↑
Lege subter de difficultate in usus linguarum ordinando. Discrimen inter linguas et
dialectus
sicut inter gradus peritiae sive
alphabetismi
est saepe obscurum.
- ↑
Quia genera fere omnino in lingua Anglica absunt,
it
est potius inanimatum quam neutrius generis.
- ↑
De nomine cf. titulum libri Thomae Smith
De Recta et Emendata Linguae Anglicae Scriptione Dialogus
(1568)
- ↑
Aliter "Anglicana": cf. subtitulum poematis
Samuelis Johnson
"ΓΝΩΘΙ ΣΕΑΥΤΟΝ": "Post Lexicon Anglicanum Auctum et Emendatum" (1772).
- ↑
Ethnologue, 1999
- Baugh, Albert C., et Thomas Cable.
2002
.
A history of the English language.
Editio quinta. Routledge.
ISBN 0-415-28099-0
.
- Bragg, Melvyn.
2004
.
The Adventure of English: The Biography of a Language.
Arcade Publishing.
ISBN 1-55970-710-0
.
- Cercignani, Fausto
.
1981
.
Shakespeare's Works and Elizabethan Pronunciation.
Oxoniae: Clarendon Press.
- Crystal, David.
1997
.
English as a Global Language.
Cantabrigiae
: Cambridge University Press.
ISBN 0-521-53032-6
.
- Crystal, David.
2003
.
The Cambridge encyclopedia of the English language..
Editio altera.
Cantabrigiae
: Cambridge University Press.
ISBN 0-521-53033-4
.
- Crystal, David.
2004
.
The Stories of English.
Allen Lane.
ISBN 0-7139-9752-4
.
- Halliday, M. A. K.
1994
.
An introduction to functional grammar.
Editio altera.
Londinii
: Edward Arnold.
ISBN 0-340-55782-6
.
- Hayford, Harrison, et Howard P. Vincent.
1954
.
Reader and Writer.
Houghton Mifflin Company.
- Kenyon, John Samuel, et Thomas Albert Knott.
1953
.
A Pronouncing Dictionary of American English.
Springfield
Massachusettae
: G & C Merriam Company.
- McArthur, T., ed.
1992
.
The Oxford Companion to the English Language.
Oxoniae
: Oxford University Press.
ISBN 0-19-214183-X
.
- Plotkin, Vulf.
2006
.
The Language System of English.
BrownWalker Press.
ISBN 1-58112-993-9
.
- Robinson, Orrin.
1992
.
Old English and Its Closest Relatives.
Stanford University Press.
ISBN 0-8047-2221-8
.