Bandarikin

Breyta tenglum
Ur Wikipediu, frjalsa alfræðiritinu
(Endurbeint fra BNA )
Bandarikin
United States of America (USA)
Fáni Bandaríkjanna Skjaldarmerki Bandaríkjanna
Fani Skjaldarmerki
Kjororð :
In God We Trust  ( enska )
Ver treystum a Guð
Þjoðsongur :
The Star-Spangled Banner
Staðsetning Bandaríkjanna
Hofuðborg Washington DC
Opinbert tungumal enska
Stjornarfar Sambandslyðveldi , forsetaræði

Forseti Joe Biden
Varaforseti Kamala Harris
Þingforseti fulltruadeildar Mike Johnson
Forseti Hæstarettar John G. Roberts
Sjalfstæði fra Bretlandi
 ? Yfirlyst 4. juli 1776  
 ? Viðurkennt 3. september 1783  
Flatarmal
 ? Samtals
 ? Vatn (%) 		3. sæti
9.796.520 km²
4,66
Mannfjoldi
 ? Samtals (2021)
 ?  Þettleiki byggðar 		3. sæti
333,287,557
33,6/km²
VLF ( KMJ ) aætl. 2022
 ? Samtals 25.035 millj. dala ( 1. sæti )
 ? A mann 75.180 dalir ( 7. sæti )
VÞL (2021) 0.921 ( 21. sæti )
Gjaldmiðill Bandarikjadalur
Timabelti UTC- 4 til -12
Sumartimi: UTC-4 til -10
Þjoðarlen .us
Landsnumer +1

Bandarikin (eða Bandariki Norður-Ameriku , skammstafað BNA ) eru sambandslyðveldi sem er næststærsta riki Norður-Ameriku að flatarmali (9,83 milljonir km²) og jafnframt það fjolmennasta með yfir 333 milljonir ibua (arið 2021). Þau eru ennfremur fjorða stærsta land heims og það þriðja fjolmennasta. Þau teygja sig milli Atlantshafs og Kyrrahafs og eiga landamæri að Kanada i norðri og Mexiko i suðri. Bandarikin samanstanda af 50 fylkjum sem njota nokkurs sjalfræðis i eigin efnum og hafa eigin loggjof sem þo ma ekki stangast a við stjornarskra Bandarikjanna . Auk sambandsrikjanna hafa Bandarikin logsogu yfir ymsum hjalendum viða um heim.

Bandarikin rekja uppruna sinn til sjalfstæðisyfirlysingarinnar fra 4. juli 1776 þegar þrettan breskar nylendur lystu yfir eigin frelsi og sjalfstæði fra Breska heimsveldinu. Nylendurnar hofðu betur i Frelsisstriði Bandarikjanna en það var fyrsta nylendustriðið þar sem nylendan hafði betur en herraþjoðin. Nylendurnar samþykktu sameiginlega stjornarskra i Philadelphiu þann 17. september 1787. Stjornarskrain gerði nylendurnar þrettan að einu lyðveldi.

A 20. oldinni toku Bandarikin forystu i heiminum hvað varðar efnahagsleg , politisk , hernaðarleg og menningarleg ahrif. Bandariska hagkerfið er það stærsta i heimi en verg landsframleiðsla Bandarikjanna arið 2006 var 13 billjonir bandarikjadala , það er að segja um það bil fjorðungur af vergri landframleiðslu alls heimsins. Evropusambandið er stærra hagkerfi en Bandarikin en er ekki ein þjoð.

Heiti [ breyta | breyta frumkoða ]

A ensku nefnast Bandarikin the United States of America , skammstafað USA eða U.S.A., eða the United States , skammstafað US eða U.S. Aður fyrr var heitið i fleirtolu, en nu er algengast að fara með það eins og það væri eintoluorð. A ensku er somuleiðis algengt að nota orðin America (?Amerika“) og American (?Amerikani“) sem samheiti yfir Bandarikin og Bandarikjamenn, þott það geti lika att við onnur lond Ameriku . [1]

Elsta dæmið um notkun heitisins ?Bandariki Ameriku“ ( the United States of America ) er i brefi sem Stephen Moylan skrifaði Joseph Reed sem var aðstoðarmaður George Washington 2. januar 1776, þar sem Moylan oskaði eftir þvi að fa fullt umboð Bandarikja Ameriku a Spani til að oska eftir aðstoð i Frelsisstriðinu. [2] [3] [4] Elsta dæmið um þetta heiti a prenti er i dagblaðinu The Virginia Gazette 6. april 1776. [5]

I oðru uppkastinu að Sambandsgreinunum sem John Dickinson skrifaði og lauk við ekki siðar en 17. juni 1776 stendur að nafn sambandsins skuli vera Bandariki Ameriku. [6] I juni sama ar skrifaði Thomas Jefferson orðin ?Bandariki Ameriku“ ( The United States of America ) með hastofum efst a upprunalegt uppkast að Sjalfstæðisyfirlysingunni . [6] Ekki er ljost hvort það var eftir að Dickinson hafði skrifað sitt uppkast, eða aður. [6]

A islensku heitir rikið Bandarikin (fleirtala með greini), en lika er algengt að nota lengra heitið ?Bandariki Norður-Ameriku“ og skammstofunina BNA eða B.N.A. Orðin ?bandariskur“ og ?Bandarikjamaður“ eru dregin af þvi. Til eru dæmi um notkun heitisins ?Bandariki Ameriku“ og samkvæmt rikjaheitalista Arnastofnunar er það eina samheitið sem gefið er upp við ?Bandarikin“. [7] ?Bandariki Norður-Ameriku“ er hins vegar miklu mun algengari orðmynd a islensku, hugsanlega vegna þess að hun er þrefold likt og United States of America . Heitið ?Amerikani“ og oformlega styttingin ?Kani“ er stundum notað a islensku yfir Bandarikjamenn.

Saga [ breyta | breyta frumkoða ]

Forsaga og frumbyggjar [ breyta | breyta frumkoða ]

Fyrstu ibuar Norður-Ameriku komu fra Asiu fyrir um það bil 12 þusund arum yfir Bering-landbruna , þar sem nu er Beringssund a milli Siberiu og Alaska . Aætlað er að a bilinu tvær til niu milljonir frumbyggja (indiana) hafi buið a þvi svæði sem nu er Bandarikin, þegar Evropubuar komu þangað fyrst. Evropubuarnir baru með ser sjukdoma a borð við bolusott , sem frumbyggjarnir hofðu ekki kynnst aður og hofðu enga motstoðu gegn; þeim fækkaði þvi mjog upp fra þvi. Þrouðustu samfelog þessara frumbyggja var að finna meðal Anazasi-þjoðarinnar i suðvestri og Woodland-indiananna, sem byggðu Cahokia , borg sem stoð nalægt þeim stað þar sem nu er St. Louis ; þar bjuggu 40.000 manns þegar mest var i kringum 1200 f.Kr.

Landnam Evropumanna [ breyta | breyta frumkoða ]

Norrænir menn komu til Norður-Ameriku i kringum arið 1000 e.Kr. en þeir settust ekki að til frambuðar. Það var ekki fyrr en með leiðongrum Kristofers Kolumbusar arið 1492 sem Evropumenn foru að senda þangað konnunarleiðangra og landnema.

A 16. og 17. old settust Spanverjar að i nuverandi Suðvesturrikjum Bandarikjanna og Florida þar sem þeir stofnuðu borgirnar St. Augustine 1565 og Santa Fe (i nuverandi Nyju-Mexiko ) arið 1607. Fyrsta varanlega byggð Englendinga var Jamestown i Virginiu , einnig arið 1607. A næstu aratugum stofnuðu Hollendingar einnig nokkrar landnemabyggðir a austurstrondinni, þar a meðal Nyju Amsterdam , sem seinna varð að New York . Sviar hofðu einnig hug a landnami i Ameriku og stofnuðu Fort Christina arið 1637 en misstu þa byggð til Hollendinga 1655.

Þa hofst umfangsmikið landnam Breta a austurstrondinni. Landnemarnir voru að mestu latnir afskiptalausir af moðurlandinu fyrst um sinn eða fram að sigri Breta i Frakka- og indianastriðinu en niðurstaða þess varð su, að Frakkar gafu eftir Kanada og svæðið i kringum Votnin miklu . Þa foru Bretar að innheimta skatta af 13 nylendum sinum vestanhafs. Þetta þotti morgum ibuum nylendnanna osanngjarnt þar sem þeim var neitað um að hafa malsvara i breska þinginu . Spennan a milli Breta og landnemanna jokst þangað til að ut braust strið, Frelsisstrið Bandarikjanna , sem stoð fra 1776 til 1783.

Fra sjalfstæðisbarattu til borgarastriðs [ breyta | breyta frumkoða ]

George Washington , fyrsti forseti Bandarikjanna .

Arið 1776 klufu hinar þrettan nylendur sig fra Bretlandi og stofnuðu Bandarikin, fyrsta sambandslyðveldi heimsins, með utgafu Sjalfstæðisyfirlysingar Bandarikjanna . Upphaflega var um að ræða laustengt bandalag sjalfstæðra rikja. Miklar deilur spruttu a milli þeirra sem vildu halda þvi þannig og þeirra sem vildu sja sterkari alrikisstjorn. Hinir siðarnefndu hofðu sigur með Stjornarskra Bandarikjanna sem tok gildi arið 1789.

Mikill skortur a vinnuafli haði hinu nyja landi fra upphafi og viða nyttu menn ser þrælahald innfluttra Afrikubua sem odyrt vinnuafl, serstaklega i suðurrikjunum. Um miðja 19. old hafði myndast djup gja a milli norðurs og suðurs hvað varðaði rettindi rikja og utvikkun þrælahalds. Norðurrikin voru motfallin þrælahaldi en suðurrikin alitu það nauðsynlegt og vildu taka það upp a þeim svæðum sem ekki tilheyrðu neinu riki enn. Agreiningurinn leiddi að lokum til þess að sjo suðurriki sogðu sig ur Bandarikjunum og stofnuðu Sambandsriki Ameriku . Þau riki sem eftir voru innan Bandarikjanna gatu ekki sætt sig við það og borgarastyrjold , hið svokallaða Þrælastrið , braust ut. Fjogur riki til viðbotar gengu til liðs við Suðurrikin eftir að striðið hofst. Meðan a þvi stoð gaf Abraham Lincoln ut yfirlysingu þess efnis að gefa skyldi ollum þrælum i Suðurrikjunum frelsi en þvi var ekki að fullu hrint i framkvæmd fyrr en eftir sigur norðanmanna 1865, upplausn Suðurrikjasambandsins og gildistoku þrettanda viðauka stjornarskrarinnar. Borgarastriðið utkljaði þa spurningu hvort einstokum rikjum væri heimilt að segja sig ur Bandarikjunum og er það einnig alitið vera sa punktur i sogunni þar sem vold alrikisstjornarinnar urðu viðtækari en vold fylkjanna.

Fra borgarastriði til nutimans [ breyta | breyta frumkoða ]

A 19. old bættust morg ny fylki við hin þrettan upphaflegu eftir þvi sem landið stækkaði til vesturs. I byrjun 19. aldar borðust Bandarikjamenn og Kanadabuar við Breta, fyrrverandi nylenduherra sina, i Striðinu 1812 . Þegar Texas var innlimað i Bandarikin arið 1845 eftir að hafa verið sjalfstætt riki i tiu ar, olli það olgu a meðal raðamanna i Mexiko. I kjolfarið brast a strið a milli landanna sem stoð yfir fra 1846 til 1848. Þessu striði lauk formlega með friðarsamningi, sem kenndur er við Guadalupe Hidalgo og urðu mexikosk stjornvold að afsala ser storum hluta yfirraðasvæðis sins, nanar tiltekið rikjunum i norðri. Þessi innlimun landsvæða i Bandarikin, hin svokolluðu Suðvesturriki, eru Kalifornia , Nevada og Utah auk storra landsvæða sem falla undir Nyju Mexiko , Colorado , Arizona og Wyoming . Vaxandi folksfjoldi i austrinu og sivaxandi straumur innflytjenda fra Evropu hvatti landnema til þess að leita vestur og ryðja hinum amerisku indianum ur vegi i leiðinni. A sumum svæðum hafði fjoldi þeirra dregist mjog saman vegna sjukdoma en a oðrum svæðum voru þeir fluttir til með valdi. Utþensla Bandarikjanna atti ser ekki aðeins stað a meginlandi Norður-Ameriku heldur komust þau yfir Puerto Riko , Gvam og Filippseyjar með sigri i Spænsk-bandariska striðinu . Filipseyjar hlutu sjalfstæði arið 1946 .

Einkatolvan var fundin upp i Bandarikjunum.

A þessu timabili urðu Bandarikin einnig leiðandi iðnveldi i heiminum. En i kjolfar iðnbyltingarinnar hafði England verið stærsta iðnveldið. Su þroun helt afram a 20. oldinni , arið 1914, við upphaf fyrri heimsstyrjaldarinnar var efnahagur Bandarikjanna sa stærsti i heiminum og atti enn eftir að vaxa. Þar var gnægt natturuauðlinda , fjarfesting i atvinnulifinu var mikil, folksfjolgun var mikil vegna Vesturferða , og framleiðni einnig mikil. Mestur iðnaður var i Norð-Austurhluta Bandarikjanna en i Suðurhlutanum var landbunaður meira aberandi. Bandarikin urðu a þessum tima vagga nyskopunar og tækniþrounar; siminn , sjonvarpið , tolvan , internetið , kjarnorka , flugvelin og geimferðir eru allt tækninyjungar sem voru fundnar upp eða verulega endurbættar i Bandarikjunum.

Kreppan mikla reið yfir Bandarikin a arunum 1929 til 1941 og var mikið afall. Að auki tok landið þatt i bæði fyrri og seinni heimsstyrjoldinni með Bandamonnum i bæði skiptin. I seinna striðinu urðu Bandarikin fyrsta og eina þjoðin til þess að hafa beitt kjarnorkuvopnum i striði. Eftir striðið stoðu Bandarikin og Sovetrikin eftir sem einu risaveldi heimsins og haðu hið hugmyndafræðilega ? Kalda strið “ og skiptu heiminum niður i ahrifasvæði. I Vietnam og Koreu voru þo hað ?heit strið“ a somu forsendu ? að berjast gegn utbreiðslu kommunisma .

Eftir fall Sovetrikjanna stoðu Bandarikin eftir sem eina risaveldi heimsins með efnahagslega og hernaðarlega yfirburði. Siðan þa hafa þau verið virk i hernaðarinnrasum og friðargæslu um viða verold, þar a meðal i Kosovo , Haiti , Somaliu og Liberiu og i Persafloastriðinu 1991 . Eftir arasirnar a World Trade Center og Pentagon þann 11. september arið 2001 var hrundið af stað svokolluðu ? striði gegn hryðjuverkum “ en a grundvelli þess var raðist inn i Afghanistan og Irak .

Landfræði [ breyta | breyta frumkoða ]

Hæðarkort af fylkjum Bandarikjanna.
Skoglendi i Bandarikjunum arið 2011

Bandarikin eru þriðja eða fjorða stærsta land heims miðað við heildarflatarmal . Russland og Kanada eru stærri en það veltur a skilgreiningu hvort Kina se það einnig. 48 fylki Bandarikjanna eru samtengd en tvo nyjustu fylkin eru staðsett nokkuð langt fra hinum. Það eru Alaska sem liggur að Kanada i vestri og Hawaii sem er eyjaklasi i suðvesturatt af meginlandi Bandarikjanna.

Landsvæði Bandarikjanna er afar fjolbreytt. A austurstrondinni eru storar slettur og sumargrænir skogar sem na langt inn i land. Appalachiafjollin skilja austurstondina fra Votnunum miklu og gresjunum i Miðvestrinu. Mississippi- og Missourifljot mynda saman fjorða lengsta fljotakerfi heims en þau renna að mestu fra norðri til suðurs i gegn um mitt landið. Sletturnar miklu teygja sig til vesturs þar til Klettafjoll taka við. Klettafjollin eru fjallgarður sem nær suður til Nyju Mexiko og stendur hæst i um 4.300 m (14.000 fet) i Colorado. A vesturstrondinni er að finna haa fjallgarða en einnig eyðimerkur a borð við Mojave-eyðimorkina . Hæsti tindur Bandarikjanna (og Norður-Ameriku) er Denali i Alaska en hann er 6.194 m. Virk eldfjoll er að finna i Alaska, Hawaii og Washingtonfylki. I Yellowstone-þjoðgarðinum er griðarstor megineldstoð sem er su stærsta i Norður-Ameriku. En 59 svæði hafa verið sett i flokk þjoðgarða i Bandarikjunum

Þriðjungur Bandarikjanna er skogi vaxinn. Þetta er svipað hlutfall og var arið 1920 en 2/3 þeirra skoga sem voru um 1600. [8]

Stjornmal [ breyta | breyta frumkoða ]

Aðalgrein: Bandarisk stjornmal
Bandariska þinghusið þar sem Bandarikjaþing kemur saman: Oldungadeild Bandarikjanna til vinstri, og Fulltruadeild Bandarikjaþings til hægri.
Hvita husið er aðsetur Bandarikjaforseta .
Hæstirettur Bandarikjanna er æðsti domstoll landsins.

Bandarikin eru sambandsriki 50 fylkja , auk alrikisumdæmisins Columbia , fimm yfirraðasvæða og nokkurra obyggðra eyja . [9] [10] [11] Bandarikin eru elsta sambandsriki heims. Þau eru sambandslyðveldi sem byr við fulltrualyðræði þar sem vald meirihlutans er takmarkað af vernd rettinda minnihlutans sem er tryggð með logum . [12] I bandariska sambandskerfinu deilist fullveldi landsins a tvo stjornsyslustig: alrikisstig og fylkisstig. Innan hvers fylkis eru svo syslur og sveitastjornir. Yfirraðasvæði Bandarikjanna heyra undir alrikisstjornina.

Stjornarskra Bandarikjanna er æðsta lagaheimild landsins. Þar er kveðið a um stjornskipan, abyrgð alrikisstjornarinnar og samband hennar við fylkisstjornirnar. Stjornarskranni hefur verið breytt 27 sinnum [13] Fyrstu 10 breytingarnar ( Rettindaskra Bandarikjanna ) og fjortanda breytingin mynda grundvoll einstaklingsrettinda Bandarikjamanna. Oll log og reglugerðir heyra undir eftirlit domstola , og hægt er að fella oll log ur gildi ef domstolar akveða að þau stangist a við stjornarskrana. Þessi regla um eftirlit domstola er ekki i stjornarskranni, en var staðfest af hæstaretti i malinu Marbury gegn Madison arið 1803. [14]

Bandarikin hafa buið við tveggja flokka kerfi lengst af i sogu sinni. [15] I bandariskri stjornmalamenningu er litið svo a að mið-hægriflokkurinn Republikanaflokkurinn se ihaldssamur og mið-vinstriflokkurinn Demokrataflokkurinn se frjalslyndur . [16] [17] Bandarisk stjornsysla fell ur 69. sæti i það 76. a spillingarvisitolu Transparency International arið 2019. [18] Arið 2021 voru Bandarikin i 26. sæti a lyðræðisvisitolunni og var lyst sem ?golluðu lyðræði. [19]

Stjornsyslueiningar [ breyta | breyta frumkoða ]

Aðalgrein: Fylki Bandarikjanna

Fylki Bandarikjanna eru:

Efnahagslif [ breyta | breyta frumkoða ]

see caption
Bandarikjadalur (með mynd af George Washington ) er mest notaði gjaldmiðill i alþjoðaviðskiptum og algengasti forðagjaldmiðill heims. [20]
Kauphollin i New York a Wall Street er stærsta kaupholl heims miðað við markaðsverðmæti skraðra felaga. [21]

Samkvæmt Alþjoðagjaldeyrissjoðnum er verg landsframleiðsla Bandarikjanna miðað við nafnvirði 22,7 billjon dalir, sem er 24% af heimsframleiðslunni að markaðsvirði og 16% heimsframleiðslunnar miðað við kaupmattarjofnuð . [22] [23] Milli 1983 og 2008 var raunhagvoxtur i Bandarikjunum 3,3%, samanborið við 2,3% veginn hagvoxt i hinum G7-rikjunum . [24] Landið er i fimmta sæti yfir lond eftir landsframleiðslu a mann miðað við nafnvirði [25] og i sjounda sæti með kaupmattarjofnuði . [23] Bandarikin hafa verið stærsta hagkerfi heims að minnsta kosti fra aldamotunum 1900. [26]

Bandarikin eru i fararbroddi a heimsvisu i tækniþroun og nyskopun , serstaklega a sviði gervigreindar , tolvutækni , lyfjaþrounar , og þrounar læknabunaðar , loftferðabunaðar og hergagna . [27] Efnahagur landsins byr að miklum natturuauðlindum , þrouðum innviðum og mikilli framleiðni. [28] Bandarikin bua yfir næstverðmætustu natturuauðlindum heims, sem voru metnar a 44,98 billjon dali arið 2019, þott nokkur munur se milli heimilda. [29] I Bandarikjunum eru hæstu meðaltekjur heimila og launafolks meðal OECD-rikja . [30] Arið 2013 voru Bandarikin með sjottu hæstu miðtekjur heimila, og hofðu þa fallið ur fjorða sæti fra 2010. [31] [32]

Bandarikjadalur er mest notaði gjaldmiðill i alþjoðaviðskiptum og er helsti forðagjaldmiðill heims. Styrkur hans byggist a herstyrk Bandarikjanna, oliudalakerfinu og evrudolum sem tengjast þvi, auk mjog stors markaðar fyrir bandarisk rikisskuldabref . [20] [33] Nokkur lond notast við bandarikjadal sem opinberan gjaldmiðil, og nokkur onnur notast við hann sem raungjaldmiðil . [34] [35] Kauphollin i New York og Nasdaq eru stærstu kauphallir heims miðað við markaðsvirði og viðskiptamagn . [36] [37]

Helstu viðskiptalond Bandarikjanna eru Kina , Evropusambandið , Kanada , Mexiko , Indland , Japan , Suður-Korea , Bretland og Taivan . [38] Bandarikin eru stærsta innflutningsland heims og annað stærsta utflutningsland heims. [39] Landið er með friverslunarsamninga við nokkur erlend riki. Þar a meðal er friverslunarsamningur Bandarikjanna, Mexiko og Kanada (USMCA). [40] I skyrslu um samkeppnishæfni a heimsvisu fra 2019 voru Bandarikin i oðru sæti a eftir Singapur . [41] Af 500 fyrirtækjum a Fortune Global 500-listanum eru 121 með hofuðstoðvar i Bandarikjunum. [42]

Þott efnahagur Bandarikjanna hafi þroast fra iðnaði, eru Bandarikin enn iðnaðarstorveldi. [43] Bandarikin eru með minna velferðarkerfi og dreifa minna af tekjum gegnum skattkerfið en flest onnur hatekjulond . [44] Bandarikin voru þannig i 41. sæti yfir lond eftir launaojofnuði af 156 londum arið 2017 [45] og voru þar hæst allra þroaðra rikja. [46] Þann 2. februar 2022 voru þjoðarskuldir Bandarikjanna 30 billjonir dala. [47]

Ibuar [ breyta | breyta frumkoða ]

Manntalsskrifstofa Bandarikjanna gaf ut að ibuar landsins væru 331.449.281 þann 1. april 2020. [48] Talan nær ekki yfir oinnfelldu rikin ( Puerto Riko , Gvam , Bandarisku Jomfruaeyjar , Bandariska Samoa og Norður-Marianaeyjar ) og aðrar smaeyjar. Bandarikin eru þar með þriðja fjolmennasta riki heims , a eftir Kina og Indlandi . [49] Samkvæmt ibuafjoldaklukku stofnunarinnar, bættist nyr ibui við a 100 sekundna fresti 28. januar 2021, eða 864 a dag. [50] Arið 2018 voru 52% Bandarikjamanna yfir 15 ara aldri giftir, 6% voru ekklar eða ekkjur, 10% fraskildir og 32% hofðu aldrei gifst. [51] Arið 2020 var frjosemishlutfall Bandarikjanna 1,64 born a konu [52] og hæsta hlutfall barna a heimili með einu foreldri (23%). [53]

Ibuar Bandarikjanna eiga ser fjolbreyttan uppruna. 37 skipulagðir upprunahopar voru með yfir milljon sem toldu sig til þeirra samkvæmt konnun arið 2004. [54] Stærsta þjoðarbrotið samkvæmt eigin skilgreiningu eru hvitir Bandarikjamenn af evropskum uppruna, eða 57,8%. [55] Bandarikjamenn af romonskum uppruna teljast vera 18,7% ibua og þeldokkir Bandarikjamenn 12,1%. Fjorði stærsti hopurinn eru Bandarikjamenn af asiskum uppruna, 5,9%. Bandarikjamenn sem telja sig til frumþjoða Ameriku eru um 1%. Þess ber að gæta að i manntalinu hefur verið hægt að haka við fleiri en einn valmoguleika fra arinu 2000 og arið 2020 merktu 4,1% allra svarenda við tvo eða fleiri moguleika (yfir 10% þeirra sem merktu við romanskan uppruna). [56] Arið 2020 var miðaldur ibua Bandarikjanna 38,5 ar. [49]

Arið 2018 voru næstum 90 milljon innflytjendur og annarrar kynsloðar innflytjendur i Bandarikjunum, eða 28% allra ibua landsins. [57] Af þeim ibuum sem fæddir voru erlendis, miðað við arið 2017, voru 45% með rikisborgararett, 27% með loglega skraða varanlega busetu, 6% með loglega timabundna busetu og 23% ologlegir innflytjendur. [58] Bandarikin hafa um aratugaskeið verið leiðandi i mottoku flottafolks og tekið við fleirum en oll onnur lond heims samanlagt. [59]

Stærstu borgir Bandarikjanna
Sæti Borg Fylki Ibuafjoldi Storborgarsvæði Ibuafjoldi Svæði
1 New York-borg New York-fylki 8.398.748 1 18.818.536 Norðausturstrondin
2 Los Angeles Kalifornia 3.990.456 2 12.950.129 Vesturstrondin
3 Chicago Illinois 2.705.994 3 9.505.748 Miðvesturrikin
4 Houston Texas 2.325.502 6 5.539.949 Suðurrikin
5 Phoenix Arizona 1.660.272 13 4.039.182 Vesturrikin
6 Philadelphia Pennsylvania 1.584.138 5 5.826.742 Norðausturstrondin
7 San Antonio Texas 1.532.233 29 1.942.217 Suðurrikin
8 San Diego Kalifornia 1.425.976 17 2.941.454 Vesturstrondin
9 Dallas Texas 1.345.047 4 6.003.967 Suðurrikin
10 San Jose Kalifornia 1.030.119 30 1.787.123 Vesturstrondin
List of United States cities by population 2018 (Enska Wikipedia)


Tungumal [ breyta | breyta frumkoða ]

Tungumal (2007) [60]
Enska ( einungis ) 225,5 milljonir
Spænska , þar með talin spænsk kreolamal 34,5 milljonir
Kinverska 2,5 milljonir
Franska , þar með talin fronsk kreolamal 2,0 milljonir
Tagalog tungumal 1,5 milljonir
Vietnamska 1,2 milljonir
Þyska 1,1 milljonir
Koreska 1,1 milljonir

Enska er i raun opinbert tungumal Bandarikjanna, enda þott ekkert opinbert mal se skilgreint i alrikislogum. Samt gera sum log, þar a meðal log um veitingu rikisborgararettar, rað fyrir ensku sem tungumali landsins. Arið 2007 toluðu um 226 milljonir eða 80% landsmanna fimm ara og eldri einungis ensku heima hja ser. Um 12% landsmanna tala spænsku heima hja ser en spænska er næstalgengasta tungumalið i Bandarikjunum og algengasta annað mal sem kennt er i skolum. [61] Sumir Bandarikjamenn vilja að enska verði gerð að opinberu mali landsins með logum, eins og er raunin i 28 rikjum. [62] A Hawaii eru bæði hawaiska og enska skilgreind sem opinber tungumal i logum rikisins. [63]

I New Mexico er ekkert opinbert tungumal skilgreint en log kveða a um notkun bæði ensku og spænsku. I Louisiana er þvi eins farið með ensku og fronsku. [64] I sumum oðrum rikjum, svo sem Kaliforniu kveða log a um að akveðin opinber skjol verði að vera tiltæk a spænsku auk ensku, þar a meðal skjol er varða domstola. [65] Sum svæði viðurkenna stoðu tungumala innfæddra auk ensku: Samoamal og kamorromal eru viðurkennd a Bandarisku Samoaeyjum og i Guam; Spænska er opinbert mal a Puerto Rico .

Menntun [ breyta | breyta frumkoða ]

Low Memorial-bokasafnið i Columbia-haskola

Bæði fylki og sveitarfelog reka opinbera skola i Bandarikjunum en menntamalaraðuneyti Bandarikjanna setur skolahaldi reglur og styrkir starfsemina. I flestum fylkjum er skolaskylda fra sex eða sjo ara aldri til atjan ara aldurs en þa lykur menntaskola (e. high school ) eftir tolfta bekk. I sumum fylkjum geta nemendur lokið menntaskola sextan eða sautjan ara gamlir. Um 12% barna ganga i einkaskola og rett rumlega 2% barna hljota menntun sina heima fyrir. Um 84,6% Bandarikjamanna hafa lokið studentsprofi um 25 ara aldur.

Fjolmargir haskolar eru starfræktir i Bandarikjunum, bæði rikisreknir og einkareknir, auk alþyðuhaskola . Um 52,6% Bandarikjamanna hafa stundað nam a haskolastigi og 27,2% ljuka B.A.-graðu (eða annarri sambærilegri graðu i grunnnami). Um 9,6% Bandarikjamanna hafa lokið framhaldsnami a haskolastigi.

Margir af fremstu haskolum heims eru i Bandarikjunum, þar a meðal Harvard , Princeton , Yale , Stanford , Columbia , Cornell , Brown , Pennsylvaniuhaskoli , Chicago-haskoli , MIT , og Caltech .

Læsi i Bandarikjunum er talið vera 99%. Sameinuðu þjoðirnar gefa Bandarikjunum einkunnina 0,97 a menntakvarða og eru Bandarikin þvi i tolfta sæti. [66]

Menning [ breyta | breyta frumkoða ]

Frelsisstyttan var gjof fra Frakklandi og hefur orðið að taknmynd fyrir ameriska drauminn . [67]

Bandarikin eru fjolmenningarriki sem byggist a miklum fjolda olikra upprunahopa, hefða og gilda. [68] [69] Menningarleg ahrif Bandarikjanna eru auk þess mikil a heimsvisu. [70] [71] Frumbyggjamenning i Bandarikjunum telur meðal annars menningu Frumþjoðanna , Hawaii-bua og frumbyggja Alaska , en þess utan eru nuverandi ibuar Bandarikjanna eða forfeður þeirra nær allir innflytjendur eða fluttir þangað sem þrælar siðustu fimm aldirnar. [72] Bandarisk meginstraumsmenning er þvi vestræn menning sem byggist að mestu leyti a menningu evropskra innflytjenda með menningarahrifum meðal annars fra afriskum þrælum. [68] [73] Siðustu tvær aldir hefur aðflutningur folks fra Asiu og serstaklega Romonsku Ameriku , bæst við blondu bandariskrar menningar sem er stundum lyst sem bræðslupotti eða osamstæðri salatskal . [68] Þratt fyrir aðlogun innflytjenda að bandariskri meginstraumsmenningu er mikill felagslegur ojofnuður sem byggist meðal annars a uppruna, kynþætti [74] og auðlegð. [75]

Bandariskt samfelag er stundum talið einkennast af sterku vinnusiðferði , [76] samkeppnishæfni, [77] og einstaklingshyggju. [78] ? Bandariska truarjatningin “ leggur aherslu a frelsi, jafnretti, einkaeign, lyðræði, rettarriki og takmorkuð afskipti stjornvalda. [79] Miðað við aðrar þjoðir gefa Bandarikjamenn mjog mikið til goðgerðamala. Samkvæmt konnun Charities Aid Foundation fra 2016 gafu Bandarikjamenn 1,44% af landsframleiðslu til goðgerðamala, mun meira en nokkrir aðrir. [80]

Ameriski draumurinn , truin a felagslegan hreyfanleika , er lykill að aðdrattarafli landsins fyrir innflytjendur. [81] Hvort þessi tru byggist a staðreyndum er umdeilt. [82] [83] [84] Algeng skoðun i Bandarikjunum er að landið se stettlaust samfelag , [85] en fræðimenn hafa bent a markverðan mun a stettum i landinu, sem hefur ahrif a felagsmotun, tungumal og gildi. [86] Bandarikjamenn eiga til að leggja mikla aherslu a efnahagslegan arangur, en telja lika jakvætt að vera meðalmaður . [87]

Bandariskar bokmenntir [ breyta | breyta frumkoða ]

Bandariski rithofundurinn og skaldið Walt Whitman arið 1887.

A 18. old og snemma a 19. oldinni voru bandariskar bokmenntir undir miklum ahrifum fra evropskum bokmenntum. Rithofundar a borð við Nathaniel Hawthorne , Edgar Allan Poe og Henry David Thoreau skopu serstakt yfirbragð og ton bandariskra bokmennta um miðja 19. old. Rithofundurinn Mark Twain og skaldið Walt Whitman voru ahrifamiklir a siðari hluta 19. aldar. Emily Dickinson er nu alitin mikilvægt skald enda þott hun væri flestum okunn i lifanda lifi. Nokkur ritverk eru oðrum fremur talin einkenna bandariska menningu en það eru saga Hermans Melville , Moby-Dick (1851), Ævintyrir Stikilsberja-Finns (1885) eftir Mark Twain og Hinn mikli Gatsby (1925) eftir F. Scott Fitzgerald .

Ellefu bandariskir borgarar hafa hlotið bokmenntaverðlaun Nobels , siðast Toni Morrison arið 1993. William Faulkner og Ernest Hemingway eru gjarnan taldir meðal ahrifamestu hofunda 20. aldar. Vinsælar bokmenntagreinar eins og vestrar og krimmar urðu til i Bandarikjunum.

Bandarisk heimspeki [ breyta | breyta frumkoða ]

Bandariski heimspekingurinn Hilary Putnam

Henry David Thoreau og Ralph Waldo Emerson voru frumkvoðlar bandariskrar heimspeki a 19. old . A siðari hluta 19. aldar og i upphafi þeirrar 20. varð gagnhyggja til hja heimspekingum a borð við Charles Sanders Peirce , William James og John Dewey . A 20. old voru bandariskir heimspekingar afram undir miklum ahrifum fra gagnhyggjunni en urðu einnig fyrir miklum ahrifum fra rokgreiningarheimspekinni fra Evropu, ekki sist a fjorða aratug aldarinnar þegar margir af helstu heimspekingum Evropu fluðu striðið . Meðal merkra bandariskra heimspekinga 20. aldar ma nefna W.V.O. Quine , Hilary Putnam , Wilfrid Sellars , Nelson Goodman , Donald Davidson , Richard Rorty , Saul Kripke og John Searle . Bandariski malvisindamaðurinn Noam Chomsky hefur einnig latið að ser kveða. Segja ma að John Rawls hafi einn sins liðs vakið stjornmalaheimspeki af værum blundi þegar bok hans Kenning um rettlæti kom ut arið 1971. I kjolfarið fylgdi Robert Nozick og fjoldi annarra stjornmalaheimspekinga.

Bandarisk matarmenning [ breyta | breyta frumkoða ]

Deep-dish pizza var fundin upp i Chicago , Illinois og dreifðist þaðan um heiminn. Hun er til i ymsum formum, sem dæmi ma nefna afbrigði fra Alaska þar sem elgskjot er haft sem alegg. Itolsk pylsa er algengt alegg a pizzur i Bandarikjunum.

BBQ-sosa er onnur vel þekkt bandarisk uppfinning og er i miklu uppahaldi hja folki viðs vegar um heiminn. BBQ-sosa er mjog vinsæl með grillmat en mikið er borðað af honum i Suðurrikjum Bandarikjanna.

Coca Cola var fundið upp arið 1886 af dr. John Stith Pemberton , lyfjafræðingi fra Atlanta i Georgiu.

Matreiðsluaðferðir Bandarikjanna eru sambland hefða fra ymsum stoðum, meðal annars fra Frakklandi, Afriku og frumbyggjum. Grasker einkenna mið- og norðurriki Bandarikjanna, skelfiskur við Mexikofloa og nautasteikur eru helst þekktar i Texas. [88] Til viðbotar við þessa floru eiga borgir Bandarikjanna heilu hverfin sem bjoða upp a matarmenningu fra ymsum heimshornum. Storum matarskommtum og skyndibitamenningu hefur oft verið kennt um offitu i Bandarikjunum. [89]

Tilvisanir [ breyta | breyta frumkoða ]

  1. ↑ Wilson, Kenneth G. (1993). The Columbia guide to standard American English . New York: Columbia University Press. bls.  27?28 . ISBN   978-0-231-06989-2 .
  2. ↑ DeLear, Byron (July 4, 2013) Who coined 'United States of America'? Mystery might have intriguing answer. "Historians have long tried to pinpoint exactly when the name 'United States of America' was first used and by whom ... This latest find comes in a letter that Stephen Moylan, Esq., wrote to Col. Joseph Reed from the Continental Army Headquarters in Cambridge, Mass., during the Siege of Boston. The two men lived with Washington in Cambridge, with Reed serving as Washington's favorite military secretary and Moylan fulfilling the role during Reed's absence." Christian Science Monitor (Boston, MA).
  3. ↑ Touba, Mariam (November 5, 2014) Who Coined the Phrase 'United States of America'? You May Never Guess "Here, on January 2, 1776, seven months before the Declaration of Independence and a week before the publication of Paine's Common Sense , Stephen Moylan, an acting secretary to General George Washington, spells it out, 'I should like vastly to go with full and ample powers from the United States of America to Spain' to seek foreign assistance for the cause." New-York Historical Society Museum & Library
  4. ↑ Fay, John (July 15, 2016) The forgotten Irishman who named the 'United States of America' "According to the NY Historical Society, Stephen Moylan was the man responsible for the earliest documented use of the phrase 'United States of America'. But who was Stephen Moylan?" IrishCentral.com
  5. ↑ ? "To the inhabitants of Virginia", by A PLANTER . Dixon and Hunter's. April 6, 1776, Williamsburg, Virginia. Letter is also included in Peter Force's American Archives “ . The Virginia Gazette .. argangur 5 no. 1287. Afrit af upprunalegu geymt þann 19. desember 2014.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Safire 2003 , bls. 199.
  7. ↑ ?Rikjaheiti“ . Arnastofnun . Sott 22.9.2022 .
  8. ↑ American forests Geymt 22 mars 2016 i Wayback Machine Forest history society. Skoðað 29. april, 2016.
  9. ↑ ?Common Core Document of the United States of America“ . U.S. Department of State . 30. desember 2011 . Sott 10. juli 2015 .
  10. ↑ The New York Times 2007 , bls. 670.
  11. ↑ Onuf 2010 , bls. xvii.
  12. ↑ Scheb, John M.; Scheb, John M. II (2002). An Introduction to the American Legal System . Florence, KY: Delmar, p. 6. ISBN 978-0-7668-2759-2 .
  13. ↑ Feldstein, Fabozzi, 2011 , p. 9
  14. ↑ Schultz, 2009 , pp. 164, 453, 503
  15. ↑ Etheridge, Eric; Deleith, Asger (19. agust 2009). ?A Republic or a Democracy?“ . The New York Times blogs . Sott 7. november 2010 . ?The US system seems essentially a two-party system. ...“
  16. ↑ David Mosler; Robert Catley (1998). America and Americans in Australia . Greenwood Publishing Group. bls. 83. ISBN   978-0-275-96252-4 . Sott 11. april 2016 .
  17. ↑ Grigsby, Ellen (2008). Analyzing Politics: An Introduction to Political Science . Cengage Learning. bls. 106?107. ISBN   978-0-495-50112-1 .
  18. ↑ ?Corruption Perceptions Index 2019“ (PDF) . transparency.org . Transparency International . bls. 12 & 13. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 18. februar 2020 . Sott 7. februar 2020 .
  19. ↑ Francis, Ellen (10. februar 2022). ?Global freedoms have hit a 'dismal' record low, with pandemic restrictions making things worse, report says“ . The Washington Post (bandarisk enska). ISSN   0190-8286 . Sott 18. februar 2022 .
  20. ↑ 20,0 20,1 ?The Implementation of Monetary Policy ? The Federal Reserve in the International Sphere“ (PDF) . Sott 24. agust 2010 .
  21. ↑ Kat Tretina and Benjamin Curry (9. april 2021). ?NYSE: What Is The New York Stock Exchange“ . Forbes . Sott 24. juli 2022 .
  22. ↑ ?Report for Selected Countries and Subjects“ . www.imf.org .
  23. ↑ 23,0 23,1 ?World Economic Outlook Database, October 2022“ . IMF.org . International Monetary Fund . oktober 2022 . Sott 11. oktober 2022 .
  24. ↑ Hagopian, Kip; Ohanian, Lee (1. agust 2012). ?The Mismeasure of Inequality“ . Policy Review (174). Afrit af upprunalegu geymt þann 3. desember 2013 . Sott 23. januar 2020 .
  25. ↑ ?United Nations Statistics Division?National Accounts“ . unstats.un.org . Sott 1. juni 2018 .
  26. ↑ Fordham, Benjamin (oktober 2017). ?Protectionist Empire: Trade, Tariffs, and United States Foreign Policy, 1890?1914“. Studies in American Political Development . 31 (2): 170?192. doi : 10.1017/s0898588x17000116 . ISSN   0898-588X . S2CID   148917255 .
  27. ↑ ?United States reference resource“ . The World Factbook Central Intelligence Agency . Sott 31. mai 2019 .
  28. ↑ Wright, Gavin, and Jesse Czelusta, "Resource-Based Growth Past and Present", in Natural Resources: Neither Curse Nor Destiny , ed. Daniel Lederman and William Maloney (World Bank, 2007), p. 185. ISBN 0821365452 .
  29. ↑ Anthony, Craig (12. september 2016). ?10 Countries With The Most Natural Resources“ . Investopedia .
  30. ↑ ?Income“ . Better Life Index . OECD . Sott 28. september, 2019 .
  31. ↑ ?Household Income“ . Society at a Glance 2014: OECD Social Indicators . Society at a Glance. OECD Publishing. 18. mars 2014. doi : 10.1787/soc_glance-2014-en . ISBN   9789264200722 . Sott 29. mai 2014 .
  32. ↑ ?OECD Better Life Index“ . OECD . Sott 25. november, 2012 .
  33. ↑ Zaw Thiha Tun (29. juli 2015). ?How Petrodollars Affect The U.S. Dollar“ . Sott 14. oktober 2016 .
  34. ↑ Benjamin J. Cohen, The Future of Money , Princeton University Press, 2006; cf. "the dollar is the de facto currency in Cambodia", Charles Agar, Frommer's Vietnam , 2006, p. 17
  35. ↑ ?US GDP Growth Rate by Year“ . multpl.com . US Bureau of Economic Analysis. 31. mars 2014 . Sott 18. juni 2014 .
  36. ↑ ?Monthly Reports - World Federation of Exchanges“ . WFE.
  37. ↑ Table A ? Market Capitalization of the World's Top Stock Exchanges (As at end of June 2012) . Securities and Exchange Commission (China).
  38. ↑ ?Top Trading Partners“ . U.S. Census Bureau. desember 2016 . Sott 8. juli 2017 .
  39. ↑ ?World Trade Statistical Review 2019“ (PDF) . World Trade Organization . bls. 100 . Sott 31. mai 2019 .
  40. ↑ ?United States free trade agreements“ . Office of the United States Trade Representative . Sott 31. mai 2019 .
  41. ↑ ?Rankings: Global Competitiveness Report 2013?2014“ (PDF) . World Economic Forum . Sott 1. juni 2014 .
  42. ↑ ?Global 500 2016“ . Fortune . Afrit af upprunalegu geymt þann 21. september 2018 . Sott 1. november 2022 .
  43. ↑ ?USA Economy in Brief“ . U.S. Dept. of State, International Information Programs. Afrit af upprunalegu geymt þann 12. mars 2008.
  44. ↑ Isabelle Joumard; Mauro Pisu; Debbie Bloch (2012). ?Tackling income inequality The role of taxes and transfers“ (PDF) . OECD . Sott 21. mai 2015 .
  45. ↑ ? CIA World Factbook "Distribution of Family Income" “ . Afrit af upprunalegu geymt þann 4. juni 2011 . Sott 17. juni 2018 .
  46. ↑ Gray, Sarah (4. juni 2018). ?Trump Policies Highlighted in Scathing U.N. Report On U.S. Poverty“ . Fortune . Sott 13. september 2018 . ? "The United States has the highest rate of income inequality among Western countries", the report states.“
  47. ↑ Rappeport, Alan (1. februar 2022). ?U.S. National Debt Tops $30 Trillion as Borrowing Surged Amid Pandemic“ . The New York Times (bandarisk enska). ISSN   0362-4331 . Sott 2. februar 2022 .
  48. ↑ ?Census Bureau's 2020 Population Count“ . United States Census . Sott 26. april 2021 .
  49. ↑ 49,0 49,1 ?The World Factbook: United States“ . Central Intelligence Agency . Sott 10. november 2018 .
  50. ↑ ?Population Clock“ . www.census.gov .
  51. ↑ ?Table MS-1. Marital Status of the Population 15 Years Old and Over, by Sex, Race and Hispanic Origin: 1950 to Present“ . Historical Marital Status Tables . U.S. Census Bureau . Sott 11. september 2019 .
  52. ↑ Hamilton, Brady E.; Martin, Joyce A.; Osterman, Michelle J.K. (mai 2021). Births: Provisional data for 2020 (PDF) (Report). Vital Statistics Rapid Release. argangur. Hyattsville, MD: National Center for Health Statistics. doi : 10.15620/cdc:104993 .
  53. ↑ ?U.S. has world's highest rate of children living in single-parent households“ . Pew Research Center (enska) . Sott 17. mars 2020 .
  54. ↑ ?Ancestry 2000“ (PDF) . U.S. Census Bureau. juni 2004. Afrit (PDF) af uppruna a 4. desember 2004 . Sott 2. desember 2016 .
  55. ↑ ?A Breakdown of 2020 Census Demographic Data“ . NPR . 13. agust 2021.
  56. ↑ ?Race and Ethnicity in the United States: 2010 Census and 2020 Census“ . US Census Bureau . Sott 2. desember 2021 .
  57. ↑ ?Frequently Requested Statistics on Immigrants and Immigration in the United States“ . Migration Policy Institute . 14. mars 2019.
  58. ↑ ?Key findings about U.S. immigrants“ . Pew Research Center. 17. juni 2019.
  59. ↑ Jens Manuel Krogstad (7. oktober 2019). ?Key facts about refugees to the U.S.“ . Pew Research Center.
  60. ↑ ?Table 53?Languages Spoken at Home by Language: 2007“ (PDF) . Statistical Abstract of the United States 2010 . U.S. Census Bureau . Sott 21. september 2009 .
  61. ↑ ?Foreign Language Enrollments in United States Institutions of Higher Learning“ (PDF) . MLA. haust 2002. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 3. agust 2008 . Sott 16. oktober 2006 .
  62. ↑ Jody Feder (25. januar 2007). ?English as the Official Language of the United States?Legal Background and Analysis of Legislation in the 110th Congress“ (PDF) . Ilw.com (Congressional Research Service) . Sott 19. juni 2007 .
  63. ↑ ?The Constitution of the State of Hawaii, Article XV, Section 4“ . Hawaii Legislative Reference Bureau. 7. november 1978. Afrit af upprunalegu geymt þann 24. juli 2013 . Sott 19. juni 2007 .
  64. ↑ Susan J. Dicker (2003). Languages in America: A Pluralist View . Clevedon, UK: Multilingual Matters. bls.  216 , 220?25.
  65. ↑ ?California Code of Civil Procedure, Section 412.20(6)“ . Legislative Counsel, State of California. Afrit af upprunalegu geymt þann 22. juli 2010 . Sott 17. desember 2007 . ?California Judicial Council Forms“ . Judicial Council, State of California . Sott 17. desember 2007 .
  66. ↑ ?Human Development Indicators“ (PDF) . United Nations Development Programme, Human Development Reports. 2005 . Sott 14. januar 2008 .
  67. ↑ ?Statue of Liberty“ . World Heritage . UNESCO . Sott 4. januar 2022 .
  68. ↑ 68,0 68,1 68,2 Adams, J.Q.; Strother-Adams, Pearlie (2001). Dealing with diversity : the anthology . Chicago: Kendall/Hunt Pub. ISBN   978-0-7872-8145-8 .
  69. ↑ Thompson, William E.; Hickey, Joseph V. (2004). Society in focus : an introduction to sociology (5th. utgafa). Boston: Pearson/Allyn and Bacon. ISBN   978-0-205-41365-2 .
  70. ↑ BBC, April 2008: Country Profile: United States of America
  71. ↑ Fergie, Dexter (24. mars 2022). ?How American Culture Ate the World“ . The New Republic . ISSN   0028-6583 . Sott 3. juli 2022 .
  72. ↑ Fiorina, Morris P. ; Peterson, Paul E. (2010). The New American democracy (7th. utgafa). London: Longman. bls. 97. ISBN   978-0-205-78016-7 .
  73. ↑ Holloway, Joseph E. (2005). Africanisms in American culture (2nd. utgafa). Bloomington: Indiana University Press. bls. 18?38. ISBN   978-0-253-21749-3 .
    Johnson, Fern L. (2000). Speaking culturally : language diversity in the United States . Sage Publications. bls.  116 . ISBN   978-0-8039-5912-5 .
  74. ↑ Bonilla-Silva, Eduardo (2003). Racism without Racists: Color-blind Racism and the Persistence of Racial Inequality in the United States . Lanham: Rowman & Littlefield. bls. 2?29. ISBN   978-0-7425-1633-5 . [ ovirkur tengill ]
  75. ↑ ? "Contempt for the poor in US drives cruel policies," says UN expert“ . OHCHR . 4. juni 2018 . Sott 5. juni 2018 .
  76. ↑ Porter, Gayle (november 2010). ?Work Ethic and Ethical Work: Distortions in the American Dream“ . Journal of Business Ethics . Springer . 96 (4): 535?550. doi : 10.1007/s10551-010-0481-6 . JSTOR   29789736 . S2CID   143991044 .
  77. ↑ Stephens, R.H. (september 1952). ?The Role Of Competition In American Life“. The Australian Quarterly . Australian Institute of Policy and Science . 24 (3): 9?14. JSTOR   41317686 .
  78. ↑ Grabb, Edward; Baer, Douglas; Curtis, James (1999). ?The Origins of American Individualism: Reconsidering the Historical Evidence“. Canadian Journal of Sociology . University of Alberta . 24 (4): 511?533. doi : 10.2307/3341789 . ISSN   0318-6431 . JSTOR   3341789 .
  79. ↑ Huntington, Samuel P. (2004). ?Chapters 2?4“ . Who are We?: The Challenges to America's National Identity . Simon & Schuster. ISBN   978-0-684-87053-3 . Sott 25. oktober 2015 . .
  80. ↑ ?GROSS DOMESTIC PHILANTHROPY: An international analysis of GDP, tax and giving“ (PDF) . Charities Aid Foundation . januar 2016 . Sott 18. juli 2022 .
  81. ↑ Clifton, Jon (21. mars 2013). ?More Than 100 Million Worldwide Dream of a Life in the U.S. More than 25% in Liberia, Sierra Leone, Dominican Republic want to move to the U.S.“ . Gallup . Sott 10. januar 2014 .
  82. ↑ * ?A Family Affair: Intergenerational Social Mobility across OECD Countries“ (PDF) . Economic Policy Reforms: Going for Growth . OECD. 2010 . Sott 20. september 2010 .
  83. ↑ ?Understanding Mobility in America“ . Center for American Progress . 26. april 2006.
  84. ↑ Schneider, Donald (29. juli 2013). ?A Guide to Understanding International Comparisons of Economic Mobility“ . The Heritage Foundation . Sott 22. agust 2013 .
  85. ↑ Gutfeld, Amon (2002). American Exceptionalism: The Effects of Plenty on the American Experience . Brighton and Portland: Sussex Academic Press. bls. 65. ISBN   978-1-903900-08-6 .
  86. ↑ Zweig, Michael (2004). What's Class Got To Do With It, American Society in the Twenty-First Century . Ithaca, NY: Cornell University Press. ISBN   978-0-8014-8899-3 . ?Effects of Social Class and Interactive Setting on Maternal Speech“ . Education Resource Information Center . Sott 27. januar 2007 .
  87. ↑ O'Keefe, Kevin (2005). The Average American . New York: PublicAffairs. ISBN   978-1-58648-270-1 .
  88. ↑ ?Bandarisk matargerð“ . Noatun . Afrit af upprunalegu geymt þann 23. april 2010 . Sott 18. september 2010 .
  89. ↑ ?Bandarikjamenn velja skyndibitann fram yfir hollustuna“ . Bæjarins Besta, frettavefur . Sott 18. september 2010 .

Tengt efni [ breyta | breyta frumkoða ]

Heimildir [ breyta | breyta frumkoða ]

Tenglar [ breyta | breyta frumkoða ]

Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist Bandarikjunum .

Heimasiður Bandarikjastjornar [ breyta | breyta frumkoða ]

Upplysingasiður [ breyta | breyta frumkoða ]

Ymsir tenglar [ breyta | breyta frumkoða ]

Sott fra ? https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Bandarikin&oldid=1848886 “