Uganda

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:Xeografía políticaUganda
Jamhuri ya Uganda (sw)
Republic of Uganda (en) Editar o valor em Wikidata

Himno Oh Uganda, Land of Beauty (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata

Lema For God and My Country
kwa mungu na nchi yangu
За Бог и страната ми Editar o valor em Wikidata
Localizacion
Editar o valor em Wikidata Mapa
  1°18′N 32°24′L  /  1.3, 32.4 Coordenadas : 1°18′N 32°24′L  /  1.3, 32.4
Capital Kampala Editar o valor em Wikidata
Conten a division administrativa
Adjumani (pt) Traducir
Agago (pt) Traducir
Alebtong (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata../... 135+
Poboacion
Poboacion 47.123.531 (2021) Editar o valor em Wikidata (195,5 hab./km² )
Lingua oficial lingua inglesa
Lingua suahili Editar o valor em Wikidata
Xeografia
Parte de
Superficie 241.038 km² Editar o valor em Wikidata
Auga 18,2 % Editar o valor em Wikidata
Punto mais alto Monte Stanley (5.109 m) Editar o valor em Wikidata
Punto mais baixo Nilo Branco (621 m) Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Datos historicos
Precedido por
Creacion 1962 Editar o valor em Wikidata
Organizacion politica
Forma de goberno presidencialismo Editar o valor em Wikidata
• Presidente (pt) Traducir Editar o valor em WikidataYoweri Museveni (1986?) Editar o valor em Wikidata
Organo executivo Government of Uganda (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
• Lista (pt) Traducir Editar o valor em WikidataRobinah Nabbanja (pt) Traducir (2021?) Editar o valor em Wikidata
Organo lexislativo Parlamento do Uganda (pt) Traducir , (Escano: 529) Editar o valor em Wikidata
Membro de
PIB nominal 40.510.241.366 $ (2021) Editar o valor em Wikidata
Moeda xelim Ugandes (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Dominio de primeiro nivel .ug Editar o valor em Wikidata
Prefixo telefonico +256 Editar o valor em Wikidata
Telefono de emerxencia 911 , 112 e 999 Editar o valor em Wikidata
Codigo de pais UG Editar o valor em Wikidata

Paxina web statehouse.go.ug Editar o valor em Wikidata

Uganda [ 1 ] e un pais africano , cuxa capital e Kampala . En 2009 tina 32.709.865 habitantes. Limitado ao norte con Sudan do Sur , ao sur co Lago Vitoria , Ruanda e Tanzania , ao leste con Kenya e ao oeste coa Republica Democratica do Congo .

Historia [ editar | editar a fonte ]

Os primeiros habitantes conecidos foron poboacions cazadoras colleitadoras. Hai 1500 ou 2000 anos comezaron a se asentar no territorio da actual Uganda poboacions de lingua bantu que vinan probablemente do centro e o oeste do continente e que se asentaron preferentemente no sur. O Imperio de Kitara do seculo XIV e XV representa a mais antiga forma de organizacion formal, seguida polo reino de Bunyoro-Kitara , e mais tarde o de Buganda e Ankole .

Poboacion nilotica, como os luo e ateker entraron na area desde o norte, probabelmente arredor do 120 d.C. Asentaronse sobre todo no norte e leste. Esta area foi, en 1888 , concedida a Compania Britanica da Africa Oriental e, en 1894 , o reino do Buganda tornouse un protectorado do Reino Unido .

Despois de varias manobras por parte dos britanicos, realizaronse eleccions a 1 de marzo de 1961 e Benedicto Kiwanuka tornouse “Ministro-Xefe” de Uganda, ainda como un protectorado e tornouse independente o 9 de outubro de 1962 . Nos anos seguintes, verificouse unha loita politica entre os partidarios dun estado centralizado, en vez da federacion vixente baseada nos reinos. Como resultado, en febreiro de 1966 , o enton Primeiro Ministro Milton Obote suspendeu a constitucion , asumiu todos os poderes e despois o de Presidente e Vicepresidente. En setembro de 1967 , unha nova constitucion proclamou Uganda como unha republica , deu ao presidente poderes adicionais e aboliu os reinos tradicionais.

En 1971 , Idi Amin tomou o poder nun golpe de estado e dirixiu o pais como un ditador durante case unha decada, expulsou os residentes de orixe indio e promoveu o asasinato dun numero estimado en cerca de 300.000 cidadans. O seu rexime terminou coa invasion dun exercito de rebeldes, apoiados pola Tanzania no 1979 .

Despois deste contra-golpe, a Fronte Nacional de Liberacion de Uganda formou un goberno interino, con Yusuf Lule como presidente, que adoptou un sistema ministerial de administracion e creou un organo cuasi-parlamentario, a Comision Consultiva Nacional (NCC), mais este organo e o gabinete de Lule tinan visions politicas diferentes e, en xuno de 1979 , o NCC substituiu a Lule por Godfrey Binaisa . A disputa continuou sobre os poderes do presidente interino, Binaisa foi afastado en maio de 1980 e o Uganda pasou a ser gobernado por unha comision militar dirixida por Paulo Muwanga . En decembro de 1980, foron realizadas eleccions, que levaron de novo a presidencia a Obote que, era vicepresidente de Muwanga. No periodo que se seguiu, as forzas de seguridade estableceron un dos peores records de dereitos humanos do mundo. Nos seus esforzos para terminar cunha rebelion liderada por Yoweri Museveni e o seu Exercito de Resistencia Nacional (“National Resistance Army” ou NRA), eles practicamente destruiron unha parte substancial do pais, especialmente na area de Luwero, a norte de Kampala .

O 27 de xullo de 1985 , unha brigada do exercito, composta por “Acholi” (unha das etnias do Uganda) e comandada polo Tenente-Xeneral Basilio Olara Okello, tomou Kampala e proclamou novamente un goberno militar. Obote exiliouse na Zambia e o novo rexime, dirixido polo anterior comandante das forzas de defensa, o Xeneral Tito Okello (que non era parente de Olara-Okello), iniciou negociacions con Museveni, prometendo mellorar o respecto dos dereitos humanos, acabar cos conflitos entre tribos e organizar eleccions libres e xustas. Mentres tanto, os masacres continuaron unha vez que Okello tentaba destruir o NRA e os seus partidarios.

A pesar de negociacions en Nairobi , baixo a mediacion do Presidente kenyata Daniel Arap Moi , e de teren chegado a un acordo de cesar-fogo, o NRA continuou a loitar e, en xaneiro do 1986 , capturou Kampala, forzando as forzas de Okello a fuxiren para o Sudan e colocando a Museveni como presidente. Este acabou cos abusos aos dereitos humanos, iniciou unha politica de liberalizacion e de liberdade de prensa e estableceu acordos co Fondo Monetario Internacional , o Banco Mundial e con varios paises.

Museveni foi democraticamente electo en 1996 , cando concorreu contra Paul Ssemoxere, lider do Partido Democratico, tendo gano o 75% dos votos.

Politica [ editar | editar a fonte ]

Organizacion Administrativa [ editar | editar a fonte ]

Artigo principal : Subdivisions de Uganda .
Distritos de Uganda

Uganda dividese en 111 distritos , en catro rexions administrativas. A maioria dos distritos tenen o nome das suas principais cidades comerciais e administrativas.

Cada distrito se subdivide en sub-distritos, condados , sub-condados, parroquias e vilas .

A continuacion presentanse cifras de poboacion no censo de 2002 . Notese que daquelas so habia 56 distritos, e os datos da poboacion fixeronse mirando os condados e subcondados.

Demografia [ editar | editar a fonte ]

Uganda ten preto de 24 millons de habitantes, vivindo principalmente a beira dos Grandes Lagos Africanos que este pais partilla. Ten listadas 39 linguas africanas , dos grupos bantu e niloticas , entre as cales, a mais falada (por cerca de 16 % da poboacion [ 2 ] e a lingua “ganda” ou luGanda , relativa ao principal grupo etnico deste pais, os buGanda . Outras linguas faladas polos residentes no Uganda son o ingles ( lingua oficial ), o kiSwahili e linguas indias .

Economia [ editar | editar a fonte ]

Artigo principal : Economia de Uganda .

Notas [ editar | editar a fonte ]

  1. Definicions no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para ugandes .
  2. "Ethnologue ? Languages of Uganda" . Arquivado dende o orixinal o 14 de maio de 2005 . Consultado o 29 de maio de 2005 .