Uganda Respubliko
|
Republic of Uganda
Jamhuri wa Uganda
|
|
|
Detaloj
|
Detaloj
|
Nacia himno
:
Oh Uganda, Land of Beauty
(O Ugando, Lando Bela)
|
Nacia devizo
:
"For God and My Country"
(
Angla
por: Por Dio kaj Mia Lando)
|
|
suverena ?tato
?
respubliko
?
lando sen maraliro
?
lando
|
Bazaj informoj
|
?efurbo
|
Kampalo
|
Oficiala(j) lingvo(j)
|
angla
,
svahila
|
Uzata(j) lingvo(j)
|
ganda
,
lua
,
soga
|
Plej ofta(j) religio(j)
|
kristana
,
islama
|
Areo
|
236 040 km²
|
- % de akvo
|
15,9 %
|
Lo?antaro
|
47 123 531
(2021)
|
Lo?denso
|
137,1 lo?./km²
|
Lo?antoj
|
gandoj
,
luoj
,
itesoj
, sogoj
|
Vivolongo
|
52.98 jaroj
|
Horzono
|
+3
|
Interreta domajno
|
ug
|
Landokodo
|
UG
|
Telefona kodo
|
256
|
Plej alta punkto
|
Monto Ngaliema
|
Plej malalta punkto
|
Blanka Nilo
|
Politiko
|
Politika sistemo
|
demokratia
respubliko
|
?tatestro
|
Prezidento
Yoweri Museveni
|
?efministro
|
Robinah Nabbanja
|
Sendependi?o
disde
Unui?inta Re?lando
|
9-a de oktobro
1962
|
Ekonomio
|
Valuto
|
Uganda ?ilingo
(UGX)
|
MEP
|
la? 2009
|
? suma
|
43.22 miliardo
|
? pokapa
|
1.300
|
|
Esperanto-movado
|
Landa E-asocio
|
neniu
|
|
|
Ugando
(
Uganda
) formale la
Respubliko de Ugando
[1]
[2]
, estas senhavena ?tato en
orientafriko
. La lando limas okcidente al
Demokratia Respubliko Kongo
(Kongo-Kin?aso), norde al
Sudano
, oriente al
Kenjo
, sude al
Tanzanio
kaj sudokcidente al
Ruando
. La limo kun Kenjo kaj Tanzanio parte kuras tra
Viktoria lago
, la tria plej granda lago de la mondo
[3]
.
La Brita
Protektorato Ugando
estis protektorato de la
Brita Imperio
el 1894 al 1962. En 1893 la Imperia Brita Orientafrika Kompanio transigis sian administraciajn rajtojn de teritorio konsistanta ?efe el Buganda Regno al la Brita Registaro. En 1894 la Uganda Protektorato estis establita, kaj la teritorio estis etendita trans la limoj de Buganda al areo kiu iel korespondas kun tiu de nuntempa Ugando
[4]
[5]
[6]
[7]
.
- Landkodo:
UG.
- Nomo en Esperanto:
Uganda Respubliko.
- Nacia nomo:
Republic of Uganda (en), Jamhuri wa Uganda (sw).
- Areo:
236.090 kv.km.
- Politika sistemo:
respubliko
.
- ?tatestro:
prezidanto
Yoweri Museveni
.
- ?efurbo:
Kampalo
(774 mil), ?efa urbo
Jinja
- Lo?antaro:
19.246 mil (1998).
- ?tatlingvo:
angla
,
svahila
.
- Kredantoj:
kristanoj
65%,
islamanoj
5%.
- Eksporto:
kafo
,
kotono
,
teo
,
tabako
.
- Pokapa
MEP
:
240 $.
- Historio:
sendependi?is en
1962
de
Britio
. Dum la 1970-aj jaroj la landon regis milita diktatoro sub
Idi Amin
, kiun renversis la armeo de
Tanzanio
. Post tio multfoje ?an?i?is civilaj kaj militaj registaroj.
Ugando estas administre dividata al kvar
regionoj
:
centra
,
okcidenta
,
orienta
kaj
norda
. Tiuj kvar regionoj plu dividi?as al distriktoj. Estis 56 distriktoj en 2002, post reorganizoj en 2006 estis 77, kiuj en plia administra reformo de 2010 estis pludividitaj, tiel ke rezultis 111 distriktoj kaj unu
eksterdistrikta urbo
,
Kampalo
[8]
[9]
.
La interna politika vivo estas relative stabila, sed ?in influas malstabileco en najbaraj landoj, ?efe en
Demokratia Respubliko Kongo
, en kies orienta parto de la lando dum jaroj da?ras batalado inter la registaraj trupoj kaj gerilanoj, ofte forme de
etna purigado
. Fine de
2019
nombro de rifu?intoj en tiu regiono
atingis 4,5 milionojn
. Ugando gastigas pli ol 1 milionon da rifu?intoj, inkluzive de 384 000 konganoj, el kiuj 48 000 alvenis en 2019, pro kio la registaro diris, ke gastigaj kapabloj de la lando el?erpi?is kaj necesas ur?a
internacia helpo
[10]
.
Ugando apartenas al la
AKP-?tatoj
, internacia organiza?o de ?i-momente 77 landoj el la regionoj
Afriko
,
Karibio
kaj la
Pacifika Oceano
[11]
[12]
[13]
[14]
.
Ugando estas konata pro siaj grandaj
naciaj parkoj
kaj la protektado de la fa?no pere de rezervejoj. La
montaj goriloj
en la nebulkovritaj
montarmasivoj
de suda Ugando estis la temo de televidserioj
[15]
[16]
.
Grava socia problemo estas korupto. En
2018
la kontra?korupta organiza?o
Travideblo Internacia
envicigis Ugandon kiel unu el la plej koruptaj landoj en Afriko, pli ol
Kenjo
,
Ma?ritanio
kaj
Ni?erio
. En
decembro 2019
la prezidanto
Yoweri Museveni
gvidis
mar?on kontra? korupto
, kion liaj oponantoj konsideris hipokriteco.
Organizo
|
Esploro
|
Rangotabelo
|
Heritage Foundation /
The Wall Street Journal
|
Indekso de Ekonomia Libereco 2019
|
95 el 180
|
Raportistoj sen limoj
|
Gazetara Libereca Indekso 2019
|
125 el 180
|
Travideblo Internacia
|
Korupta Indekso 2018
|
149 el 180
|
Programo pri Disvolvo de UN
|
Indekso pri homa disvolvi?o 2018
|
159 el 189
|
- ↑
Uganda Constitution
. Arkivita el
la originalo
je 12 March 2022. Alirita 9 March 2022.
- ↑
Constitution in Lumasaba
. Arkivita el
la originalo
je 20 June 2023. Alirita 20 March 2023.
- ↑
Mwakikagile, Godfrey. (2009)
Ethnicity and National Identity in Uganda: The Land and Its People
. New Africa Press.
ISBN 9789987930876
.
- ↑
Mwambutsya, Ndebesa (June 1990 ? January 1991). “
Pre-capitalist Social Formation: The Case of the Banyankole of Southwestern Uganda
”,
Eastern Africa Social Science Research Review
6
(2; 7 no. 1),
p. 78?95
.
Arkivigite je
2009-01-06 per la retarkivo
Wayback Machine
- ↑
Origins of Bunyoro-Kitara Kings
. Arkivita el
la originalo
je 10 December 2006. Alirita 10 December 2006.
- ↑
Pulford, Cedric. (2011)
Two Kingdoms of Uganda: Snakes and Ladders in the Scramble for Africa
. Daventry: Ituri Publications.
- ↑
Gordon Martel, "Cabinet politics and African partition: The Uganda debate reconsidered."
Journal of Imperial and Commonwealth History
13.1 (1984): 5-24.
- ↑
UG ? Uganda
.
ISO 3166
.
ISO
(23 November 2017). Arkivita el
la originalo
je 17 June 2016. Alirita 1 December 2017.
- ↑
Ministry of Local Government Fact Sheet
.
MOLG
(1 July 2017). Arkivita el
la originalo
je 2 December 2017. Alirita 1 December 2017.
- ↑
About Uganda | State House Uganda
. Arkivita el
la originalo
je 18 June 2022. Alirita 19 June 2022.
- ↑
IGAD - About us
(en-gb). Arkivita el
la originalo
je 26 March 2022. Alirita 31 December 2020.
- ↑
Member States
. Arkivita el
la originalo
je 1 November 2020. Alirita 1 November 2020.
- ↑
With Somalia, CAR, and South Sudan, Museveni is remaking the state ? Charles Onyango Obbo
. Monitor.co.ug. Arkivita el
la originalo
je 29 November 2014. Alirita 30 May 2015.
- ↑
Corruption Perceptions Index 2016
. Transparency International. Arkivita el
la originalo
je 19 April 2017. Alirita 17 April 2017.
- ↑
Mutagamba, Moses, "
Uganda Wildlife Authority staff under probe
", 25 August 2013.
- ↑
Countries with the most bird species
. Arkivita el
la originalo
je 8 November 2020. Alirita 5 November 2020.
angle
Ugando (
The Encyclopedia of Earth
)
angle
Ekoregionoj de Ugando (
The Encyclopedia of Earth
)
Arkivigite je
2014-07-15 per la retarkivo
Wayback Machine
Komunumo de Nacioj
|
---|
Membraj landoj
|
|
---|
Dependaj teritorioj
de membraj landoj
|
Transmaraj teritorioj
(kronaj kolonioj):
|
|
---|
|
|
---|
Aparta statuso:
|
|
---|
|
---|
|