?нфля?нцкая вайна? ^[1] , Л?во?нская вайна? ^[2] ( 1558 ? 1582 ) ? вайна пам?ж Маско?скай дзяржавай з аднаго боку, ? Вял?к?м Княствам Л?то?ск?м ( Рэччу Паспал?тай ), Швэдзк?м ? Дацк?м карале?ствам? зь ?ншага за тэрыторы? ?нфлянта? (Л?вон??) .

У 1558 годзе маско?ск? цар ?ван IV , больш вядомы як ?ван Жахл?вы, распача? вайну супраць былога Л?вонскага ордэна . На той час Ордэн уя?ля? сабой канфэдэрацыю ? саюз 5 княства?, створаных нямецк?м? рыцарам?. Асно?най мэтай маско?скага цара было здабыць выхад да Балтыйскага мора , гэта давала магчымасьць самастойна гандляваць з Э?ропай без дапамог? шматл?к?х пасрэдн?ка?. Атрыма?шы выхад да Балтык?, Масква магла больш акты?на ?дзельн?чаць ? ? э?рапейск?х справах. Л?вон?я была аб’я?лена спадчынай маско?ск?х князё? на той падставе, што ма?ля?, у старажытныя часы гэтай тэрыторыяй валодал? княз? К?е?скай Рус? . Сваёй спадчынай Масква таксама абвясьц?ла ? частку Вял?кага Княства Л?то?скага  ? беларуск?я ? ?кра?нск?я земл? з Полацкам , В?цебскам , Воршай , Маг?лёвам , К?евам ? ?ншым? буйным? гарадам?.

Г?сторыя Латв??

Раньняя г?сторыя Кундзкая культура Нарвенская культура Балты Эпоха в?к?нга? Шлях з варага? у грэк? Л?вон?я Курляндыя , Земгал?я , Латгал?я , Село?н?я Сярэднявечча Герцыцкае княства Кукенойскае княства Па?ночныя крыжовыя паходы Ордэн мечаносца? (1204?1237) Л?вонск? ордэн (1237?1561) Л?вонская канфэдэрацыя (1207?1561) Ганза (1157?1669) Рэфармацыя Новы час Л?вонская вайна (1558?1583) ?нфлянцкае княства (1562?1629) Курляндзкае герцагства (1562?1795) Швэцк?я ?нфлянты (1629?1721) ?нфлянцкае ваяводзтва (1629?1772) Вял?кая Па?ночная вайна (1700?1721) Л?фляндзкая губэрня (1712?1918) Курляндзкая губэрня (1795?1918) В?цебская губэрня (1802?1918) Найно?шы час Першая сусьветная вайна (1914?1918) Обэр-Ост (1914?1918) Берасьцейск? м?р (1918) Герцагства Курляндзкае ? Сэм?гальскае (1918) Латв?йская ССР (1918?1920) Рух за незалежнасьць (1918?1920) Рэспу?бл?ка Ла?тв?я (1918?1940) Пакт Молатава-Рыбэнтропа (1939) Другая сусьветная вайна (1939?1945) Савецкая акупацыя Латв?? (1940) Райхскам?сарыят Остлянд (1941?1945) Латв?йская ССР (1940?1941, 1944?1990) Рэспубл?ка Латв?я (1990-)

Г?сторыя Эстон??

Старажытная Эстон?я Кундзкая культура Нарвенская культура Эсты Чудзь Балтыйск?я ф?ны Раньняе Сярэднявечча Ас?льянцы Крыжовыя паходы Дацкая Эстон?я Старая Л?вон?я Швэдзкая Эстон?я Л?вонская вайна (1558?1583) ?нфлянцкае княства (1562?1629) Па?ночная вайна (1700?1721) Л?фляндзкая губэрня (1712?1918) Эстляндзкая губэрня (1795?1918) Новы час Нацыянальнае абуджэньне Кайзэра?ская акупацыя Абвяшчэньне незалежнасьц? Вызвольная вайна Сучасная Эстон?я Эпоха ц?шын? Другая сусьветная вайна Савецкая акупацыя Рэспубл?ка Эстон?я

Вял?кая маско?ская арм?я ? першыя месяцы ваенных дзеяньня? у Прыбалтыцы захап?ла Нарву , Дэрпт , падступ?ла да Рэвеля . Ордэн запрас?? перам?р’я, адначасова акты?на пача? шукаць саюзьн?ка? у Э?ропе, аднак Швэцыя , Дан?я ? Польшча адмов?л?ся ваяваць супраць Масквы, тольк? Вял?кае Княства Л?то?скае , разумеючы небясьпеку маско?скага заваяваньня Л?вон??, вырашыла дапамагчы Ордэну. У 1559 годзе Л?вон?я перайшла пад пратэктарат ВКЛ, у вын?ку ваенныя дзеяньн? аднав?л?ся, ? зно? пасьпяхова для ?вана IV. У л?пен? 1561 году войска ВКЛ на чале зь М?калаем Радз?в?лам Рудым уступ?ла ? Л?вон?ю, але было разьб?тае каля гораду Пярну . Ордэн фактычна пераста? ?снаваць. Апошн? маг?стар Кетлер перада? у сакав?ку 1562 году М?калаю Радз?в?лу Чорнаму (стрыечны брат М?калая Радз?в?ла Рудога) пячатку Ордэна ? ключы ад Рыг? . Каб пашырыць кола ?дзельн?ка? вайны, Кетлер перада? эстонск?я земл? Швэцы?, востра? Эзэль Дан??, Л?вон?ю ? ВКЛ, за сабой захава? тольк? Курляндыю на правах спадчыннага сьвецкага княства. Адначасова вял?к? князь Жыг?монт А?густ прызначы? Кетлера сва?м намесьн?кам у Л?вон??. Так перастала ?снаваць ваенна-царко?ная дзяржава ? Л?вонск? ордэн.

У адказ на гэта атрады ?вана IV у пачатку 1562 году спустошыл? вакол?цы Амсьц?слава , Шклова , Воршы , В?цебску , Дубро?ны , Капылю . Для генэральнага наступленьня на Полацак пад Мажайскам рыхтавалася арм?я ? 60 тысяча? чалавек. 31 студзеня 1563 году гэтае войска асадз?ла Полацак, а праз два тыдн? гера?чнай абароны ( 15 лютага ) захап?ла горад. В?льня запрас?ла м?ру, але патрабаваньн? маско?скага цара был? празьмерныя ? Полацак ? Л?вон?я мус?л? далучыцца да Масквы. У 1564 годзе ваенныя дзеяньн? аднав?л?ся. Невял?каму войску М?калая Радз?в?ла Рудога ?далося разьб?ць дзьве маско?ск?я арм?? ? каля рак? Ула 25 студзеня ? пад Воршай 2 лютага 1564 году. Спробы ?вана IV пран?кнуць у цэнтар дзяржавы был? сарваныя. Але маско?ск? цар добра замацава?ся ? па?ночнай Беларус?  ? у 1566?1569 гадах ён збудава? каля Полацку некальк? цьвердзя? : Суша , Сокал , С?тна , Красны , Казяны , Усьвяты , Туро?ля . У гэтых умовах княству патрабава?ся саюзьн?к, бо аднаму яму адб?ць напады маско?скага цара было немагчыма. Найбольш ?маверным саюзьн?кам была Польшча, зь якой у 1569 годзе склал? Любл?нскую ун?ю . У 1570 годзе новая дзяржава ? Рэч Паспал?тая пайшла на перам?р’е з ?ванам IV , апошняму таксама патрабавалася часова зам?рыцца зь Л?твой ? Польшчай, бо пачал?ся ваенныя дзеяньн? супраць Швэцы?. Хутка памёр апошн? прадста?н?к дынасты? Ягелона? бязьдзетны Жыг?монт II А?густ , таму ваенныя дзеяньн? аднав?л?ся тольк? празь некальк? гадо?, кал? ? Рэчы Паспал?тай усталява?ся ?нутраны парадак.

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Вял?кае княства Л?то?скае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн. : Беларуская Энцыклапедыя, 2005. ? Т. 1: Абаленск? ? Кадэнцыя. ? 684 с. ? ISBN 985-11-0314-4
• Вял?кае княства Л?то?скае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн. : Беларуская Энцыклапедыя, 2005. ? Т. 2: Кадэцк? корпус ? Яцкев?ч. ? 788 с. ? ISBN 985-11-0378-0

Гэта ? нак?д артыкула па г?сторы? Вял?кага Княства Л?то?скага . Вы можаце дапамагчы В?к?пэды?, пашыры?шы яго .

п а р Войны Рэчы Паспал?тай са Швэцыяй Л?вонская Па?ночная сям?гадовая Супраць Жыг?монта 1600?1629 гады 1600?11 1617?18 1621?25 1626?29 Швэдзк? патоп Вял?кая Па?ночная