Moshe Dayan
, (
ti?ng Hebrew
:
??? ????
, sinh ngay
20 thang 5
n?m
1915
? m?t
16 thang 10
n?m
1981
) la nha chinh tr? va t??ng l?nh quan đ?i c?a
Israel
. Trong th?i gian lam
T?ng t? l?nh
Cac l?c l??ng Phong v? Israel
t? n?m
1953
đ?n n?m
1958
, Moshe Dayan la bi?u t??ng c?a s?c m?nh chi?n đ?u c?a dan
Do Thai
. Sau đo ong lam b? tr??ng Qu?c phong va B? tr??ng Ngo?i giao c?a Israel.
Dayan sinh vao ngay
20 thang 5
n?m
1915
, t?i Kibbutz Degania Alef g?n b? H? Kinneret (Bi?n Galilee) t?i Palestine. Ong la ng??i con th? hai đ??c sinh ra tren Kibbutz (sau Gideon Baratz) c?a Shmuel va Devorah, đoi v? ch?ng ng??i Do Thai nh?p c? t? Ukraina. Ong đ??c đ?t ten la Moshe theo ten c?a Moshe Barsky, thanh vien đ?u tien c?a Kibbutz ch?t trong m?t cu?c t?n cong ? R?p
[1]
.
Thu? nh?, ong h?c tr??ng nong nghi?p Nahalal sau khi gia đinh chuy?n sang s?ng ? đay. ? tu?i 14, ong tham gia l?c l??ng dan quan
Do Thai
m?i đ??c thanh l?p co ten g?i la Haganah. N?m 1938, ong gia nh?p va nhanh chong tr? thanh m?t ch? huy c?a l?c l??ng c?nh sat t?i Palestine. M?t trong nh?ng ng??i th?y đ?u tien c?a ong v? quan s? la vien t??ng ng??i Anh
Orde Wingate
.
Tr??ng thanh t? đ? nh? th? chi?n
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Ong t?ng b? ng??i Anh b?t gi? vao n?m 1939 do tham gia phong trao Ph?c qu?c Do Thai, nh?ng đ??c tr? t? do hai n?m sau vao thang 2 n?m 1941, nh? la m?t ph?n c?a tho? thu?n h?p tac gi?a phong trao Haganah v?i ng??i Anh trong
đ? nh? th? chi?n
.
Dayan đ??c giao m?t nhi?m v? nh? trong l?c l??ng trinh sat đ?c nhi?m Australian-Palmach-Arab, đ??c thanh l?p đ? chu?n b? cho
đ?ng Minh
xam nh?p
Syria
va
Libya
.
Ngay 6 thang 7 n?m 1941, ngay đem tr??c khi cu?c xam nh?p nay, cac đ?n v? v??t bien qua song Litani. M?t vai gi? sau đo, do m?t vien đ?n phao n? g?n nen cac m?nh v? c?a no đa gay ra t?n th??ng nghiem tr?ng vao m?t trai c?a ong. Ph?i m?t 6 gi? troi qua tr??c khi co th? đ?a Dayan đ?n n?i c?u th??ng, nh?ng đa qua tr?. Vi th?, ong bu?c ph?i mang m?nh che m?t mau đen ? m?t trai va t? đo ong mang bi?t danh "
đ?c nhan t??ng quan
".
S? nghi?p quan s? va chinh tr?
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Trong cu?c chi?n tranh ? R?p v?i Israel n?m 1948, Dayan gi? nhi?u ch?c v? quan s? quan tr?ng trong đ?i quan Do Thai. Ban đ?u, ong gi? ch?c v? ch? huy tr??ng l?c l??ng phong th? t?i thung l?ng Jordan; sau đo la ch?c v? ch? huy c?a m?t s? đ?n v? tren m?t tr?n trung ??ng. Ong la ng??i ch? huy đ?u tien c?a Ti?u đoan Thi?t giap 89, đa tham gia vao chi?n d?ch Danny va chi?n d?ch 10 ngay. Sau đo ong đ??c đ? c? b?i Th? t??ng Do Thai David Ben-Gurion va ph? ta c?a ong, Shimon Peres (v? sau c?ng tr? thanh
Th? t??ng Israel
) đ? tr? thanh Ch? huy tr??ng cac l?c l??ng v? trang Do Thai t?i
Jerusalem
.
Sau chi?n tranh, Dayan nhanh chong th?ng ti?n trong binh nghi?p. T? 1953-1958, ong la Tham m?u tr??ng c?a L?c l??ng Qu?c phong Israel. Trong v? tri nay, ong tr?c ti?p ch? huy cac l?c l??ng chi?n đ?u c?a Israel ? Sinai trong kh?ng ho?ng
kenh đao Suez
n?m 1956.
Trong th?i gian gi? ch?c v? Tham m?u tr??ng, d?a tren ch??ng trinh 3 n?m c?a
Ben Gurion
v? m?ng qu?c phong, Dayan đa th?c hi?n vi?c tai t? ch?c quan đ?i Israel bao g?m:
[2]
- T?ng c??ng kh? n?ng chi?n đ?u c?a cac đ?n v? chinh quy
- Nang cao ho?t đ?ng tinh bao va đao t?o c?a Quan đ?i Israel.
- T?p trung quy?n trang b? v? cho B? Qu?c phong.
- Duy?t l?i cac đ? an trang b? đ?y đ? cho quan đ?i.
- Xay d?ng m?t h?c vi?n quan s? cho s? quan cao c?p.
- T?ng c??ng cac l?c l??ng cong kich (Khong quan, Thi?t giap) va phat tri?n đao t?o cac ti?u đoan đ?c nhi?m.
- Phat tri?n GADNA, m?t l?c l??ng thanh nien hu?n luy?n quan s?
Th?i chinh ph? c?a Th? t??ng
Levi Eshkol
khong thich Dayan, tuy nhien, khi c?ng th?ng đa b?t đ?u t?ng vao đ?u n?m 1967, Eshkol b? nhi?m Dayan lam B? tr??ng B? Qu?c phong đ? nang cao tinh th?n cong chung va mang Rafi - m?t nhom li khai d?n đ?u b?i Ben - Gurion c?a đ?ng Maipa, trong đo co Dayan, Shimon Peres, gia nh?p chinh ph? thanh m?t chinh ph? đoan k?t.
Chi?n tranh 6 Ngay (1967)
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
M?c du Dayan khong tham gia vao h?u h?t cac quy ho?ch tr??c khi Chi?n tranh Sau ngay c?a thang 6 n?m 1967, nh?ng t? khi đ??c b? nhi?m vao b? tr??ng qu?c phong, ong đa đong gop ph?n nao thanh cong c?a Israel tren chi?n tr??ng. Ong giam sat vi?c chi?m đong Jerusalem trong Ngay 05-07 Thang 6. Trong nh?ng n?m sau chi?n tranh, Dayan đ??c bi?t đ?n r?t l?n ? Israel va đa đ??c xem nh? la m?t ti?m n?ng c?a m?t Th? t??ng Chinh ph?. Ong đa t?ng noi r?ng ong ?a thich Sharm-al-Sheikh (la m?t th? tr?n phia nam ? Ai C?p c?a ban đ?o Sinai nhin xu?ng lan đ??ng v?n chuy?n c?a Israel vao Bi?n đ? qua V?nh Aqaba), n?u khong co hoa binh thi s? khong co Sharm-al-Sheikh. Ong đa s?a đ?i nh?ng đi?m sau trong s? nghi?p c?a minh va đong m?t vai tro quan tr?ng trong th?a thu?n hoa binh cu?i cung gi?a Israel va Ai C?p.
- ^
Soldier of Israel: the story of General Moshe Dayan
By Israel Isaac Taslitt
Published by Funk and Wagnalls, 1969, p. 8
- ^
Lau-Levie,
Moshe Dayan - A Biography
, pg 38.