Гади кыяр

Гади кыяр
Гади кыяр
Халыкара ф?нни исем	Cucumis sativus L. , 1753
?йтелеш
Таксономик ранг	т?р
Югарырак таксон	кыяр [d]
Шушы чыганакларда тасвирлана	Я?а энциклопедик с?злек, 1911?1916 [d] , Zhiwu Mingshi Tukao [d] , Flora Reipublicae Popularis Sinicae, volume 73(1) [d] , Зур совет энциклопедиясе (1926-1947) [d] , Британ энциклопедиясене? XI басмасы (1910-1911) [d] , Collier's New Encyclopedia, 1921 [d] ??м The Domestic Encyclopædia; Or, A Dictionary Of Facts, And Useful Knowledge [d]
Н?рс?не? чыганагы	кыяр [d]
	Гади кыяр Вики?ыентыкта

Гади кыяр лат. Cucumis sativus ) ? кабаксыманнар ( Cucurbitaceae ) гаил?сенн?н бер еллык ?л?нсыман ?семлек, кыяр (Cucumis) ыругыны? т?ре .

Кыярны и? беренче тапкыр бакчада ?индстанлылар ?стереп карый. Библияд? ис? ул Мисыр яшелч?се диел?. Кыяр борынгы грекларга ??м римлыларга да таныш була. Урта гасырларда Европада ?стерел? башлый. ? мен? Русияг? ул XV гасырда гына кер?. Шул чордан башлап популярлашып та кит?. Кая утыртса? да тишелеп чыга торган ?леге яшелч? кабаклылар семьялыгына карый. ?мма ботаниклар фикеренч?, ул ?имеш т?.

Кыяр и? аз калорияле яшелч? санала. 100 грамм кыяр йомшагында барысы 15 ккал. А?арда май б?тенл?й юк. Аны? каравы сыеклыкка бай: ул 95-98 процент судан гына тора. Кыяр эч?клек эшч?нлеген к?йли, организмнан начар холестеринны чыгара. Юан эч?клект? яман шеш авыруын булдырмый калырга да ярд?м ит?. Т?т?лд?н я?а гына ?зеп алынган кыяр калий чыганагы да булып тора. Калий кан басымын т?шер?. Калийга ??м суга бай булуы аркасында, кыяр сидек кудыру ?злеген? д? ия. Кыяр бел?н туклану б?ерл?р эшч?нлеген яхшырта. Составындагы витаминнарга килг?нд?, а?арда К витамины к?п: 100 грамм кыярда ? 17 мкг. К витамины с?як тукымаларын ныгытуда, нерв системасы эшч?нлеген к?йл??д? катнаша. Болардан тыш кыярда уникаль антиоксидантлар да бар: бета- ??м альфа-каротин, С витамины, зеаксантин ??м лютеин. ?леге табигый кушылмалар организмны картаюдан ??м т?рле авыруларны якынайта торган ирекле радикаллардан саклый.

Кыяр файдалы яшелч? дип ?йтеп ?ттек, ?мма аны? тозлысында витаминнар ??м антиоксидантларны? югалуын да ист?н чыгармагыз. Аны шулай ук кабыгыннан да чистартырга кир?кми. Кыяр кабыгында минераллар, клетчатка ??м фитохимик матд?л?р бар.