Jaser Arafat
Biografija
uredi

Yasser Arafat , rođen kao Muhammad Abd ar-Ra'uf al-Qudwa al-Husayni ( 4. 8. 1929 . ? 11. 11. 2004 .) je palestinski politi?ar, revolucionarni vođa i dr?avnik koji se smatra jednom od najkontroverznijih li?nosti s kraja 20. i po?etka 21. vijeka.

Rođen u Jeruzalemu , u mladosti je postao palestinski nacionalist i kao student u Egiptu slao oru?je sunarodnjacima za vrijeme prvog arapsko-izraelskog rata . Godine 1959 . u Kuvajtu je osnovao Al Fatah , pokret koji ?e 1960-ih po?eti dominirati Palestinskom oslobodila?kom organizacijom (PLO). Nakon okr?aja sa Izraelcima u selu El Karameh , Arafat se nametnuo kao vođa PLO-a koji je na jordanskom teritoriju stvorio dr?avu u dr?avi. Nakon Crnog oktobra Arafat i PLO su protjerani iz Jordana u Libanon . Godine 1976 . Arafat je odr?ao historijski govor u zgradi UN u New Yorku, koji je u svjetskoj javnosti bitno pove?ao simpatije za palestinsku stvar.

Dok je PLO, koji je imao klju?nu ulogu u libanonskom građanskom ratu , ostao u toj zemlji, Arafat je godine 1982 . protjeran u Tunis . Godine 1988 . je, pod ameri?kim pritiskom, priznao Izraelu pravo na postojanju. Nakon ?to je za vrijeme prvog zaljevskog rata podr?avao Irak, zapo?eo je pregovore s Izraelom koji su doveli do sporazuma iz Osla godine 1993 . Na temelju njih je ustanovljena Palestinska samouprava ?iji je Arafat postao prvi predsjednik.

Zbog tog dostignu?a je Arafat dobio Nobelovu nagradu za mir , ?to se, s obzirom na njegove navodne veze s teroristi?kim akcijama, smatra jednom od najkontroverznijih odluka u historiji Nobelovih nagrada.

Kao predsjednik prve de facto palestinske dr?ave, Arafat je, uz pokroviteljstvo Billa Clintona , gradio svoju vlast i vodio pregovore s Izraelcima oko trajnog statusa i granica. Ti su pregovori do?ivjeli propast godine 2000 . s izbijanjem tzv. Druge intifade . Arafat je u izraelskoj ofenzivi postao de facto zarobljenikom i simboli?kom figurom bez ikakvog autoriteta. Tada su na vidjelo iza?li i podaci o tome kako je kao predsjednik postao jednim od najbogatijih ljudi na svijetu. Umro je od raka.

Palestinci ga smatraju od svojih najve?ih junaka i dr?avnika, dok ga Izraelci smatraju teroristom. Ista podjela postoji u svjetskoj javnosti, ovisno o stranama koje se dr?e u izraelsko-palestinskom sporu.

Rani ?ivot

Jaser Arafat rođen je 1929 . godine kao peto od sedmero dece palestinskog trgovca tekstilom koji je poslovao u Egiptu . Ta?an datum i mesto Arafatovog rođenja predmet su spora njegovih biografa, iako se u nekim njegovim biografijama kao mesto rođenja navodi grad Jerusalim , po svoj prilici Jaser Arafat je rođen na podru?ju Egipta, mogu?e u Kairu . Arafat po o?evoj strani ima egipatske krvi dok su maj?ini ugledna jerusalimska familija. U detinjstvu se Jaser Arafat seli između Jerusalima i Kaira. Izbijanjem prvog Izraelsko-arapskog rata 1948. godine, tada devetnaestogodi?nji Arafat pridru?uje se lo?e naoru?anim arapskim dobrovoljcima koje je egipatska vojska vratila sa ratnog podru?ja prije nego su dobili priliku boriti se. Nakon rata se mladi Arafat upisao na Kairski univerzitet gde je 1956 . godine stekao diplomu in?enjera građevinarstva. U Egiptu je Arafat razvio interes za politiku te se pridru?io Muslimanskom bratstvu i delovao kao aktivan ?lan palestinske Studentske unije. Tokom Sueckog rata 1956. godine Arafat je slu?io kao oficir u egipatskoj vojsci no nije direktno sudelovao u borbama s Izraelcima i anglo-francuskim snagama.

Potkraj pedesetih godina dvadesetog veka Jaser Arafat napu?ta Egipat i odlazi u Kuvajt gde radi kao građevinar. U Kuvajtu je 1957 . godine Arafat jedan od osniva?a pokreta Fatah ? palestinske skupine koja je prihvatila borbu protiv Izraela vojnim sredstvima. Fatah je idu?ih godina s jordanskog teritorija izveo brojne upade u Izrael, s brojnim civilnim ?rtvama, zbog ?ega je postao posebno ozlogla?en među Izraelcima. U jednom od izraelskih osvetni?kih napada 1968 . godine, meta napada izraelskih komandosa bila je baza Fataha u jordanskom selu Al Kuvajta u kojem je poginulo vi?e od 150 palestinskih gerilaca. Uprkos velikim gubicima u okr?aju s izraelskom vojskom, sraz u Al Kuvaiti je, zahvaljuju?i odlu?nom palestinskom otporu, pretvoren u Arafatovu pobedu. Iste godine Jaser Arafat uvodi pokret Fatah u Palestinsku oslobodila?ku organizaciju a u februaru 1969 . godine zamenjuje Ahmada ?ukeirija na ?elu izvr?nog ve?a PLO-a. Dve godine kasnije postaje i vrhovni vojni zapovednik organizacije.

Nesporni palestinski vođa

Brojne palestinske izbeglice nakon izraelsko-arapskih ratova svoje su uto?i?te ve?inom prona?le u susednom Jordanu . Do po?etka sedamdesetih godina PLO je stvorio paralelnu dr?avu u Jordanu, međutim nakon serije palestinskih otmica stranih aviona u septembru 1970 . jordanskom je strpljenju do?ao kraj. Jordanski kralj Husein je zapovedio napad na baze PLO-a u Jordanu i te?ko ih porazio, a Jaser Arafat je bio prisiljen napustiti Jordan. Tokom sedamdesetih godina, nekoliko ameri?kih izve?taja govori o Arafatu kao organizatoru teroristi?kih akcija koje su ranih sedamdesetih izveli Palestinci, uklju?uju?i bomba?ki napad na saudijsku ambasadu u Sudanu i egzekucije nekoliko stranih diplomata. U septembru 1972 . palestinska organizacija ?Crni septembar“, koja je povezana s Arafatovim Fatahom , izvodi teroristi?ku akciju na Olimpijskim igrama u Minhenu u kojoj je ubijeno jedanaest izraelskih sportista. Iako se Arafat ogradio od svih teroristi?kih akcija, a 1974 . godine izdao zabranu o napadima PLO-a izvan teritorija Izraela , Zapadne obale i Gaze , tragovi njegove povezanosti s međunarodnim terorizmom su ostali.

Va?an korak u etabliranju Jasera Arafata kao nespornog palestinskog vođe je do?ao 1974 . godine kada Arapska liga priznaje PLO kao jedinog predstavnika palestinskog naroda, nakon ?ega Arafat postaje relevantna politi?ka figura i u međunarodnim okvirima. Ubrzo potom uslijedio je poziv Ujedinjenih naroda Arafatu da se obrati Glavnoj skup?tini OUN . U obra?anju svetskoj javnosti preko govornice UN-a, Arafat je ? s pi?toljem oko kaj?a ? pozvao na stvaranje palestinske dr?ave i obe?ao nastavak rata ne bude li re?eno palestinsko pitanje. Jedna od Arafatovih re?enica izre?enih pred UN-om ostala je do danas paradigma palestinske borbe; ?u jednoj ruci dr?im maslinovu granu a u drugoj pi?tolj. Nemojte dopustiti da mi maslinova grana ispadne iz ruke“ .

Nakon proterivanja palestinskih gerilaca iz Jordana, glavni ?tab PLO-a preme?ten je libanski grad Bejrut gde gerilci PLO-a u?estvuju u libanskom građanskom ratu . Do kraja sedamdesetih godina PLO je iz Libana izveo brojne napade na izraelski teritorij. Izraelska vojska 1978 . godine u operaciji Litani i ponovno 1982 . u operaciji Mir za Galileju upada na libanski teritorij sa svrhom uni?tenja PLO-a. Nakon vojnog poraza palestinskih gerilaca i primirja koje su organizovali Amerikanci, PLO i Arafat se izvla?e iz Bejruta i tre?i put sele, ovaj put u dve hiljade kilometara isto?nije u Tunis . Poraz u Libanu je oslabio Arafatov uticaj među Palestincima no on ipak zadr?ava status palestinskog vođe. Pokolji u palestinskim izbjegli?kim kampovima Sabra i ?atila koje su po?inili hri??anski Falangisti je izazvao simpatije sveta za palestinsko pitanje ?to je Arafat ve?to iskoristio.

Vanjske veze

Jaser Arafat na Wikimedijinoj ostavi