Linux
is een familie van
open-source
-,
Unix
-achtige
besturingssystemen
gebaseerd op de
Linuxkernel
. De verschillende Linuxvarianten worden
Linuxdistributies
genoemd en zijn meestal gratis verkrijgbaar. De Linuxkernel wordt verspreid onder de
GNU General Public License
(GPL). Omdat Linuxdistributies in de regel gebruikmaken van het
GNU
-besturingssysteem, de
standaard-C-bibliotheek
en voldoen aan de
POSIX
-standaard, wordt het geheel ook wel
GNU/Linux
genoemd.
Zie
Unix
voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Het besturingssysteem Unix werd in 1969 door
Ken Thompson
,
Dennis Ritchie
,
Douglas Mcllroy
en
Joe Ossanna
van
AT&T Bell Laboratories
ontwikkeld. Unix werd voor het eerst uitgegeven in 1971, het was toen volledig geschreven in een
assembleertaal
, een normaal gebruik in die tijd. In 1973 werd Unix ? toen heel vooruitstrevend ? door
Dennis Ritchie
volledig herschreven in de
programmeertaal
C
(met uitzonderingen voor de kernel en I/O). De beschikbaarheid van een besturingssysteem geschreven in een hogere programmeertaal zorgde voor een gemakkelijkere overgang naar verschillende
computerplatforms
.
Door een juridisch probleem waardoor AT&T de
broncode
moest openstellen voor iedereen die het vroeg, groeide Unix vlug en werd het gebruikt door academische instituten en zaken. In 1984 scheidden de wegen van AT&T en Bell Laboratories. Vrij van de juridische problemen die ervoor zorgden dat de licentie voor iedereen vrij te verkrijgen was, begon Bell met het verkopen van Unix als een niet-
vrij
product.
Zie
GNU
voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
In 1984 nam de Amerikaan
Richard M. Stallman
het initiatief tot het GNU-project, dat de ontwikkeling behelsde van een compleet, op Unix gelijkend besturingssysteem. Met een groep vrijwilligers, uitmondend in de
Free Software Foundation
, ging Stallman aan de slag.
Na enkele jaren waren er veel goede en
vrije
hulp-, ontwikkelings- en toepassingsprogramma's beschikbaar onder de GNU-vlag. Deze onderdelen van het GNU-project, zoals de
macro
-verwerker
m4
, de
compiler
gcc
(voor C en andere programmeertalen) en de
teksteditor
emacs
, werden al snel populair op andere Unix-achtige systemen. Maar de
kernel
van het nieuwe systeem (die inmiddels bekendstaat als
Hurd
) was veel moeilijker te ontwerpen dan verwacht en ontbrak nog.
In 1991 wilde de Fin
Linus Torvalds
, die op de universiteit kennis had gemaakt met Unix, ook een soortgelijk besturingssysteem hebben om thuis te gebruiken. Omdat commerciele pakketten te duur waren, was hij genoodzaakt
Minix
te gebruiken. Al snel voldeed dit besturingssysteem niet meer en besloot hij zijn eigen besturingssysteem te maken. Zijn eerste versie was niet echt een bruikbaar besturingssysteem, maar meer een speeltje voor
hackers
en
programmeurs
. Al snel werden er andere ontwikkelaars aangetrokken tot Linus' project en zo groeide Linux al snel uit tot een volledig productief besturingssysteem.
Linux is in feite geen volledig besturingssysteem, maar omvat alleen de kernel. De kernel zorgt er onder andere voor dat
software
en
hardware
kunnen samenwerken. Torvalds heeft alleen de kernel gemaakt en heeft als software bestaande GNU-software gebruikt. De kernel werd aangepast zodat de GNU-software hierop kon werken. Daarom wordt het besturingssysteem ook wel GNU/Linux genoemd. In de loop der jaren is er echter steeds meer niet-GNU-software bij gekomen (zoals software onder de
BSD-licentie
) en is volgens sommigen de naam GNU/Linux dan ook minder van toepassing. Essentiele onderdelen als
glibc
,
fileutils
en gcc zijn echter nog steeds GNU. Het volledige systeem wordt meestal kortweg Linux genoemd. Bovendien zijn er systemen (zoals vele
embedded systemen
) waar boven op de Linuxkernel geen GNU-tools gebruikt worden, waardoor de naam GNU/Linux dan helemaal niet van toepassing is.
In 1992 en 1993 groeide Linux uit tot een volledig functionele kernel en kreeg het ook steeds meer aandacht. Verschillende bedrijven begonnen eigen distributies te ontwikkelen. In 1994 kwamen de eerste nummers uit van het tijdschrift
Linux Journal
.
Sinds versie 1.0 van de Linuxkernel in 1994 is uitgekomen, is de kernel sterk verbeterd en stabieler geworden. Linux wordt inmiddels door veel bedrijven verkozen boven andere besturingssystemen en dit vooral in de
servermarkt
.
[3]
Ook voor embedded toepassingen zoals in
mobiele telefoons
is Linux populair en verder draaien 92% van de 500 snelste
computers
ter wereld op Linux. De grootste Linuxgebruiker is
Google
, met meer dan 2.500.000 servers.
[4]
Er is een verschil tussen het besturingssysteem en de kernel. De basisonderdelen van een Linuxsysteem, zoals basistoepassingen,
bibliotheken
, compilers en hulpprogramma's, houden zich aan de
POSIX
-standaarden. Vaak zijn dit GNU-implementaties, maar ook alternatieven zoals
Busybox
en
μClibc
zijn mogelijk. Van de kernel bestaan vele versies, die volgens een bepaald systeem genummerd worden. Meer informatie daarover staat onder Linuxkernel.
Daarnaast heeft Linux op
desktop
-
pc's
tegenwoordig meestal een
grafische gebruikersomgeving
, draaiend onder het
X Window System
. Er zijn verscheidene van deze met elkaar concurrerende grafische omgevingen, waarvan de populairste
GNOME
(van het GNU-project) en
KDE
zijn; veel distributies bevatten beide. Onlangs zijn deze omgevingen voorzichtig toenadering tot elkaar gaan zoeken en wordt de samenwerking tussen de onder deze omgevingen draaiende programma's langzaam verbeterd.
Om Linux te kunnen installeren op een thuiscomputer of server, kan men gebruikmaken van zogenaamde distributies. Zo'n distributie bestaat uit een verzameling basistoepassingen, bibliotheken en een Linuxkernel, vergezeld van een set installatieprogramma's, het X Window System en meestal een hoop extra programmatuur. Zulke
distro's
zijn vaak toegespitst op een bepaald toepassingsdoel. Bij sommige commerciele distributies, zoals bij
Red Hat Enterprise Linux
en
Ubuntu
, is er ondersteuning tegen betaling beschikbaar. De distributie is daarentegen meestal gratis: gebruikers kunnen optioneel helpdeskondersteuning en handleidingen aanschaffen.
Sommige Linuxgebruikers verenigen zich in GUG's, GLUG's en LUG's, respectievelijk
GNU Users Group
, GNU/Linux Users Group en
Linux Users Group
.
Linux werd historisch gezien voornamelijk gebruikt als serversysteem voor bedrijven. Op desktopgebied heeft Linux nog geen sterke positie weten te veroveren: in 2012 had Linux een marktaandeel van 1,18% volgens NetMarketShare.
[5]
[6]
Een belangrijke reden hiervoor is dat de meeste computers met een vooraf geinstalleerde versie van het Windowsbesturingssysteem verkocht worden. Door deze
koppelverkoop
is Windows het vertrouwde besturingssysteem voor de meeste eindgebruikers. Het reeds aanwezige besturingssysteem waarvoor men betaalde bij aankoop zelf vervangen of laten vervangen door een Linuxdistributie die afwijkt van de vertrouwde gebruikerservaring is een stap die slechts weinig eindgebruikers zetten. Een mogelijke reden hiervan was dat Linux niet makkelijk geconfigureerd kan worden bij gebruik van minder gangbare hardwareonderdelen. Inmiddels is dit ook sterk verbeterd.
Op servergebied heeft Linux een uitstekende positie: het marktaandeel is aanzienlijk en vooral voor websites is Linux marktleider.
[7]
Het Linuxmarktaandeel is echter niet eenvoudig af te leiden vanuit de verkoopcijfers van serverhardware, omdat in de regel Windows geinstalleerd wordt.
[8]
De installatie en verwijdering van software wordt in de meeste distributies afgehandeld door speciaal voor dit doeleinde ontwikkelde software: de
pakketbeheersoftware
. Dit stelt een gebruiker in staat om een keuze te maken uit duizenden pakketten die specifiek voor de betreffende distributie geconfigureerd zijn.
Linux wordt veel gebruikt in combinatie met
Apache
,
MySQL
en
PHP
, en
Perl
of
Python
. Deze combinatie van software wordt
LAMP
genoemd en is de basis van veel
internetservers
door de eenvoudige verkrijgbaarheid en open structuur.
Omwille van de lage kosten, hoge configureerbaarheid en beschikbaarheid op diverse platformen, wordt Linux ook meer en meer gebruikt op embedded systemen; men spreekt dan van
embedded Linux
. Mogelijke toepassingen zijn te vinden binnen
settopboxen
voor televisie, mobiele telefoons,
routenavigatiesystemen
en
mobiele apparaten
zoals
pda
's. Linux wordt zo een concurrent van
Symbian
voor mobiele telefoons, en een alternatief voor
Windows Mobile
en
Palm OS
op handheld devices. Ook Googles besturingssysteem
Android
(voor
smartphones
en
tablets
) is op Linux gebaseerd.
Chromebook
, dat op
Chrome OS
met Linux-kernel draait, domineert de Amerikaanse onderwijsmarkt.
Antivirussoftware
op een Chromebook is niet nodig - Google heeft Chrome OS en Chromebooks ontworpen zodat ze de virussen zoals op Windows praktisch niet kunnen krijgen.
[9]
[10]
Ook op
supercomputers
wordt Linux steeds populairder. Op de
TOP500
-lijst van supercomputers van juni 2012 draaide 90% van de snelste computers op Linux.
[11]
Bijna elk land kent wel zijn eigen
Linux Magazine
. Het Nederlandse blad
Linux Magazine
wordt uitgegeven door
Reshift Digital
.
- Linux Professional Institute
, een stichting die onafhankelijke certificeringen voor Linuxgerelateerde vaardigheden toekent
- Linux van A tot Z
, voor een alfabetische lijst van gerelateerde artikelen
- Linuxbestandssysteem
, voor de structuur van het bestandssysteem in Linux
- Linuxkernel
, de belangrijkste component van elke Linuxdistributie
- Live-cd
, een cd met een besturingssysteem erop, vaak toegepast bij Linuxdistributies
- Open source
, de ideologie achter opensourcesoftware
- POSIX
, vastgelegde standaarden die Linux probeert te volgen
- SELinux
, een extra beveiligingslaag voor Linux
- Lijst van Linuxdistributies
, voor een overzicht van verschillende besturingssystemen gebaseerd op de Linuxkernel
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Greg Kroah-Hartman
,
Linux 6.7.6
.
Linux kernel mailing list
(
23 februari 2024
). Geraadpleegd op
28 februari 2024
.
- ↑
mainline: 6.5-rc7 2023-08-20
(
20 augustus 2023
). Geraadpleegd op
27 augustus 2023
.
- ↑
Volgens een onderzoek van
IDC
uit 2002 vormde Linux 25% van de besturingssystemen voor nieuwe servers
Artikel Telegraph
- ↑
(
en
)
Janet, Hope
(30-06-2009).
Biobazaar: The Open Source Revolution and Biotechnology
. Harvard University Press, pp. 428.
ISBN 9780674026353
. Geraadpleegd op 06-05-2017.
- ↑
Door
NetMarketShare - marktaandelen besturingssystemen op de desktop
Marktaandeel live, stand eerste week 2012: 1,39%
- ↑
Door
Net Applications
geschat op basis van browserstatistieken, stand eerste week 2012: 1,29%.
- ↑
W3Techs, Analyse marktaandeel serverbesturingssystemen medio 2011
- ↑
(
en
)
W3Techs, Verklaring voor complexiteit berekenen Linuxmarktaandeel servermarkt
.
Gearchiveerd
op 19 november 2023.
- ↑
https://cbookreviewguide.com/chromebook-virus-and-antivirus-software/
- ↑
Ng, Alfred
,
How Chromebooks became the go-to laptops for security experts
.
CNet
(28 March 2018).
Gearchiveerd
op
23 augustus 2018
. Geraadpleegd op 29 March 2018.
- ↑
(
en
)
Marktaandeel Linux in top 500 supercomputers
|