Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Mestreechs
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
Sjotland
is 'ne staot met eige parlemint in 't noorde vaan
Groet-Brittannie
. 'r Maak deel oet maak vaan 't
Vereineg Keuninkriek
(VK). Op force vaan de wet in 't VK, is Sjotland e volweerdeg
land
. Boete 't VK erkent evels geinen inkele staot dees regio es zoedaoneg. Te zuie grens Sjotland aon
Ingeland
.
Sjotland besteit oet geografisch drei deile: de
Uplands
, de zuieleke heuvele; de
Lowlands
, de relatief diechbevolkde vlaker len in 't midde, en de
Highlands
, 't bergland in 't noorde, wat 't groetste oppervlak besleit meh hendeg dun bevolk is. Neve 't vasteland kint Sjotland nog minstens drei archipelle: de
Hebride
, de
Orkney-eilen
en de
Shetland-eilen
. Sjotland is deil vaan 'n aw bergformatie oet 't
Paleozoicum
. Erosie heet gezorg veur depe klove, die deks tot mere oetgreujde. 't Dudelekste veurbeeld daovaan is
Loch Ness
, tientalle kilometers laank en 230 meter deep.
Sjotland heet
Edinburgh
es hoofstad.
Glasgow
is evels de groetste stad. Aander stei zien
Aberdeen
,
Dundee
en
Stirling
.
In de aajdheid woort Sjotland bewoend door de
Picte
, die de
Roemeine
noets onderwerpe koste. In de
zesde iew
vele de (
christeleke
) Sjotte oet Ierland 't land binne en verdreve de Picte nao de hoeglen. Wie vaanoet 't zuie ouch
Angele
kaome opdringe, vestegde de meiste
Kelte
(Sjotte en Picte) ziech in de Hoeglen. Nao vaol oonderling twiste tosse keuninge en
clans
lokde 't
Kenneth MacAlpin
de Sjotse troen te bezette en de
Noormanne
te were, die evels wel de Shetland- en Orkney-archipel bezatte.
In
1290
waor 't keuningshoes oetgestorve en plaotsde de Ingelse keuning 'ne nuie keuning op de Sjotse troen:
John Balliol
. In
1295
sloot deze met
Frankriek
en
Noorwege
e verboond tege Ingeland, wat de Sjotte op Ingelse bezetting kaom te stoon. In
1306
kaom 't land daotege in opstand, oonder
Robert the Bruce
, dee in
1334
de oonaofhenkelekheid wis te herstelle.
In
1603
woort keuning
Jacobus de VI van Sjotland
keuning
Jacobus I van Ingeland
, door e verstandshouwelek en 't touwval tot 't hoes
Tudor
in manneleke lijn oetstorf. Zoe begos de
Stuart
-periode in Ingeland. De twie len waore nog 'n iew oonaofhenkelek vaanein en allein in
personeel unie
vereineg, mer in die unie kraog Ingeland ummer mier de euverhand en in
1706
woorte de parleminte vaan Ingeland en Sjotland oontbonde en 't
Vereineg Keuninkriek
opgeriech, met 't machcentrum natuurlek in Londe.
In
1999
woort 't Sjots parlemint nui opgeriech, nao e referendum in opdrach vaan
Tony Blair
.
Sjotland is cultureel in twie gebiede in te deile: de Lowlands en de Highlands (de Uplands hure cultureel tot de Lowlands). In de diechbevolkde Lowlands sprik me vaanajds
Sjots
, in de Highlands
Sjots Gaelic
, al weure bei door 't
Ingels
bedreig. 't Gaelic is nog 't dominants op de Hebride.
De Highlands stoon bekind um de erfstokker vaan hun Keltisch cultuur, wie
doedelzakke
,
tweed
,
whisky
en de traditioneel
kilts
. Vaol Sjotte zien nationalistisch en gebruke dees kinmerke es nationaal symbole. Ouch
Halloween
en
Hogmanay
hobbe hun orizjien in Sjotland. 't Toerisme is 'n veurnaome bron vaan inkomste.