Gana
er riki i
Vestur-Afriku
með
landamæri
að
Filabeinsstrondinni
,
Burkina Faso
og
Togo
og strond að
Gineufloa
i suðri. Gana var aður
bresk
nylenda
og het þa
Gullstrondin
en nafninu var breytt þegar landið fekk sjalfstæði
1957
. Nafnið visar til
Ganaveldisins
fra
miðoldum
þott það hafi raunar aldrei nað yfir nuverandi Gana. Orðið merkir ?herkonungur“.
I landinu risu nokkur riki
akana
a
miðoldum
. Landið hof verslun við
Portugali
a
15. old
og varð þekkt sem Gullstrondin vegna þess hversu mikið fekkst þar af
gulli
. Arið
1598
hofu
Hollendingar
lika verslun við strondina og siðar onnur
Evropuveldi
eins og
Sviar
og
Danir
. Þessar þjoðir reistu ser
virki
a strond Gana. Arið
1874
hofu
Bretar
að leggja landið undir sig með hervaldi. Arið
1957
varð landið fyrsta
nylenda
Afriku sem lysti yfir sjalfstæði. Fyrsti forseti landsins var
Kwame Nkrumah
. Honum var steypt af stoli arið
1966
og við tok timabil þar sem herforingjastjornir og borgaralegar stjornir skiptust a að fara með vold. Arið
1981
varð herforinginn
Jerry Rawlings
forseti og bannaði stjornmalaflokka. Fjolflokkalyðræði var aftur tekið upp arið
1992
.
Hofuðborg Gana er
Akkra
og bua þar um 2,2 milljonir manna en i landinu i heild bua tæplega 18 milljonir. Næststærstu borgir eru
Kumasi
i
Ashanti-heraði
og
Tamale
i norðurhlutanum. Um 70% ibua eru
kristnir
en 15% eru
muslimar
.
Enska
er opinbert mal landsins en þrir fjorðu ibua tala
akanmal
auk ensku. Efnahagslif landsins hefur vaxið hratt undanfarin ar. Gana framleiðir
oliu
og
gas
og er auk þess einn af stærstu
gull-
og
demantautflytjendum
heims, og annar stærsti
kakoframleiðandi
heims. Helstu auðlindir Gana eru gullnamur sem einkum er að finna i miðhlutanum i kringum
Kumasi
.
Voltavatn
er stærsta manngerða vatn heims og er uppistoðulon stiflunnar
Akosombo
i
Volta
i Gana sem og mikilvæg samgonguleið.
Nafn landsins er fengið fra
Ganaveldinu
a miðoldum sem var þo mun norðar i Vestur-Afriku, þar sem nu eru
Mali
,
Senegal
og
Maritania
. Nafnið er dregið af titli konunga þess og merkir ?sterkur herkonungur“.
[1]
Strond Gana var aður þekkt sem
Gullstrondin
vegna þess hve
gullnotkun
var þar aberandi. Þegar Gullstrondin sameinaðist
Ashanti
og tveimur oðrum breskum nylendum og hlaut sjalfstæði 1957 tok nyja landið upp nafnið Gana.
Hæðakort af Gana.
Gana er við
Gineufloa
, aðeins nokkrum graðum norðan við
miðbaug
. Þar er þvi heitt loftslag.
[2]
Gana er 238.535 km
2
og a 560 km langa strond að Atlantshafi i suðri.
[2]
Landið er milli 4˚45'N og 11˚N og 1˚15'A og 3˚15'V.
Nullbaugur
liggur gegnum Gana, meðal annars gegnum hafnarborgina
Tema
.
[2]
Gana er landfræðilega nær ?miðju“ bauganets jarðar en nokkuð annað land, en miðpunkturinn (0˚, 0˚) er i Atlantshafinu um 614 km undan suðausturstrond Gana i Gineufloa.
Graslendi
, blandað
kjarri
og skogum, er rikjandi landslag i Gana. Skogarnir teygja sig i norður fra suðvesturstrond Gana i um 320 km og austur i um 270 km.
Konungsrikið Ashanti
i suðurhluta landsins er miðstoð namavinnslu og timburframleiðslu.
[2]
I Gana eru
slettur
,
fossar
, lagar hæðir, ar,
Dodi-eyja
og
Bobowasi-eyja
við suðurstrondina, og
Voltavatn
, stærsta manngerða vatn heims.
[3]
Pulmakong
er nyrsti oddi Gana og
Þriggja tanga hofði
sa syðsti.
[2]
Gana skiptist i sextan heruð sem aftur skiptast i 275 umdæmi.